PRZEMOC SEKSUALNA-
PROBLEMY ETYCZNE
Przemoc seksualna wobec dzieci to nadużywanie dziecka poprzez pokazywanie pornografii, zachowania kazirodcze, pedofilne, rozmowy z dzieckiem o charakterze obscenicznych treści seksualnych w celu uzyskiwania przyjemności seksualnej przez osoby dorosłe i starsze.
Omawiając tematykę przemocy seksualnej w polskim prawie, należy zwrócić szczególną uwagę na akt kazirodztwa i jego prawne uregulowania:
Art.175 k.k.- „Kto dopuszcza się obcowania płciowego z krewnymi w linii prostej, bratem, siostrą albo osobą pozostającą w stosunku przysposobienia, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 5.”
Ochronną rolę w stosunku do dzieci spełniają następujące artykuły:
Art. 176 k.k.- zabrania dopuszczania się czynów lubieżnych względem osoby poniżej 15 r.ż.
Art. 177 k.k.- zabrania dopuszczania się czynu nierządnego w obecności osoby poniżej 15 r.ż.
W przypadku przemocy seksualnej wobec dzieci w przesłuchaniu oraz postępowaniu sądowym uczestniczy biegły psycholog, którego zadaniem jest m.in. ocenienie wiarygodności zeznania składanego przez pokrzywdzonego. Jeśli chodzi o ocenę prawdziwości to do najbardziej popularnych metod oceny zeznania zaliczamy:
Kryteria wiarygodności Arntzen'a
Stałość zeznania, rodzaj oraz sposób powstawania uzupełnień (kryteria te wynikają z przebiegu zeznania)
Stopień szczegółowości i osobliwości (wynikają z treści zeznania; dotyczą rozmów, procesów psychicznych, zjawisk abstrakcyjnych, faktów niezrozumiałych, powiązań z okolicznościami zewnętrznymi, komplikacji, łańcuchów reakcji, powiązań treści, treści typowych dla przestępwa)
Uczuciowe uczestnictwo w faktach, nieudolność, niesterowany sposób zeznawania (wynikają z e sposobu zeznawania)
Pochodzące z węższego zakresu zeznania, np. motywacje
Kryteria wiarygodności wg Stellera i Koenkena:
Charakterystyki ogólne: struktura logiczna, produkcja nieustrukturalizowana liczba detali,
Treści specyficzne: osadzenie kontekstualne, opisy interakcji, reprodukcja konwersacji, niespodziewane komplikacje podczas incydentu
Osobliwości treści zeznań: detale niezwykłe, detale zbyteczne, detale adekwatnie relacjonowane ale niezrozumiałe, odniesienia do związków zewnętrznych opisy subiektywnych stanów psychicznych, opisy stanów psychicznych sprawcy
Treści związane z motywacją: korekty spontaniczne, stwierdzenie braku pamięci, wątpliwości wobec własnych zeznań, samooskarżanie się, przebaczenie dla sprawcy
Specyficzne elementy przestępstwa: charakterystyczne detale
Dylematy moralne biegłego psychologa dotyczą przede wszystkim próby odpowiedzi na pytanie o ryzyko szkody lub utraty jakiejś cenionej wartości, np. życia, człowieka, zdrowia, jego samopoczucia czy też prestiżu społecznego. Pytanie to może pojawić się kontekście kilku sytuacji:
Kontekst procesu badawczego
w tym kontekście sytuacyjnym problem etyczny dotyczy wyboru metody badania oraz jej celu (problem traktowania człowieka w sposób przedmiotowy poprzez dobór metod: albo lepszych etycznie albo lepszych metodologicznie)
celem procesu badawczego jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie o wiarygodność zeznań małoletniego świadka oraz o ewentualne zmiany w jego psychice wskutek czynów, jakich dopuścili się względem niego rodzice
ważną kwestią jest fakt, aby ograniczyć do minimum konieczność wielokrotnego opisywania dramatycznych dla świadka przeżyć
Kontekst zastosowania wiedzy psychologicznej
w tym kontekście problemem jest wartościowanie celu badań psychologicznych, czyli ostrożność interpretacyjna ((czy etycznym jest dopominanie się od organu procesowego, aby dostosował się do wyników badania, jakie wykonał biegły?)
problem stanowi także wartościowanie własnej usługi przez biegłego psychologa (co wyceniać w opiniowaniu w sprawach o kazirodztwo wobec nieletnich?)
Kontekst pełnienia roli eksperta
Problem dotyczy relacji pomiędzy psychologiem a ofiarą kazirodztwa oraz wynikających stąd nieścisłości ( relacja ta ma charakter asymetryczny i interakcyjny)
Wycenianie nakładu pracy (niebezpieczeństwo dysponowania „władzą” prze psychologa, co może doprowadzić do redukcji zainteresowania psychologa człowiekiem)
Ukryty konflikt interesów (psycholog chce dotrzeć do jak największej ilości informacji, które umożliwią mu oszacowanie prawdziwości zeznań małoletniego, natomiast ofiara nie chce dać się oszukać, zastraszyć