W

Anatomia 18.04.2012

Wprowadzenie do mózgowia

1. Opony mózgowia

2. Płaty mózgowia

3. Krażenie płynu mózgowo-rdzeniowego

4. Podział kliniczny i ontogenetyczny mózgowia

5. Ośrodki mózgowia

1. Mózgowie położone jest w jamie czaszki, okrywają je 3 opony, od zewnątrz do wewnątrz są to:

1. opona twarda - stanowi okostną jamy czaszki i zarazem osłonę mózgowia, pokrywa ona na zewnątrz całą powierzchnię mózgowia wchodząc jedynie w postaci przegród między półkule mózgowia, mózg i móżdżek, przegrody opony twardej zbudowane są z tkanki łącznej zbitej i dlatego są sztywne, chroniąc mózgowie przed nadmiernym odkształcaniem a kości czaszki przed pęknięciami. Do przegród opony twardej zaliczamy:

- sierp mózgu - jest to przegroda pośrodkowa, która oddziela od siebie półkule mózgowe, przebiega ona z przodu ku tyłowi w płaszczyźnie strzałkowej, na brzegach sierpa leżą 3 zatoki żylne

- namiot móżdżku oddziela on mózg od móżdżku, przegroda ta rozpięta jest z tyłu mózgowia między brzegiem części skalistej k. skroniowej

- sierp móżdżku - biegnie w dole tylnym czaszki aż do otworu wielkiego, pełni podobną funkcję jak namiot móżdżku jest tylko przegrodą mniejszą

- przepona siodła położona na brzegach siodła tureckiego nad dołem przysadki bocznie przechodzi w ścianę zatok jamistych

2. opona pajęcza - jest oponą środkową, jest to przezroczysta błona przylegająca do opony twardej

3. opona miękka - pokrywa bezpośrednio powierzchnię mózgowia, ponieważ jest zbudowana jest zbudowana z tkanki łącznej wiotkiej, ściśle przylega do mózgowia wchodząc w bruzdy i zakręty

pomiędzy oponami obecne są szczelinowate przestrzenie, nad oponą twardą obecna jest przestrzeń nadtwardówkowa, pomiędzy oponą twardą a pajęczą przestrzeń podtwardówkowa i wreszcie między oponą pajęczą a miękką znajduje się przestrzeń podpajęczynówkowa

w przestrzeni podpajęczynówkowej obecny jest płyn mózgowo-rdzeniowy, który wypełniając tę przestrzeń buduje płaszcz mózgowia chroniący je mechanicznie. Opona pajęcza na całej swojej powierzchni nie jest równomiernie oddalona od opony miękkiej, w związku z czym przestrzeń podpajęczynówkowa ma różną szerokość miejsca, których jest ona głębsza, większa nazywamy zbiornikami przestrzeni podpajęczynówkowej, do takich zbiorników zaliczamy:

1. zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy - leży od między dolną powierzchnią móżdżku a tylną powierzchnią rdzenia przedłużonego, ma on około 2 cm głębokości

2. zbiornik dołu bocznego - leży w obrębie szczeliny bocznej mózgowia

3. zbiornik skrzyżowania - leży w obrębie skrzyżowania nerwów wzrokowych

4. zbiornik międzykonarowy - leży do przodu od konarów mózgu

Mózgowie zbudowane jest z dwóch istot: szarej zewnętrznej i białej wewnętrznej, największym skupiskiem istoty białej jest ciało modzelowate, które budują włókna nerwowe tworzące promienistość ciała modzelowatego, samo ciało to potężna płyta dróg nerwowych spoidłowych położona w głębi szczeliny podłużnej mózgowia; ciało modzelowate uwypukla się ku górze z przodu zaginając się w kolano (genu) i przechodzi ono w dziób (rostrum), z tyłu kończy się zaokrąglonym płatem (splenium)

2. W mózgowiu, dokładniej kresomózgowie dzielimy na 5 płatów, są to:

1. płat czołowy

2. płat ciemieniowy

3. płat potyliczny

4. płat skroniowy

5. położony w głębi bruzdy bocznej (niewidoczny zewnętrznie) płat piąty wyspowy

kresomózgowie jest silnie pofałdowane, budując bruzdy i zakręty, do najważniejszych bruzd zaliczamy:

1. bruzda podłużna, która jest nazywana szczeliną, oddziela ona półkule mózgowe

2. bruzda środkowa, która oddziela płat czołowy od ciemieniowego

3. bruzda boczna, która oddziela płat skroniowy od płata czołowego i ciemieniowego, w bezpośrednim sąsiedztwie wyżej wymienionych bruzd obecne są zakręty kresomózgowia, do których zaliczamy:

-zakręt przedśrodkowy

-zakręt zaśrodkowy

-zakręt skroniowy górny (poniżej środkowy i dolny)

-z przodu kresomózgowia zakręt czołowy górny, środkowy i dolny

3. Płyn mózgowo-rdzeniowy to ciecz wodojasna zawierająca elektrolity, glukozę i w niewielkim stopniu białka, przy czym 60 % stanowią elektrolity i glukoza, ciężar właściwy płyny to 1,006 do 1,008. Skład płynu nie jest stały i podlega zmianom, jego dobowa produkcja to 600 ml, przy czym w przestrzeniach mózgowia ilość tego płynu to od 100 do 200 ml, a to oznacza że cała reszta musi być resorbowana. Za resorpcję odpowiadają ziarnistości i kosmki pajęczynówki. Za produkcję płynu odpowiadają sploty naczyniówkowe komór mózgowia i naczynia krwionośne opony miękkiej. Skład płynu mózgowo-rdzeniowego jest różny od składu surowicy krwi, dzięki czemu obecna jest bariera biologiczna między tymi dwoma cieczami, którą nazywamy barierą krew-mózg. Płyn krąży w przestrzeniach mózgowia, do których zaliczamy przestrzeń podpajęczynówkową mózgowia i rdzenia kręgowego i układ komorowy mózgowia.

Do układu komorowego mózgowia zaliczamy 4 komory mózgowia i wodociąg mózgu. Z 4 komór, I i II to inaczej komory boczne, prawa i lewa, każda leży w odpowiednich sobie półkulach mózgowych. W budowie komory bocznej wyróżnia się część środkową i 3 rogi: przedni, tylny, dolny. Każdy z rogów leży w innym płacie kresomózgowia, róg przedni to płat czołowy, tylny w płacie potylicznym, dolny w płacie skroniowym. Część środkowa komory bocznej to szczelina położona strzałkowo nad wzgórzami, w jej budowie wyróżnia się strop (do którego zaliczamy część ciemieniową promienistości ciała modzelowatego), trzon jądra ogoniastego, prążek krańcowy, blaszkę przytwierdzoną i odnogę sklepienia, do części centralnej zaliczamy dno. Komory boczne prowadzą przez otwory międzykomorowe (s. Monroi) leżące ku tyłowi od słupów sklepienia do komory III. Komory boczne leżą w kresomózgowiu. Komora III to szczelinowata strzałkowo położona szczelina położona między wzgórzami a podwzgórzami, czyli leży ona w międzymózgowiu. W jej budowie wyróżniamy 6 ścian:

1. ściana górna - tkanka naczyniówkowa i splot komory III

2. ściana dolna - podwzgórze

3. ściana boczna prawa i lewa - dzieli ją bruzda podwgórzowa na część górną wzgórzową i część dolną podwzgórzową

4. ściana przednia - budują ją blaszka krańcowa, spoidło przednie, słupy sklepienia

5. ściana tylna - zbudowana z nadwzgórza, na ścianie tej leży wejście do wodociągu mózgu

Wodociąg mózgu leży w śródmózgowiu, łączy komorę III z komorą IV. Komora IV to przestrzeń kształtu piramidy leżąca w tyłomózgowiu, w budowie komory IV wyróżniamy dno, którym jest dół równoległoboczny i strop , który buduje namiot komory IV, na który składają się konary górne móżdżku, zasłona rdzeniowa górna i dolna, grudka robaka móżdżku i tkanka naczyniówkowa i splot komory IV. W komorze IV obecny jest otwór pośrodkowy (s. Magendi), a otwór boczny (s. Luschki), które prowadzą do przestrzeni podpajęczynówkowej

4. Podział kliniczny dzieli mózgowie na mózg i pień mózgu. Do mózgu zaliczamy struktury międzymózgowia i kresomózgowia. Do pnia mózgu zaliczamy struktury śródmózgowia, tyłomózgowia wtórnego i rdzeniomózgowia

Charakterystyka ogólna pnia mózgu. Obejmuje 3 składowe: rdzeń przedłużony, most i śródmózgowie, jest to część stara filogenetycznie, liczy 1,5 mld lat. Ma podobną budowę i funkcję u wszystkich kręgowców, stanowi wyjściową dla mózgowia wszystkich kręgowców, odpowiada za funkcję wegetatywne ustroju. W stosunku od mózgu wykazuje odrębność anatomo-fizjologiczną i kliniczną. Jest swoistym zasilaczem dla mózgu i rdzenia kręgowego (w przypadku śmierci pnia mózgu obumiera cały ośrodkowy układ nerwowy). Ma własne unaczynienie przez układ tętnic kręgowo-podstawnych

Charakterystyka ogóna mózgu, filogenetycznie młoda część mózgowia, liczy 0,5 mld lat. Stanowi nadbudowę dla pnia mózgu wszystkich kręgowców, ma odmienną budowę i funkcję u poszczególnych kręgowców. Odpowiada za funkcje wyższe ustroju, ma własne unaczynienie w postaci rozgałęzień t. szyjnej wewnętrznej

5. Podział ontogenetyczny mózgowia

Mózgowie wykształca się najpierw jako 3 pęcherzyki pierwotne. I pęcherzyk to przodomózgowie, II to śródmózgowie, III to tyłomózgowie. Pęcherzyki pierwotne I i III dzielą się wtórnie na dwa, w wyniku czego powstaje pięć pęcherzyków wtórnych i są to: I kresomózgowie, II międzymózgowie, III śródmózgowie, IV tyłomózgowie wtórne, V rdzeniomózgowie. Mózg jest rozwojowo wrażliwy na czynniki teratogenne. Pień mózgu jest częścią mózgowia odporną na czynniki teratogenne

6. Ośrodek jest to wyspecjalizowane pod względem czynnościowym skupiska istoty szarej pnia mózgu, występują jako ośrodki wegetatywne tworu siatkowatego (grudki istoty szarej wśród istoty białej) i jako jądra nerwów czaszkowych. Ośrodki wegetatywne są rozproszone w tworze siatkowatym - a więc trudne do identyfikacji - i scalają one odruchy, mające istotne znaczenie przy utrzymywaniu przy życiu, jądra nerwów czaszkowych są zintegrowane - a więc łatwe do identyfikacji.

Ośrodki wegetatywne pnia mózgu:

1. śródmózgowie - przekazywania odruchów wzrokowych i słuchowych

2. most - skojarzonego spojrzenia w bok

3. rdzeń przedłużony - krążenia, oddychania, motoryki żołądkowo-jelitowej

Most i rdzeń przedłużony - ssanie, połykanie, kaszel, wymioty, wydzielanie gruczołów przewodu pokarmowego, regulacji napięcia pęcherza moczowego

Cały pień mózgu - modulujące sen i czuwania, torujące i hamujące czynność ruchową mięśni

Ośrodki mózgu to ośrodki korowe

1. płat czołowy - ośrodki ruchowe (4), ośrodek ruchowy mowy Broca (44,45) - tylko w półkuli dominującej

2. płat ciemieniowy - ośrodki ruchowe (3,1,2), ośrodek czuciowy mowy Wernickiego (22) - tylko w półkuli dominującej, ośrodek smakowy (43)

3. płat skroniowy - ośrodki słuchowe (41,42), ośrodki węchowe (34)

4. płat potyliczny - ośrodki wzrokowe (17)

W ośrodkach ruchowych i czuciowych neurony leżą somatotopowo czyli określonemu ruchowi lub bodźcowi czuciowemu z danej części ciała odpowiada ściśle określony obszar kory w zakręcie przedśrodkowym i zaśrodkowym i tak np. w zakręcie przedśrodkowym w części dolnej jest reprezentacja języka, krtani, głowy, w części środkowej zakrętu jest reprezentacja ośrodków dla ręki, pobliżu krawędzi półkuli - dla tułowia a na powierzchni przyśrodkowej zakrętu - dla nogi. Największą reprezentację w korze mają te części ciała, które w sensie biologicznym związane są z dużą precyzją ruchów czy ważności czucia, stąd w homunkulusie (człowieczku ruchowym i czuciowym) największą zajmującą ponad połowę całej reprezentacji mają ręce, twarz z ustami

Ośrodki międzymózgowia

wzgórzomózgowia - ośrodki czucia powierzchownego i głębokiego, podkorowy ośrodek wzroku i słuchu, ośrodki ruchowe pozapiramidowe i limbiczne.

---