"Poezja to wielka pani"

Papież niemal przez całe życie łączył obowiązki duszpasterza i pisarza - jest autorem wierszy, poematów, dramatów. "Poezja to wielka pani, której trzeba się całkowicie poświęcić: obawiam się, że nie byłem wobec niej zupełnie w porządku" - powiedział kiedyś Jan Paweł II.


Najnowsza książka Jana Pawła II, "Pamięć i tożsamość", ukazała się w marcu tego roku. Została zainspirowana rozmowami, które w 1993 r. w Castel Gandolfo prowadzili z Janem Pawłem II nieżyjący już ks. Józef Tischner oraz prof. Krzysztof Michalski z wiedeńskiego Instytutu Nauk o Człowieku. Książka ma formę zbioru wypowiedzi papieża na pytania dotyczące wiary, tożsamości, filozofii i problemów współczesnego świata. Cieszy się ogromną popularnością, jej pierwszy nakład w Polsce został zwiększony do 600 tys. egzemplarzy.

Tom "Wstańcie! Chodźmy!", który ukazał się w 2004 r., to książka o powołaniu kapłańskim. Jej tytuł zaczerpnięty został z Ewangelii św. Marka (M, 14,42). Jest to dalszy ciąg "Daru i Tajemnicy" - książki wydanej w 1996 r. z okazji jubileuszu 50-lecia święceń kapłańskich Karola Wojtyły. Papież opowiada w niej o swojej młodości i źródłach decyzji dotyczącej wyboru stanu duchownego.

Poemat mistyczny "Tryptyk Rzymski" (2003) uważany jest przez wielu za syntezę dotychczasowej twórczości literackiej Karola Wojtyły. Utwór w religijnej perspektywie rozpatruje kwestie życia i śmierci, inspirowany jest osobistymi doświadczeniami Jana Pawła II. "Tryptyk Rzymski" składa się z trzech części. Pierwsza - "Strumień" to refleksje nad pięknem i przemijaniem. W drugiej części pt. "Medytacje nad Księgą Rodzaju na progu Kaplicy Sykstyńskiej" Jan Paweł II pisze o tajemnicy stworzenia ukazanej przez Michała Anioła. Zamykająca całość, trzecia część pt. "Wzgórze w krainie Moria", przywołuje historię Abrahama ofiarującego swego syna Izaaka.

W 2002 r. ukazała się "Autobiografia" papieża, w której Jan Paweł II opowiada o swoim życiu.

"18 maja 1920 roku o dziewiątej rano nie było mnie jeszcze na świecie. Jak mi później powiedziano, urodziłem się po południu między piątą a szóstą. Mniej więcej w tym samym czasie, po południu między piątą a szóstą, tyle że pięćdziesiąt osiem lat później, zostałem wybrany na papieża" - tak Ojciec Święty rozpoczął autobiografię.

Gdy Karol Wojtyła został papieżem, zaprzestał właściwie pisania dzieł literackich. Jednak zupełnie wyjątkowy charakter miały rozmowy z papieżem, opublikowane przez kilku autorów. Najpopularniejszą taką "książką papieża" jest tom wspomnień "Przekroczyć próg nadziei", w której Jan Paweł II odpowiadał na pytania włoskiego dziennikarza Vittorio Messoriego.

Do czasu wydania tej książki nie było zwyczaju, by głowa Kościoła katolickiego wydawała pod swoim imieniem osobiste refleksje na temat wiary, historii, kultury i własnego życia. Pewnego rodzaju zaskoczeniem był sukces książki: wywiad-rzeka sprzedał się na świecie w ponad 20 mln egzemplarzy.

Większość utworów literackich Karol Wojtyła wydał pod pseudonimem Andrzej Jawień. Jak napisał krytyk literacki Wojciech Natanson, w polskim piśmiennictwie pojawił się w trzydziestym roku życia jako "gotowy poeta", który wie, czego chce od literatury, ma własny język artystyczny oraz własne sprawy do rozstrzygnięcia.

Karol Wojtyła rozpoczął od dużych form, m.in. w latach 1950-52 ogłosił trzy poematy na łamach "Tygodnika Powszechnego". W 1946 r. wydrukowana została "Pieśń o Bogu ukrytym", w 1975 r. "Rozważania o śmierci", a w 1979 r. poemat "Myśląc ojczyzna".

Z pięciu napisanych przez Karola Wojtyłę sztuk jedna zaginęła. Poświęcona ona była tematyce Starego Testamentu, która zawsze była bliska przyszłemu papieżowi. Potwierdzeniem tego są dwie sztuki napisane w 1940 r. pod wpływem doświadczeń z września 1939 r.: "Hiob" oraz "Jeremiasz".

Pięć czy nawet sześć lat (według różnych informacji) poświęcił Karol Wojtyła na napisanie następnej sztuki pt. "Brat naszego Boga" (1944-1950). Jej bohaterem jest Brat Albert Chmielowski - późniejszy święty, kanonizowany przez samego Jana Pawła II.

Dziesięć lat później (w 1960 roku) Karol Wojtyła napisał swoją najbardziej znaną i często wystawianą sztukę "Przed sklepem jubilera". Wykorzystał w niej liczne doświadczenia własne: kapłańskie, pedagogiczne, psychologiczne. "Przed sklepem jubilera" to utwór poświęcony sakramentowi małżeństwa, dojrzałej miłości.

---