Mieszanki- płynna postać leku do użytku wew., w ilości 60-250g, łyżką lub łyżeczką.
Skład mieszanek:
*subst. lecznicze o różnych właściwośc. fizykochem.,
*z wykazu środków słabo lub silnie dział. (czasami b.silnie),
*stałe,
*płynne: r-t, napary, odwary, nalewki, wyciągi. Ze względu na różny skład chem. mogą być: klarowne, opalizujące, mętne.
W skład mieszanek wchodzą śr. popraw. smak, zapach, wygląd leku (corrigentia): syropy, wody aromat.; śr. te nie powinny reagować ze skład. mieszanek; mogą pełnić funkcję śr. wspomagaj. dział. leku (adiuvantia): syrop prawoślazowy, tymiankowy poprawia smak leku i ma dział. wykrztuśne; mogą być rozpuszczalnikiem do mieszanek w chor. przew. pok. (zwł. dla dzieci): woda miętowa, koperkowa.
Technika sporz. mieszanek:
*dokładnie przeczytać rec.
*przeanalizować rec. pod względem prawidłowego zapisu i ew. niezgodności,
*dobrać odpow. sprzęt-zlewkę, butelkę, zakrętkę,
*jeżeli w recepcie jest przepisana nierozp. forma subst. leczn.- zamienić na formę rozpuszcz., uwzględniając różnice wynikające z różnicy mas cząsteczk.- zmianę odnotować na rec.,
*sprawdzić dawki subst. silnie dział.,
*składniki odważamy od ilości najmniejszych,
*składniki stałe rozpuszczamy: kolejno w części wody przepisanej w rec. lub każdy składnik osobno w małej ilości wody,
*subst. stałe trudno rozp., grubokrystaliczne lub nierozp. oraz subst. gęste i wyciągi suche należy dobrze rozetrzeć w moździerzu, następnie rozpuścić lub zawiesić w wodzie, syropie lub innym r-t, następnie wprowadzić do mikstury,
*wyciągi płynne, nalewki dodaje się do mieszanek po rozp. subst. stałych w wodzie,
*subst. poprawiające smak, zapach, wygląd dodaje się do gotowej mieszanki,
*butelkę oznaczyć odpisem recepty i adnotacją „zmieszać przed użyciem”,
*gotowych mieszanek nie należy sączyć ani cedzić,
*okres przewidziany do zużycia- ok.7 dni-mieszanki są nietrwałą postacią leku.
Technika sporz. mieszanek z r-t zapasowymi:
*r-t zapasowe wykorz. w recepturze mikstur, gdy ilość wody w recepcie jest wystarczająca,
*sporządzanie mikstur rozpoczynamy od odważenia bezpośrednio do butelki roztworów zapasowych,
*dalej j.w.
Technika sporz. mieszanek, w skład których wchodzą odwary, napary i maceracje:
*w pierwszej kolejności przygot. odwar, napar lub macerację,
*następnie rozpuszczamy składniki stałe recepty,
*dalej j.w.,
*nie stos. r-t zapasowych, niepotrzebnie zmieniają ilość wody leku,
*w przypadku trudności z rozpuszczaniem skład. stałych wprowadzamy możliwie najmniejszą ilość dodatkowego rozpuszczalnika (nie więcej niż 10%).
Technika sporządzania mieszanek w skład, których nie wchodzi woda:
*jeżeli w recepcie podstawą leku są syropy i nie zapisano wody, to subst. stałe rozpuszczamy w syropie na zimno lub ciepło,
*jeżeli subst. stałe nie rozpuszcz.się w syropie, to wprowadzamy możliwie najmniejszą ilość wody lub etanolu (zmniejszamy ilość syropu-masa ogólna leku nie może ulec zmianie),
*zmianę odnotować na recepcie,
*ilość użytej do rozpuszczenia wody lub etanolu nie więcej niż 5% ogólnej masy leku.
Kolejność mieszania skład.: r-t rzeczywiste, wyciągi suche, woda do uzupełnienia, nalewki, syropy.
Wykorzystanie rozpuszczalników przy sporządzaniu mikstur:
Woda:
*subst. leczn. rozpuszcz. w H2O na zimno,
*na gorąco w H2O: piramidon 1:20; chlorowodorek papaweryny; aminofilina w 10-30g gorącej, nie przegot. H2O;
*w wodzie aromat. na zimno rozpuszcza się piramidon i chlorowodorek papaweryny,
*na zimno w maceracji,
*na gorąco lub zimno w odwarze lub naparze,
*w r-t zapasowym.
Etanol
*w etanolu,
*w nalewkach.
Syropy
*w syropach na zimno,
*w syropach na ciepło (uwaga- nie przegrzewać syropu),
*w syropie nie rozpuszcza się aminofenazon i aminofilina,
*długo (trudno) w syropie- chlorowodorek efedryny, fosforan kodeiny.
Krople (Guttae)- otrzym. przez rozpuszcz. śr. leczn. w rozpuszczalniku lub w leku płynnym bądź też przez zmieszanie kilku leków płynnych.
Do wewn. i zewn., w niewielkich ilościach (5-15g, rzadko do 50g).
Krople do zewn.- również w formie emulsji, zawiesin. Rozpuszczalniki: woda, etanol, glicerol lub ich mieszaniny oraz oleje rośl. i parafina ciekła.
Krople do wewn.- nie dodaje się śr. popraw. smak (corrigentia), zażywa się na cukrze, wodzie. Stęż. subst. leczn. w kroplach z wykazu A, B lub N jest większe niż w innych płynnych postaciach leku- dawkuje się kroplami (nie więcej niż 50 kropli).
Kroplomierz normalny- 1g wody wypływa 20 kroplami w temp. pokoj. 20°C z kroplomierza o średnicy u dołu 3mm. O wielkości kropli decyduje: napięcie powierz. cieczy, średnica kroplomierza, wysokość słupa cieczy, czystość pow. szkła, temp.
Wykonanie:
*sprawdzić dawki,
*dobrać zlewkę i butelkę odpow. wielkości, dopasować nakrętkę z zakraplaczem,
*jeżeli w skład kropli wchodzą wyłącznie skład. płynne, można je odważyć wprost do wytarow. butelki, wymieszać,
*subst. stałe odważone na karcie rozpuszcza się kolejno w odpow. rozpuszcz.,
*jeżeli w skład kropli wchodzi r-t wodny, to należy go sporządzić w 1 kolejności, a nast. dodać inne skład. płynne,
*subst. grubokrystaliczne, trudno rozpuszcz.- uprzednio rozdrobnić w moździerzu.
Technika sporz. kropli, które tworzą r-t koloidalne:
*odważyć całą ilość wody i przelać do parowniczki i na jej pow. rozsypać cienką warstwą subst. stałą,
*pozostawić,
*można od czasu do czasu lekko poruszać by przyspieszyć rozpuszcz.,
*r-t koloid. nie sączymy.
Krople do zewn.- w zależności od sposobu podania:
*do oczu ophtalmicae,
*do uszu otologicae,
*do nosa rhinologicae,
*do płukań gargarismae.
Krople do wewn., w zależności od ich dział. leczn., noszą nazwę określającą ich zastos.:
*nasercowe cardiacae,
*uspokaj. sedativae,
*żołądkowe stomachicae.
Biofarmac. aspekty stos. kropli do nosa:
*powinny być izotonizowane, stos. się 0,9% Sol. Natrii chloridi,
*stos. parafiny płynnej jako vehiculum nie wskazane; na skutek dużej lepkości parafina ciekła hamuje ruchy migawek, utrudnia kontakt subst. leczn. z błoną śluz.: właściwe jest zemulgowanie parafiny za pomocą lanoliny bezwodnej.