Metody nauczania to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów.
Podział metod nauczania:
Metody podające:
- wykład informacyjny - pogadanka - opowiadanie - opis - prelekcja - anegdota - odczyt - objaśnienie lub wyjaśnienie
2. Metody problemowe:
- wykład problemowy - wykład konwersatoryjny - klasyczna metoda problemowa - metody aktywizujące:
metoda przypadków metoda sytuacyjna inscenizacja
- gry dydaktyczne
symulacyjne decyzyjne psychologiczne
- seminarium
- dyskusja dydaktyczna:
związana z wykładem okrągłego stołu wielokrotna burza mózgów panelowa metaplan
Metody eksponujące:
- film - sztuka teatralna - ekspozycja - pokaz połączony z przeżyciem
4. Metody programowane:
- z użyciem komputera - z użyciem maszyny dydaktycznej - z użyciem podręcznika programowanego
5. Metody praktyczne:
- pokaz - ćwiczenia przedmiotowe - ćwiczenia laboratoryjne - ćwiczenia produkcyjne - metoda projektów - metoda przewodniego tekstu
- seminarium - symulacja
Zasady nauczania to ogólne normy, kanony, reguły postępowania dydaktycznego, których stosowanie umożliwia nauczycielowi zaznajamianie uczących się z usystematyzowanymi treściami nauczania oraz kształtowanie postaw zawodowych, a także pozwoli na wdrożenie ich do samokształcenia.
Zasady nauczania dzielimy na:
- zasada systematyczności
Systematyczność w nauczaniu odnosi się do programów nauczania w pracy nauczyciela i uczniów. Mówiąc o systematyczności w programach nauki mamy na myśli planowy, logicznie uporządkowany układ w całej treści nauczania. Każdy nauczyciel musi pamiętać nie tylko o zasadzie systematyczności w obrębie swego przedmiotu, lecz również o zasadzie korelacji (łączności) między przedmiotami nauczania szkolnego.
W ciągu całego roku szkolnego uczniowie powinni tak zdobywać wiedzę w obrębie poszczególnych przedmiotów, by nowe wiadomości opierały się na materiale już opanowanym, a przy tym same stanowiły podstawę dla materiału, który ma być opanowany. Zasada systematyczności powinna być dokładnie przestrzegana w codziennej pracy nauczyciela i uczniów tj. w procesach nauczania i uczenia się. Wymaga ona od nauczyciela i ucznia rytmiczności w pracy i skrupulatności w spełnianiu codziennych obowiązków szkolnych.
- Zasada wiązania teorii z praktyką
Opiera się na przekonaniu, że uczeń znacznie lepsze wyniki nauczania i przygotowanie do życia otrzymuje wówczas, gdy rozumie znaczenie życiowe wiadomości zdobywanych w szkole i gdy sam stosuje te wiadomości w praktyce.
- Zasada poglądowości
To jedna z najważniejszych zasad dydaktycznych. Jest tą zasadą nauczania całej nauki szkolnej, która opiera się na poznaniu konkretnych rzeczy, zjawisk, procesów i stosunków. Zasada poglądowości została sformułowana i wprowadzona do praktyki przez wielkiego pedagoga czeskiego J.A. Komeńskiego oraz jego następcę J.H. Pestalozziego.
- Zasada świadomości
Podstawowym czynnikiem zasady świadomego udziału uczniów jest:
1. świadomy stosunek uczniów do celów uczenia się w szkole;
2. świadomy i aktywny udział w samym przyswajaniu wiadomości, umiejętności i nawyków;
3. świadomy i aktywny udział uczniów w kontroli osiąganych wyników.
Zasada świadomego udziału uczniów w procesie nauczania przejawia się przede wszystkim podczas przyswajania wiadomości, umiejętności i nawyków. Świadome przyswajanie wiadomości przez uczniów zachodzi wtedy, gdy opierając się na dokładnej obserwacji, poznaniu zmysłowym, dochodzi do odpowiednich uogólnień. Świadomy udział uczniów w procesie obserwacji wiąże się z szukaniem w toku obserwacji odpowiedzi na stawiane sobie pytania. Proces samodzielnego uogólniania wymaga maksymalnego stopnia świadomości i aktywności
- Zasada stopniowania trudności
Zasada ta wymaga od nauczyciela uwzględniania właściwości rozwojowych uczniów. Materiał nauczania musi być dostosowany do ich rozwoju pod wzglądem zakresu i pod wzglądem jakości (dobrany na każdą lekcję i do każdego zadania domowego).
Zasada stopniowania trudności w nauczaniu (zasada przystępności) polega na przechodzeniu:
a) od tego co bliskie do tego co dalsze;
b) od łatwiejszego do trudniejszego:
c) od znanego do nieznanego
- Zasada trwałości wyników nauczania
Zasada ta wymaga od nauczyciela stosowania takich metod i środków, dzięki którym wiadomości i umiejętności uczniów będą się stawać coraz to bardziej trwałe, dokładne, głębokie, usystematyzowane i użyteczne.
Najczęstszym sposobem utrwalania jest powtarzanie, a także inne np. systematyzację i klasyfikację przerobionego materiału oraz kształtowanie umiejętności i nawyków. Ważną rolę w utrwalaniu przerobionego materiału odgrywa kontrola i ocena wyników nauczania. Kontrola taka stanowi ważny czynnik w powstawaniu motywów trwałego przyswajania wiedzy
- Zasada operatywności uczniów
Uczniowie powinni wykorzystywać zdobytą wiedzę w sposób planowy i świadomy, wymagający od nich pełnej samodzielności myślenia i działania. Muszą oni wykazywać własną inicjatywę
i pomysłowość, muszą posługiwać się posiadanymi wiadomościami w różnych sytuacjach.
Reguły wynikające z tej zasady - to reguły akcentujące potrzebę wdrażania uczniów do dostrzegania, formułowania i samodzielnego rozwiązywania określonych problemów teoretycznych i praktycznych.