GRZYBICE

Podział grzybic
Podział ze względu na choroby:
- Dermatofity - trichophytiasis (Trichophyton violaceum, T.tonsurans, T.schoenleini,
T.mentagrophytes, T.rubrum)

- epidermophytiasis (Epidermophyton floccosum)
- microsporiasis (Microsporum canis)
- Drożdżaki - candidosis (candiasis) (Candida albicans)
- Grzyby drożdżopodobne - pityriasis versicolor (Pityrosporum ovale s.Malassezia furfur)

- Pleśniowce - acauliosis (Scopulariopsis brevicaulis, Aspergillus fumigatus, A.niger,
A.nidulana)

- Głębokie grzybice - sporotrichosis (S....schoenckii)

- chromomycosis s. chromoblastomycosis (Clostridium, Phialophosa)

- Grzybice układowe- cryptococcosis (C.neoformans)

- blastomycosis (B.dermatitidis)

- coccidioidomycosis (Coccidioides immitis)

Podział grzybów ze względu na miejsce bytowania:

- Antropofilne - nieznaczna odpowiedź immunologiczna; Trichophyton rubrum, T.mentagrophytes

- Geofilne - Microsporum upseum

- Zoofilne - silna odpowiedź immunologiczna; Microsporum canis

80% grzybic u dorosłych wywołują dermatofity.

U dzieci 60-65% - dermatofity; 35% drożdżaki, reszta -pleśnie

Dermatofity: skóra, błony śluzowe, włosy

Drożdżaki: skóra, błony śluzowe, paznokcie

Pleśnie: skóra, błony śluzowe, rzadko paznokcie

Grzybice układowe/głębokie?? - pojawiają się przy spadku odporności, immunosupresji

Czynniki sprzyjające:

• mikrourazy

• maceracja skóry

• otyłość

• nieprawidłowy skład lipidów skóry

• ciepły, wilgotny klimat

• cukrzyca

• AZS

• stany spadku odporności (AIDS, białaczki, nowotwory, niedożywienie)

• ciąża

• immunosupresja (np. sterydoterapia)

Rozpoznanie/Identyfikacja:

• badanie kliniczne - wykwity rumieniowo-złuszczające, szerzące się obwodowo, na obwodzie z charakterystycznymi pęcherzykami i złuszczaniem. Włosy suche i łamliwe. Paznokcie - zniszczenie płytki, złuszczanie, kruchość, łamliwość, zmiana zabarwienia.

• Badanie bezpośrednie - zeskrobiny ze zmiany, rozpuszczane w 20% KOH; oglądamy pod mikroskopem czy widoczne nitki grzyba (keratyna się rozpuszcza i widać nitki grzyba)

• Badanie pośrednie (hodowla) - 2-4tyg; 10 dni→drożdże, pleśnie; do 4 tyg→ dermatofity. Przed pobraniem zeskrobin nie należy stosować preparatów zewnętrznych przez 1 tydz i nie może być wdrożone leczenie ogólne.

Dermatofity - struktury zajmowane przez dermatofity:

- Trichophyton: skóra gładka, skóra owłosiona, płytki paznokciowe
- Epidermophyton: skóra gładka, płytki paznokciowe
- Microsporum: skóra gładka, skóra owłosiona

Microsporidium

• duża zdolność do wzrostu w naskórku i przydatkach skóry

• mogą pojawić się w każdym wieku

• grzybica owłosionej skóry głowy - tylko dzieci (↓10rż), może ustąpić sama w okresie pokwitania

• grzybica stóp - dorośli, wyjątkowo dzieci

Grzybica owłosionej skóry głowy - Tinea capitis
- grzybica strzygąca - Tinea trichophylica
- ogniska rumieniowo- złuszczające, drobna otrębiata łuska, ogniska drobne i liczne,
powoduje łamanie włosów na różnej długości, jakby przystrzyżone, często wystają
ze skóry- ciemne punkciki; endotrix- zarodniki wewnętrzne??; przebieg przewlekły,
nieleczona- samowyleczenie w okresie pokwitania
- grzybica drobnozarodnikowa - Tinea microsporica
- ogniska rumieniowo- złuszczające, większe niż w grzybicy strzygącej; włosy łamane
na tej samej długości, otoczone białą pochewką; przebieg - przewlekły, czasem
samowyleczenie w okresie pokwitania; endo- i ephtotrix (egzotrix??)- zarodniki
wewnętrzne i zewnętrzne??
- grzybica woszczynowa - Tinea favosa

• tzw. tarczki woszczynowe na owłosionej skórze głowy - żółte strupy powstające w wyniku odkładania się nadmiaru złuszczonego naskórka; bardzo silny odczyn zapalny; często wysięk ropny ze zmian, bliznowacenie i łysienie; występuje głównie w krajach afrykańskich

- grzybica owłosionej skóry głowy i brody (Trichophyton microsporum)

• ostro zapalne guzy - zajęta skóra i tkanka podskórna

• ogniska rumieniowo-złuszczające

• często ropna wydzielina ze zmian

• włosy łatwe do usunięcia (usuwa się je razem z grzybem ->przyspiesza leczenie)

• zmiany dobrze odgraniczone

• często zajęta jest też tkanka podskórna

• różnicowanie: figówka

Grzybica skóry - Tinea cutis

• grzybica skóry gładkiej - Tinea cutis glabrae

• ogniska rumieniowo-złuszczające szerzące się odśrodkowo

• na obwodzie liczne wykwity pęcherzykowe i grudkowe

• bardziej lub mniej nasilony stan zapalny (bardziej przy zakażeniu grzybami odzwierzęcymi)

• różnie nasilony świąd

• częściej na odsłoniętych powierzchniach ciała: twarz, szyja, ręce

• przebieg ostry lub podostry, rozpoczyna się nagle, przebieg szybki

• różnicowanie: łuszczyca, zmiany wypryskowe, łupież różowy, łojotokowe zapalenie skóry Giberta

• postać przewlekła - Trichophyton rubrum; czynniki sprzyjające: zaburzenie odporności, hormony (K>M); zmiany najczęściej na nogach i pośladkach

• grzybica pachwin - Tinea inguinalis

- zmiany rumieniowo-złuszczające w pachwinach, na obwodzie pęcherzyki i grudki

- nie leczona przechodzi na skórę moszny, pośladków, szparę międzypośladkową

- bardzo duży świąd

- M>K ??

• różnicowanie: wyprzenia drożdżakowi (czy drożdżyca??), zmiany bakteryjne (łupież rumieniowy - Corynebacterium), pęcherzyca bujająca

• grzybica stóp - Tinea pedum

• złuszczająca (hiperkeratoza, pęknięcia; często dodatkowo grzybica paznokci stóp; Trichophyton rubrum)

• potnicowa (ogniska wysiękowe z pęcherzykami i grudkami; zajmuje podeszwę i boczne powierzchnie stóp; różnicowanie: wyprysk potnicowy)

• międzypalcowa (zmiany rumieniowo- złuszczające, najczęściej 4 przestrzeń międzypalcowa, potem 3; nie leczona może się rozprzestrzeniać na pozostałe przestrzenie międzypalcowe, na pow. grzbietową i podeszwę; towarzyszą pęknięcia, świąd)

• u 15-30% populacji

• grupy szczególnie narażone - górnicy, sportowcy

• przewlekła grzybica stóp/ przebieg przewlekły i nawrotowy (często nawrotowy charakter, zakażenie przenosi się przez buty, skarpety, basen; różnicowanie: zmiany wypryskowe, wyprzenia bakteryjne, łuszczyca)

• często towarzyszy jej grzybica dłoni (Trichophyton rubrum) (bardzo często zajęta jest tylko jedna dłoń)- często dołącza się grzybica paznokci ( głównie dermatofity)

Przewlekła grzybica skóry - Tinea chronica cutis

Grzybica płytek paznokci - Tinea unguium ( onychomycosis)

• 99% - dermatofity (T.unguium??, T.rubrum, T.mentagrophytes)

• najczęściej zaczyna się od wolnego brzegu paznokcia lub od bocznych wałów

• gdy od wolnego → rozdwajanie paznokcia, oddzielanie się płytki od łożyska

• paznokcie przebarwione (żółte), kruche, łamliwe, zniekształcone (szponiaste), [zielone zabarwienie sugeruje pleśnie]

• może wystąpić liza płytki (w przewlekłej grzybicy)

• przebieg przewlekły, nawrotowy, ciężki do leczenia

• czynniki usposabiające:

• ucisk

• nadmierna wilgotność, pocenie

• zaburzenia ukrwienia kończyn dolnych

• zmiany troficzne

• zaburzenia odporności

• choroby towarzyszące

• różnicowanie: zmiany wywołane przez inne grzyby, łuszczyca, liszaj płaski, zmiany troficzne zwłaszcza u starszych ludzi

Zakażenia drożdżakowi
- dotyczą skóry gładkiej, błon śluzowych, paznokci
- z reguły Candida (Candida albicans- w normalnych warunkach saprofit, przy spadku odporności, w sprzyjających warunkach -> flora chorobowa)

1) drożdżyca błon śluzowych - candidosis (candidiasis) mucosae
- drożdżyca błon śluzowych - soor
- drożdżyca kątów ust (zajady) - angulus infectiosus
- najczęściej spowodowana noszeniem protez zębowych, ślinotokiem, bardzo
częste powikłanie szerokowidmowej antybiotykoterapii
- drożdżyca sromu i pochwy - valvovaginitis candidamyceta
- dotyczy 30% ciężarnych przynajmniej raz w czasie trwania ciąży
- mówi się, że każda K ma ją raz w życiu
- objawy: upławy, świąd, pieczenie
- drożdżyca żołędzi i napletka - balangsosthitis candidamyceta
- Kandydoza międzypalcowa
- między 3 a 4 palcem; sprzyjają: nadmierne pocenie,wilgoć; różnicowanie: zakażenia
dermatofitami

2) wyprzenia drożdżakowe - Intertrigo candidamycetica

• fałdy podsutkowe, pachwinowe, przestrzenie międzypaznokciowe i międzypalcowe

• zwykle występują u kobiet, zwłaszcza otyłych

• kandydoza pieluchowa - drażnienie przez mocz, kał; wilgoć; wtórnie inne grzybice, głównie dermatofity

3) Drożdżyca wałów i płytek paznokciowych - Perionychia et onychia candidamycetica (Candidosis unguium)

• zgrubiałe, zaczerwienione wały, zapalne

• często wydobywa się z nich ropna treść

• kiedyś dotyczyła stomatologów (gdy nie używano rękawiczek), praczki

• różnicowanie: zanokcica (zwykle dotyczy jednego paznokcia, szybszy przebieg, bardziej bolesna)

4) Ziarniniak drożdżakowaty - Candida granuloma

• dotyczy głównie dzieci z niedoborami immunologicznymi

KERION -

Łupież pstry (Pityriasis versicolor)

• czynnik wywołujący: Pityrosporum ovale s.Malassezia furfur

• zakażenie powierzchowne skóry

• plamiste różowe lub żółto-brunatne zmiany

• czasem z drobno- otrębiastym złuszczaniem na powierzchni

• odbarwienia i przebarwienia (hipo- i hiperpigmentacja)

• częściej dotyczy młodych osób, rasy czarnej, wilgotnego i ciepłego klimatu

• sprzyja mu otyłość, nadmierna potliwość, brak higieny, sztuczna odzież

• zmiany na plecach, karku, ramionach, szyi, twarzy, owłosionej skóry głowy

• odbarwienia spowodowane produkcją kwasu azelainowego

• przebieg nawrotowy, czasem trudny do leczenia

• zakażenie nie przenosi się z człowieka na człowieka

• leczenie: miejscowo ketokonazol, itrakonazol, cięższe postacie - leczenie ogólne

Leczenie grzybic

• ogniska ograniczone na skórze gładkiej:

- miejscowo - kremy, maści, płyny, puder, lakier do paznokci

Lamisilat

Klotrimazol

Travogen

Batrafen

Mycospor

Mycosolon

Polfungicid

Maść Wilkinsona

• jeśli spadek odporności, cukrzyca, immunosupresja to często wdrażamy leczenie ogólne

• Grzybica owłosionej skóry głowy i paznokci

- leczenie ogólne (ok. 6mies - stopy, 2-3mies-ręce)

• pochodne imidazolowe - flukonazol (300mg 1x tydz, przez kilka tyg; drożdżyca pochwy i sromu - 100mg 1x dziennie przez tydzień

• ketokonazol, itrakonazol

• lamisil

• orungal

• inne: terbinafina, gryzeofulwina, nystatyna

5

---