Rządy parlamentarno - gabinetowe w Anglii. Droga do parlamentaryzmu anglikańskiego.
PRYWATNA WŁASNOŚĆ - Anglia jest krajem wyspiarskim, a własność prywatna była tu zjawiskiem powszechnym. Człowiek własnością mógł sam dysponować i sam z niej korzystać. Kościół od zawsze podkreślał obowiązek strzeżenia własności prywatnej, jednak nieograniczone władanie własnością prowadziło do skupienia się jej w rękach prywatnych, bogacenia jednych i krzywdzenia innych. W średniowieczu i nowożytności pojęcie własności prywatnej wiązało się z własnością. Anglia była jednym z pierwszych krajów, gdzie rozwinęła się niespotykana konstrukcja społeczna, gdzie handlowano ziemią, rozpowszechnił się handel i rzemiosło, a ludność wiejska, czyli prości chłopi stawali się ludźmi osobiście wolnymi. Hodowano owce ze względu na ich cenny surowiec wełnę, a następnie eksportowano ją do Flandrii oraz Holandii. Tam przerabiano na sukna. Taka sytuacja trwała do XV wieku i dawała utrzymanie wielu grupom społecznym w Anglii. Od XVI wieku Anglicy zaczęli produkować sukno, co przyniosło im kolejne zyski. Polityka taka odbiła się również na chłopach, których zaczęto rugować z ziemi, a ich własność zamieniano na hale i pastwiska do wypasu owiec. Chłopi, którzy zostali pozbawieni grunta mogli ubiegać się o pracę w wielkich, nowopowstających manufakturach lub udać się na służbę do wielkich latyfundystów. Ilość rugowanych chłopów okazała się niewiarygodnie duża, co spowodowało, że większość z nich nie miała co ze sobą zrobić. W skutek tego wielcy właściciele ziemi uzyskiwali powszechną siłę roboczą, a zakłady zajmujące się przeróbką wełny na sukno uzyskiwały tanich pracowników. Brakowało jednak miejsc do pracy, zaczęło szerzyć się żebractwo. Na ulicach coraz częściej spotykało się powszechnych włóczęgów, którzy skupiali się głównie miasta. Wprowadzono szerokie ustawodawstwo skierowane przeciwko żebractwu i włóczęgostwu, jak kara chłosty, piętnowanie, a nawet kara śmierci. Celem takiego postępowania władzy miało być zatrudnienie jak największej ilości chłopów, mimo niegodnych warunków pracy. W tej najniższej grupie społecznej można było spotkać kupców, drobnych przedsiębiorców i żeglarzy, którzy stanowili już grupę bardziej bogatą, reprezentującą pewne grupy interesów. Drobną własność burżuazyjną reprezentowała grupa sklepikarzy, rzemieślników, usługowców i bogatych pracowników najemnych. Wolni posiadacze i dzierżawcy żyli we wsi. Wśród warstwy wyższej obecna była stara szlachta rodowa, której zajęciem było prowadzenie wojen. Nowa szlachta posiadająca ogromne posiadłości ziemskie i folwarki, prowadziła aktywność handlową na rynki zbytu. Swój majątek uzyskali głównie dzięki nabyciu za bardzo nieduże sumy majątków kościelnych, które uległy skonfiskowaniu. Religia w czasach średniowiecznych i w koncepcji nowożytnej odgrywała bardzo dużą rolę. Zwracano uwagę na życie człowieka i jego nastawienie względem spraw duchowych. Najważniejszym celem było uzyskanie zbawienia, liczono się z tym co jest moralne. Tak postrzegano nie tylko społeczne konflikty, ale także psychologiczną sferę życia. Zrodziły się tutaj dwa nurty odnoszące się nie tylko do teologii ale także do ideologii. Chodzi mianowicie o purytanizm i anglikanizm.
PURYTANIE - reprezentowali kierunek wywodzący się z kalwinizmu - purytanizm. wszystkie przyjemności uważali za szkodliwe. Za najważniejszą wartość uważali skromność i pracowitość Propagowali surowy tryb życia i oszczędność. Przedstawiciele purytanizmu to średniozamożni posiadacze.
ANGLIKANIE - twórcą kościoła anglikańskiego był Henryk VIII. Głową kościoła anglikańskiego był sam król. Źródłem objawienia była Biblia interpretowana w oparciu o tradycję Położono nacisk na pracę człowieka, wolną wolę i łaskę Bożą. Anglicy obracający się wokół dworu byli ludźmi bardzo towarzyskimi i lubili rozrywki dnia codziennego, stąd wielu z nich decydowało się zbliżyć do katolicyzmu. To właśnie w Anglii wykształciło się silne poczucie więzi wspólnotowej, nie tylko w odniesieniu do jednolitego prawa, ale także do języka i obyczaju. Reformy Henryka VIII doprowadziły do konfliktu z Rzymem i powstania samodzielnego kościoła anglikańskiego. Król był silnie związany z parlamentem, bowiem bez jego udziału nie mógł stanowić nowych praw.
Anglicy są doskonałym przykładem na tworzenie się społeczeństwa obywatelskiego. Poszczególne warstwy społeczeństwa miały prawo do reprezentowania swoich interesów. Wytworzono system samorządów miejskich oraz przedstawicielstwa w parlamencie. Podstawowym dokumentem w historii praw człowieka była wydana w 1215 roku przez króla Jana bez Ziemi Magna Charta Libertatum - Wielka Karta Swobód. Żaden wolny człowiek nie mógł być pojmany ani uwięziony ani wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowany, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony. Zakazano nakładać nowe podatki bez przyzwolenia królewskiego. Wyrok sądu był podstawą do uwięzienia kogoś lub ukarania. W miastach panowała swoboda handlu, a księża mieli zapewnioną wolność kanonicznych wyborów. Przeciwko królowi mogli wystąpić baronowie w chwili gdyby nie przestrzegał jakiegoś postanowienia z Wielkiej Karty Swobód. Nie wykluczone było także postanowienie o zbrojnym powstaniu wypowiedzianym przeciwko panującemu. Karta Swobód była podstawą swobód obywatelskich i konstytucyjnych ograniczeń władzy królewskiej. Zapisano w niej między innymi prawo do sądu, wolność poruszania się, prawo własności. Opisana karta była podstawą funkcjonowania parlamentu angielskiego, który składał się z dwóch izb: Izba Lordów i Izba Gmin. Członków Izby Lordów wybierano na zasadzie dziedziczenia miejsc lub w skutek nominacji królewskiej. Przedstawiciele zasiadający w Izbie Gmin wybierani byli na 7 letnie kadencje. Do funkcji parlamentu angielskiego działającego na przełomie XIII i XIV wieku należało ustanawianie praw oraz wyrażanie poparcia na ustanowienie nowych podatków. Wiek XVII był przełomowym momentem w historii Anglii bowiem wybuchła wojna domowa. Po jednej stronie było społeczeństwo reprezentowane przez parlament, natomiast z drugiej strony znajdowali się monarchowie (Jakub I i Karol I) i społeczeństwo ich popierające. Zarówno obydwaj królowie pochodzili z dynastii Stuartów. Ich rządy opierały się na niemal dyktatorskiej władzy, ponieważ nie brali pod uwagę parlamentu. W polityce wewnętrznej nakładali duże podatki i łamali prawo. Ich wzorem była Francja z czasów absolutyzmu. Wojna domowa zaistniała pomiędzy władzą królewską i parlamentem z lat 1640 - 1649 doprowadziła do kryzysu władzy. W 1649 roku ścięto króla Karola I Stuarta, a sukces osiągnęli purytanie, których reprezentował Oliver Cromwell. Byli zwolennikami parlamentu, krytykowali monarchę za bezwzględne rządy i łamanie prawa. Cromwell sprawował urząd lorda protektora. Lata jego rządów to 1648 do 1660. Polityka jego rządów polegała na ochronie własności prywatnej oraz troska o warstwę kupiecką. W specjalnym dokumencie wydanym w 1651 roku - Akcie Nawigacyjnym - towary z zagranicy można było dostarczać do Wielkiej Brytanii tylko przez statki angielskie. Zarządzenie to spowodowało konfliktową sytuację polityczną z Holandią, a w końcu doprowadziło do stanu wojny. Sytuacja zmieniła się po śmierci Cromwella, ponieważ na tronie angielskim ponownie zasiadła dynastia Stuartów. Królem został Karol II, który swoje rządy sprawował w latach 1660 - 1685. Za jego władania w 1679 roku wydano dokument zwany powszechnie Habeas Corpus Act, w którym potwierdzono, że wyrok sądowy jest podstawą do uwięzienia obywatela. Kolejny król Jakub II, którego rządy przypadają na lata 1685 - 1688 był gorącym zwolennikiem religii katolickiej i absolutyzmu. Trzyletnie władanie nie przyniosło mu jednak sławy, został szybko zdetronizowany. Władzę po nim objął Wilhelm Orański, który panował od 1689 roku do 1761. W 1689 roku uchwalono Wielką Kartę Praw, gdzie zapisano prawa króla i parlamentu. Monarcha nie mógł bez uprzedniej zgody władzy ustawodawczej wydawać ustaw i ustalać nowych podatków. Jeżeli chodzi o armię to w okresie pokoju nie można było powoływać armii. W parlamencie wprowadzono zasadę wolności obrad. Ukształtował się system parlamentarno - gabinetowy z dwoma dominującymi partiami politycznymi, które zdominowały scenę polityczną. Zadaniem wyborców jest dokonanie wyboru między rywalizującymi ze sobą partiami. Stronnictwo, które uzyskało większe poparcie przejmuje władzę w parlamencie. Lider zwycięskiej partii otrzymuje tytuł pierwszego ministra (premiera). W jego kompetencji leży utworzenie rządu i prowadzenie polityki wewnętrznej i zagranicznej. Król ma tylko funkcję reprezentacyjną, panuje nad wszystkim. Rządzi parlament i gabinet razem z premierem. Monarcha według powszechnej angielskiej zasady nigdy się nie myli, zatem każda decyzja wychodząca od króla powinna być zaopatrzona podpisem właściwego ministra. Widać zatem, że odpowiedzialność za złe werdykty, orzeczenia czy rozstrzygnięcia ponoszą doradcy królewscy.
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.