1. Pojęcie socjalizacji.

Proces uczenia się kultury, trwający cały życie.

a) Pedagogiczna: procesy przygotowania ludzi do życia w społeczeństwie poprzez uczestnictwo w grupie społecznej i kulturze.

b) Psychologiczna: nabywanie nowych wartości, wiedzy, umiejętności przez uczestnictwo w życiu społecznym, trwa całe życie, dotyczy kształtowania postaw.

2. Interioryzacja.

Wszelkie procesy uwewnętrznienia, które zachodzą w procesie rozwoju jednostki, wszelkie oddziaływania powodujące uwewnętrznienie. Uczynienie czegoś częścią swojego wewnętrznego "ja", przyjęcie do własnej struktury myślowej.

3. Internalizacja.

Dotyczy uwewnętrznienia wartości, norm, postaw jak trwałe następstwo wpływu społecznego.

4. Pojęcie rodziny.

Związek dwojga ludzi płci przeciwnej zamieszkujących razem, prawnie zawartej i posiadające potomstwo własne lub adoptowane.

a) małe i duże

b) dwu-, trzy-, czteropokoleniowe

c) robotnicze, chłopskie, inteligenckie, przedsiębiorcze, wolne zawody

d) dążenie do osiągnięcia wyższej pozycji społecznej, uznające przede wszystkim wartości materialne, religijne, uznające przede wszystkim wartości naukowe

e) koczujące, afiliatywne (trzymające się ścisłego kręgu znajomych), konformistyczna, jaskiniowców (na małej przestrzeni, nerwowość, przeszkadzanie sobie), dobroczyńców (cel główny: interes społeczeństwa)

f) wg. Jacuńskiej:

- emocjonalna

- wymagająca

- kontrolująca

- wzmacniająca

5. Funkcje rodziny.

a) funkcje biopsychiczne: wymienialność pokoleń

1. prokreacyjna i seksualna -> atmosfera uczuciowa

b) funkcja ekonomiczna

2. materialno-ekonomiczna

3. opiekuńczo-zabezpieczająca

c) społeczno-wzmacniająca

4. klasowa

5. legalizacyjno-kontrolna

d) socjopsychologiczna

6. kulturalna

7. rekreacyjno-towarzyska

8. emocjonalno-ekspresyjna

9. socjalizacyjna

6. Metody badań psychologicznych.

a) podstawowe: ankiety, obserwacje, wywiad psychologiczny, analiza wyższych czynności układy nerwowego (bodźce i ich działanie, kierowcy, lotnicy, sportowcy, wojskowi), kwestionariusz, eksperyment, analiza wytworów działania (rysunki itp. na określony temat)

b) pomocnicze: matematyczno-statystyczne (występowanie statystycznych różnic w grupach), socjologiczne (określa relacje i wyłania lidera), biologiczne (badanie układu nerwowego), chemiczne (pierwiastki życia niezbędne dla funkcjonowania człowieka), fizyczne (pole elektromagnetyczne wytwarzane przez układ nerwowy)

c) nienaukowe (parapsychologiczne): astrologiczne, hipnoza, grafologia, hiromacja (na podstawie linii papilarnych)

7. Co oznacza stwierdzenie, że treści procesu socjalizacji ulegają zróżnicowaniu wewnątrz i między kulturowemu?

- Wewnątrz kultur - inaczej wychowuje się chłopców inaczej dziewczynki.

- Między kulturami - różnice między kulturami (zachód - islam).

8. Wymień dyscypliny psychologiczne.

Teoretyczna, ogólna, rozwojowa, społeczna, wychowawcza, kliniczna, stosowana, zarządzania i organizacji.

9. Podaj hipotezy zachowań prospołecznych.

Zachowania prospołeczne: 1) wynikają z egoizmu, występują, gdy mamy gwarancję zysku; pomoc krewnemu; nagrodzony przez obserwatorów 2) zachowania ukierunkowane na maksymalizację zysku wspólnego mogą występować bez pobudek egoistycznych

10. Pojęcie konformizmu.

Zmiana zachowania lub opinii spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy ludzi.

11. Pojęcie uprzedzeń.

Def. 1. Aprioryczna, powzięta niechęć do innych tylko, dlatego, że należą do jakiejś wyodrębnionej grupy społecznej.

Def. 2. Nadmierne uogólnienie przypisujące identyczne cechy każdej osobie należącej do danej grupy bez względu na istniejące w rzeczywistości różnice pomiędzy członkami tej grupy.

Def. 3. Wroga lub negatywna postawa wobec pewnej dającej się wyróżnić grupy oparta o uogólnienia wyprowadzona z fałszywych lub niekompletnych informacji.

12. Zachowanie prospołeczne.

Takie, które przynoszą pożytek innym osobom, odbywa się bez oczekiwania nagrody zewnętrznej.

13. Zachowania społeczne.

Indywidualizm, altruizm, rywalizacja, kooperacja, masochizm, agresja, sadomasochizm, męczeństwo.

14. Zachowanie aspołeczne.

15. Typy temperamentalne.

a) Introwertyczne:
Melancholik - (neurotyczne) lękliwy, sztywny skłonny do rozważań raczej pesymista, powściągliwy w ocenie, nietowarzyski bezczynny
Flegmatyk - (stałe) bierny, ostrożny, lubiący spokój, opanowany, rzetelny, stałego usposobienia, powolny
Ekstrawertyczne:
Choleryk - (neurotyczne) drażliwy, chwiejny, agresywny, wybuchowy zmienny, impulsywny, władczy
Sangwinik - (stałe) towarzyski uzewnętrzniający się, gadatliwy, wrażliwy, optymista, żywy, beztroski, aktywny

16. Definicja postawy.

Postawa jest to gotowość podmiotu do określonych zachowań w określonej sytuacji wobec podmiotów lub przedmiotów postawy.

17. Wymień zmienne określające osobowość.
Allport - cecha i dyspozycja osobista
Cattel - cechy powierzchowne i źródłowe
Eysenck - psychotyczność (od altruizmu do przestępczości), ekstrawersja (towarzyskość), neurotyczność (emocjonalność)

18. Potrzeby i ich klasyfikacje.

Potrzeba - brak czegoś; mechanizm kierujący ludzkimi zachowaniami.
Rodzaje potrzeb: 1) fizjologiczne 2) bezpieczeństwo 3) przynależności i miłości 4) szacunku 5) samoaktualizacji.

19. Środki masowego przekazu a proces socjalizacji - wymień najistotniejsze cechy tego procesu.

3 Kategorie zmiennych:

1. Źródło (kto przekazuje?).

2. Charakter (jak to robi?).

3. Cechy odbiorcy.

Efektywność oddziaływania jest większa, gdy: nadawca jest godny zaufania, nadawca wyraża stanowisko sprzeczne z własnym interesem, odbiorcy wydaje się, że nadawca nie chce wpływać na opinię odbiorcy, gdy nadawca nam się podoba i możemy się z nim identyfikować.

a) Przekaz emocjonalny jest skuteczniejszy niż przekaz logiczny.

b) Inteligentni dadzą się przekonać przekazowi dwustronnemu.

c) Kolejność prezentacji: efekt pierwszeństwa jest efektywniejszy niż świeżość przekazu.

d) Istotne znaczenie ma stopień rozbieżności wiarygodności i wiedzy odbiorcy i nadawcy. Gdy wiarygodność jest duża nie wpływa na przyjęcie przez odbiorcę.

e) Cechy odbiorcy:

- gdy samoocena jednostki jest niska, łatwiej ulega naciskowi mającemu ją przekonać

- kobiety łatwiej przekonać niż mężczyzn

- poprzednie doświadczenia (efekt uodparniania)

- ukształtowane wcześniej postawy, które są trudne do zmiany

20. Wymień zmienne opisujące osobowość zaburzoną.

Brak poczucia winy, chłód uczuciowy, niedojrzałość psychiczna, postawy antyspołeczne, brak poczucia odpowiedzialności za siebie i za innych, uproszczony, często pragnienie kontaktu z rzeczywistością, niezdolność do przewidywania skutków swoich działań, niezdolność do realistycznego planowania, niezdolność do realizacji planów życiowych, dysharmonia psychiczna, czyli istnienie w osobowości sprzecznych ze sobą cech i tendencji, powodujące nieistniejące wewnętrzne konflikty, egoizm, egocentryzm, stosowanie do ludzi wyznacznika przez własne problemy i ewentualne korzyści stosowane do ludzi instrumentalnie nie podmiotowo, nieprzystosowanie ogólne.
Środowisko przyczynia się do powstania osobowości zaburzonej - patologiczna rodzina, patologiczne środowisko rówieśnicze, niepowodzenia szkolne i wynikające problemy.

21. Podaj definicje następujących mechanizmów obronnych: introjekcja, projekcja, stapianie się, retrofleksja.

Introjekcja - to wyłączenie dużego płata świata zewnętrznego i włączenie w obszar własnego „ja” i przypisywanie odpowiedzialności za coś, za co nie powinno być się odpowiedzialnym.
Projekcja - to włączenie dużego obszaru własnego „ja” w świat zewnętrzny i zrzucenie odpowiedzialności za siebie na świat zewnętrzny.
Stopienie z otoczeniem - pokrywanie obszaru własnego „ja” z otoczeniem - wynik - brak poczucia własnej odmienności.
Retrofleksja - całkowite oddzielenie się „ja” od otoczenia i nastawienie na kontratak samego siebie. Brak kontroli nad otoczeniem, wewnętrzne konflikty, które prowadzą bezpośrednio do zaburzeń równowagi zarówno zewnętrznej jak i wewnętrznej.

22. Co decyduje o zachowaniu człowieka w koncepcjach behawioralnych?

Zachowanie jest wyłącznym rezultatem oddziaływania środowiska zewnętrznego i zdolność do uczenia się, ich zdaniem o tym, jaki typ zachowania wystąpi decyduje środowisko, a w szczególności system kar i nagród działających w przeszłości i aktualnie.

23. Gdzie tkwią przyczyny i mechanizmy zaburzeń człowieka w koncepcjach biofizycznych?

Przyczyny i mechanizmy zachowania należy szukać nie tylko w środowisku, lecz w defektach samego organizmu. Za patologię odpowiadają przede wszystkim: budowa, funkcjonowanie organizmu jako struktury biologicznej.

24. Co istotnie determinuje zachowanie człowieka w koncepcjach poznawczych?

Informacje napływające ze środowiska i informacje zakodowane w pamięci. Sterują one ludzkim zachowaniem, są materiałem przetwarzanym i wykorzystywanym w procesie myślenia, przewidywania, planowania działań podmiotu. Istotnym dla zachowania podmiotu jest typ interakcji, jaki zachodzi między informacjami napływającymi z zewnątrz a informacjami już zakodowanymi w pamięci (strukturami poznawczymi) - przypisuje się im rolę szczególną.

25. Co zalicza się do funkcji struktur poznawczych?

Do funkcji struktury poznawczej zalicza się selekcje i transformacje napływających informacji, opisów i rozpoznawanie elementów oraz zjawisk i rzeczywistości i wzbudzanie napięcia emocjonalnego.
Struktury poznawcze nie są czymś stałym. Ulegają ustawicznym zmianom. Otocznie społeczne, w którym znajduje się człowiek ulega również zmianom, a ich ustanowienie przez człowieka jest jednym z istotnych warunków sprzeczności.

26. Definicja osobowości w koncepcji psychoanalitycznej.

W procesie kształtowania osobowości kładzie nacisk na doświadczenie zdobyte w dzieciństwie, popędy biologiczne oraz stosunki z rodzicami

Jakie czynniki wyznaczają ludzkie zachowanie w poglądach Freuda?

Osobowość składa się z trzech warstw:
Id - podświadoma i określona biologicznie warstwa osobowości, która kieruje się zasadą przyjemności, której obce są jakiekolwiek zasady moralne. Wyłączną funkcją tej warstwy jest dążenie do redukcji nieświadomych popędów.
Ego - jest w części podświadoma, w części nieświadoma i w części świadoma. Rządzi się zasadą realizmu, dąży do panowania nad popędami, reguluje ich siłę, zezwala na zaspokajanie popędów tylko wtedy, gdy sprzyja temu konkretnie zaistniała sytuacja. Służy do odkrywania najkorzystniejszych sposobów zaspokajania potrzeb.
Superego - rezultat wychowania społecznego jednostki i narzucenie jej w tym procesie licznych ograniczeń, z którymi musiała się kiedyś liczyć. Treścią superego są nakazy, zakazy, wartości, oceny, z których większość ma charakter nieświadomy.

27. Podaj definicję światopoglądu i wymień sposoby jego ukształtowania.

a) Światopogląd - zwarty system pojęć, poglądów i przekonań wyrażających określony stosunek jednostki do rzeczywistości i wskazujących na pewne normy postępowania. Zawiera twierdzenia opisowe, poznawcze, wartościujące, oceniające, behawioralne. Wypełnia różne funkcje, np. prospektywna, motywacyjna, integrująca, obronna.
b) Metody kształtowania światopoglądu:
- emocjonalnej perswazji
- jednostronnej ekspozycji (fakty są zgodne tylko z tezą)
- dwustronnej ekspozycji
- ukrytej alternatywy (pozornego wyboru)
- stereotypowych wzorów (wykorzystywane w propagandzie)
- spotęgowanego rozgłosu
- wyczekującego przemilczenia.

28. Gdzie tkwią przyczyny i mechanizmy zaburzeń?

a) koncepcja dynamiczna: zachowanie jest wypadkową potrzeb i wpływów środowiska. Zaburzenie - gdy zachowanie nie spełnia swojej funkcji lub spełnia ją w sposób niewystarczający

3sfery: rodzic, dziecko, dorosły

b) koncepcja humanistyczna: zachowanie wyznaczone przez indywidualny obraz świata i siebie samego(analiza wypadku drogowego -> każdy podaje inną wersję)

zaburzenie - podmiot nie jest w stanie pokierować własnym rozwojem, popada w konflikty z otoczeniem na skutek niezgodności z opiniami otoczenia

c) koncepcja behawioralna: zachowanie rezultatem oddziaływania środowiska zewnętrznego i zdolności do uczenia się

zaburzenie zachowania - 3 czynniki:

- socjalizacja prowadząca do blokady popędów i niemożności ich produkcji

- sprzeczne i niezrozumiałe wymagania społeczne

- zbyt silne wzmocnienia negatywne

d) koncepcja biofizyczna - przekonanie, że istnieje ścisły związek między właściwościami biofizycznymi organizmu a sposobem funkcjonowania jego psychiki

zaburzenie - przyczyn i mechanizmów zaburzeń zachowań należy szukać przede wszystkim w defektach samego organizmu.

e) koncepcja poznawcza: zachowanie= ukierunkowana i zorganizowana czynność, za pomocą której reguluje się swoje stosunki z otoczeniem i dokonuje procesu samoregulacji

zaburzenie - zachodzi, gdy podmiot nie zapewnia realizacji stojących przed nim zadań i celów i gdy wynika to z treści poznawczych, w ocenie społeczeństwa, negatywnych.

29. Jaki typ osobowości zaburzonej występuje najczęściej? Podaj jego cechy.

Osobowość bez dogmatu:

Osoba w ustabilizowanej, korzystnej sytuacji psychospołecznej, może się pozornie niczym nie różnic od innych, zawodzi w chwilach próby, gdy musi się czegoś wyrzec, ujawnia się jako osoba koniunkturalna, wynoszącą siebie nad wartości, z których wyrosła, stara się zachować pozory i może być w swoim środowisku nierozpoznana, brak jednoznacznego systemu wartości.

30. Dysharmonia psychiczna.

Choroba (zaburzenie) uobecniona pod postacią sprzecznych ze sobą cech i tendencji powodujących nieustające, wewnętrzne konflikty motywacyjne.

31. Definicja dojrzałości emocjonalnej.

Zdolność do przeżywania emocji intensywnych bez poczucia winy i leku; umiejętność zachowania równowagi miedzy wyrażaniem uczuć a ich kontrolą; osoba dojrzała emocjonalnie kieruje się w postępowaniu swoimi poglądami, planami, jest odpowiedzialna za swoje czyny, potrafi przewidzieć skutki swojego postępowania, kieruje się w podejmowaniu decyzji uczuciami wyższymi - zdolność do wyrzeczeń.

32. Hipotezy próbujące uzasadnić uprzedzenia.

1. Ekonomiczna i polityczna: uprzedzenia pojawiają się wtedy, gdy pojawiają się kryzysy ekonomiczne i polityczne - rywalizacja o pracę i dotyczące prowadzenia państwa.

2. ”Kozioł ofiarny”: przemieszczenie agresji, które staje się przyczyną uprzedzeń we wszystkich sytuacjach frustracji, kiedy tej agresji nie można skierować na rzeczywiste przyczyny.

3. Przyczyną są pewne cechy osobowości, ukształtowane w skutek skłonności do uprzedzeń - osobowość autorytarna: sztywne poglądy, uznawanie konwencjonalnych wartości, brak tolerancji dla swojej i cudzej słabości, silna skłonność do karania, podejrzliwość, niezwykłe uwielbienie władzy, wykazywanie uprzedzeń wobec grup mniejszościowych.

4. Konformistyczna: uprzedzenia są formą konformizmu jako dostosowanie twoich potrzeb do norm istniejących w społeczności.

33. Źródła uprzedzeń w psychologii społecznej.

1. Potrzeba uzasadnienia własnego postępowania przejawiająca się w tym, że jesteśmy skłonni poniżać innych, by usprawiedliwić swoje własne okrucieństwo i uchronić się przed poczuciem, że to my jesteśmy niemoralni.

2. Potrzeba władzy, czyli panowania nad innymi.

3. Potrzeba posiadania odpowiedniej pozycji społecznej, dotyczy tych, którzy w hierarchii stoją najniżej.

34. Definicja empatii.

Umiejętność wczuwania się w cudze emocje. Osoba nieposiadająca tej umiejętności jest „ślepa” emocjonalnie i nie potrafi ocenić ani dostrzec stanów emocjonalnych innych osób. Osoba posiadająca tę umiejętność potrafi na podstawie obserwacji zachowania, mimiki twarzy, ruchów ciała i sposobu mówienia odgadnąć stan emocjonalny obserwowanej osoby.

35. Normy i zmienne różnicujące grupy

Zmienne:

- wielkość (mała- bezpośredni kontakt wszystkich członków)

- formalne (bezosobowa)/ nieformalne (osobista)- charakter więzi

- charakter grupy

36. Czym istotnie różnią się osoby z zaburzeniami od normalnych ludzi?

Różne zdolności stałego rozwoju na różnych etapach, przede wszystkim dotyczy to myślenia refleksyjnego i kształtowania „wyższych uczuć”(?).

37.Osoba neurotyczna

Nadwrażliwość wegetatywna - reagowanie licznymi objawami nerwicowo-wegetatywnymi, np. biciem serca, biegunką, częstym oddawaniem moczu, wymiotami itd. na niezbyt obciążające dla normalnego człowieka sytuacje. Znaczny egocentryzm, niezbyt silne związki uczuciowe z innymi.

38.Zmienne określające jako wzorzec normalnie dorastających

Pozbawieni cech psychopatologicznych, nie ma chorób fizycznych, zadania rozwojowe bez poważniejszych niepowodzeń, względnie dobre kontakty z dorosłymi, świadomi norm, uznawanych wartości i kultury, zdolni do doświadczania emocji w adekwatny sposób, względnie zadowalające rozwiązywanie konfliktów.

39. Wymień syndromy zaburzeń w okresie dorastania

1. Myślenia - urojenia, halucynacje, dziwaczne myśli i zachowania, splątane myśli, dezorganizacja nawyków.

2. Psychonerwicy - niepokój subiektywny,

3. Agresji - wybuchy złości, wrogość, agresja fizyczna przeciwko innym, patologiczne kłamstwo, brak kontroli nad zachowaniami impulsywnymi.

4. Depresji - Nastrój depresyjny, płaczliwość, myśli i próby samobójcze, patologiczne poczucie winy i skłonność do samoponiżania.

5. Histerycznych zaburzeń osobowości - zachowanie przesadnie dramatyczne, próby zwrócenia na siebie uwagi, przejawy nadmiernego zainteresowania seksem, prowokacyjne zachowania seksualne.

---