PROJEKTOWANIE ERGONOMICZNE
WYKORZYSTANIE ZASAD ERGONOMII W KSZTAŁTOWANIU STANOWISKA PRACY
proces projektowania
-stymulowanie założeń
-tworzenie koncepcji projektowej
-opracowanie projektu podstawowego
-nadzór nad realizacją projektu w dokumentacji i prototypie
-wypróbowanie prototypu, analiza i wyciągnięcie wniosków, wniesienie poprawek
środki i materiały wspomagające projektowanie ergonomiczne
MATERIAŁY
- źródła danych i wytycznych do projektowania, zawarte w standardach krajowych i międzynarodowych
ŚRODKI WSPOMAGAJĄCE STOSOWANIE KRYTERIÓW ANTROPOMETRYCZNYCH W PROJEKTOWANIU
- płaskie modele centylowe reprezentantów populacji
- modele przestrzenne, manekiny
- różne techniki modelowania projektowanych obiektów w skali naturalnej
- komputerowe programy generujące 2 i 3 wymiarowe modele człowieka
- komputerowe programy biomechaniczne
kryteria antropometryczne
- wymiary ciała populacji użytkowników (statyczne i dynamiczne z uwzględnieniem odzieży i środków ochronnych)
- funkcjonalne szeregi wymiarowe ciała z zakresami ruchów w stawach
- dystanse bezpieczeństwa
- wymiary dostępu w różnych sytuacjach - typowych, użytkowych, remontowych itp.
projektowanie wyposażenia miejsca pracy
- wysokość pola pracy odpowiednio dobrana do operatora i typu pracy
- typ, lokalizacja i możliwość dopasowania siedziska do wymiarów operatora i zadania roboczego
- zapewnienie wystarczającej przestrzeni dla wszystkich części ciała
- uwzględnienie anatomii funkcjonalnej ręki i stopy w kształtowaniu uchwytów, elementów manipulacji
- umieszczenie w łatwym zasięgu rąk i nóg często używanych oraz ważnych elementów sterowniczych
prawidłowa pozycja robocza
- eliminacja pozycji męczących (skręconych, pochylonych) przy czynnościach długotrwałych oraz umożliwienie zmiany pozycji
- umożliwienie okazjonalnej zmiany pomiędzy pozycją siedzącą, stojącą i chodzeniem, preferowanie pozycji siedzącej jako głównej pozycji pracy
- stosowanie odpowiednich podparć
- dostosowanie parametrów siedzisk do przeznaczenia i wymiarów użytkowników
organizacja układów sterowniczych i informacyjno-sygnalizacyjnych
- wg stref zasięgowych
- elementy ważne, często używane - łatwy zasięg
- elementy mniej ważne, rzadziej używane - zasięg maksymalny
- elementy nie mające istotnego znaczenia w podstawowym procesie operatorskim - dopuszczalne przekroczenie granicy zasięgu maksymalnego
- wg relacji pomiędzy elementami
- ważność, kolejność użycia,
- częstotliwość użycia,
- czas użycia,
- kierunek ruchu,
- wymagana siła uruchomienia,
- typ funkcjonalny i jego relacje do efektu sterowania
kryteria estetyczne
- kompozycja przestrzenna stanowiska -maszyny
- kolorystyka
- informacja graficzna
- jakość wykonania - kształt, powierzchnia
barwa w kształtowaniu środowiska pracy
- oddziaływanie
- funkcja estetyczna
- oddziaływanie na psychikę człowieka
- wpływ na sprawność receptora wzroku
cechy
- kolor
- jasność
- nasycenie
zalecane wartości współczynników odbicia
- sufit - 80 - 90
- ściany - 50 - 60
- podłogi - 20 - 25%
- powierzchnia wyposażenia (blat biurka) - 25 - 40%.
wg PN-84/E-02033
- sufit - co najmniej 70% (jeżeli wysokość pomieszczenia nie przekracza 3m)
- ściany, łącznie z oknami (wraz z zasłonami lub żaluzjami) oraz drzwiami i meblami - od 30% do 80%, ale nie więcej niż 60%, gdy średnie natężenie oświetlenia ogólnego w pomieszczeniu jest równe lub większe niż 1000 Ix,
- podłogi, łącznie z wyposażeniem (urządzenia, meble) - od 20 do 40%
wykorzystanie barw dla celów informacyjno-sygnalizacyjnych
- wykorzystanie kontrastu dla odróżniania znaku czy detalu od tła
- barwy wysoko nasycone do sygnalizowania różnego typu zagrożeń
- kody barwne obejmujące 6, najwyżej 8 barw.
- dodatkowe symbole i określone kształty znaków
- znormalizowany polski system barw bezpieczeństwa obejmuje cztery barwy: czerwoną, żółtą, zieloną i niebieską.
barwy kontrastowe: biała - przeznaczoną do zestawiania z czerwoną, zieloną i niebieską oraz czarna w połączeniu z żółtą.
- kolorystyka maszyn i urządzeń :
- korpusy i części nieruchome - barwy nie przyciągające wzroku,
- elementy i części ruchome - barwy dobrze widoczne nawet przy słabym świetle
- przyciski, zawory, dźwignie do uruchamiania urządzeń - barwy „rzucające się w oczy”
DZIAŁANIE PSYCHOLOGICZNE BARW
BARWA
- czerwona
- pomarańczowa
- żółta
- zielona
- niebieska
- fioletowa
- brązowa
DZIAŁANIE
- wpływ na odczuwanie przestrzenne, temperatury, wilgotności, hałasu
- oddziaływanie psychologiczne
ZNACZENIE BARW BEZPIECZEŃSTWA
BARWA I JEJ ZNACZENIE
- czerwona - zakaz, zatrzymanie
- niebieska - nakaz
- żółta - ostrzeżenie
- zielona - bezpieczeństwo
ZASTOSOWANIE
- znaki zatrzymania, zakazu i ppoż
- ochrona osobista
- niebezpieczeństwo
- ewakuacja, pomoc medyczna
Normy dotyczące podstawowych pojęć i zasad stosowania barw:
- PN-64/E-01005 „Technika świetlna. Podstawowe pojęcia, wielkości i jednostki”
- PN-84/E-02033 „Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym”
- PN-64/E-01255 „Barwy i znaki bezpieczeństwa”
- PN-70/E-01270 „Wytyczne znakowania rurociągów”
ZASADY POWIĄZAŃ MIĘDZY URZĄDZENIAMI WSKAŹNIKOWYMI I STEROWNICZYMI
- zasada funkcjonalności
- zasada ważności
- zasada kolejności
- zasada częstości używania
- zasada optymalnego umiejscowienia
SYGNAŁ
jako nośnik informacji
- informacje bezpośrednie i pośrednie
- czynniki wyróżniające sygnały
- podział wskaźników ze względu na zadania
- zasady projektowania elementów wskaźnikowych
DIAGNOZY I OCENY ERGONOMICZNE
OBSZARY PIERWOTNE
- czynniki techniczne
- czynniki organizacyjne
- czynniki środowiska materialnego
OBSZARY WTÓRNE
- obciążenie fizyczne
- obciążenie psychiczne
- bezpieczeństwo pracy