WĘGLOWODORY

Wymagania na stopień dopuszczający ( 2 )
Uczeń potrafi:

1. Rozumie i definiuje pojęcia: wzór półstrukturalny węglowodorów, węglowodory nasycone (alkany), węglowodory nienasycone (alkeny, alkiny), węglowodory aromatyczne, wiązanie pojedyncze i wielokrotne, szereg homologiczny, homolog, izomeria łańcuchowa i podstawienia, reakcje podstawienia (substytucji), reakcje przyłączania (addycji), rodnik.

2. Wymienić formy występowania węgla w przyrodzie.

3. Podać podstawy teorii strukturalnej chemii organicznej.

4. Podzielić związki organiczne.

5. Określić zmianę właściwości fizycznych węglowodorów ze wzrostem długości łańcucha węglowego.

6. Napisać wzory i nazwy 10-ciu przedstawicieli alkanów.

7. Podać wzory ogólne trzech szeregów homologicznych (alkany, alkeny i alkiny).

8. Podać stan skupienia w zależności od ilości atomów węgla w cząsteczce.

9. Ustalić rodniki i grupy alkilowe we wskazanych Alanach oraz podać ich nazwy.

10. Znać zasady nazewnictwa węglowodorów.

11. Rozumieć jak posługiwać się węglowodorami gazowymi i ciekłymi aby nie spowodować zagrożenia

12. Znać wzór i budowę benzenu jako przedstawiciela węglowodorów aromatycznych.

13. Wskazać naturalne źródła występowania węglowodorów w przyrodzie (ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel kamienny.

Wymagania na stopień dostateczny ( 3 )
Znajomość zagadnień na ocenę dopuszczającą a ponadto
Uczeń potrafi:

1. Rozumie i definiuje pojęcia: reakcje polimeryzacji, reakcje eliminacji, izomeria, izomeria wiązania podwójnego.

2. Wymienić odmiany alotropowe węgla, podając ich właściwości wynikające z odmiennej budowy.

3. Rozróżnić węglowodory alifatyczne i cykliczne od aromatycznych

4. Ustalić rodniki we wskazanych alkanach oraz podać ich nazwy.

5. Ustalić wzór węglowodoru o podanej nazwie.

6. Podać wzory strukturalne uproszczone izomerów oraz ich nazwy systematyczne.

7. Podać nazwę systematyczną węglowodoru przedstawionego wzorem półstrukturalnym.

8. Ustalić elementarny i rzeczywisty wzór prostego związku chemicznego na podstawie składu procentowego pierwiastka.

9. Wnioskować o stanie skupienia i palności wskazanego węglowodoru.

10. Wykazać różnice w budowie węglowodorów nasyconych i nienasyconych.

11. Przedstawić typowe właściwości wskazanych węglowodorów za pomocą równań reakcji chemicznych:

• podstawienia (substytucji)

• przyłączenia (addycji),

• spalania.

Rozpoznać węglowodory aromatyczne wśród podanych związków organicznych przedstawionych wzorami półstrukturalnymi.

Omówić budowę benzenu

Rozpoznać węglowodory aromatyczne wśród podanych związków organicznych przedstawionych wzorami półstrukturalnymi.

Podać metody otrzymywania alkanów, alkenów, alkinów i benzenu

Wymienić reakcje charakterystyczne benzenu: przyłączanie wodoru, bromowanie, nitrowanie i alkilowanie.

Zapisać poznane reakcje (przyłączania wodoru, bromowania, nitrowania i alkilowania) w postaci równań reakcji.

Wymienić produkty przeróbki ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla kamiennego oraz ich zastosowanie.

Obliczyć skład procentowy węglowodorów.

Rozumieć jakie zagrożenia dla środowiska związane są z nieumiejętnym stosowaniem węglowodorów i ich pochodnych ( zagrożenie pożarowe, skażenie gleby)

Wymagania na stopień dobry ( 4 )
Znajomość zagadnień na ocenę dostateczną a ponadto
Uczeń potrafi:

1. Pojęcie liczby oktanowej.

2. Wyjaśnić zjawisko stereoizomerii na przykładzie pochodnych etenu.

3. Zna odmiany cis i trans cykloalkanów.

4. Zapisać równanie reakcji substytucji z uwzględnieniem izomerycznych produktów reakcji

5. Zapisać równanie reakcji otrzymywania węglowodorów na drodze reakcji eliminacji.

6. Otrzymywać alakany o długich łańcuchach metodą Würtza.

7. Podać wzory i nazwy homologów benzenu

8. Podać wzory izomerów węglowodorów aromatycznych (orto, meta, para).

9. Przewidzieć przebieg reakcji addycji alkenów i alkinów w zależności od położenia wiązania wielokrotnego.

10. Wyjaśnić na czym polega proces destylacji frakcyjnej ropy naftowej

11. Ustalić elementarny i rzeczywisty wzór związku chemicznego na podstawie składu procentowego pierwiastka.

12. Zapisać poznane reakcje (przyłączania wodoru, bromowania, nitrowania i alkilowania) w postaci równań reakcji oraz wykonać obliczenia stechiometryczne na podstawie równań reakcji chemicznej.

13. Zilustrować i wytłumaczyć różnice pomiędzy węglowodorami alifatycznymi a aromatycznymi.

14. Zilustrować zjawisko izomerii łańcuchowej i położenia na dowolnych przykładach, podać nazwy izomerów.

15. Zdać sobie sprawę z zagrożenia związanego z posługiwaniem się etyliną.

16. Podać reakcje wspólne i odróżniające węglowodory alifatyczne i aromatycznych.

Wymagania na stopień bardzo dobry ( 5 )
Znajomość zagadnień na ocenę dobrą a ponadto
Uczeń potrafi:

1. Ustalić wzór węglowodoru na podstawie produktów spalania.

2. Podać mechanizmy reakcji substytucji i addycji elektrofilowej i nukleofilowej.

3. Podać węglowodory aromatyczne o pierścieniach skondensowanych

4. Zapisać równania charakterystycznych reakcji dla ww. związków.

5. Wyjaśnić za pomocą odpowiednich reakcji mechanizm niszczenia ozonu przez freon

6. Ustalić elementarny i rzeczywisty wzór związku chemicznego na podstawie składu procentowego pierwiastka.

7. Wskazać szkodliwe działanie węglowodorów oraz ich pochodnych na środowisko (zatrucie gleb, gleb i wód, niszczenie warstwy ozonowej).

Wymagania na stopień celujący ( 6 )
Znajomość zagadnień na ocenę bardzo dobrą a ponadto
Uczeń potrafi:

1. Stosować zdobytą wiedzę do rozwiązywania problemów i zadań w sytuacjach nietypowych (problemowych).

2. Zdobyć wiadomości i umiejętności znacznie wykraczające poza program nauczania.

3. Formułować problemy i dokonywać analizy lub syntezy nowych zjawisk

4. Proponować rozwiązania nietypowe.

5. Osiągnąć sukcesy w konkursach i olimpiadach chemicznych szczebla wyższego niż szkolny.

---