Leki układu przywspółczulnego.

Cechy pobudzenia układu przywspółczulnego:

• zwiększenie wydzielania gruczołów,

• nasilenie czynności skurczowej mięśniówki trzewnej - czyli przewodu pokarmowego, dróg moczowych, oskrzeli,

• rozkurcz naczyń,

• zwolnienie czynności serca,

• zwężenie źrenic.

I. Leki pobudzające układ przywspółczulny (cholinomimetyki).

Pobudzenie układu przywspółczulnego jest wykorzystywane w celu pobudzenia mięśni gładkich (np. w atoniach pooperacyjnych jelit lub pęcherza moczowego). W jaskrze, kiedy wzrośnie ciśnienie śródgałkowe pobudzenie układu przywspółczulnego powoduje rozszerzenie zatoki żylnej twardówki. Ułatwia to odpływ płynu (cieczy wodnistej) z przedniej komory oka i spadek ciśnienia śródgałkowego. Pobudzenie układu przywspółczulnego może być korzystne w niektórych postaciach częstoskurczy.

Leki pobudzające układ przywspółczulny można podzielić na dwie grupy:

a) cholinomimetyki bezpośrednie (związki pobudzające receptor M)

• pilokarpina (prep.: Pilocarpinum hydrochloricum)

b) inhibitory acetylocholinoesterazy (blokują enzym rozkładający acetylocholinę)

• odwracalne (działają krótko)

Neostygmina prep.: Polstygminum

Inhibitory acetylocholiny powodują pobudzenie wszystkich synaps cholinergicznych w organizmie w dawkach leczniczych można zaobserwować wpływ na czynność skurczową jelit. Po podaniu leku skurcze są silniejsze.

• nieodwracalne

Są to organiczne estry kwasu fosforowego (nawozy) trwale wiążące się z acetylocholinoesterazą. Związki te wchłaniają się przez nie uszkodzoną skórę i błony śluzowe oraz przez przewód pokarmowy.

Objawy zatrucia fosforowego:

• lokalne pocenie okolic skóry narażonych na oddziaływanie pestycydów,

• ślinienie, łzawienie, skurcz oskrzeli i wzrost wydzielania wydzielin oskrzeli,

• bolesne skurcze jelit, dróg moczowych, żółciowych, wymioty, rozkurcz naczyń i spadek ciśnienia, porażenie mięśni oddechowych, zaburzenie O.U.N. - zaburzenia mowy, drgawki.

Podajemy atropinę.

II. Leki porażające układ przywspółczulny (cholinolityki).

Leki te hamują działanie acetylocholiny na receptory poza zwojowe części układu przywspółczulnego, przez co znoszą objawy pobudzenia tego układu. Mechanizm działania polega na blokowaniu receptorów muskarynowych, co prowadzi do zniesienia objawów pobudzenia układu przywspółczulnego. Jest ona konkurencyjnym antagonistą acetylocholiny. Działanie atropiny uwidacznia się w hamowaniu wydzielania gruczołów:

• ślinowych,

• w obrębie jamy nosowej, oskrzeli,

• żołądka,

• potowych,

• łzowych,

i rozkurczu mięśni gładkich (zmniejsza napięcie i hamuje czynność skurczową mięśni gładkich):

• przewodu pokarmowego,

• dróg żółciowych,

• dróg moczowych.

Na mięśnie gładkie oskrzeli działa słabo, na mięsień macicy wcale. Atropina w dawkach leczniczych może lekko przyśpieszać czynność serca; dopiero większe dawki powodują tachykardię z kołataniem serca. Na mięśnie naczyń nie działa. Rozszerza źrenice i poraża akomodację. Wynikiem tego jest światłowstręt i pogorszenie ostrości widzenia.

Działania niepożądane:

• rozkurcz pęcherza moczowego → utrudnienie w oddawaniu moczu,

• zmniejszenie wydzielania gruczołów oskrzelowych ze zwiększeniem lepkości wydzieliny.

Zastosowanie:

• stany skurczowe w obrębie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i żółciowych,

• rozszerzenie źrenicy do badania dna oka,

• do premedykacji chirurgicznej ?

• zatrucia związkami fosforoorganicznymi,

• niektóre zaburzenia rytmu serca (rzadkoskurcz).

Preparat: Atropinum sulfuricum.

---