RODZAJE BADAŃ PATOMORF.: 1) Badanie sekcyjne -sekcja zwłok,pobieranie wycinków tk.2) Bad. Histopat.-mirkosk.ocena zmian w kom. i tk.,pozwala na rozpoznanie rodzaju zmian i jeśli to możliwe ustalenie przyczyny ich powst.(czyn. etiologiczny) . 3) Bad. Cytologiczne 4) Bad. Mikroskopowo-elektronowe TK. DO BADAŃ HISTOPAT. POBIERAMY METODĄ: 1) Biopsji gruboigłowej (ślepa lub nakierowana ultrasonografem) -polega na wprowadzeniu grubej igły biopsyjnej do tk. i pobraniu cylindrycznego wycinka. Stosujemy różne typy igieł biopsyjnych o śr. powyżej 1,2mm, ostro zakończonych, wewnątrz posiadających mandryn z zagłębieniem. 2) Biopsji trepanem (sztancą) - wykonuje się ją igłami o śr. od 1mm do 8 mm, uzyskując w ten sposób bloczki tkankowe. 3) Biopsji chirurgicznej - polega na usunięciu guza lub jego części zgodnie z procedurą chirurg. 4) Po śmierci podczas badania sekcyjnego- nekropsja. BADANIE CYTOLOGICZNE (CYTODIAGNOSTYKA): -polega na analizie mikroskop. Rozmazów cytolog. Pobranych kom. ze zmienionych narządów lub płynów ustrojowych. W zależności od sposobu pobrania materiału do bad.cytolog. wyróżniamy CYTODIAGNOSTYKĘ: 1) Złuszczeniową - opartą na ocenie kom. pobranych z pow. zmienionej tk. za pomocą wymazu, zeskrobania lub kom. złuszczonych samoczynnie. Stosujemy ją przy zmianach znajdujących się w skórze,bł.śluz.,surowiczych i jamach ciała, płucach. 2) Odbitkową - na podstawie morfologii komórek uzyskanych z pow. przekroju usuniętego guza lub z pow. wrzodów. 3) Aspiracyjną - czyli biopsja aspiracyjna cienkoigłowa- na podstawie morfologii kom. pobranych z głębi zmiany za pomocą cienkiej igły o śr. poniżej 1mm (0,6-07mm) UTRWALENIE - zabezpiecz. tk. prze zepsuciem. Cele: 1) Szybkie zabicie kom. i tk. w takim położeniu w jakim znajdowały się za życia lub w chwili śmierci. 2) Ścięcie białek,ustalenie składników wewnątrzkom. i nadanie im cech nierozpuszczalności. 3) Zatrzymanie procesów gnicia i autolizy wywołanej działaniem enzymów wewnątrzkom. i bakterii, jak również unieszkodliwienie zarazków 4) Zróżnicowanie współczynników załamania światła między poszczególnymi częściami kom. 5) Utrudnienie osmozy i innych procesów chem. zmieniających obraz tk.
Utrwalanie powinno być szybkie. Objętość płynu utrwalającego powinna 20-30krotnie przekraczać obj. utrwalanej tk. Płyn utrw. wlewamy do słoików przed włożeniem tk-żeby nie gniły. 1) Utrwalanie w niskich temp. 4-10⁰C-dobry ale długo. 2) Utrwalanie w dużych temp 40-50⁰C -utrw. w ciągu 10-15 min. 3) Trzykrotne Zągotów. w formalinie-natychmiastowe utrwalenie (rzadko). 4) Utrw. w formalinie w temp. pokojowej - formalina penetruje tk na głęb. 6-9mm w ciągu doby. PŁYNY UTRWALAJĄCE: PROSTE: 1)kw.org. i miner.-kw.chromowy, octowy, pikrynowy, azotowy,osmowy. 2)zw.org.- formalina, aceton,alkohole. 3) roztw. soli metali ciężkich:azotan srebra, sublimat, dwuchromian potasu. ZŁOŻONE: 1)Płyn Bouina-składa się z wodnego, nasyc. kw. pikrynowego,formolu i lodowatego kw.octowego. 2)Płyn Zenkera-składa się z 950ml wody dest.,50 g chlorku rtęci, 25g dwuchromianu potasu, 10g siarczanu sodu i 50ml lodowatego kw.octowego. 3) Płyn Carnoya- 60ml alkoholu absolutnego,30ml chloroformu, 10ml lodowatego kw.octowego. 4) Glutaraldehyd 4% - 25% glutar-aldehyd i bufor fosforanowy. 5) UNIWERSALNY UTRW. - mieszanina 10% formaliny i 1% glutar-aldehydu w obojętnym buforze. 6)płyn Bakera, 7)płyn Susa. 10% FORMALINA- formol, woda dest, Na2HPO4, NaH2PO4 TECH. PARAFINOWA UZYSK. PREP. HISTOPAT.: 1) Utrwalanie 2) płukanie w bieżącej wodzie 3) odwadnianie 4) prześwietlanie 5) przepajanie parafiną 6) sporządzanie bloczków parafinowych z zatopioną tk. 7) krajanie 8) naklejanie na szkiełka podst. 9)barwienie 10) przykrywanie szkiełkiem nakrywkowym i wykańczanie preparatów. PŁUKANIE - w celu usunięcia płynów utrwalających. ODWADNIANIE -pozbawianie H2O, odbywa się w szeregu alkohol. (o wzrastającym stęż.),czas odwad-niania 12-24h, zależy od grubości i wielkości wycinka PRZEŚWIETLANIE- umieszczenie w ksylenie. Wycinek w ksylenie staje się przejrzysty, galaretowaty, zwiększają się pory tk. przez które parafina może wnikać do głębszych tk. PRZEPAJANIE WYCINKÓW PARAFINĄ-odbywa się w cieplarkach w temp. 56⁰C. przez 3-4h wycinki są zamoczone w parafinie zmie-szanej z ksylenem w stosunku 1:1, potem w czystej parafinie. KRAJANIE- odbywa się na mikrotomach. Wyróżniamy 2 TYPY MIKROTOMÓW: 1) saneczkowy -bloczek parafinowy przymocowany do nieruchome-go stolika, nóż mikrotomowy umieszczony na sanecz-kach ślizgowych, przesuwa się nad bloczkiem, ścinamy skrawki o grubości 3-25 mirkonów. 2) rotacyjny - nóż mirkotomowy umieszczony w nieruchomych uchwytach, bloczek parafinowy umieszczony na ruchomym stoliku, przesuwającym się prostopadle do noża. BARWIENIE - celem jest zróżnicowanie poszczególnych organelli kom. i tk. Barwniki-zw.chem. zawierające grupy chromoforowe -NO2,-CO. Zw. te mają właśc. Nadawania trwałej barwy części kom lub tk. BARWIENIE PROGRESYWNE - polega na zastosowaniu barwników rozcieńczonych przez długi okres, aż do właściwego wysycenia barwnikiem struktur kom. BARWIENIE REGRESYWNE- polega na celowym przebarwieniu tk. barwnikami stęż., a nast. pozbyciu się nadmiaru barwn. w tk. i kom. za pomocą płyn. odbarwiających. BARWNIKI: 1) jądrowe (zasadowe)- hematoksylina, błękit metylenowy, safranina, fuksyna zasadowa, zie-leń malachitowa. 2) cytoplazmatycz.(kwaśne) - eozy-na, czerwień Kongo, floksyna, fuksyna kwaśna, oranż