Czym jest umowa zlecenie?

Umowa zlecenie jest jedną z umów zawieranych na czas określony, regulowaną podobnie jak umowa o dzieło w kodeksie cywilnym. Szczegółowe regulacje znajdują się w  art. 734-751  Polega ona na tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do wykonywania określonych czynności dla zleceniodawcy. Strony umowy zlecenia tradyjnie nazywa się zleceniodawcą ( dającym  zlecenie) i zleceniobiorcą ( wykonującym zlecenie).
Umowa zlecenie może być umową zarówno odpłatną jak i nieodpłatną, w zależności od ustaleń stron.  Jeśli zarówno z okoliczności, jak i z zapisów umowy, nie da się ustalić, czy mamy do czynienia z umową odpłatną czy nieodpłatną, to wówczas należy przyjąć, że za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
Umowa zlecenie może być wypowiedziana, jednakże wówczas strona, która wypowiedziała umowę w zależności czy jest to przyjmujący zlecenie czy zleceniodawca, odpowiada wobec drugiej strony za powstałą szkodę ( przyjmujący zlecenie), bądź powinien zwrócić poniesione przez drugą stonę wydatki oraz w razie odpłatnego zlecenia uiścić odpowiednią część wynagrodzenia ( zleceniodawca)
Ponieważ do umów zlecenia mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, a nie kodeksu pracy, zleceniobiorcy nie przysługują uprawnienia pracownicze, takie jak m. in. prawo do urlopu wypoczynkowego.

Umowa o dzieło - różnice

Różnica między umową o dzieło a umową zlecenia polega na tym, że ta pierwsza jest umową rezultatu,a ta druga umową starannego działania. Wynagrodzenie w umowie zlecenia otrzymuję się więc za określone staranne działanie, nie zaś za jego rezultat, jak ma to miejsce w przypadku umowy o dzieło.

Umowa o pracę - różnice

Różnic między umową o pracę a umową zlecenia jest wiele. Wynikają one głównie z charakteru stosunku łączącego obie strony. Umowa o pracę musi zostać wykonana osobiście, w przypadku zaś umowy zlecenia, dopuszczalne jest wykonanie zlecenia przez osobę trzecią.
W umowie o pracę występuje duża zależność pracownika od pracodawcy, stosunek podporządkowania oraz obowiązek świadczenia pracy  w określonym miejscu i czasie. Brak jest któregokolwiek z tych obowiązków w przypadku umowy zlecenia. Umowa o pracę może być świadczona tylko przez osobę fizyczną, podczas gdy umowę zlecenie mogą wykonać także osoby prawne i inne podmioty nieposiadające osobowości prawnej ( warunkiem jest posiadanie zdolności do czynności prawnych).

Należy pamiętać, że zawarcie umowy zlecenia, zamiast umowy o pracę, jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika podlegającym karze grzywny.

Składki ZUS

O tym, czy od umowy zlecenia płaci się składki czy nie, decyduje fakt posiadania przez zleceniobiorcę  innego tytułu do ubezpieczeń. Zależy to też od tego, czy umowa zlecenia jest odpłatna czy nie.

Wady umowy zlecenia

Osoby decydujące się zawrzeć umowę zlecenia muszą pamiętać, że żadne przepisy nie gwarantują im minimalnego wynagrodzenia za wykonanie zlecenia. Mogą też pojawiać się problemy z udzielaniem urlopów czy pracą ponad ustalone w zleceniu godziny - ale zależy do głównie od charakteru pracy i stosunków z przełożonym.

Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy, w razie odmiennych ustaleń umownych, będzie miała miejsce w pełnej wysokości - co też odróżnia umowę zlecenia od umowy o pracę.W razie sporu między zleceniobiorcą a zleceniodawcą ich pozycja procesowa oparta będzie o zasadę równości. Natomiast w przypadków sporów między pracownikiem i pracodawcą mamy raczej do czynienia z uprzywilejowaniem pracownika jako strony słabszej w sporze.

Zalety umowy zlecenia

Często to, co dla jednej strony umowy zlecenia jest wadą, dla innej jest zaletą. Przykładowo, zarówno wadą jak i zaletą może być stosunkowa łatwość  wypowiedzeniu tej umowy.  Zaletą dla pracownika będzie brak ścisłego podporządkowania, tak jak ma to miejsce przy umowie o pracę.  Przy umowie zlecenie nie występuje też obowiązek osobistego spełnienia świadczenia i możliwe jest dalsze zlecenie ( substytucja) komuś innemu - czyli również odmiennie niż w przypadku stosunku pracy, gdzie właśnie osobistość świadczenia jest jedną z jego głównych cech.

PODSTAWA PRAWNA

art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 6 ust. 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. Nr 137, poz. 887 ze zm.);ustawa z 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.);

art. 22 ust. 9 pkt 4, art. 41 ust. 1, art. 42 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.);

art. 16 ust. 1 pkt 57 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)

Umowa zlecenie a ZUS

Umowa zlecenia może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny, co odróżnia ją od umowy o pracę czy umowy o dzieło. Jeżeli ani z umowy ani z okoliczności nie wynika, że umowa ma być wykonywana bezpłatnie, należy się za jej wykonanie wynagrodzenie. A co za tym idzie należy od takiej umowy odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne.

Osoba zatrudniona na umowę zlecenie podlega obowiązkowo ubezpieczeniu:

- emerytalnemu

- rentowemu

- wypadkowemu

- zdrowotnemu

Dobrowolnie zaś podlega ubezpieczeniu chorobowemu. W przypadku kiedy osoba podpiszę drugą umowę zlecenia to ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tej drugiej umowy jest dobrowolne.  Zleceniobiorca sam decyduje, z której umowy chce on być objęty ubezpieczeniem.

Ciekawa sytuacja może nastąpić jeśli w danym zakładzie pracy zostały podpisane z jednym pracownikiem dwie umowy z takim samym zakresem obowiązków.  ZUS może wtedy zakwestionować drugą umowę jako mającą na celu obejście prawa poprzez zaniżenie należnych składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Tytuł XXI. Zlecenie ( Kodeks cywilny )

Art. 734 [Pojęcie] § 1. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
§ 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie pełnomocnictwa.

Art. 735 [Wynagrodzenie] § 1. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie.
§ 2. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.

Art. 736 [Zawodowe wykonywanie zleceń] Kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien, jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju.

Art. 737 [Sposób wykonania] Przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma możności uzyskania jego zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy.

Art. 738 [Zastępca; odpowiedzialność] § 1. Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności w wyborze zastępcy.
§ 2. Zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego zlecenie. Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.

Art. 739 [Rozwinięcie; szkoda przypadkowa] W wypadku gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.

Art. 740 [Obowiązki zleceniobiorcy] Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.

Art. 741 [Używanie przedmiotów zleceniodawcy] Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki ustawowe.

Art. 742 [Wydatki i zobowiązania zleceniobiorcy] Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi; powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.

Art. 743 [Zaliczka] Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.

Art. 744 [Termin płatności wynagrodzenia] W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów szczególnych.

Art. 745 [Zlecenie wspólne] Jeżeli kilka osób dało lub przyjęło zlecenie wspólnie, ich odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.

Art. 746 [Wypowiedzenie] § 1. Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę.
§ 2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę. § 3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów.

Art. 747 [Śmierć zleceniodawcy] W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa ani wskutek śmierci dającego zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.

Art. 748 [Śmierć zleceniobiorcy] W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.

Art. 749 [Działanie po wygaśnięciu zlecenia] Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu zlecenia.

Art. 750 [Umowy o świadczenie usług] Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Art. 751 [Przedawnienie] Z upływem lat dwóch przedawniają się:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;

2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
 

---