Powtórzenie wiadomości - prawo i wymiar sprawiedliwości.

I. Uzupełnij schemat przedstawiający strukturę władzy sądowniczej w Polsce. Odpowiedz dobierz spośród:

Naczelny Sąd Administracyjny, Sąd Najwyższy, sądy rejonowe, sądy okręgowe, sądy apelacyjne, wojewódzkie sądy administracyjne, sądy garnizonowe, okręgowe sądy wojskowe, sądownictwo administracyjne, sądownictwo powszechne, sądownictwo wojskowe, Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu, trybunały. (4 punkty)

II. Uzupełnij zdania dotyczące wymiaru sprawiedliwości w Polsce. (5 punktów)

1. Sądy administracyjne zajmują się sądową kontrolą …………………………………………………….…… działalności administracji publicznej. Obywatel może zaskarżyć do sądu administracyjnego ……………………………………………………………… ……………………………………………… podjętą przez organ administracji rządowej lub samorządowej jedynie ze względu na jej niezgodność z prawem/bezcelowość/brak słuszności (podkreśl właściwą odpowiedź). ………………………… ………………………………………… zajmują się rozpatrywaniem spraw żołnierzy w służbie czynnej. Z kolei sądom powszechnym przysługuje domniemanie kompetencji, to znaczy: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Sprawy rozpatrywane w sądach powszechnych trafiają do różnych wydziałów. Są to np. wydział ………………………, wydział ……………………………, wydział ……………………………… (potocznie sąd rodzinny), wydział ……………… i …………………………………… ………………………………………… (potocznie sąd pracy) i inne.

III. Wyjaśnij co oznacza zasada instancyjności postępowania. Na schemacie oznacz wszystkie sądy, które mogą być sądami pierwszej instancji symbolem „I”, a sądy, które mogą być sądami drugiej instancji symbolem „II”. Podaj nazwę zwyczajnego i nadzwyczajnego środka odwoławczego. Określ kiedy sąd okręgowy jest sądem pierwszej instancji w postępowaniu przed sądami powszechnymi. (4 punkty)

Zasada instancyjności postępowania: ……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Zwyczajny środek odwoławczy od wyroków sądów pierwszej instancji to …………………………………………… składana do ……………………… …………………………… ………………………………………………………… .

Nadzwyczajny środek odwoławczy od prawomocnych wyroków sądów drugiej instancji to ……………………………………, składana do ……………………………… ………………………………………… .

Sąd okręgowy jest sądem pierwszej instancji m.in. w sprawach o: ……………………………, …………………………………, …………………………………… ……………………… …………………………… .

IV. Uzupełnij zdania dotyczące Sądu Najwyższego. (4 punkty)

Uzupełnij: Sędziów SN powołuje ………………………………………………… na wniosek ……………………………………………… . I Prezesa SN powołuje na ………-letnią kadencję Prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez …………………………………………………… . Sąd Najwyższy składa się z 4 izb: ……………………………………, …………………………………, ………………………………, …………………………………………… ……………………………………… i ………………………………… …………………………… oraz ………………………………………… .

V. Podkreśl sprawy, którymi zajmuje się Sąd Najwyższy. (3 punkty)

1. Rozpatrywanie kasacji od wyroków sądów drugiej instancji

2. Wydawanie orzeczeń rozstrzygających spory kompetencyjne między naczelnymi organami władzy państwowej.

3. Podejmowanie uchwał wyjaśniających zasady stosowania w praktyce przepisów prawnych budzących wątpliwości.

4. Stwierdzanie ważności wyborów prezydenckich.

5. Stwierdzanie ważności referendum dotyczącego odwołania prezydenta Warszawy.

6. Wydawanie orzeczeń dotyczących legalności aktów prawnych powszechnie obowiązujących.

7. Stwierdzanie ważności referendum ogólnokrajowego.

VI. Oceń, czy w opisanych poniżej sytuacjach doszło do naruszenia gwarancji niezawisłości sędziowskiej. Podaj nazwę opisywanej zasady. (5 punktów)

1. Prezydent RP mianował sędziego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Zastrzegł jednak, że mianowanie jest ważne na okres próbny. Dopiero kiedy sędzia się sprawdzi, może liczyć na mianowanie dożywotnie.

Naruszenie: …………, Zasada: ………………………………………………………………………………………………………

2. Sędzia zgodził się kandydować na stanowisko senatora, po wyborze nie zawiesił jednak pełnienia swojej funkcji w sądzie.

Naruszenie: …………, Zasada: ………………………………………………………………………………………………………

3. Minister sprawiedliwości wprowadził regulamin zakładający obniżenie pensji o połowę sędziom, którzy będą mieli ponad 50% wskaźnik wyroków zmienianych po odwołaniu do drugiej instancji.

Naruszenie: …………, Zasada: ………………………………………………………………………………………………………

4. Sędzia sądu rejonowego popadł w konflikt z Prezesem Sądu. Na wniosek Prezesa, został przeniesiony do sądu rejonowego w miejscowości odległej o 100 km od miejsca swojego zamieszkania.

Naruszenie: …………, Zasada: …………………………………………………………………………………………………………

5. Sędzia Sądu Najwyższego podjął pracę jako wykładowca wyższej uczelni na wydziale prawa.

Naruszenie: …………, Zasada: …………………………………………………………………………………………………………

VII. Podkreśl prawidłowe odpowiedzi, a następnie dokończ zdania dotyczące Krajowej Rady Sądownictwa. (4 punkty)

Krajowa Rada Sądownicza składa się z: a) Prezesa Sądu Najwyższego b) Ministra Sprawiedliwości c) Prezydenta RP d) 5 sędziów Sądu Najwyższego e) 4 posłów oraz 2 senatorów

Najważniejszym zadaniem KRS jest: ……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

VIII. Do każdego opisu dopisz nazwę właściwego pojęcia z zakresu postępowania cywilnego. (2 punkty)

A. Pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe. ……………………………………………………………………………

B. Strona składająca pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe. …………………………………………………………

C. Osoba, przeciwko której skierowane jest pismo rozpoczynające postępowanie cywilne procesowe. …………………………………

IX. Do podanych opisów dopisz właściwe terminy. (2 punkty)

A. Ustawowe doraźne (jednorazowe) darowanie pewnych przestępstw i wykroczeń, polegające na zakazie wszczęcia postępowania karnego lub nakazie umorzenia postępowania już wszczętego ……………………………………………………………………………

B. Pismo wszczynające postępowanie procesowe w sprawie karnej. ……………………………………………………………………

C. Akt administracyjny, za pomocą którego organ administracji publicznej rozstrzyga sprawę. Od tego aktu przysługuje odwołanie do organu administracyjnego wyższej instancji, a następnie - możliwość jego zaskarżenia do wojewódzkiego sądu administracyjnego

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

X. Do każdego podanego opisu dopisz nazwę właściwego rodzaju prawa. Odpowiedzi wybierz spośród: prawo rzeczowe, prawo rodzinne, prawo spadkowe, prawo handlowe. (1 punkt)

Opis rodzaju prawa

A. Reguluje kwestie powstawania, łączenia i rozwiązywania spółek, m.in. akcyjnych i komandytowych. ……………………………

B. Reguluje instytucję własności oraz inne formy korzystania z ruchomości i nieruchomości. …………………………………………

C. Reguluje stosunki społeczne wynikające z pokrewieństwa, powinowactwa i opieki .…………………………………………………

XI. Podkreśl nazwę aktu prawnego, z którego pochodzi podany przepis prawny. (1 punkt)

Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

A. kodeks karny B. kodeks cywilny C. kodeks postępowania karnego D. kodeks postępowania cywilnego

XII. Do podanych opisów dopisz nazwy odpowiadających im gałęzi (dziedzin) prawa. (2 punkty)

A. Określa rodzaje czynów przestępczych i zasady odpowiedzialności za nie. Prawo ...............................................................................

B. Reguluje stosunki majątkowe pomiędzy osobami fizycznymi i osobami prawnymi. Prawo ..................................................................

C. Formułuje zasady odwoływania się od decyzji wójta gminy. Prawo ......................................................................................................

D. Określa zasady powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich. Prawo …..............................................................................................

interpretujących niejasne przepisy prawne, orzekanie o ważności wyborów i referendów ogólnokrajowych..

XIII. Przeanalizuj poniższe przepisy prawne i rozstrzygnij do jakiego rodzaju czynów karalnych odnosi się każdy z nich. Odpowiedzi wybierz spośród: zbrodnia, występek, wykroczenie. (2 punkty)

Przepisy prawne z kodeksów obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej

Przepis A. Kto wbrew swemu obowiązkowi nie zawiadamia odpowiedniego organu lub osoby o wiadomym mu niebezpieczeństwie grożącym życiu lub zdrowiu człowieka albo mieniu w znacznych rozmiarach, podlega karze aresztu albo grzywny.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Przepis B. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Przepis C. Kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie, dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu osoby należącej do takiej grupy, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Przepis D. Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub strefie ruchu, nie zachowując należytej ostrożności, powoduje zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, podlega karze grzywny

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XIV. Zapoznaj się z poniższymi opisami, a następnie do każdego podanego opisu systemu prawa dopisz nazwę jego typu (2 punkty)

O systemach prawa

Opis A. Główną ideą było wykluczenie niepewności i arbitralności w stosowaniu prawa; by cel ten osiągnąć, zredukowano - na ile to możliwe - kreatywną i interpretacyjną funkcję sędziów. Sędzia miał być niczym więcej, jak tylko maszyną inteligentnie stosującą zestaw reguł.

Na podstawie: J. M. Kelly, Historia zachodniej teorii prawa, Kraków 2006, s. 339-340.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

Opis B. Nie tylko oparto się inkorporacji prawa rzymskiego, ale zaproponowano zupełnie odmienną formę ujednolicenia prawa, a mianowicie za pomocą działalności sądów. Początkowo sądy te miały korzystać ze zwyczajów, a później ze swoich własnych reguł, które były tworzone w procesie podejmowania decyzji w konkretnych sprawach. Na podstawie: P. Laidler, Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych Ameryki: od prawa do polityki,

Kraków 2011, s. 25.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XV. Podaj nazwę reguły prawnej opisanej w poniższym przepisie Kodeksu Karnego. (1 punkt)

Art. 1. § 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

XVI. Zapoznaj się z opisem sytuacji oraz z przytoczonym przepisami i wykonaj polecenie. (2 punkty)

Pani Maria wyjechała do pracy, na półroczny kontrakt do Wielkiej Brytanii. W Polsce zostawiła męża i dzieci, którzy prowadzili niewielkie gospodarstwo rolne. Po upływie 6 miesięcy okazało się, że pani Maria nie ma zamiaru już wrócić do Polski. W związku z tym mąż wydziedziczył ją w swoim testamencie. Po kilku latach, na wiadomość o złym stanie zdrowia męża, pani Maria wróciła do Polski i podjęła się jego pielęgnacji. Po otwarciu testamentu wystąpiła o zachowek. Powołując się na odpowiednie przepisy, oceń czy miała do tego prawo.

Kodeks cywilny

Art. 991. § 1. Zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni - dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach - połowa wartości tego udziału (zachowek).

§ 2. Jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.(…)

Art. 1008. Spadkodawca może w testamencie pozbawić zstępnych, małżonka i rodziców zachowku (wydziedziczenie), jeżeli uprawniony do zachowku:

1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;

2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;

3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.

Art. 1009. Przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku powinna wynikać z treści testamentu.

Art. 1010. § 1. Spadkodawca nie może wydziedziczyć uprawnionego do zachowku, jeżeli mu przebaczył.

§ 2. Jeżeli w chwili przebaczenia spadkodawca nie miał zdolności do czynności prawnych, przebaczenie jest skuteczne, gdy nastąpiło z dostatecznym rozeznaniem.

Art. 1011. Zstępni wydziedziczonego zstępnego są uprawnieni do zachowku, chociażby przeżył on spadkodawcę.

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………

---