Zakłady o dużym i zwiększonym ryzyku - procedury identyfikacji

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Prawo Ochrony Środowiska

 

1. Kategorie zakładów

Ustawa - Prawo ochrony środowiska wprowadziła definicje dla dwóch

kategorii obiektów:

• zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, zwany zakładem o zwiększonym ryzyku (ZZR),

• zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii  zwany zakładem o dużym ryzyku (ZDR).

Zgodnie z art. 248 ust. 1 ww. ustawy, zakład stwarzający zagrożenie wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, w zależności od rodzaju, kategorii i ilości substancji niebezpiecznej znajdującej się w zakładzie, uznaje się za zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, albo za zakład o dużym ryzyku wystąpienia awarii. Do zakładu, w którym przewiduje się możliwość wystąpienia substancji niebezpiecznej, lub do zakładu, w którym powstanie tej substancji jest możliwe w trakcie procesu przemysłowego, przepis ust. 1 stosuje się w zależności od przewidywanej ilości substancji niebezpiecznej mogącej się w nim znaleźć. Kryteria zaliczenia zakładu do jednej z wymienionych kategorii określone są w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.

 2. Procedura identyfikacji

Każdy, kto zamierza prowadzić lub prowadzi zakład niebezpieczny (ZZR lub ZDR) jest obowiązany do zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi i środowiska. Prowadzący zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku jest obowiązany do zgłoszenia zakładu właściwym organom PSP. To ostatnie postanowienie ustawy, nakładając obowiązek zgłoszenia ZZR lub ZDR na prowadzącego, jednoznacznie wymaga od niego wiedzy o tym, czy dany obiekt stwarza zagrożenie awarią. Innymi słowy prowadzący zakład ma obowiązek sprawdzenia czy w jego zakładzie znajdują się obiekty ZZR lub ZDR, czyli wykonania procedury identyfikacji.

Należy zatem postawić pytanie, w jakich zakładach należy wykonać procedurę identyfikacji? Zagadnienia te zawarte są we ww. rozporządzeniu z dnia 9 kwietnia 2002 r.

Mówiąc ogólnie, procedura identyfikacji ZZR oraz ZDR powinna być wykonana we wszystkich obiektach stacjonarnych, w których znajdują się w znaczących ilościach lub mogą powstać w razie utraty kontroli nad procesem (instalacją), niebezpieczne substancje chemiczne ujęte w kryteriach kwalifikacyjnych określonych we wskazanym rozporządzeniu.

Pod określeniem “znaczące ilości” należy przy tym rozumieć ilości większe od lub zbliżone do wartości progowych, a także ilości nie przekraczające odpowiednich wartości progowych, lecz które w wyniku wykonywania wymaganych trzech wariantów procedury sumowania ilorazów q_i/Q_i - mogą spełnić kryterium kwalifikujące dany obiekt do kategorii ZZR lub ZDR.

 2.1. Instalacja, zakład, obiekt

Warto zwrócić uwagę na pojęcia “instalacji”, “zakładu” oraz pojęcie “obiekt”. Definicje terminów instalacja oraz zakład nie wiążą tych pojęć z działalnością przemysłową, czy z produkcyjną.

Instalacja jest to techniczne urządzenie stacjonarne, zespół urządzeń lub obiekty budowlane, które mogą spowodować emisję. Zakład - to jedna lub kilka instalacji wraz z terenem i znajdującymi się tam urządzeniami, do których prowadzący posiada tytuł prawny. Natomiast “obiekt” jest terminem uogólniającym powyższe pojęcia. Obiektem niebezpiecznym mogą być nie tylko instalacje przemysłowe, lecz także obiekty magazynowe, hurtownie, składy i inne, dowolne obiekty stacjonarne.

Ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie powoduje zaliczenie go do zakładu o zwiększonym ryzyku lub zakładu o dużym ryzyku, należy odnosić zarówno do warunków normalnej pracy zakładu, jak i takich, w których przewiduje się możliwość wystąpienia substancji niebezpiecznej (np. w czasie awarii przemysłowej - wycieku, wybuchu, ulotnienia się konkretnej substancji). Należy przy tym rozpatrywać maksymalne ilości substancji niebezpiecznych jakie mogą wystąpić w zakładzie. Substancje niebezpieczne obecne w wydzielonych miejscach zakładu w ilościach nie przekraczających 2% podanych wartości progowych nie powinny być uwzględniane przy obliczaniu ilości całkowitej, jeżeli ich lokalizacja w zakładzie zapewnia, że nie staną się przyczyną poważnej awarii w jakimkolwiek miejscu zakładu.

---