Konspekt katechezy misyjnej dla I roku Gimnazjum - listopad
Temat: Kościół powszechnym sakramentem zbawienia
Cel dydaktyczny: Ukazanie Kościoła jako powszechnego sakramentu zbawienia.
Cel wychowawczy: Wychowanie do miłości do Kościoła i do zaangażowania się w jego misję.
Metody i formy:
Modlitwa
praca w grupach
krótki wykład
wypisywanie myśli na dużym arkuszu papieru
śpiew
Środki i pomoce dydaktyczne:
Pismo św., Dekret o działalności misyjnej Kościoła ( DM), encyklika Redemptoris missio (RMis), „Światło Narodów” nr 2/1998, Katechizm Kościoła Katolickiego
Plan katechezy:
Powitanie uczniów
Modlitwa
Sprawdzenie listy obecności
Zapis tematu na tablicy
Praca w grupach - „burza mózgów”- młodzież wypisuje na arkuszu papieru wszystko, co wiedzą na temat Kościoła jako powszechnego sakramentu zbawienia.
Wykład uzupełniający wiedzę uczniów na ten temat.
Opracowanie w grupach krótkiego orędzia na temat: „Kościół - powszechny sakrament zbawienia ”.
Każdy wpisuje swoje orędzie do zeszytu.
Modlitwa za Kościół
Śpiew pieśni: „Kościół to nie tylko dom...”
Załączniki
Modlitwa wstępna
Ty, Panie, złożyłeś w nasze ręce budowę świata i Kościoła
z Twoją pomocą i w świetle Twojego Ducha.
Ty powierzyłeś nam głoszenie Ewangelii
i czekasz na nas w ubogich i cierpiących,
we wszystkich, którzy nas potrzebują.
Tak liczne możliwości otwierają się przed nami,
a zagłusza nas tyle fałszywych i ułudnych głosów.
Twój głos, Panie, jest jak zaproszenie
mocne, choć ciche, miłe, choć trudne.
To ono pomaga nam być sobą naprawdę.
Chcemy całkowicie przeżyć radość
wraz z odpowiedzialnością - idąc za Twoim wezwaniem.
Chryste Panie, nie dopuść, aby ludzie,
wydarzenia lub idee miały wypaczyć nasze powołanie.
Niech Duch Twój da nam rozeznanie dobrego wyboru
wedle Twojej woli i dla dobra wspólnego ludzi.
Uczyń nas ludźmi wolnymi i wspaniałomyślnymi,
abyśmy tam, dokąd nas poślesz,
mogli i chcieli oddać się Tobie
w naszych braciach i siostrach. Amen. (Skarbnica modlitw, s. 482)
Modlitwa końcowa
Ty nasz jedyny Boże,
składamy przed Tobą troski,
sprawy i smutki wszystkich ludzi.
Pamiętaj o tych, którzy mają trudności. (...)
Wzbudź we wszystkich Kościołach -
w Kościele rzymskokatolickim,
a także we wspólnotach wolnych -
wzbudź radosnych i odważnych świadków Twojej Ewangelii.
Bądź razem z misjonarzami i oświecaj ich.
a także młode Kościoły, którym mają służyć.
Daj wszystkim, którzy ufają Tobie,
moc działania, dopóki jest czas,
i nagradzaj szczere wysiłki tych,
którzy Ciebie nie znają - albo jeszcze nie,
albo niedobrze Cię znają.
Ty wysłuchujesz tych, którzy mają serca prawe. Daj nam prawość serc, abyś mógł nas wsłuchać. Jesteśmy szczęśliwi, że możemy budować na Tobie i w Tobie pokładać całą naszą ufność. Amen.
(Skarbnica modlitw, s. 432)
KOŚCIÓŁ TO NIE TYLKO DOM
D A fis h e
1. Kościół to nie tylko dom z kamieni i złota.
A fis h e G A
Kościół żywy i prawdziwy, to jest serc wspólnota:
D h e A fis h e A G D
jedno serce, jedna dusza, to jest serc wspólnota.
2. Gdzie się zbierze dwóch lub trzech dobro mając na celu,
tam przebywa Chrystus żywy, tworząc jedność z wielu.
Jedno serce, jedną duszę, tworząc jedność z wielu.
3. Kto się dzieli tym, co ma z potrzebującymi,
ten wypełnia Ewangelię, niebo czyni z ziemi,
jedno serce, jedną duszę, niebo czyni z ziemi.
Powszechny sakrament zbawienia" (KK 48)
Kościół, wędrujący Lud Boży, mistyczne Ciało Chrystusa - Głowy, braterska wspólnota drogi, prawdy i życia, to sakrament zbawienia, czyli "przedłużenie miłosierdzia okazanego światu przez Boga w osobie Jezusa Chrystusa". Oczywiście pierwszym i podstawowym sakramentem zbawienia jest sam Jezus uwielbiony, który obecnie skupia w sobie i nam udziela tego wszystkiego, czego dokonał dla nas podczas ziemskiego życia. Już jako Zmartwychwstały, ukazując się uczniom po raz ostatni w widzialnej postaci, oświadczył im: "Dana mi jest wszelka władza w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody [dosł. - czyńcie uczniów ze wszystkich narodów], udzielając im chrztu (...) Uczcie je zachowywać wszystko, co wam przykazałem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata" (Mt 28, 18-20).
Jest z nami dzięki swej własnej mocy, przez Ducha Świętego. "Ale także w widzialnych strukturach przymierza i przez te struktury, które On wymienia w formie trzech funkcji, jakimi był sam przyodziany i jakie będzie spełniać dalej przez podstawowy apostolat swojego Kościoła: profetyzm, sprawowanie sakramentów, przewodnictwo (...) Już nieobecny fizycznie na tym świecie, ukształtował sobie ciało, które jest w biblijnej perspektywie tym, dzięki czemu jakaś osoba jest obecna i przejawia swoją działalność. A tym ciałem jest Kościół, sakrament zbawienia, tym są sakramenty (...) Chrystus jest czymś o wiele więcej niż tylko znakiem, nawet bardzo skutecznym, Łaski. Jest On epifanią, ukazaniem, obecnością objawiającą Boga". Pamiętamy słowa Jezusa do Filipa: "Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca. (...) Ojciec, który trwa we Mnie, On sam dokonuje tych dzieł. Wierzcie Mi, że ja jestem w Ojcu, a Ojciec we Mnie." (J 14, 9-11).
Kościół jest sakramentem w innym znaczeniu - i tylko analogicznie. Nie może być "czystym sakramentem", już bowiem żyje tymi rzeczywistościami zbawczymi, których jest znakiem. Po drugie: Chrystus jest jedynym pośrednikiem zbawienia jako źródło i Głowa, Kościół zaś pełni w tym pośrednictwie jedynego pośrednika rolę tylko służebną. Chrystus jest tym jedynym źródłem nie tylko historycznie, u początku, ale także dzisiaj, nieustannie. "Kościół jest sakramentem zbawienia, ale nie dzięki sobie samemu czy w sobie samym, lecz na mocy swojego zjednoczenia z Chrystusem, w całkowitej zależności od Niego i przez Niego". Teologowie protestanccy, prawosławni i katoliccy mocno podkreślają tę całkowitą zależność Kościoła od Chrystusa: Kościół nie ma żadnej autonomii wobec Chrystusa w udzielaniu Jego łaski. Także Sobór Watykański II nie głosi żadnego "eklezjocentryzmu".
Wystarczy nam chrystocentryzm. Wspólnota kościelna to tylko (i aż!) Oblubienica, która zrodziła się z przebitego boku Chrystusa i każdego dnia rodzi się z wody i Ducha Świętego. "Oblubienica, by mogła stać się matką członków Chrystusa, powinna zjednoczyć się ze swoim Panem i otrzymać od Niego życiodajną moc Ducha Świętego". Kościół to jakby przedłużone w czasie Wcielenie. To jakby dłonie przebite Zbawiciela, które dzisiaj dotykają i leczą... "Chrystus wywyższony ponad ziemię wszystkich do siebie pociągnął; powstawszy z martwych Ducha swego Ożywiciela zesłał na uczniów i przez Niego ustanowił Ciało swoje, którym jest Kościół, jako powszechny sakrament zbawienia; siedząc po prawicy Ojca działa ustawicznie w świecie, aby prowadzić ludzi do Kościoła i przezeń mocniej ich z sobą złączyć, a karmiąc ich Ciałem i Krwią własną uczynić ich uczestnikami swego chwalebnego życia" (KK 48).
Kościół więc "jest uprzywilejowanym nosicielem historii zbawienia, która mając zasięg powszechny, a nawet kosmiczny wymiar, tak bardzo go przekracza. Dlatego też lud Boży należy zawsze pojmować tylko w łączności z jego posłannictwem w stosunku do świata". Sobór mówi: "Toteż ów lud mesjaniczny, choć nie obejmuje aktualnie wszystkich ludzi, a nieraz nawet okazuje się małą trzódką, jest przecież potężnym zalążkiem jedności, nadziei i zbawienia dla całego rodzaju ludzkiego. Ustanowiony przez Chrystusa dla wspólnoty życia, miłości i prawdy, używany jest również przez Niego za narzędzie zbawienia wszystkich i posłany jest do całego świata jako światłość świata oraz sól ziemi" (KK 9).
Lud - sakrament Chrystusowego zbawienia - składa się z osób, a każda z nich ma osobne dary, własne powołanie, swoje miejsce w Bożym planie zbawczym. Charyzmaty według św. Pawła (zob. 1 Kor 12) to główny element budowy Kościoła: mamy być wzajemnie sługami zbawczej łaski, dla siebie i dla świata. "Ale przecież nikt nie jest i nie może być świadkiem dla siebie samego, opierając się na własnych ideach. To lud Boży, w swojej uporządkowanej całości, czyli przeżywający takie zjednoczenie, jakiego pragnął i pragnie Chrystus, jest znakiem i sługą zbawienia". Całe życie Ludu, a więc nie tylko sprawowanie sakramentów, stanowi ów sakrament Kościoła wobec i dla świata: zwiastowanie słowa, nauczanie, wyznawanie wiary w kulcie i w życiu, modlitwa, pokuta, świadectwo rodzin, wspólnot, zakonów, misje, upominanie się o prawa ludzkie, solidarność z krzywdzonymi, a zwłaszcza diakonia wobec najsłabszych i najbardziej potrzebujących..
Kościół - powszechny sakrament zbawienia
KKK 780 Kościół jest na tym świecie sakramentem zbawienia, znakiem i narzędziem jedności Boga i ludzi.
KKK 774 Greckie słowo mysterion zostało przetłumaczone na język łaciński za pomocą dwóch pojęć: mysterium i sacramentum. W późniejszej interpretacji pojęcie sacramentum wyraża precyzyjniej widzialny znak ukrytej rzeczywistości zbawienia, wskazywanej przez pojęcie mysterium - tajemnica. W tym sensie sam Chrystus jest "Tajemnicą (Misterium) zbawienia": Non est enim aliud Dei mysterium, nisi Christus - "Nie ma innej Tajemnicy Boga niż Chrystus" (Św. Augustyn, Epistulae, 187, 11, 34: PL 33, 845). Zbawczym dziełem Jego świętego i uświęcającego człowieczeństwa jest sakrament zbawienia, który ujawnia się i działa w sakramentach Kościoła (są one nazywane przez Kościoły wschodnie także "świętymi misteriami"). Siedem sakramentów to znaki i narzędzia, za pośrednictwem których Duch Święty rozlewa łaskę Chrystusa-Głowy, w Kościele, który jest Jego Ciałem. Kościół posiada więc i rozdziela łaskę niewidzialną, którą oznacza. Właśnie w tym analogicznym sensie jest nazywany "sakramentem".
KKK 775 "Kościół jest w Chrystusie jakby sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego" (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 1). Bycie sakramentem wewnętrznego zjednoczenia ludzi z Bogiem jest pierwszym celem Kościoła. Ponieważ komunia między ludźmi opiera się na zjednoczeniu z Bogiem, Kościół jest także sakramentem jedności rodzaju ludzkiego. Taka jedność jest już w nim zapoczątkowana, ponieważ gromadzi on ludzi "z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków" (Ap 7, 9); Kościół jest równocześnie "znakiem i narzędziem" pełnej realizacji tej jedności, która musi się jeszcze wypełnić.
KKK 776 Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa. W Jego rękach jest "narzędziem Odkupienia wszystkich" (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 9). "powszechnym sakramentem zbawienia" (Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 48). przez który Chrystus "ukazuje i zarazem realizuje tajemnicę miłości Boga do człowieka" (Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 45). Kościół "jest widzialnym planem miłości Boga do człowieka" (Paweł VI, Przemówienie 22 czerwca 1973) planem, który pragnie, "aby cały rodzaj ludzki utworzył jeden Lud Boży, zrósł się w jedno Ciało Chrystusa i scalił się w budowie jednej świątyni Ducha Świętego" (Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 7; por. konst. Lumen gentium, 17)
Konieczność Kościoła do zbawienia
Sobór Watykański II, po ukazaniu, że Kościół jest objawiającym zbawczy plan Boga powszechnym sakramentem zbawienia i odkupieńczym dziełem Chrystusa, „uczy, opierając się na Piśmie św. i Tradycji, że ten pielgrzymujący Kościół konieczny jest do zbawienia. Chrystus bowiem jest jedynym Pośrednikiem i drogą zbawienia. On, co staje się dla nas obecny w Ciele swoim, którym jest Kościół; On to właśnie, podkreślając raźnie konieczność wiary i chrztu (por. Mk 16,16; J 3,5), twierdził równocześnie konieczność Kościoła, do którego ludzie dostają się przez chrzest jak przez bramę. Nie mogliby tedy być zbawieni ludzie, którzy wiedząc, że Kościół założony został przez Boga za pośrednictwem Chrystusa jako konieczny, mimo to nie chcieliby bądź przystąpić do niego, bądź też w nim Wytrwać" (LG 14).
Zagadnienie to podejmuje też Dekret o działalności misyjnej Kościoła, w którym czytamy, że wszyscy powinni nawrócić się do Chrystusa "i przez chrzest złączyć się z Nim oraz z Kościołem, który jest Jego Ciałem. Sam Chrystus bowiem "podkreślając wyraźnie konieczność wiary i chrztu, potwierdził równocześnie konieczność Kościoła". (...) Chociaż więc wiadomymi tylko sobie drogami może Bóg doprowadzić ludzi nie znających Ewangelii bez własnej winy do wiary, bez której niepodobna podobać się Bogu (por. Hbr 11,6), to jednak na Kościele ciąży konieczność i równocześnie święte prawo głoszenia Ewangelii, a wobec tego działalność misyjna tak dziś, jak i zawsze zachowuje w pełni swą moc i konieczność" (AG 7).
Jan Paweł II, nawiązując do tych soborowych stwierdzeń, mówi: „Sobór obszernie omówił rolę Kościoła w zbawieniu ludzkości. Uznając, że Bób miłuje wszystkich ludzi i wszystkim daje możliwość zbawienia (por. l Tym 2,4), Kościół wyznaje, że Bóg ustanowił Chrystusa jedynym Pośrednikiem, a on sam został wyznaczony jako powszechny sakrament zbawienia" (RMis 9).
Jest on zatem „zwyczajną drogą zbawienia i tylko on posiada pełnię zbawczych środków" (RMis 55). Głosząc Ewangelię, wzbudza wiarę i przygotowuje do chrztu; udzielając zaś tego sakramentu, uwalnia od grzechu i wciela wierzących w misterium Chrystusa, aby przez miłosierdzie Boże wzrastali w Nim do zamierzonej przez Boga pełni. Istnieją jednakże również drogi znane tylko Bogu (zob. DM tzn. nadzwyczajne drogi zbawienia tych, którzy bez własnej winy nie są w Kościele. Odnosi się to do tych niewierzących którzy żyją zgodnie z własnym sumieniem, wyznając kult swo ich przodków.
Znane, tradycyjne stwierdzenie, że „poza Kościołem nie ma zbawienia", nie może być rozumiane dosłownie. Pojawiło się ono po raz pierwszy w pismach św. Cypriana, a następnie u Orygenesa. Z biegiem czasu staje się ono powszechnie obowiązującą w Kościele prawdą wiary. Na Soborze Laterańskim IV (1215) podano do wiadomości: „Istnieje jeden Kościół, powszechny Kościół wiernych, poza którym absolutnie nikt się nie zbawi" (Dz. 430). Również bulla Bonifacego VIII Unam sanctum (1302) stwierdza: Jest jeden święty Kościół powszechny i apostolski (...), poza nim nie ma zbawienia ani przebaczania grzechów (Dz. 468).
Jan Paweł II, komentując tę myśl, pisze: „Powszechność zbawienia nie oznacza, że otrzymują je tylko ci, którzy w wyraźny sposób wierzą w Chrystusa i weszli do Kościoła. Jeśli zbawienie zostało przeznaczone dla wszystkich, musi ono być dane konkretnie do dyspozycji wszystkich. Oczywiste jest jednak, że dziś, tak jak i w przeszłości, wielu ludzi nie ma możliwości poznania czy przyjęcia ewangelicznego Objawienia i wejścia do Kościoła (...). Dla nich Chrystusowe zbawienie dostępne jest mocą łaski, która choć ma tajemniczy związek z Kościołem, nie wprowadza ich do niego formalnie, ale oświeca ich (...). Łaska ta pochodzi od Chrystusa, jest owocem Jego ofiary i zostaje udzielona przez Ducha Świętego (...). Musimy uznać, że Duch Święty wszystkim ofiarowuje możliwość dojścia w sposób Bogu wiadomy do uczestnictwa w tej paschalnej tajemnicy (RMis 10).
W pewnym okresie Kościół Chrystusowy zaczęto łączyć z kulturą zachodnią, co znalazło swoje odbicie w wyznaniu wiary w jeden, święty, powszechny, apostolski i rzymski Kościół.
Sobór Watykański II ze swoją nauką o Kościele przenika wszystkie kultury. Wyjaśnia on także, że choć „poza Kościołem nie ma zbawienia", to jednak ci, którzy są sprawiedliwi, choć nie należą do widzialnej struktury Kościoła katolickiego, zostaną usprawiedliwieni łaską Chrystusa.
Bóg może użyć środków nadzwyczajnych, aby usprawiedliwić tych, którzy na skutek naszych zaniedbań w głoszeniu Chrystusa nie poznali zwyczajnej drogi prowadzącej do Boga, jaką jest Kościół. Z surowym zaś sądem spotkamy się my, jeżeli zawiniliśmy opieszałością w wypełnianiu naszej misji bycia powszechnym sakramentem zbawienia.