Zarządzanie strategiczne - strategic management
wiedza i sztuka stosowana w celu zespolenia strategii i działań dla osiągnięcia wysokiej sprawności wewnętrznej firmy i jej harmonijnego rozwoju w ścisłym powiązaniu z aktualnym i przyszłym otoczeniem w celu zmniejszenia niepewności. Istotą zarządzania strategicznego jest więc przygotowanie systemowych gwarancji dla sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa w niesprzyjających warunkach stale zmieniającego się otoczenia i wykorzystania tych zmian jako sposobności do podejmowania nowych działań lepiej zaspokajających potrzeby odbiorców i interesy przedsiębiorstwa.
Według H. I. Ansoffa podstawowymi funkcjami zarządzania strategicznego są: badanie otoczenia i prognozowanie kierunków rozwoju procesów zachodzących zmian w otoczeniu, analiza sytuacji i możliwości tkwiących wewnątrz organizacji, rozwijanie jej własnego potencjału oraz wybór i realizacja strategii zgodnej z długofalowymi celami, do których ta organizacja dąży. Każde przedsiębiorstwo musi dzisiaj wprowadzać zarządzanie strategiczne. Nie wystarczy bowiem wiedzieć dokąd chce się zajść, trzeba obrać drogę i sposób osiągnięcia celu. To zaś umożliwia dobrze zaprojektowana strategia. Strategia bowiem wyznacza, jaką drogą przedsiębiorstwo zamierza kroczyć, aby osiągnąć swoje długofalowe cele, a więc kierunek marszu ku przyszłości.
[J. Penc]
Formułowanie strategii - strategy formulation
zespół czynności zmierzających do wytyczenia konkretnych celów działania firmy w przyszłości i opracowania skutecznych programów jej działania umożliwiających osiągnięcie tych celów w sposób ekonomiczny i zgodny z wymaganiami otoczenia. Istota formułowania strategii firmy sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na cztery zasadnicze pytania:
jaką pozycję zajmuje ona obecnie i jakie są jej możliwości rozwojowe?
jaką pozycję chciałaby zająć w przyszłości i jakie cele chce osiągnąć w okresie strategicznym, w okresie, na jaki jest opracowywana strategia?
co utrudnia obecnie i co może utrudnić w przyszłości osiąganie pożądanej pozycji?
co powinna i co musi uczynić, aby przesunąć się z pozycji obecnie zajmowanej na pozycję pożądaną i osiągnąć sukces?
Poszukując odpowiedzi na te pytania kierownictwo firmy powinno dokonać:
1. Analizy otoczenia zmierzającej do identyfikacji rysujących się szans i zagrożeń ze strony środowiska zewnętrznego oraz oceny stopnia konkurencyjności w dziedzinie działania firmy (branży, przemyśle).
2. Analizy potencjału firmy polegającej na ocenie wewnętrznych jej zależności oraz określeniu jej silnych i słabych stron.
3. Analizy możliwych alternatyw strategicznych polegającej na zestawieniu oraz wyważeniu poszczególnych alternatyw dostępnych obecnie i w przyszłości.
4. Wyboru wygrywającej strategii, czyli wyselekcjonowania alternatywy najbardziej atrakcyjnej dla firmy a jednocześnie możliwej do realizacji.
W procesie formułowania strategii należy:
odejść od jednostronnego myślenia w kategoriach bilansu na rzecz myślenia w kategoriach współzależności i osiągania powodzenia na rynku;
koncentrować się na mocnych stronach swego działania (rynki, kadra, personel, marketing itp.) i unikać rozpraszania się na sfery słabo przez przedsiębiorstwo opracowane lub zbyt mało mu znane:
dążyć do wykorzystania efektów synergii dzięki zacieśnieniu współpracy między poszczególnymi działaniami przedsiębiorstwa, a także wchodzeniu w sojusze z innymi firmami (np. w zakresie reklamy, badań i rozwoju)
uznać, że najważniejszą zasadą strategiczną nie jest pokonywanie konkurentów, lecz dostarczanie klientom wyrobów najwyższej jakości i że wysoka jakość stanowi główny atut we współczesnej konkurencji.
[J. Penc]
Planowanie strategiczne - strategic planning
proces wyboru celów przedsiębiorstwa, ustalanie polityki i programów potrzebnych do realizacji konkretnych zadań niezbędnych do osiągnięcia tych celów oraz wyboru metod koniecznych do zapewnienia wdrożenia polityki i programów strategicznych. Jest to więc proces decydowania o tym, co dla przyszłości firmy jest najwłaściwsze, czym się powinna zajmować, jacy będą klienci i w jaki sposób zapewnić sobie lepsze funkcjonowanie i większą skuteczność. Podstawą tego planowania jest zespolenie na każdym poziomie zarządzania, myślenia strategicznego z operacyjnym podejmowaniem decyzji i włączenie w te procesy wszystkich obszarów funkcjonalnych organizacji.
Podstawą planowania strategicznego firmy jest zwykle pewna wizja przyszłości, z której wynikają wytyczne dla określenia misji i celów oraz budowy strategii. Głównymi jego cechami muszą być: kompleksowość, tj. konieczność jego realizacji z perspektywy całej organizacji, kreatywność, tj. poszukiwanie najlepszych nowatorskich rozwiązań w systemie, który obejmuje organizację i otoczenie oraz ich wzajemne relacje, a także antycypacja, tj. wyprzedzające rozpoznanie warunków działania, problemów, skutków, okazji, zagrożeń itp.
Planowanie strategiczne zapewnia konsekwentne ukierunkowanie działalności przedsiębiorstwa. Ułatwia menedżerom przewidywanie problemów, zanim powstaną i rozwiązywanie ich zanim staną się trudne, a także dostrzeżenie okazji ryzykownych i pewnych oraz dokonanie wyboru między nimi. Dokładna analiza związana z opracowaniem planu strategicznego dostarcza im większej liczby informacji, co ułatwia podejmowanie trafnych decyzji.
[J. Penc]