SZKOŁA ASPIRANTÓW

PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ

W KRAKOWIE

PRACA ZALICZENIOWA

Z PRZEDMIOTU OBRONA CYWILNA

Temat:

"POSTĘPOWANIE W RAZIE

ZAGROŻENIA

I WYSTĄPIENIA SKAŻEŃ".

Wykonali:

kdt.

kdt.

kdt.

kdt.

kdt.

KRAKÓW 1996 rok.

1. Wstęp.

Skutki użycia broni masowego rażenia w powszechnym odczuciu kojarzą się często ze skażeniami promieniotwórczymi, biologicznymi i chemicznymi. I rzeczywiście, we współczesnej wojnie obok bezpośrednich czynników rażenia broni jądrowej skażenia mogą być istotnym czynnikiem zagrożenia wśród ludności, dezorganizacji życia, sparaliżowania wszelkiej działalności ludzkiej. Stąd ochrona ludności, gospodarki i środowiska naturalnego przed skażeniem staje się jednym z ważniejszych przedsięwzięć obronnych. W działaniach tych czołowa rola przypada obronie cywilnej kraju.

2. Prognozowanie skażeń.

Dla podjęcia niezbędnych decyzji i poczynienia przedsięwzięć mających na celu ochronę przed skażeniami promieniotwórczymi niezwykle cenna byłaby informacja o możliwości wystąpienia skażeń w określonym rejonie oraz o wielkościach tych skażeń.

Jeżeli są znane parametry wybuchu jądrowego (miejsce, jego moc, rodzaj i czas) oraz czynniki meteorologiczne, czyli kierunek i prędkość średniego wiatru (średnia z różnych wysokości do wysokości, na którą zostanie wyniesiona chmura pyłu), można przeprowadzić prognozę skażeń.

Dla różnych mocy wybuchu i różnych prędkości wiatru określone są rozmiary stref skażeń - maksymalna długość i szerokość. Na tej podstawie można ustalić, jakie obszary znajdują się w poszczególnych strefach skażeń i kiedy do określonych punktów terenu czy miejscowości dotrze chmura pyłu.

Tak przeprowadzona prognoza odpowiadałaby rzeczywistej sytuacji jedynie w wypadku dokładnego określenia parametrów wybuchu i w idealnie stałych, niezmiennych warunkach atmosferycznych. Dodatkowo teren musiałby być płaski.

Możliwości błędu w ustaleniu parametrów wybuchu i warunków atmosferycznych, niestabilność tych warunków, zmienne ukształtowanie i pokrycie terenu - oto czynniki, które sprawiają, że najczęściej rzeczywiste skażenia nie w pełni pokryją się z prognozowanymi strefami skażeń.

Toteż uwzględniając możliwości błędu w prognozowaniu skażeń, określa się sektor, w którym prawdopodobieństwo ich wystąpienia wynosi 90%. Jest to wycinek koła o kącie wierzchołkowym równym 40⁰. Oś sektora jest zgodnie z prognozowanym kierunkiem średniego wiatru (rys.I). W sektorze wyznacza się strefy prawdopodobnego skażenia. Rzeczywista powierzchni skażona może znajdować się około 1/3 powierzchni sektora.

3. Ostrzeganie i alarmowanie ludności.

W razie wybuchu jądrowego w jakimkolwiek punkcie na terenie własnego kraju lub państwa sąsiadującego zostanie on zarejestrowany przez przynajmniej kilka punktów obserwacyjnych, które zlokalizują go, ustalą jego wysokość i orientacyjną energię. Następnie na podstawie przeprowadzonej prognozy skażeń można przewidzieć, kiedy pył promieniotwórczy dotrze do poszczególnych rejonów i skupisk ludności i za pomocą radia, głośników czy megafonów zainstalowanych na samochodach w porę ostrzec ludzi o możliwości wystąpienia skażeń i przewidywanym czasie rozpoczęcia opadu. Ostrzeżenie dotyczyć będzie całego sektora prawdopodobnego skażenia. Ludzie będą więc mieli możliwość przygotowania się do ukrycia, zanim w danej miejscowości rozpocznie się opadanie pyłu promieniotwórczego. Zależnie od prędkości wiatru i odległości od miejsca wybuchu nastąpi to zwykle w czasie od pół godziny do kilku godzin od chwili wybuchu. Do rejonów bardzo odległych od miejsca wybuchu chmura promieniotwórcza może dotrzeć przy małej prędkości wiatru nawet po kilkunastu i więcej godzinach.

Tam gdzie opad rozpoczyna się wkrótce po wybuchu, ostrzeżenie praktycznie niewiele wyprzedzi alarm o skażeniach. Poza tym w rejonie bliskim miejsca wybuchu ludność wcześniej zaalarmują optyczne i akustyczne efekty wybuchu (błysk, huk, podmuch, wstrząs ziemi).

Z chwilą ogłoszenia alarmu należy natychmiast ukryć się w wytypowanych i przygotowanych pomieszczeniach.

Dalej od miejsca wybuchu alarm będzie ogłaszany przed rozpoczęciem opadu, przy czym jeśli np. rozpoznanie lotnicze uściśli kierunek przesuwania się chmury pyłu alarm ten może już nie objąć całego sektora przewidywanych skażeń.

Zorganizowane przez ochronę cywilną ostrzeganie i alarmowanie powinno objąć całe terytorium kraju, a przynajmniej obszary zamieszkałe przez ludzi. Podstawą do podejmowania decyzji o ostrzeżeniu i zaalarmowaniu ludności musi być system wykrywania wybuchów, prognozowania i wykrywania rzeczywistych skażeń. Sprawne działanie sieci ostrzegania i alarmowania zależy od sprawności sieci łączności.

W tabeli podano obowiązujące sygnały alarmowe oraz sposoby ogłaszania i odwoływania alarmów.

Należy przewidywać, że z różnych przyczyn informacja o możliwości skażeń i sygnał alarmowy mogą nie dotrzeć do określonego terenu i znajdujących się na nim ludzi. Ponieważ ludzie nie mogą być całkowicie pozbawieni informacji, każda ich grupa musi mieć możliwości samodzielnego wykrycia zagrożenia i ogłoszenia alarmu. W każdym większym skupisku ludzi musi więc znajdować się posterunek obserwacyjny skażeń wyposażony w sygnalizator RS-70. Przyrząd ten zasygnalizuje wystąpienie skażeń i pozwoli na ogłoszenie alarmu. W takim przypadku ludzie powinni ukryć się natychmiast.

4. Przewidywany przebieg wydarzeń.

*Rejon bliski miejsca wybuchu.

Poza obszarem całkowitego zniszczenia, im dalej od punktu zerowego wybuchu, tym więcej ludzi, znajdujących się e chwili wybuchu w budynkach lub nawet poza nimi, pozostanie przy życiu. Wielu z nich będzie, oczywiście, lżej lub ciężej rannych, oparzonych i napromieniowanych . Ludzie powinni ukryć się w schronach i ukryciach zanim rozpocznie się opadanie pyłu promieniotwórczego, co w tym rejonie może nastąpić w kilka minut po wybuchu.

W rejonie bliskim zerowego wystąpi silny opad promieniotwórczy prawie niezależnie od ruchu wiatru.

*Ze wzrostem odległości stopień skażeń zależy od ruchów wiatru. Powyżej kilkunastu kilometrów od miejsca wybuchu znaczne skażenia wystąpią w kierunkach zbliżonych do kierunku "z wiatrem". Należy jednak pamiętać, że kierunek wiatru na powierzchni ziemi po wybuchu może się zasadniczo różnić od kierunków wiatrów wiejących na dużych wysokościach. Z tego względu wszyscy ludzie, którzy zaobserwowali błysk wybuchu, zobaczyli "grzyb atomowy", odczuli silny podmuch powietrza, odczuli silny podmuch powietrza, odczuli silny wstrząs ziemi, usłyszeli detonację, a następnie sygnały alarmowe powinni natychmiast ukryć się w schronach.

O ile nie otrzyma się wiarygodnej informacji o stopniu skażenia na danym terenie nie można pod żadnym pozorem opuszczać schronu. Miarodajne informacje o stopniu skażenia okolicy można uzyskać jedynie na podstawie pomiarów dozymetrycznych, przeprowadzonych przez odpowiednio wyszkolony i wyposażony personel. Na terenie miasta pomiarów takich dokonuje w różnych punktach odpowiednie władze, które również pobudzają sygnały odwołania alarmu, o ile środki sygnalizacyjne nie zostały zniszczone.

Jeżeli istnieje konieczność, dopuszczalne jest po upływie 24 godz. od chwili ogłoszenia alarmu krótkotrwałe opuszczenie schronu przez pojedyncze osoby na czas nie dłuższy niż 10 - 30 minut. W następnych dobach możliwe jest wychodzenie ze schronów stopniowo na dłuższy okres. w ten sposób ukryci ludzie mogą się komunikować i w ten sposób uzyskać informacje o stopniu skażenia terenu i przewidywalnym terminie przebywania w ukryciach. Na terenach silnie skażonych czas ukrycia może wynieść do dwóch tygodni. Jeżeli po upływie tego czasu moc dawki promieniowania będzie jeszcze bardzo wysoka wskazane może być opuszczenie tego rejonu na kilka tygodni lub miesięcy. W takim przypadku władze terenowe sąsiadujących rejonów, mniej skażonych, dostarczają informacji o najkorzystniejszych kierunkach ewakuacji i pomagają w miarę możliwości w jej przeprowadzeniu. W tym okresie mapy skażeń będą już dobrze znane. Ewakuowanie się na własną rękę, bez odpowiednich informacji, jest niedopuszczalne i niebezpieczne.

*Tereny w większej odległości od miejsca wybuchu.

Na tych terenach (50 do 500 km od epicentrum wybuchu) opad promieniotwórczy rozpoczyna się po upływie kilkunastu godzin od chwili wybuchu. W związku z tym większe są szanse ostrzeżenia ludności drogą radiową lub telefoniczną o nadchodzącym niebezpieczeństwie. Daje to możliwość lepszego przygotowania ukryć (zabezpieczenie okien workami z piaskiem, przygotowania zapasu wody i żywności). Na wypadek braku łączności spowodowanych zniszczeniami lub uszkodzeniami skażenie musi być natychmiast wykryte przez posterunek obserwacji terenu, a to jest dostateczną podstawą do ogłoszenia alarmu.

*Na terenach o średnim stopniu skażenia alarm może być odwołany po upływie 1 do 3 dni. Po tym czasie mogą przystąpić do pracy pierwsze patrole pomiarowe i drużyny ratownicze, zawiadomić wszystkich o możliwościach wyjścia na zewnątrz i udzielić im niezbędnej pomocy. Odwołanie alarmu nie znaczy jednak, że zagrożenie minęło całkowicie i dlatego przebywanie na otwartym terenie musi być ograniczone do minimum.

Miejsca gdzie ludzie muszą przebywać miejsca muszą być zdezaktywowane.

5. Ocena rzeczywistej sytuacji skażeń

i zagrożenia człowieka.

Ostrzeżenie o zbliżaniu się chmury promieniotwórczej jest cenną informacją, pozwala bowiem ukryć się oraz określa czas pozostania w ukryciu. Informacji takich dostarcza prognoza skażeń oparta na danych dotyczących mocy i miejsca wybuchu oraz warunków atmosferycznych. Pozwala ona przewidywać gdzie wystąpią skażenia, ale również jak silne one będą. Jednakże nawet te informacje nie są zbyt pewne i dokładne. Wiemy że w danym miejscu wystąpi np. strefa skażeń A, ale nie wiemy, jak kształtować się będzie rozkład dawek w tej strefie. Całkowita bowiem dawka promieniowania w częściach strefy A może wynosić od 40 do 400 rentgenów, a więc różnić się nawet 10-krotnie.  Może się także okazać, że z powodu zmiany kierunków i prędkości wiatrów lub wskutek nierówności terenu czy niedokładności w określeniu mocy i miejsca wybuchu w różnych punktach położonych wewnątrz prognozowanej strefy skażeń skażenia te w ogóle nie wystąpią albo też, że będą większe, niż przewidywano.

Rzeczywiste położenie i wielkości rejonów skażonych można jedynie określić na podstawie pomiarów dozymertycznych. Szczególne znaczenie mają tu pomiary skażeń terenu przeprowadzone z powietrza z samolotu lub śmigłowca po opadnięciu pyłu promieniotwórczego. Specjalny przyrząd zainstalowany w samolocie pozwala określić moc dawki promieniowania w danej chwili na wysokości 1m nad powierzchnią ziemi. Ponieważ samolot znajduje się na znacznej wysokości nad terenem skażonym, jego załoga jest w stosunkowo niewielkim stopniu narażona na promieniowanie, oczywiście, jeżeli lot rozpoznawczy odbywa się w znacznej odległości od chmury pyłu promieniotwórczego, w miejscu, w którym jego opadanie już się zakończyło. Zainstalowany w samolocie przyrząd wskazuje moc dawki w jego wnętrzu i ostrzega w razie zbliżania się chmury promieniotwórczej. Tak więc dzięki łączności radiowej z samolotem można uzyskać miarodajne informacje o wielkości skażeń wywołanych przez przesuwającą się z wiatrem chmurę, zanim dotrze ona do bardziej oddalonych rejonów. W ten sposób potwierdza się i weryfikuje prognozę skażeń i wnioskuje o dalszym ich powstaniu.

Informacje o skażeniach dostarczane przez zwiady lotnicze są bez porównania bardziej wiarygodne niż prognoza oparta jedynie na obliczeniach i trudnych do określenia parametrach wybuchu.

Oprócz wczesnego rozpoznania skażeń powtórne pomiary z powietrza pozwalają na dokładniejsze określenie ich stopnia i zasięgu w późniejszym okresie po ich wystąpieniu. w tym celu samolot musi przelecieć kilkakrotnie w poprzek podłużnej osi strefy skażeń. Na podstawie uzyskanych w ten sposób danych można ustalić niezbędny czas przebywania ludzi w ukryciach. Celowość przeprowadzenia ewakuacji z rejonów, gdzie zabudowa nie zapewnia dostatecznej osłony.

Do wykrywania skażeń z powietrza nadają się śmigłowce i samoloty, np. sportowe i szkoleniowe, wyposażone w rentgenometry do lotniczego rozpoznania skażeń.

Skażenia promieniotwórcze, zwłaszcza te najsilniejsze, powstałe po wybuchu, mają charakter krótkotrwały. Dlatego też ich nieumiejętne rozpoznanie może być bardzo niebezpieczne i niecelowe. Dotyczy to przede wszystkim pieszych patroli rozpoznania skażeń. Patrol taki, ustaliwszy, że opad rozpoczął się powinien natychmiast zaalarmować ludność i szybko ukryć się w przygotowanym pomieszczeniu o odpowiednim stopniu osłony. Pozostając w terenie byłby bardzo silnie narażony na działanie promieniowania zwłaszcza w czasie opadu jak i po opadnięciu pyłu. W rejonie gdzie moc dawki promieniowania gamma może przekroczyć 100R/h przebycie kilku kilometrów rodzi niebezpieczeństwo choroby popromiennej. Występujące po opadnięciu pyłu dawki o mocy przekraczającej 1000 R/h mogą spowodować śmiertelne napromieniowanie nawet w ciągu kilkunastu minut. Tak więc nie należy wysyłać pieszych patroli w teren skażony, kiedy moc dawki jest duża, a nawet wówczas, gdy nie przekracza ona kilku rentgenów na godzinę, ale szybko narasta.

Patrol taki wyposażony w rentgenoradiometr DO-66 lub sygnalizator RS-70, może poruszać się po terenie, jeżeli wiadomo na pewno, że moc dawki promieniowania maleje i nie przekracza kilku rentgenów na godzinę.

Zazwyczaj te same pomiary można przeprowadzić w kilka lub kilkanaście godzin później, a jest to znacznie bezpieczniejsze.

Jak bowiem wiadomo, moc dawki w 7 godzin po wybuchu jest na skażonym terenie 10 razy mniejsza niż w godzinę po wybuchu. Wykonując pomiar otrzymują więc dawkę o wiele mniejszą niż wkrótce po opadnięciu pyłu.

Patrol pomiarowy dysponujący samochodem ma nieco większe możliwości. Wprawdzie samochód stanowi bardzo słabą osłonę przed promieniowaniem, ale porusza się znacznie szybciej. Czas rozpoznania może więc być nieco krótszy. Tak więc w ciągu 20 min. można dojechać do strefy silnie skażonej, gdzie moc dawki wynosi ok. 50 R/h i powrócić na teren nieskażony, otrzymując przy tym dawkę kilku rentgenów.

Dużo lepsze warunki rozpoznania stwarzają pojazdu pancerne, stanowiące osłonę przed promieniowaniem. W takim przypadku sonda przyrządu dozymetrycznego może znajdować się na zewnątrz pojazdu lub też można wykonywać pomiary przyrządem znajdującym się wewnątrz niego, uwzględniając współczynnik osłabienia i czas życia pyłu promieniotwórczego. Nawet jednak w takiej korzystnej sytuacji bardziej wskazane byłoby skorzystać z rozpoznania lotniczego.

Przyrządy dozymetryczne znajdujące się w schronie, którego sonda umieszczona jest poza ukryciem 1m nad ziemią, pozwala bez opuszczenia ukrycia śledzić narastanie i zmniejszanie się mocy dawki promieniowania, jaka wystąpi w ciągu długiego czasu na danym terenie.

Do najbardziej typowych pomiarów promieniowania w rozległych skażeniach promieniotwórczych należy wykrycie rozpoczynającego się opadu, a następnie po ukryci się wraz z przyrządem śledzenie zmian mocy dawki wewnątrz tego ukrycia i jednoczesne rejestrowanie czasu dokonywania pomiarów. Po przekroczeniu maksimum mocy dawki promieniowania i pewnym jej zmaleniu wskazane jest dokonanie paru krótkotrwałych pomiarów promieniowania na zewnątrz budynku. To czy moc dawki poza ukryciem jest niebezpieczna, można stwierdzić zbliżając się wraz z przyrządem do drzwi lub wchodząc po schodach piwnicy. Wyjście prze drzwi i dokonanie pomiaru wymaga kilkunastu sekund. przy pomocy dawki rzędu kilkunastu lub kilkudziesięciu rentgenów na godzinę spowoduje to napromieniowanie człowieka dawką rzędu zaledwie ułamka rentgena.

Znając moc dawki w określonej chwili pomiaru, można określić moc dawki w dowolnym czasie. Wykorzystuje się przy tym zależność:

P₃ = P₂ x (
)^-1,2

gdzie:

P₂ - moc dawki zmierzona po upływie czasu t₂ od wybuchu,

P₃ - moc dawki jaka będzie w czasie t₃ od wybuchu.

Czas t₂ i t₃ można wyrażać w dowolnych, ale takich samych jednostkach. Można też wyliczać moc dawki P₃ korzystając z tabeli.

Znajomość czasu wybuchu jest niezbędna dla wszelkich ocen zagrożenia i przewidywania dalszego rozwoju sytuacji. Sam wynik pomiaru jest tylko informacją o aktualnej sytuacji i nic nie mówi o rzeczywistym narażeniu. Na przykład 100 R/h zmierzone w godzinę po wybuchu pozwala ocenić, że po około 2 dobach moc dawki obniży się 1 R/h. Taka sama moc dawki 100 R/h po 5 godzinach od wybuchu świadczyć będzie o zupełnie innych warunkach. Moc dawki spadnie do 10 R/h po 5 x 7 godzinach od wybuchu, do 1 R/h po 5 x 7 x 7 godzinach, czyli ok. 10 dniach.

Jeśli nie wiemy, kiedy nastąpi wybuch, czas, jaki upłynął od wybuchu, można określić na podstawie dwóch pomiarów mocy dawki P₂ i P₃ wykonanych w odstępie czasu:

Czas t₂ jaki upłynął od chwili wybuchu do pierwszego pomiaru mocy dawki P_2 ,można obliczyć ze wzoru:

Pomiar mocy dawki P₃ musi być dokonany po czasie
od pierwszego pomiaru mocy dawki P₂ , dokładnie w tym samym miejscu i w tych samych warunkach. Oba pomiary należy wykonać koniecznie po całkowitym opadnięciu pyłu. Odstęp czasu
między pomiarami winien być tak duży, aby moc dawki P₃ była przynajmniej o kilkanaście procent mniejsza niż P₂ . Większa różnica wpływa korzystnie na dokładność wyniku obliczonego ze wzoru.

Aby uniknąć dość skomplikowanego obliczenia, można posłużyć się metodą graficzną. Na papier ze specjalną skalą nanosi się punkty odpowiadające mocy dawki i czasowi pomiaru. Przez dwa lub więcej takich punktów wykreśla się prostą. Przecięcie przedłużonej prostej z osią dociętych wyznacza czas wybuchu. Zarówno moc dawki, jak i czas mogą być wyrażone w dowolnych, lecz zawsze takich samych jednostkach. Czas jaki upłynął od wybuchu, można również odczytać z tabeli znając stosunek mocy dawek zmierzonych w wiadomym odstępie czasu. Czas wybuchu można wyznaczyć za pomocą dowolnego przyrządu do pomiaru promieniowania. Źródłem promieniowania może być skażony teren lub próbka pyłu promieniotwórczego umieszczona w pobliżu detektora promieniowania.

Znając moc dawki P1 w chwili zakończenia opadania pyłu w czasie t₁ od momentu wybuchu, można obliczyć dawkę całkowitą D
pochłoniętą do zupełnego rozpadu promieniotwórczego radioaktywnych substancji zawartych w pyle:

Jeżeli P₁ w R/h i t₁ w godzinach, to D
w R.

Dawka pochłonięta w dowolnym przedziale czasu od t₂ do t₃ (czas liczony od chwili wybuchu) wyraża się zależnością:

gdzie:

P₂- moc dawki w czasie t₂ od wybuchu.

Aby uniknąć skomplikowanych obliczeń stosuje się specjalne tablice, wykresy lub suwaki rachunkowe. Na np. wykres pozwalający szybko określić dawkę otrzymaną w ciągu różnych czasów eksploatacji (od 1 godz. do 2 miesięcy), począwszy od dowolnej po wybuchu chwili na terenie skażonym, gdzie moc dawki w godzinę po wybuchu wynosiła 1R/h. Przy innych wartościach mocy wynik należy zmienić proporcjonalnie.

Dysponując jedynie sygnalizatorem RS-70, można również orientacyjnie określić strefę skażeń, w której dokonano pomiarów. Stopień skażenia terenu jest tu ustalony na podstawie czasu wystąpienia i czasu trwania sygnalizacji przekroczenia poszczególnych progów sygnalizowania RS-70.

Oto schemat umożliwiający taką interpretację pomiaru.

Ze schematu wynika, że w przypadku przekroczenia progu 0,5 R/h można wyróżnić:

1 - czas trwania sygnalizacji przekroczenia tego progu jest krótszy niż 9 godzin,

2 - czas trwania sygnalizacji zawiera się pomiędzy 9 i 80 godzin,

3 - czas trwania sygnalizacji jest dłuższy niż 80 godzin.

Strzałki na schemacie wskazują, że w pierwszym wypadku znajdujemy się na terenie słabo skażonym (poza strefą A), drugi odpowiada strefie A, a trzeci wypadek strefie skażeń B.

Próg 0,5 R/h najwcześniej sygnalizuje wystąpienie skażeń, jednakże po stwierdzeniu ich wystąpienia najszybciej określa się strefę skażeń na podstawie pomiaru czasu przekroczenia progu 5 R/h.

Na schemacie podano 5 możliwości w wypadku jego przekroczenia:

1 - na obszarze poza strefami sygnalizacja przekroczenia progu zanika wcześniej niż w godzinę po wybuchu,

2 - czas trwania sygnalizacji jest krótszy niż 9 godzin w strefie A,

3 - sygnalizacja trwa od 9 do 25 godzin w strefie B,

4 - sygnalizacja trwa od 25 do 80 godzin w strefie C,

5 - czas trwania sygnalizacji przekracza 80 godzin w strefie D.

Strefę C od strefy D najłatwiej rozróżnić, określając czas trwania sygnału przekroczenia progu 30 R/h. Jak widać ze schematu, w strefie D czas ten jest dłuższy niż 14 godzin, a w strefie C wynosi od 4,5 do 14 godzin. Jeżeli czas jest krótszy niż 4,5 godziny, strefę należy określić na podstawie czasu działania sygnalizacji przy ustawieniu przełącznika w pozycji 5 R/h.

6. Ogólne zasady ochrony

w strefie

lokalnego opadu promieniotwórczego.

Przeprowadzona analiza zagrożenia ludności na obszarze objętym lokalnym opadem promieniotwórczym pozawala na sformułowanie podstawowych prawidłowości dotyczących samego zagrożenia, jak i zasad postępowania w celu ograniczenia skutków skażeń promieniotwórczych.

Po pierwsze należy pamiętać, że lokalny opad promieniotwórczy to piasek, popiół, kurz, w którego części wtopione są substancje promieniotwórcze. Rozpuszczalność opadu jest niewielka. Cząstki pyłu są wielkości od kilkudziesięciu mikrometrów do kilku milimetrów. Blisko miejsca wybuchu pył może być łatwo zauważalny. Dla obiektywnej oceny stopnia zagrożenia wymagany jest pomiar mocy dawki promieniowania..

W miarę upływu czasu zagrożenie się zmniejsza. Siedmiokrotne wydłużenie czasu od wybuchu powoduje dziesięciokrotne zmniejszenie zagrożenia.

Decydującym zagrożeniem jest zewnętrzne napromieniowanie promieniowaniem gamma opadu pokrywającego teren. Zagrożenie w skutek skażeń na drodze inhalacyjnej jest bliskie zeru. Zagrożenie spowodowane spożywaniem skażonej żywności i wody jest prawie zawsze znikome w porównaniu z zewnętrznym napromieniowaniem.

Mleko od krów wypasanych na skażonych pastwiskach może stanowić zagrożenie dla dzieci w okresie do kilku tygodni od wybuchu.

Promieniowanie beta którego cząsteczki osiadły na skórze w ciągu pierwszych godzin po wybuchu, może spowodować jej oparzenia. Można ich uniknąć szybko myjąc skórę i wycierając.

Jedynym środkiem ratującym życie są ukrycia przed promieniowaniem opadu. Jako ukrycia mogą służyć odpowiednio wybrane pomieszczenia typowej zabudowy. Wymagany jest współczynnik osłonności równy co najmniej 40.

Dezaktywacja skraca okres przebywania w schronach i przyspiesza normalizację życia, źle nie decyduje o ochronie życia w pierwszym okresie po wystąpieniu skażeń.

Ewakuacja może być skutecznym działaniem obronnym na terenach bardzo silnie skażonych dla zmniejszenia dawki otrzymywanej w późniejszym okresie po wystąpieniu skażeń. Jej przeprowadzenie musi być poprzedzone szczegółową analizą zagrożenia.

Rozśrodkowanie ludności w okresie przed atakiem jądrowym ma na celu zmniejszenie strat od bezpośrednich skutków uderzeń jądrowych, natomiast nie ograniczy strat od opadu promieniotwórczego. Z tego punktu widzenia może nawet zwiększyć niebezpieczeństwo.

Żadne indywidualne środki ochrony (maski ubiory) nie stanowią zabezpieczenia przed napromieniowaniem i nie są czynnikiem ochronnym w warunkach przed napromienieniem i nie są czynnikiem ochronnym w warunkach skażeń promieniotwórczych.

Orientacyjne zalecenia dotyczące postępowania w terenie skażonym lokalnym opadem promieniotwórczym w zależności od strefy skażeń. Uzupełniając te zalecenia należy podkreślić, że:

*1. w czasie opadania pyłu pozostawanie w ukryciu jest bezwzględnie konieczne,

*2. opuszczenie ukryć na kilkanaście minut dopuszczalne jest, jeżeli moc dawki promieniowania jest mniejsza niż 30 R/h,

*3. opuszczenie ukryć na pojedyncze godziny jest dopuszczalne, jeżeli moc dawki promieniowania nie przekracza 5 R/h.

Literatura:

Ministerstwo Obrony Narodowej

"Ochrona przed skażeniami w obronie cywilnej ". Część I.

Warszawa 1989 r.

---