.

NIWELACJA to określenie wysokości punktów nad powierzchnią odniesienia (geoidą) za pomocą różnic wysokości. WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA to odległość pionowa danego punktu od powierzchni umownego odniesienia. WYSOKOŚĆ WZGLĘDNA to odległość pionowa między powierzchniami poziomymi przechodzącymi przez te dwa punkty. N. GEOM. polega na wyznaczeniu niwelatorem różnicy wysokości między dwoma punktami przez celowanie wzdłuż poziomej linii celowej (tzw. osi celowej) do pionowo ustawionej łaty niwelacyjnej. N. TRYG. polega na wyznaczeniu teodolitem różnicy wysokości pomiędzy dwoma punktami A i B z zależności trygonometrycznej zachodzącej w trójkącie prostokątnym. Mierzymy odległość poziomą d między punktami A i B, oraz kąt α - kąt nachylenia prostej AB. N. TECHNICZNA jest wykonywana dla wyznaczenia pomiarowej osnowy wysokościowej, która stanowi zagęszczenie osnowy szczegółowej i służy do takich celów technicznych, jak wyznaczanie przekrojów terenu lub jego rzeźby. (błąd średni podwójnej niwelacji: 5-10mm/1km). Dzielimy ją na: niwelacje podłużną i poprzeczna trasy, rzek i zbiorników wodnych i terenową.	N. PODŁUŻNA ma na celu wyznaczenie przekroju terenu wzdłuż pewnej określonej linii. N, POPRZECZNA ma na celu wyznaczenie przekroju poprzecznego pewnego wąskiego pasa terenu. Niwelacja rzek i zbiorników wodnych ma na celu wyznaczenie przekrojów pionowych i spadu zwierciadła wody w rzekach oraz w celu ustalenia rzeźby dna zbiorników wodnych. N. TERENOWA ma za zadanie określenie wysokości charakterystycznych punktów danego obszaru w celu wyznaczenia rzeźby terenu. Dzieli się na n. siatkową, sposobem punktów rozproszonych, sposobem profilów podłużnych i poprzecznych. N. TECHNICZNA REPERÓW jest wykonywana dla wyznaczenia wysokości szeregu stałych punktów (reperów), które tworzą sieć niwelacyjną zwaną szczegółową osnową wysokościową, która stanowi zagęszczenie osnowy podstawowej i jest jednocześnie oparciem dla osnowy pomiarowej. (błąd średni podwójnej niwelacji: 2-5mm/1km) N. PREZCYZYJNA jest wykonywana dla wyznaczenia wysokości stałych punktów z bardzo dużą dokładnością. Punkty te tworzą precyzyjną sieć niwelacyjną zwaną podstawową osnową wysokościową, która jest oparciem dla osnowy szczegółowej. (błąd średni podwójnej niwelacji: 0.5-2mm/1km)		CZEMU ZE ŚRODKA A NIE W PRZÓD: ze środka jest wolna od wpływu krzywizny Ziemi i częściowo od refrakcji, likwidują się wzajemne błędy powstałe wskutek niezbyt dokładnego zrektyfikowania instrumentu, a mianowicie niespełnienia głównego warunku w niwelatorze - równoległości osi celowej do osi libelli, ze środka wykonuje się znacznie szybciej, gdyż przy tej samej odległości łaty od niwelatora niwelacja ze środka obejmuje jednym ustawieniem niwelatora odcinek dwukrotnie większy niż niwelacja w przód. Przy niwelacji w przód wysokość instrumentu mierzymy z małą dokładnością (najwyżej do 0.5 cm), gdy przy niwelacji ze środka odczyty łaty wstecz i w przód wykonujemy z dokładnością do 1 mm. WYTYCZANIE OSI TRASY W N. PODŁUŻNEJ Wytyczenie prostych odcinków trasy, utrwalenie wierzchołków kątów załamania trasy i pomiar kątów wierzchołkowych β, Wytyczenie łuków, Pomiar taśmą po osi trasy w celu wyznaczenia u utrwalenia pikiet (punktów hektometrowych) i punktów pośrednich. PUNKTY WIĄŻĄCE to punkty służące do powiązania niwelacji elementarnych, czyli biorące udział w wyrównaniu niwelacji. PUNKTY POŚRENIE to charakterystyczne punkty załamania pionowego terenu wyznaczone na osi niwelacji. PUNKTY POPRZECZNE to charakterystyczne punkty załamań terenu w kierunkach prostopadłych do osi trasy, zaznaczonych za pomocą węgielnicy. DZIENNIK POMIAROWY TRASY zawiera: dziennik pomiaru kątów, szkic polowy trasy
PRZEBIEG WŁAŚCIWEJ N. PODŁUŻNEJ I POPRZECZNEJ stosujemy metodę ze środka, ustawiamy niwelator pomiędzy dwoma punktami wiążącymi i poziomujemy go, wykonujemy odczyty wstecz i w przód na łatach ustawionych na punktach wiążących, powtarzamy obserwacje zmieniając poziom niwelatora i wykonujemy odczyty w przód i wstecz (tj. w odwrotnej kolejności), wykonujemy niwelację punktów pośrednich i poprzeczny, przenosimy niwelator na stanowisko drugie i powtarzamy czynności 2-5, jeśli nie możemy dowiązać do reperów, to po zakończeniu niwelacji w jednym kierunku, przeprowadzamy niwelację osi w kierunku powrotnym niwelując tylko punkty wiążące. KOLEJNOŚĆ PRAC OBL. DZIENNIKA N. PODŁUŻNEJ Wyrównanie pomierzonego ciągu niwelacyjnego dla punktów wiążących, obliczenie rzędnych punktów wiążących, obliczenie rzędnych punktów pośrednich na osi trasy i na przekrojach poprzecznych.		BŁĄD USTALENIA OPTYMALNEJ ODLEGŁOŚCI ŁATY OD NIWELATORA :błąd celowania lunetą, błąd poziomowania libelli. SYSTEMATYCZNE N. kulistości Ziemi, refrakcji pionowej (astronomiczna i przyziemna), nierównoległości osi celowej do osi libeli, odchylenia łaty od pionu, osiadanie instrumentu i łat, błędnej jednostki długości wniesionej na łatę, błędnego miejsca zera pary łat. PRZYPADKOWE N. błąd odczytu z łaty, błąd poziomowania osi celowej (nie eliminuje go niwelacja ze środka), błąd podziału łaty. SPOWODOWANE ŚRODOWISKIEM ZEWNĘTRZNYM: kulistość Ziemi, refrakcja pionowa (astronomiczna i przyziemna), osiadanie instrumentu i łat.		NIEDOSKONAŁOŚCI INSTRUMENTU: nierównoległości osi celowej do osi libeli, błąd poziomowania osi celowej. NIEDKOSKONALOŚCI ŁATY: błędnej jednostki długości wniesionej na łatę, błędnego miejsca zera pary łat, błąd podziału łaty. SPOWODOWANE PRZEZ OBSERWATORA: odchylenia łaty od pionu, błąd odczytu z łaty. N. TERENOWA: niwelacja siatkowa, sposobem punktów rozproszonych, sposobem profilów podłużnych i poprzecznych.

---