„Czynniki sprzyjające rozwojowi człowieka i hamujące jego rozwój.”
Rozwój człowieka uwarunkowany jest wieloma czynnikami: genetycznymi, fizjologicznymi związanymi z dojrzewaniem organizmu i mózgu, psychologicznymi, środowiskowymi
CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE ROZWOJOWI CZŁOWIEKA
Wrodzone odruchy dziecka w łonie matki, umożliwiają mu przetrwanie, zdobywanie pożywienia,obronę przed szkodliwymi czynnikami.
Genetyczne dziedzictwo dziecka determinuje jakie właściwości rozwinie jednostka i kiedy to nastąpi.
Higieniczny tryb życia matki w okresie ciąży. Nie zmuszanie dziecka do wczesnego stania i chodu, odpowiednie ubierania dziecka. Dostosowanie mebli do wzrostu dziecka.
Uczenie się oparte na modelowaniu ( naśladowanie wzorców reakcji )
Narzucanie jednostkom ról społecznych, które determinują z kolei wzorzec zachowań społecznie akceptowanych w danej sytuacji.
Otoczenie jednostki (rodzice, grupa rówieśnicza, szkoła) kształtuje określone wzorce, zachowania, wartości, postawy, sposoby reagowania emocjonalnego.
Posługiwanie się językiem ( jeżeli go zabraknie jednostka być może nie będzie w stanie rozwinąć niektórych umiejętności.
Umiarkowana strefa klimatyczna. Takie warunki, zapewniają najdłuższy okres płodności kobiet, sprzyjają szybszemu dojrzewaniu płciowemu.
Postawy wychowawcze rodziców, ich status socjoekonomiczny, wykształcenie. Lepszy start mają dzieci z rodzin inteligenckich niż z rodzin robotniczych i wiejskich. U takich dzieci odnotowuje się lepszy rozwój psychiczny i fizyczny, powodem tego jest np. lepszy dostęp do środków zdemineralizowanych siłą pieniądza.
Przestrzeganie racjonalnego odżywiania. Spożywanie posiłków bogatych w niezbędne witaminy i minerały.
Przedszkole sprzyja rozwojowi fizycznemu, społecznemu i emocjonalnemu. Dzieci mają okazję rozwinąć swoje interakcje społeczne z innymi osobami poprzez zabawę, uczenie się współpracy, współodczuwania, kształtują nowe wzorce zachowania i myślenia, rozwijają też w sobie zdolność do przystosowania się do potrzeb innych.
Hartowanie dziecka w celu zwiększania odporności organizmu na szkodliwe działanie środowiska.
Ruch jest istotnym bodźcem do prawidłowego rozwoju. Dzięki ruchowi kształtują się cechy motoryczne jak siła, szybkość, koordynacja i wytrzymałość.
Szkoła pozytywnie wpływa na rozwój procesów poznawczych.
Samodzielność sprzyja rozwojowi umysłowemu.
CZYNNIKI HAMUJĄCE ROZWÓJ CZŁOWIEKA:
Brak więzi uczuciowych między dzieckiem a jego rodzicami lub opiekunami
Dzieci wywodzące się z rodzin robotniczych lub chłopskich rozwijają się wolniej. Wiąże się to z ograniczoną możliwością zapewnienia dziecku przez rodziców sprzyjających rozwojowi warunków życia, książek czy zabawek stymulujących jego rozwój umysłowy, czy leków w razie choroby. Nie mają dostępu do opieki lekarskiej, ich edukacja często kończy się na szkole podstawowej. Bieda powoduje, iż występują braki żywieniowe, zbyt mała ilość witamin, nieregularne posiłki. Do tego dochodzi jeszcze praca fizyczna, czasami nawet ciężka, nadmiernie obciążająca stawy.
Stres we wczesnej fazie życia może doprowadzić do zahamowania rozwoju fizycznego, umysłowego i społecznego, wywoływać upośledzenia.
Zapisanie dziecka do żłobka może prowadzić do osłabienia głębokich relacji z matką. Rozłąka z matką źle wpływa na psychikę dziecka, co powoduje zwolnienie tempa rozwoju. Dziecko zostaje pod opieką opiekunki, babci, żłobka, może poczuć się odtrącone. Popada w apatię, może nawet dojść do depresji.
W okresie roku szkolnego rozwój przebiega wolniej w porównaniu do miesięcy wolnych od szkoły, dotyczy to głównie wzrostu długości i zwiększania masy ciała. Może na to wpływać również nadmierny wysiłek umysłowy, źle zorganizowane zajęcia, które męczą dzieci.
Brak styczności dziecka ze świeżym powietrzem oraz przebywanie w niehigienicznych warunkach hamuje prawidłowy rozwój.
Choroby o ciężkim przebiegu mogą zwalniać procesy wzrastania i dojrzewania. Dzieci, które podczas pierwszego roku swojego życia przebyły ciężką lub długotrwałą chorobę, mogą wskazywać na chwilowe zwolnienie tempa rozwoju.
Dzieci chore nie tylko mają słabsza kondycję fizyczna i ruchową, gorsze samopoczucie, czy wyższy poziom lęku, w związku z pobytami w szpitalu, zabiegami itp., ale także podlegają mniej intensywnemu treningowi społecznemu. Mają mniej kontaktów z rówieśnikami, rzadziej wychodzą na podwórko, częściej bywają nieobecne w szkole, są zwalniane z zajęć wychowania fizycznego, nie jeżdżą na wycieczki.
Zabieranie dzieci do barów serwujących fast foody. Rodzice często zapominają wartościowych posiłkach bogatych w witaminy.
Niedobory żywieniowe powodują opóźnienie rozwoju, zwłaszcza u chłopców. Oprócz ilości i jakości posiłków na rozwój fizyczny dzieci wpływa ich częstość. Rzadziej spożywane, zbyt obfite lub nieregularne posiłki sprzyjają odkładania się tkanki tłuszczowej.
Szkoła hamuje w dziecku ruchliwość w przeciwieństwie do przedszkola. Dziecko nie może już być spontaniczne, przychodzi czas na „ławkę szkolną”, lekcje są za długie jak na możliwości 7 latka. Dzieci w klasach dobrane są pod względem wieku kalendarzowego a nie biologicznego, często skutkiem jest, iż rozwój klasy nie przebiega na równym poziomie. Do tego dochodzą różnice pomiędzy dziewczynkami a chłopcami, rozwijają się oni zupełnie w innym tempie.
Szybkie tempo rozwoju gospodarczego, źle wpływa na rozwój jednostki. Przykładem są tu Indie, gdzie połowa ludzi jest niepiśmienna, częściej rozpowszechniają się choroby, a rosnąca populacja zagraża rozwojowi postępu.