Choroby pasożytnicze drobiu:

Choroba	Etiologia	Objawy	APy	Diagno + Leczenie
Dermanyssoza	Ptaszyniec kurzy (roztocz) Dermanyssus gallinae Żeruje nocą, wszystkie stadia nimfy piją krew. Im więcej samica wypije krwi, tym więcej jaj składa. Żyją do 10 dni.	Niepokój, spadek nieśności, lanie jajami, spadek masy ciała, anemia, wyniszczenie, spadek choroby. Ważni w transmisji Salmonelli i wirusów (NDV);	Uszkodzony naskórek - grudki, rumień, owrzodzenia.	Objawy + latanie po kurniku w poszukiwaniu uroczych ptaszyńców. Oprysk kurnika, np. permetryną czy amitrazą.
Askaridioza	Ascaridia galli, A. columbae, A. hermaphrodita, A. ornate Pasożyt jelita cienkiego, jeden żywiciel, jaja inwazyjne dopiero po 5-25 dniach w środowisku zewn.	Najbardziej wrażliwe ptaki do 3 miesiąca życia. Biegunka na zmianę z zaparciami, kał śluzowy, brak apetytu, matowe upierzenie, zahamowanie rozwoju, spadek nieśności.	Nieżyt jelit, zastoinowe przekrwienie wątroby i nerek.	Flotacja kału - owalne, grubościenne + sekcja parazytologiczna. Leczenie: Flubendazol, Lewamizol.
Amidostomoza	Amidostomum anseris Pod błoną rogową żołądka mięśniowego, żołądek gruczołowy, rzadko przełyk i dwunastnica. Małe to, żółte lub czerwonawe. Brak żywiciela pośredniego.	Najbardziej wrażliwe gąsięta 3-8 tyg. Zarażenie po i pc (błona pławna). Posmutnienie, spadek/brak apetytu, apatia, biegunka, duszność, chwiejny chód, wadliwe upierzenie, spadek przyrostów, anemia, eozynofilia.	Pod błoną rogową żołądka mięśniowego - tarczowate zaczerwienienia z wybroczynami. Przy dużej inwazji maceracja i pokruszenie -> owrzodzenia.	Flotacja: owalne, cienkościenne, 16-32 blastomery. Znalezienie w błonie rogowej nicieni. Leczenie: Lewamizol, winian pyrantelu.
Trichomonoza	Trichomonas gallinae, T. anseris, T.columbae Zakażenia przez paszę/wodę/karmienie mleczkiem.	Najbardziej wrażliwe 2-4 tyg gołębie. Utrata apetytu, osowiałość, nastroszenie piór, osowiałość, duszność, biegunka, zaburzenia równowagi, czasem przebieg posocznicowy. U drobiu przypomina histomonozę (spadek apetytu, senność, apatia, wyniszczenie, biegunka z jasnożółtymi, pienistymi odchodami). Gęsi: apatia, żółtawozielonkawa biegunka, ze złogami włóknika.	Guzowate żółte ogniska martwicowe -> włóknikowe żółte naloty w bł śl przełyku, wola, tchawicy -> żółta, serowata masa. Wiszące wole. Na pępku strupy wielkości gołębiego jaja. Posocznica -OM. Rozdęcie jelit + nieżyt/dyfteroidalno-wrzodziejące zapalenie.	Wymaz z wola lub preparaty utrwalone. Leczenie: Metronidazol, Ronidazol.
Heksamitoza	Hexamita meleagridis Jelita ślepe i torba Fabrycjusza.	Najbardziej wrażliwe indyki 7-9 tygodni.	Nastroszenie piór, trudności w poruszaniu, apatia, śluzowata -> żółtawozielona/biała, śmierdząca biegunka, obwisłe skrzydła, wygięty grzbiet, opuszczona głowa, zamknięte oczy.	Badanie mikroskopowe treści jelit (szybki ruch prostoliniowy). Leczenie: ronidazol
Histomonoza	Histomonas meleagridis Pamiętać o roli H. gallinarum! Jaja -> nicień po -> j.cienkie -> jama ciała, UR -> namnażanie -> jaja -> kura po -> bez cyst, podział podwójny. Najpierw nieżyt i owrzodzenia jelit ślepych -> wątroba	Indyki 3-12 tyg. Brak apetytu, PD/PU, osłabienie, apatia, skupianie się wokół źródeł ciepła, matowe upierzenie, cuchnąca biegunka, kał pienisty, koloru siarki, wyniszczenie, zasinienie korali, sinica na skutek zaburzeń w krążeniu.	Małe owrzodzenia w j.ślepych, rozdęte, serowate czopy, niekiedy podbarwione krwią. Wątroba powiększona i obrzękła + głębokie OM żółte/żółtozielone, otoczone pasmem przekrwienia. Hp: na obrzeżach zmian w wątrobie można znaleźć cwaniaka.	Świeży kał lub zeskrobiny z jelit ślepych -> rozmaz -> ciemne pole widzenia, stolik podgrzewany, 40 st. Preparaty odciskowe z wątroby, bad hp. Leczenie: Dimetridazol

Kokcydiozy:

Gatunek	Zusammen do kupy:
Ogólnie	Oocysty wydalane z kałem -> sporulacja 24-48 h (w 23 st, 90% wilgotności i warunkach tlenowych czują się zajebiście) -> zakażenie po (ściółka, pasza, woda lub mechanicznie, np. z kurzem) -> miejsce docelowe -> schizogonia (3-4 x) -> schizont + merozoity w środku -> sporozoity -> oocysty-> w komórkach nabłonka sporozoity -> schizont I generacji -> kilkaset merozoitów -> komórki nabłonka -> II generacja -> 6 dnia inwazji -> gamogonia -> powstaje makrogameta (kobita) i mikrogameta (chłop) -> zapłodnienie -> zygota -> oocysta -> z kałem na zewnątrz.. i od nowa. Ogólnie do są niezłymi zawodnikami, bo z jednej oocysty powstaje kilkadziesiąt/kilkaset oocyst potomnych.
Kury	Gatunki: Pętla dwunastnicy, poniżej ujścia przewodów żółciowych: E.acervulina, E.preacox, czasem E.tenella; Środkowy odcinek jelit cienkich, okolica zachyłka Meckelego: E.maxima, E.necatrix, E.praecox, E.mitis; Dolny odcinek jelit, kilka cm powyżej ujścia jelit ślepych: E.mitis, E.necatrix, E.brunetti; Jelito ślepe: E. tenella; Postać ostra: E.tenella, E.necatrix, E.brunetti; Objawy: osowienie, nastroszenie piór, utrata apetytu, spadek pragnienia, biegunka (śluz i krew), spadek mc, wzrost śmiertelności. Postać przewlekła: E. acervulina, E.maxima; Objawy: wychudzenie, matowe upierzenie, okolica kloaki zabrudzona kałem, biegunka bez krwi, spadają wskaźniki, rzadko upadki. Postać subkliniczna: E.acervulina, E.maxima; Objawy: spadki przyrostów, gorsza pigmentacja skóry, słabsze przyrosty, zróżnicowanie stada. APy: E.acervulina: słaba inwazja = białawe, okrągłe zmiany, czasami jako pasemka; silna inwazja = zgrubienie ściany jelita; oocysty jajowate. E.brunetti: zmiany nekrotyczne, śluzowo-krwotoczne zapalenie jelit; oocysty jajowate. E.maxima: ściana zgrubiała, wysięk śluowaty z krwią, wybroczyny; oocysty jajowate. E.necatrix: wzdęcie jelit, białe plamy, wybroczyny, wysięk śluzowaty z krwią; odlewy nekrotyczne w kale; oocysty podłużnie jajowate. E.praecox: łagodne zmiany - wysięk śluzowaty; oocysty jajowate, E.tenella: wynaczynienia do światła jelita, wzdęcie, zgrubienie ścian, śluz + krew + odlewy nekrotyczne w kale; oocysty jajowate. Diagnostyka: sekcja + badanie mikroskopowe zeskrobin z błony śluzowej jelit + badanie kału na obecność oocyst (flotacja). Profilaktyka: a) odpowiedni mikroklimat pomieszczeń (unikać przegrzania, nadmiaru amoniaku) + dezynfekcja pomiędzy obsadami + all in - all out; b) kokcydiostatyki (wkrótce wycofane) -> -> Alternation program = jeden preparat na 0,5 -1 roku, potem na taki sam okres drugi i potem znowu powrót do pierwszego; -> Shuttle program = kokcydiostatyki naprzemiennie w tym samym cyklu produkcyjnym (Starter + Grower); -> Sandwich program = naprzemienne stosowanie w tym samym cyklu: pierwszy -> drugi na 7-14 dni -> powrót do pierwszego; c) szczepienia ochronne (Lixacox, Paracox) - rozpylane (gruba kropla) lub z wodą pitną + monitoring stopnia odporności.
Indyki	Gatunki: a) E.adenoides: jelito ślepe; +++, oocysty elipsoidalne; -> APy: kał płynny + śluz i ślady krwi, jelito rozpulchnione; b) E. gallopavonis: j.biodrowe; +++, oocysty elipsoidalne; -> APy: obrzęk, owrzodzenie bł śl, żółty wysięk, krew w kale; c) E.meleagrimitis: od dwunastnicy do j.biodrowego; +++, oocysty kuliste; -> APy: przekrwienie i wybroczyny, rozszerzenie jelita czczego; d) E.dispersa: jw. +, oocysty jajowate; -> APy: kremowe zabarwienie i rozszerzenie jelita, żółtawe, śluzowate odchody; e) pozostałe: E. innocua, E.meleagridis, E subrotunda: wątpliwa chorobotwórczość. Objawy kliniczne: głównie ptaki 3-6 tyg, spadek apetytu i pragnienia, nastroszone pióra, wodnista biegunka (czasem śluz + krew), odwodnienie, spadek masy ciała, upadki; Szczepienia: Immucox T1, Coccivac T (woda pitna/oprysk/kropla do oczu)
Gęsi	Gatunki: E.anseris (jelita cienkie), E.truncata (nerki); Objawy: 3-12 tyg. -> nerki: osowiałe, słabe, bez apetytu, biaława biegunka, zapadnięte oczy, opuszczone skrzydła, zaburzenia równowagi, objawy nerwowe; -> jelita: utrata apetytu, osłabienie, chwiejny chód, biegunka, mniejsza śmiertelność; Apy: -> nerki: powiększone, szaro-żółte/szaro-czerwone + szaro-żółte ogniska wielkości główki od szpilki i wybroczyny; -> jelita: rozszerzone, wypełnione czerwono-brązowym płynem, środkowy i tylny odcinek: nieżyt lub zapalenie krwotoczne + naloty dyfteryczne;
Kaczuszki	Gatunki: Tyzzeria perniciosa, Wenyonella philiplevinei (j.cienkie); Objawy: do 7 tyg, utrata apetytu, osłabienie, spadek mc, krwawa biegunka, śmiertelność do 70%. APy: zapalenie krwotoczne, obrzęk bł śl +szarobiałe ogniska, w treści jelit serowaty/krwisty wysięk. W jelicie biodrowym i prostym wybroczyny i naloty pseudodyfteryczne;

---