ĆWICZENIA

15 marca 2009r.

PIENIĄDZ, INFLACJA I POLITYKA PIENIĘŻNA

Cele i narzędzia banku centralnego

Pieniądz

• Nominalnie określone prawo do udziału w PKB

• Powszechnie akceptowany pośrednik wymiany

• Gdy jest go za dużo - bardzo źle

• Gdy za mało - jeszcze gorzej

• Ważna dynamika a nie ilość pieniądza

Pieniądz - podstawowe pojęcia

• Popyt na pieniądz - ilość płynnych środków którą chce przechowywać przeciętny obywatel, M/PKB (=1/6 oznacza, że mamy w formie płynnej równowartość dwu miesięcznych oszczędności)

• Podaż pieniądza - mierzona agregatami G0, BM, M1, M2, M3

• Pieniądz żyrowy i mechanizm jego kreacji - ważny zasięg i efektywność systemu finansowego, ilość pieniądza w obiegu i stopy rezerw

• Mnożnik kreacji pieniądza k = Mi/BM

• K= (1+G0)/(G0+Ro+Rd)

• Prędkość obiegu - ile transakcji przeciętna jednostka pieniężna obsługuje w danym czasie - odwrotność popytu na pieniądz PKB/Mi

Rynek pieniądza

Transmisja impulsów monetarnych

• Bank centralny obniża r

• Opłacalne stają się nowe projekty

• Banki chcą udzielić nowych kredytów

• Refinansują się w banku centralnym

• Rośnie BM, kredyty i Mi

• Spadają stopy rynkowe

Ceny

• Stabilne, inflacja i deflacja

• CPIecb = pierwiastek n (p1 x p2 x ... x pn)

• CPInbp = ap1+bp2+....npn, a,b,...,n - wagi

• CPIecb<CPInbp

• Jakość dóbr a ceny - np. Rola Viagry w indeksie cenowym

• Inflacja 1% - 3% = stabilne ceny

Przyczyny inflacji

• Rozwiązania prawno - instytucjonalne (indeksacje, waloryzacje itp.)

• Naciski społeczne na wzrost wydatków

• Sytuacja podmiotów gospodarczych

• Polityka kursowa

• Naciski polityczne

• Wojny i kryzysy

• Wzrost cen ropy, jałowienie gleb itp.

• Wymienione czynniki prowadzą do wzrostu deficytu budżetowego oraz do zbyt niskich stóp procentowych banku centralnego, czasem banki centralne finansują bezpośrednio deficyt, zawsze krytyczny moment to coraz szybszy wzrost podaży pieniądza we wszystkich kategoriach

Korzyści z inflacji

• Państwo - tanie i szybkie finansowanie wydatków (seniorage = podatek inflacyjny)

• Bardzo skuteczne np. w czasie wojny

• Może pozwolić przyspieszyć wyjście z kryzysu gospodarczego o charakterze popytowym (typu keynesowskiego)

• Dla cenodawców (monopoli, związków zawodowych itp.)

Mechanizm inflacji

• Korzyści odnosi się tylko tak długo, jak długo inflacja jest zaskoczeniem dla podmiotów gospodarczych - ceny muszą więc rosnąć coraz szybciej

• Równanie Fishera: M x V = P x T

• Gdy V = constans, dM = dP + dT

• dP = dM - dT

Równanie Fishera c.d.

• Zależność cen od zmian ilości pieniądza jest bardzo wyraźna przy dużych zmianach

• Często bardzo słaba lub niedostrzegalna przy małych zmianach ilości pieniądza

• Gdy dM jest małe, to fluktuacje T i V zaciemniają obraz mechanizmu transmisji

Ucieczka od pieniądza

• Gdy dP jest bardzo wysokie pojawia się zjawisko ucieczki od pieniądza (tzw. gorący pieniądz). Rośnie V.

• W efekcie dP>>dM,

• Kończą się korzyści z inflacji

• Z reguły dochodzi do niewydolności budżetu i państwa

Inne koszty inflacji

• Pieniądz przestaje pełnić swe funkcje - miernika wartości, środka tezauryzacji, pośrednika wymiany

• Ograniczenie i następnie zanik informacyjnej funkcji cen

• Zakłócenie alokacji zasobów

• Redystrybucja dochodów i bogactwa

• Złe funkcjonowanie mechanizmu rynkowego

• Błędne kierunki inwestycji

• Błędne wybory osobiste

• Zanik kredytu handlowego

• Wzmocnienie postaw roszczeniowych

• Wyższe opodatkowanie (progresja, odsetki)

• Straty czasu i marnowanie przedsiębiorczości

• Wcześniej czy później koszty hamowania inflacji

Zwalczanie i przeciwdziałanie inflacji

• Uniezależnienie banku centralnego od rządu

• Zmniejszenie tempa przyrostu podaży pieniądza

• Zapewnienie dodatnich realnych stóp procentowych

• Zapanowanie nad poziomem deficytu budżetowego

• Wymiana pieniądza

• Polityka dochodowa

• Powiązanie z obcą walutą

Rola oczekiwań - histereza rynków

• Oczekiwania inflacyjne kształtują zachowania cenowe i płacowe

• Wysokie oczekiwania i spadek inflacji to liczne bankructwa i wzrost bezrobocia, recesja

• W ten sposób stany krótkookresowe mogę mieć wpływ na równowagę długookresową - nazywamy to zjawisko histerezą

• Ograniczenie oczekiwań pozwala znacząco zmniejszyć koszty hamowania inflacji

Problem deflacji

• Spadek cen oznacza ich niestabilność - równie niebezpieczny jak wysoka inflacja

• Zwiększa realne stopy procentowe, b.c. traci na nie wpływ

• Zmniejsza popyt zagregowany

• Zwiększa realny poziom i ciężar długów

• Prowadzi do bankructw i stagnacji/recesji

• Jeśli wywołana jest przez spadek ilości pieniądza, to oznacza brak płynnych środków dla realizacji transakcji

• Często skutki te pogłębia spadek mnożnika kreacji pieniądza (spadek kredytów) oraz zmniejszenie prędkości obiegu pieniądza

• Spadek M i V = spadek P i T, przy czym sztywność cen „w dół” pogłębia spadek aktywności

Czy pieniądz jest neutralny?

Według teorii ekonomii - tak

Neutralność pieniądza c.d.

• Jeżeli inflacje (zbyt szybki przyrost masy pieniądza) uznajemy za zjawisko spowalniające wzrost gospodarczy w długim okresie

• Jeżeli spadek masy pieniądza prowadzi do zmniejszenia aktywności gospodarczej

• To pieniądz nie jest neutralny, możemy szukać takiej optymalnej zmiany M, która nie wpływa niekorzystnie na gospodarkę

Mit krzywej Phillipsa

• Nie ma wymiany inflacja - bezrobocie

• W krótkim okresie występują różnokierunkowe zmiany

• W długim okresie brak wpływu stopy inflacji lub wzrost bezrobocia

• Gdy występuje krótkookresowy spadek bezrobocia to wynika on wyłącznie z wprowadzenia w błąd podmiotów gospodarczych

- 4 -

---