PROTOKÓŁ DYPLOMATYCZNY

WYKŁAD I

Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o służbie publicznej poz.1403.

Protokół dyplomatyczny:

• reguły postępowania i zachowania dyplomaty

• normy obowiązujące w kontaktach urzędowych z władzami państwa akredytacji

• normy obowiązujące we wzajemnych stosunkach między placówkami dyplomatycznymi innych państw danej stolicy

!!! 1815r. Kongres Wiedeński - spisano reguły traktowania dyplomatów z różnych państw (Zasada Precedencji), reguły te spisano w protokole, stąd nazwa protokół dyplomatyczny.

Funkcje dyplomaty mogą pełnić:

• ambasadorowie

• ministrowie

• każdy z nas, reprezentujący kraj

Reguły zasady precedencji:

• zasada pierwszeństwa określa, które rangi dyplomatów są wyższe, a które niższe (ambasador, ...., atasze)

• zasada starszeństwa określa precedencję wśród osób o tej samej randze lub klasie (listy uwierzytelniające - kto złożył wcześniej)

Protokół dyplomatyczny zawiera:

• zasady dobrych manier, powszechnie przyjętych i stosowanych w płaszczyźnie towarzyskiej

• sposób posługiwania się korespondencją, kontaktowania się telefonicznego, zachowania w towarzystwie, określa ubiór stosownie do sytuacji i konwenansów międzynarodowych

Protokół dyplomatyczny:

• ceremoniał państwowy i dyplomatyczny

• zasady zachowania się (etykieta)

• zasady organizacji oficjalnego życia dyplomatycznego (przyjęcia, spotkania, zasady precedencji, stroje, wymiana korespondencji dyplomatycznej itd.

Komórka Protokołu Dyplomatycznego:

• wydział Prezydialny - pisanie wszelkiej korespondencji podpisanej później przez prezydenta, premiera

• AGRIMENT - zgoda na to, aby dyplomata wjechał do kraju i objął swoje funkcje

• przyjmuje wnioski o odznaczenie obcokrajowców w naszym kraju i odznaczenia naszych obywateli w innych krajach

• wydział Protokolarny - dba o przestrzeganie etykiety, precedencji podczas uroczystości państwowych, wystosunkowuje zaproszenia na uroczystości, przygotowuje ceremonię wręczania listów uwierzytelniających

• wydział Przywilejów i Immunitetów - dba o to, aby państwo przestrzegało nadanych przez państwo przywilejów i immunitetów

• wydział Nieruchomości - szukanie pomieszczeń na ambasady, załatwianie spraw z tym związanych

• wydział Wizyt Oficjalnych - przygotowuje program i uczestniczy w uroczystościach premierów innych państw

Ceremoniał państwowy - zespół kurtuazyjnych form protokolarnych stosowanych zwyczajowo w stosunkach między szefami państw i rządów oraz innymi przedstawicielami państw szczebla rządowego, którym dzięki ceremoniałowi nadaje się uroczysty charakter państwowy, wojskowy, cywilny, religijny itp. (3 maja, 11 listopada)

Ceremoniał dyplomatyczny - zespół zasad i form obowiązujących przy realizacji obrotu dyplomatycznego.

Księga kondolencyjna - ....

Kurtuazja międzynarodowa - wszelkie akty grzecznościowe ze strony państwa przyjmującego wobec przedstawicieli innych państw lub samych tych państw, będące przejawem i podkreśleniem szacunku dla tego wszystkiego co reprezentuje i symbolizuje państwo.

Etykieta - dyplomatyczny savoir vivre, czyli przyjęte w służbie dyplomatycznej oraz w życiu oficjalnym grzecznościowe formy zachowania się, zwane także konwenansami.

Kto nie może zostać dyplomatą?

• osoby zbyt nieśmiałe lub zbyt impulsywne oraz takie, które mają problem z formułowaniem myśli.

• osoby, które nie znają języków obcych (i to kilku)

Dyplomacja dwustronna:

• paradyplomacja - okazjonalna, „bez krawatów”

• stałe reprezentacje - rezyduje na stałe w państwie przyjmującym

Dyplomacja wielostronna:

• powszechne, o uniwersalnym zasięgu, organizacje międzynarodowe (np.: Narody Zjednoczone)

• wielorakie, uniwersalne i regionalne organizacje międzynarodowe (np.: Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża)

• międzynarodowe organizacje pozarządowe (np.: Światowe Forum Ekonomiczne)

• międzynarodowe konferencje i spotkania

Konferencje:

• konferencje deliberacyjne - forum ogólnej prezentacji poglądów i stanowiska dotyczących wybranych problemów

• konferencje uchwałodawcze (konstytutywne) - wymiany poglądów, uzgodnienia wiążą państwa, które podpiszą ustalenia

• konferencje informacyjne - podzielenie się wypracowanymi rozwiązaniami, wymiana informacji

Podział konferencji ze względu na rozmiar:

• małe (do 20 delegacji)

• średnie (20-60 delegacji)

• duże (powyżej 60 delegacji)

Podział konferencji ze względu na rozmiar czasowy:

• krótkie (do jednego tygodnia)

• średnie (1-3 tygodnie)

• długie (powyżej 3 tygodni)

WYKŁAD II

Ustawa o służbie zagranicznej

Organy wewnętrzne:

• głowa Państwa

• Parlament

• Rząd

• Szef Rządu

• Minister właściwy - do Spraw Zagranicznych

Organy zewnętrzne:

• stałe - misje dyplomatyczne, urzędy konsularne, misje wojskowe, biura radcy handlowego

• tymczasowe - misje specjalne, okręty wojenne, organy wewnętrzne tymczasowo za granicą

Parlament:

• nadzór nad polityką zagraniczną państwa

• uczestniczy w wyborze głowy państwa, ministrów, premiera

• zatwierdza umowy międzynarodowe

• uchwala budżet

• sprawuje kontrolę nad rządem

• Parlament wyraża zgodę na ratyfikację umowy międzynarodowej !!!

Głowa państwa:

• kompetencje uregulowane w Konstytucji

• wyraża wolę ludu

• ma prawo inicjatywy ustawodawczej

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

• mianuje i odwołuje ambasadorów

• przyjmuje listy uwierzytelniające ambasadorów

• posiada najważniejszą pieczęć w państwie

• reprezentuje interesy naszego państwa

• pełni funkcję zwierzchnią sił zbrojnych

Premier i rząd:

• premier ma największe kompetencje w systemie parlamentarno - gabinetowym

• ustala również kierunki polityki zagranicznej

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami

• zatwierdza umowy międzynarodowe

• odpowiada za to co robi przez Sejmem i Trybunałem Stanu

• uczestniczy w spotkaniach

Minister Spraw Zagranicznych:

• podpisuje umowy międzynarodowe bez pełnomocnictwa

• proponuje kandydatów na ambasadorów

• nadaje stopień dyplomatyczny ambasadora dyplarnego

• pełni funkcje koordynacyjne

• podlegają mu instytuty polskie, sprawuje nad nimi kierownictwo

• odpowiada przed Premierem i przed Trybunałem Stanu, za działalność przed Sejmem

Dyrektor Generalny Służby Zagranicznej:

• zapewnia ciągłość polityki zagranicznej państwa

• pomaga w rozwiązywaniu problemów

• organizuje sympozja, wieczorki

Ustawa o służbie zagranicznej Art.1 - określa organizację i funkcjonowanie służby zagranicznej

Kto kieruje służbą zagraniczna? - Minister właściwy do spraw zagranicznych.

Który stopień najwyższy, a który najniższy?

1) ambasador tytularny,
2) radca - minister,
3) I radca,
4) radca,
5) I sekretarz,
6) II sekretarz,
7) III sekretarz,
8) attaché.

Misje dyplomatyczne - jest oficjalnym urzędem państwa wysyłającego o charakterze przedstawicielskim. Nie posiada osobowości prawnej !!! Może zakładać konta w bankach.

Kto ustanawia misje? - Minister właściwy do spraw zagranicznych.

Konsulaty - status prawny uregulowany w ustawach o konwencjach.

Cztery klasy konsulatów:

1. konsulaty generalne na czele z konsulem generalnym

2. konsulaty

3. vicekonsulaty na czele z vicekonsulem

4. agencje konsularne na czele z agentem konsularnym

Konsulat wydaje wizy, paszporty, dowody.

WYKŁAD III

Skład komisji dyplomatycznej

Trzy grupy:

1. personel dyplomatyczny - są to m.in.: radcy, sekretarze, attaches

2. personel administracyjny i techniczny - są to: personel kancelaryjny ( w tym kierownik kancelarii), tłumacze, radiotelegrafiści, szyfranci

3. personel służby - są to: kierowcy, gońcy oraz służba zatrudniona przez państwo wysyłające

Zakończenie funkcji członka misji:

• z inicjatywy samego przedstawiciela dyplomatycznego - prośba o odwołanie bądź podanie się do dymisji

• z woli państwa wysyłającego - odwołanie członka misji

• albo w związku z normalną polityką

• albo w ramach protestu czy niezadowolenia wobec polityki państwa przyjmującego, wtedy bez powołania nowej osoby

• z woli państwa przyjmującego - bez uznania za persona non grata (członek personelu dyplomatycznego) lub osobę niepożądaną (inne osoby nie mające statusu członka personelu dyplomatycznego) - gdy państwo uważa, że działalność danej osoby jest sprzeczna z polityką państwa

• na skutek wypadków losowych lub powstania okoliczności zewnętrznych (np.: śmierć dyplomaty)

Wyróżniamy 3 klasy szefów misji: !!!! WAŻNE

1. ambasadorów i nuncjuszów (Stolica Apostolska) akredytowanych przy głowach państw oraz innych szefów misji równorzędnego stopnia

2. posłów nadzwyczajnych, ministrów pełnomocnych i internuncjuszów (Stolica Apostolska) akredytowanych przy głowach państw

3. charges d' affaires, akredytowanych przy ministrach spraw zagranicznych

• charges d' affaires eu pie (Stały Szef Misji Dyplomatycznej)

• charges d' affaires ad interim (Czasowy Szef Misji Dyplomatycznej)

Klasa 1 i 2 składa listy uwierzytelniające głowie państwa.

Klasa 3 składa listy wprowadzające do Ministra Spraw Zagranicznych.

Korpus dyplomatyczny - dwa znaczenia:

• węższe - wszyscy szefowie misji akredytowanych w państwie przyjmującym i ich małżonkowie

• szersze - wszyscy członkowie personelu dyplomatycznego misji i ich małżonkowie, korzystający z przywilejów dyplomatycznych, którzy są wpisani na specjalną listę prowadzoną przez protokół dyplomatyczny miejscowego MSZ

Lista Korpusu Dyplomatycznego i Konsularnego oraz Organizacji Międzynarodowych zawiera:

1. listę precedencji ambasadorów i charges d'affaires

2. kalendarz świąt narodowych

3. listę korpusu dyplomatycznego i konsularnego

Dziekanem korpusu dyplomatycznego jest ambasador, który najwcześniej złożył listy uwierzytelniające, zastępcą następny w kolejności.

W Polsce dziekanem jest nuncjusz, zastępcą - ambasador.

Dziekan Korpusu Dyplomatycznego:

1. reprezentowanie korpusu na zewnątrz

2. przemawianie w imieniu korpusu na uroczystościach i przyjęciach

3. informuje swoich kolegów o zwyczajach panujących w kraju przyjmującym

4. organizuje pożegnania dla szefów misji opuszczających kraj przyjmujący

5. łagodzi nieporozumienia powstające między członkami korpusu oraz czuwa nad przestrzeganiem przysługujących dyplomatom przywilejów i immunitetów

Przywilejem zwie się prawo robienia lub domagania się czegoś, co innym nie przysługuje (prawo do zwolnień celnych, podatków bezpośrednich, posługiwanie się szyfrem w korespondencji z własnym rządem).

Immunitetem jest prawo nie czynienia tego, co inni są zobowiązani czynić (nietykalność osobista, rezydencji i mieszkań prywatnych).

Zakres czasowy

Początek - od chwili wjazdu lub od chwili notyfikacji

Zakończenie - z chwilą opuszczenia terytorium

Nietykalność przedstawicieli dyplomatycznych:

• zakaz stosowania jakichkolwiek środków przymusu (zatrzymanie i aresztowanie)

• obowiązek traktowania go z należytym szacunkiem

• obowiązek przedsięwzięcia wszelkich kroków do ochrony i zapobiegania zamachom na osobę dyplomaty

Ograniczenia swobody nietykalności:

• zapobieganie popełnieniu przestępstwa

• w samoobronie, w obronie koniecznej

• jeżeli wymagają tego ważne względy bezpieczeństwa państwa przyjmującego lub bezpieczeństwa publicznego

Immunitet jurysdykcyjny

Państwo przyjmujące nie może:

• wszcząć postępowania sądowego

• przesłuchać

• zmuszać do podpisania protokołu

• przeprowadzić rewizji osobistej

Państwo przyjmujące może:

• żądać zadośćuczynienia za wyrządzone szkody

• żądać opuszczenia kraju

Sprawy cywilne, wyjątki dotyczą:

• powództw z zakresu prawa rzeczowego dotyczące prywatnego mienia nieruchomego położonego na terytorium państwa przyjmującego

• powództw dotyczących spadkobrania, w których przedstawiciel dyplomatyczny jest wykonawcą testamentu, administratorem, spadkobiercą lub zapisobiercą w charakterze osoby prywatnej, a nie w imieniu państwa wysyłającego

• powództw dotyczących wszelkiego rodzaju zawodowej lub handlowej działalności wykonywanej przez przedstawiciela dyplomatycznego w państwie przyjmującym poza jego funkcjami rządowymi

Immunitet jurysdykcyjny, z którego korzystają członkowie personelu misji, jest przyznany w celu umożliwienia sprawnego funkcjonowania misji dyplomatycznych będących organami państwa za granicą, a nie w celu zapewnienia korzyści osobistych.

Stąd też członkowie misji nie mogą sami zrzec się immunitetu, gdyż zrzeczenie się nie byłoby ważne. Takie uprawnienia ma jedynie państwo wysyłające (art.32 Konwencji Wiedeńskiej).

Obowiązki przedstawiciela dyplomatycznego wobec państwa przyjmującego:

• poszanowanie i przestrzeganie prawa państwa przyjmującego

• nie mieszanie się do spraw wewnętrznych tego państwa

• okazywanie swym postępowaniem właściwego stosunku do państwa przyjmującego i szanowanie jego instytucji, tradycji i kultury

• powstrzymywanie się od publicznej krytyki głowy państwa, rządu i innych organów państwa przyjmującego

• nie działanie na szkodę państwa przyjmującego

• korzystanie z zajmowanych pomieszczeń zgodnie z ich przeznaczeniem

Obowiązki państwa przyjmującego wobec misji i jej członków:

• ułatwianie wypełniania ich funkcji

• ochrona ich pomieszczeń

• niedopuszczenie do uchybień godności misji lub jej członków

• zapewnienie lub ułatwienie nabycia przez państwo wysyłające pomieszczeń dla jego misji

• swoboda poruszania się i podróżowania po terytorium państwa, z wyjątkiem stref zakazanych

Wyjątki:

• restrykcyjne traktowanie przez państwo przyjmujące jakiegokolwiek z postanowień Konwencji Wiedeńskiej z powodu restrykcyjnego stosowania tegoż postanowienia do jego misji w państwie wysyłającym

• wzajemne traktowanie się przez państwa na podstawie zwyczaju lub umowy bardziej korzystne niż to, jakie jest wymagane przez postanowienia konwencji.

6

---