Prawo (w ujeciu przedmiotowym) to ogól (zbiór) norm regulujacych stosunki spoleczne, ustanowionych lub uznanych przez panstwo i zagwarantowanych przymusem panstwowym.

Panstwo to suwerenna organizacja sprawujaca zwierzchnia wladze nad spoleczenstwem zamieszkalym na okreslonym terytorium; suwerennosc, terytorium, ludnosc i wladztwo publiczne to jej zasadnicze skladniki.

Prawo nie moze istniec bez panstwa, poniewaz jedynie panstwo jest w stanie zagwarantowac przestrzeganie prawa. Z drugiej strony prawo jest panstwu potrzebne jako instrument zapewniajacy zbiorowy lad i ksztaltujacy stosunki spoleczne.

Norma spoleczna (np. moralna, prawna, religijna itp.) to regula postepowania wskazujaca ludziom, jak powinni sie zachowywac we wzajemnych stosunkach.

Norma moralna (etyczna) rodzi sie w swiadomosci ludzi pod wplywem oceny dobra i zla i jest przestrzegana dobrowolnie, pod wplywem wewnetrznego przekonania (w przeciwienstwie do normy prawnej dotyczy wewnetrznej strony postepowania czlowieka). Niekiedy normy moralne pokrywaja sie z prawem (np. nie zabijaj), kiedy indziej sa od niego niezalezne (np. wspomaganie ubogich), a czasem nawet sprzeczne.

Cechy prawa:
a) normatywnosc - okresla stany pozadane;
b) jest wiazace dla adresatów;
c) jest wsparte przymusem panstwowym.

II. NORMA PRAWNA

Norma prawna to powszechnie obowiazujaca regula postepowania, ustanowiona lub uznana przez panstwo i zagwarantowana przymusem panstwowym; jest regula generalna, powszechnie obowiazujaca i sformulowana abstrakcyjnie.

Ze wzgledu na sposób powstawania normy prawne dzielimy na:
a) ustanowione przez panstwo (normy ustawowe) - wydane przez upowazniony organ panstwa i zawarte w róznego rodzaju aktach normatywnych;
b) uznane przez panstwo (normy usankcjonowane) nie wydane przez panstwo w formie aktów normatywnych, lecz uznane za powszechnie obowiazujace:
- normy recypowane - przejete od innego panstwa;
- normy wydane przez organizacje niepanstwowe podniesione do rangi powszechnie obowiazujacych;
- normy zwyczajowe - powstale samorzutnie i uznane przez panstwo za obowiazujace.

PRZEPIS PRAWA - POJECIE I RODZAJE

Przepis prawa to pojedyncza, elementarna jednostka tekstu prawnego (wyodrebniona jednostka redakcyjna aktu normatywnego); wystepuje w formie artykulu, paragrafu, ustepu.

Akt normatywny to akt wydany przez uprawniony organ panstwa, zlozony z przepisów prawnych wyrazajacych normy prawne, np. ustawa, rozporzadzenie, zarzadzenie.

Relacja pomiedzy przepisem prawnym a norma:
-norma prawna stanowi tresc prawa, natomiast przepis prawny stanowi forme prawa
-jeden przepis prawny moze zawierac czesc normy prawnej lub ich kilka
-sa normy prawne nie wyrazone zadnym przepisem prawa (normy zwyczajowe) i przepisy nie zawierajace norm prawnych (przepisy nienormatywne).

Podzial przepisów prawnych ze wzgledu na tresc:
a) nakazujace - nakazuje adresatowi sposób postepowania;
b) zakazujace - zakazuje adresatowi okreslonego postepowania;
c) upowazniajace (zezwalajace) - upowaznia adresata do okreslonego postepowania;
d) nakazujaco-upowazniajace (kompetencyjne) - upowaznia adresata do dzialania i jednoczesnie go do niego zobowiazuje;
e) wyjasniajace - przepisy nienormatywne, które wyjasniaja pojecia prawne (definiujace), badz wyjasniaja watpliwosci interpretacyjne.

Podzial przepisów prawnych ze wzgledu na stopien kompletnosci (dokladnosc):
a) konkretne - bezposrednio i w sposób pelny okreslaja sposób postepowania adresata;
b) blankietowe - nie formuluja postepowania, ale upowazniaja organ panstwa do wydania w przyszlosci konkretnego przepisu na ten temat;
c) odsylajace - odsylaja w danym zakresie do innych, juz istniejacych przepisów prawnych.

STRUKTURA NORMY PRAWNEJ

Przymus panstwowy przybiera w normie postac sankcji prawnej. Stosowanie go polega na zwiazaniu normy nakazujacej okreslone zachowanie (norma sankcjonowana) z norma nakazujaca organom panstwa realizowanie sankcji prawnej wobec osób, które normy nie przestrzegaly (norma sankcjonujaca).

Struktura normy prawnej jest trójczlonowa, a skladaja sie na nia:
a) hipoteza (zalozenie) - okresla okolicznosci (warunki) w jakich mozna i nalezy stosowac dana norme, a przez to i potencjalnego jej adresata;
b) dyspozycja - okresla postepowanie, do jakiego zobowiazany jest adresat normy;
c) sankcja - okresla ujemne konsekwencje w przypadku zachowanie sie adresata w sposób sprzeczny z norma.

Rodzaje sankcji (zaleza glównie od przynaleznosci normy do okreslonej dziedziny prawa):
a) karna (represyjna) - polega na odpowiedniej dolegliwosci za przekroczenie normy prawa karnego;
b) egzekucyjna - polega na zmianie pewnego stanu wyniklego z przekroczenia norm prawa administracyjnego i cywilnego;
c) niewaznosci czynnosci prawnej - polega na uniewaznieniu czynnosci prawnej (typowa dla prawa cywilnego i rodzinnego).

Norma bezwzglednie obowiazujaca (imperatywna) musi byc bezwzglednie przestrzegana przez jej adresatów, a strony stosunku prawnego, uregulowanego na jej podstawie, musza ulozyc swoje prawa i obowiazki tak, jak stanowi norma, nawet wbrew wlasnym interesom.

Norma wzglednie obowiazujaca (dyspozytywna) pozostawia stronom stosunku prawnego swobode w ustalaniu jego tresci oraz obowiazków i praw stron; obowiazuje tylko pomocniczo (subsydiarnie): gdy strony nie uregulowaly w pelni stosunku lub zrobily to tak, jak proponuje norma; normy takie stanowia uzupelnienie tresci umów.

STOSUNEK PRAWNY I JEGO ELEMENTY

Stosunek prawny to stosunek powinnosciowy pomiedzy dwoma podmiotami, uksztaltowany przez norme prawna, polegajacy na obowiazku pewnego zachowania sie jednego podmiotu wzgledem drugiego i na odpowiednim uprawnieniu tego drugiego

Elementy stosunku prawnego:
a) obowiazek prawny;
b) prawo podmiotowe;
c) podmiot obowiazku prawnego;
d) podmiot prawa;
e) przedmiot stosunku prawnego - rzecz lub postepowanie jej dotyczace.

Tresc stosunku prawnego stanowi obowiazek prawny i odpowiadajace mu prawo podmiotowe.

W prostych stosunkach prawnych jedna strona jest podmiotem obowiazku prawnego, a druga podmiotem prawa. W stosunkach prawnych zlozonych kazda ze stron jest jednoczesnie podmiotem obowiazku i prawa.

PRAWO PODMIOTOWE

Prawo podmiotowe
1) zagwarantowana przez przymus panstwowy moznosc domagania sie od innej osoby okreslonego zachowania sie, uwarunkowana ciazacym na niej obowiazkiem prawnym;
2) zagwarantowana przez przymus panstwowy moznosc zachowania sie, uwarunkowana ciazacym na innej osobie obowiazkiem prawnym.

Prawo podmiotowe jest elementem stosunku prawnego i nie istnieje poza nim. Powstaje z chwila powstania stosunku i gasnie z chwila jego ustania.

Uprawnienie - wyplywa z prawa podmiotowego i jest zarówno jego elementem, jak i przejawem (postacia).

Roszczenie to uprawnienie skonkretyzowane (skierowane do okreslonej osoby).

Roszczenie wymagalne to roszczenie, którego realizacji moze domagac sie podmiot prawa od podmiotu obowiazku; powstaje najczesciej po uplywie jakiegos czasu; mozna go dochodzic na drodze sadowej przez wytoczenie powództwa (zadania zrealizowania roszczenia na drodze przymusu).

Roszczenie niewymagalne to roszczenie, którego realizacji podmiot prawa nie moze sie jeszcze lub juz domagac od podmiotu obowiazku.

Rodzaje praw podmiotowych:
a) wzgledne - skuteczne wobec okreslonej osoby lub okreslonych osób;
b) bezwzgledne - skuteczne wobec wszystkich, stanowiacych najczesciej otoczenie podmiotu prawa.

ZDARZENIA PRAWNE

Zdarzenie prawne to zdarzenie, z którym prawo przedmiotowe laczy powstanie okreslonych skutków prawnych, którymi moga byc: powstanie, zmiana lub ustanie stosunku prawnego.

Rodzaje zdarzen prawnych (na gruncie prawa cywilnego):

zdarzenia prawne w scislym tego slowa znaczeniu (niezalezne od ludzkiej woli);

dzialania (bedace przejawem ludzkiej woli):

• czyny (dokonane bez zamiaru wywolania skutków prawnych, które powstaja z mocy norm prawnych):
  - dozwolone (nie zabronione przez prawo przedmiotowe, ale polaczone z okreslonymi skutkami prawnymi);
  - niedozwolone (zabronione przez prawo i wywolujace odpowiedzialnosc cywilnoprawna);

• akty prawne nienormatywne (wywoluja zamierzone skutki prawne):
  - czynnosci prawne (czynnosci zmierzajace do wywolania skutków prawnych): jednostronne i dwustronne (umowy);
  - akty administracyjne konstytutywne (oswiadczenia woli organów administracji panstwowej wywolujace skutki prawne);
  - orzeczenia sadowe konstytutywne (wyroki sadowe, które powoduja ustanowienie, zmiane lub ustanie stosunku prawnego).

Nie sa zdarzeniami prawnymi orzeczenia sadowe deklaratoryjne (deklaratywne) potwierdzajace jedynie istnienie jakiegos stosunku prawnego lub prawa podmiotowego.

ZRÓDLA PRAWA W POLSCE

Zródlami prawa w znaczeniu materialnym sa wszelkiego rodzaju stosunki miedzyludzkie. W znaczeniu formalnym zródlem prawa jest forma jego wystepowania i pochodzenia.

Rodzaje zródel prawa:
a) zwyczaje (prawo zwyczajowe, niepisane) - wytwór historycznego procesu ksztaltowania sie stosunków spolecznych;
b) akty normatywne (prawo stanowione, pisane) - akty wydane przez organy panstwowe, zlozone z przepisów prawnych i zawierajace normy prawne, majace okreslona strukture.

System zródel prawa to caloksztalt aktów normatywnych obowiazujacych w danym panstwie, charakteryzujacy sie hierarchiczna struktura, która polega na tym, ze jedne akty normatywne maja nadrzedny charakter w stosunku do innych (powoduje to, ze zadne prawo nie moze byc sprzeczne z prawem stopnia wyzszego).

Delegacja ustawowa to zawarte w ustawie upowaznienie do wydania przez dany organ administracji panstwowej konkretnego aktu normatywnego (zródla stopnia nizszego sa wydawane na podstawie zródel stopnia wyzszego i celem ich wykonania).

Polska Konstytucja stanowi, ze w Polsce zródlami powszechnie obowiazujacego prawa sa:
a) Konstytucja (ustawa zasadnicza),
b) ustawy,
c) ratyfikowane umowy miedzynarodowe,
d) rozporzadzenia,
e) akty prawa miejscowego.

Konstytucja jest zródlem prawa najwyzszej rangi, wiec zaden inny akt normatywny nie moze byc z nia sprzeczny. Okresla ona zasady ustroju politycznego i gospodarczego panstwa, jego strukture organizacyjna oraz wolnosci, prawa i obowiazki obywateli.

Ustawa to akt normatywny nadrzedny w stosunku do innych (z wyjatkiem konstytucji i ratyfikowanych umów miedzynarodowych), którym reguluje sie istotne sprawy zycia politycznego, spolecznego i gospodarczego panstwa (podstawowe prawa i obowiazki obywatelskie, budzet).

Tryb tworzenia ustaw reguluje regulamin sejmowy. Pierwszym etapem jest zgloszenie projektu ustawy przez uprawnione organy lub osoby. Inicjatywa ustawodawcza (prawo do zgloszenia projektu ustawy, powiazane z obowiazkiem rozpatrzenia go przez Sejm) przysluguje: poslom, Senatowi, Prezydentowi, Radzie Ministrów i grupie 100 000 obywateli majacych prawo wybierania do Sejmu. Uchwalona przez Sejm ustawe rozpatruje Senat, który moze w niej dokonac poprawek lub ja odrzucic. Uchwalone przez parlament ustawy podpisuje Prezydent i zarzadza ich ogloszenie w Dzienniku Ustaw.

Rozporzadzenie to akt normatywny wydawany zawsze na podstawie upowaznienia ustawowego i majacy na celu wykonanie jakiejs ustawy (rozporzadzenie wykonawcze do ustawy), publikowany w Dzienniku Ustaw. Moze je wydawac: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, poszczególni ministrowie oraz Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Uchwaly Rady Ministrów oraz zarzadzenia Prezesa Rady Ministrów i ministrów maja charakter wewnetrzny i obowiazuja tylko jednostki organizacyjne podlegle organowi wydajacemu te akty. Podlegaja one kontroli zgodnosci z powszechnie obowiazujacym prawem przez Trybunal Konstytucyjny. Publikowane sa w Monitorze Polskim.

Zarzadzenia moga byc wydawane tylko na podstawie ustawy i nie moga stanowic podstawy decyzji wobec obywateli, osób prawnych i innych podmiotów.

Uchwala jest aktem wydawanym tylko przez organ kolegialny. Uprawnienia uchwalodawcze maja: Sejm, Senat, Zgromadzenie Narodowe, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz Panstwowa Komisja Wyborcza.

Akty prawa miejscowego sa wydawane przez terenowe organy administracji rzadowej oraz organy samorzadu terytorialnego i obowiazuja tylko na obszarze dzialania tych organów (województwo, powiat, gmina); publikowane sa w wojewódzkich dziennikach urzedowych.

Umowy miedzynarodowe (traktaty, konwencje, pakty, uklady) stanowia zródla miedzynarodowego prawa publicznego i reguluja stosunki miedzy panstwami.

Ratyfikacja to akt, w którym organ upowazniony od reprezentowania panstwa wyraza zgode na obowiazywanie umowy miedzynarodowej w danym panstwie (zwiazania go ta umowa); w Polsce umowy miedzynarodowe ratyfikuje Prezydent.

Ratyfikacji nie podlegaja umowy handlowe oraz umowy rzadowe i resortowe. Umowy miedzynarodowe ratyfikowane staja sie czescia krajowego porzadku prawnego po ich opublikowaniu w Dzienniku Ustaw i stosowane sa bezposrednio, chyba ze konieczne jest do tego wydanie ustawy.

Niektóre umowy ratyfikuje Prezydent zawiadamiajac o tym Sejm i Senat, a inne wymagaja wydania umowy upowazniajacej do ratyfikacji (umowy dotyczace pokoju, sojuszów, ukladów politycznych lub wojskowych, czlonkostwa w organizacjach miedzynarodowych).

Umowa miedzynarodowa ratyfikowana na podstawie upowaznienia wynikajacego z ustawy ma pierwszenstwo przed ustawa krajowa, w przypadku gdy jej tresci nie da sie pogodzic z trescia tej ustawy krajowej.

SYSTEM PRAWA

System prawa to caloksztalt norm prawnych, obowiazujacych w danym panstwie, uporzadkowany wedlug wybranych cech (kryteriów).

Prawo publiczne chroni interesy panstwa (interes publiczny), np. prawo konstytucyjne, administracyjne.

Prawo prywatne chroni interesy jednostek (interes prywatny), np. prawo cywilne, handlowe.

Prawo materialne to normy regulujace uprawnienia i obowiazki osób fizycznych i prawnych, np. prawo cywilne.

Prawo formalne to normy sluzace urzeczywistnieniu norm prawa materialnego, np. prawa procesowe.

Galaz prawa to zespól norm regulujacych stosunkowo szeroka grupe jednorodnych stosunków spolecznych.

Instytucja prawa to zespól norm regulujacych pewien waski i jednolity wycinek stosunków spolecznych, np. czynnosc prawna, osoba prawna, przestepstwo.

Inne kryteria podzialu systemu prawa to przedmiot regulacji prawnej oraz metoda regulacji stosunków spolecznych (cywilnoprawna - równorzednosci, administracyjnoprawna - wladztwa).

System ustawodawstwa to system tworzony przez ustawodawce na drodze porzadkowania i scalania (kodyfikacja) przepisów prawnych, co powoduje powstanie kodeksów, obejmujacych podstawowe normy prawne nalezace do jednej galezi prawa.

. PRZEDSTAWICIELSTWO W PRAWIE CYWILNYM I HANDLOWY

Przedstawicielstwo - moznosc (upowaznienie, umocowanie) dokonywania czynnosci prawnych w imieniu drugiej osoby (reprezentowanego) ze skutkiem prawnym dla tej osoby.

Rodzaje umocowan:
a) bierne - upowaznienie do odbierania oswiadczen woli osób trzecich w imieniu innej osoby;
b) czynne - upowaznienie do skladania oswiadczen woli w imieniu innej osoby.

Zródlem umocowania moze byc:
a) ustawa lub orzeczenie sadowe (przedstawicielstwo ustawowe);
b) wola osoby reprezentowanej (pelnomocnictwo).

Pelnomocnictwo domniemane to umocowanie, o którym ustawa kaze domniemywac, ze wola mocodawcy bylo dzielenie pelnomocnictwa, np. ekspedient.

Granice pelnomocnictwa to zakres czynnosci, których pelnomocnik moze dokonywac na podstawie umocowania.

Rodzaje pelnomocnictwa ze wzgledu na jego granice:

a) pelnomocnictwo ogólne - upowaznia pelnomocnika do dokonywania czynnosci zwyklego zarzadu (majacych na celu zachowanie majatku i osiagniecie z niego normalnych korzysci;

b) pelnomocnictwo szczególne:
- rodzajowe - upowaznienie do dokonywania czynnosci prawnych okreslonego rodzaju;
- szczególowe - upowaznienie do dokonania jednorazowo konkretnej czynnosci.

Udzielenie pelnomocnictwa wymaga specjalnej formy (pisemnej, notarialnej), jesli forma taka wymagana jest dla waznosci czynnosci prawnej, której ma dokonac pelnomocnik.

Pelnomocnictwo ogólne musi byc - pod rygorem niewaznosci - udzielone na pismie.

Pelnomocnictwo wygasa, gdy:
a) uplynal termin, na który zostalo udzielone;
b) czynnosc, do której pelnomocnik byl upowazniony, zostala dokonana;
c) umarl pelnomocnik;
d) umarl mocodawca (jesli w pelnomocnictwie nie zastrzezono inaczej).

Prokura to szczególny rodzaj pelnomocnictwa, którego udzielic moze jedynie spólka prawa handlowego. Prokura upowaznia do dokonywania wszelkich czynnosci (sadowych i pozasadowych) zwiazanych z prowadzeniem przedsiebiorstwa zarobkowego. Z czynnosci tych wylaczone jest zbywanie i obciazanie przedsiebiorstwa i nieruchomosci, do których konieczne jest wyrazne upowaznienie.

Jesli prokura jest laczna, dla waznosci czynnosci prawnej konieczne jest wspóldzialanie wszystkich prokurentów.

Prokurent nie moze przeniesc prokury na inna osobe, ale moze udzielic innej osobie pelnomocnictwa szczególnego.

POJECIE UMOWY I RODZAJE UMÓW

Umowa to dwustronna czynnosc prawna (zgodne oswiadczenie woli zmierzajace do wywolania skutków prawnych), bedaca powszechnie przyjetym sposobem nawiazywania wiezi gospodarczych przez podmioty prawa (jest instrumentem wymiany dóbr i uslug w formie towarowo-pienieznej); stanowi podstawowe zródlo powstania stosunku cywilnoprawnego (zobowiazaniowego) pomiedzy stronami, które ja zawarly.

Umowy jednostronnie zobowiazujace - wynikaja z nich obowiazki tylko dla jednej ze stron.

Umowy dwustronnie zobowiazujace - wynikaja z nich obowiazki dla obu stron.

Umowy wzajemne - rodzaj umów dwustronnie obowiazujacych, które charakteryzuje ekwiwalentnosc swiadczen.

Umowy konsensualne - dochodza do skutku z momentem zlozenia zgodnych oswiadczen woli przez strony.

Umowy realne - do ich zwarcia, oprócz zlozenia zgodnych oswiadczen woli, konieczne jest dodatkowe dzialanie (np. wydanie rzeczy).

Umowy rozporzadzajace - powoduja bezposrednie przeniesienie prawa podmiotowego, jego obciazenie lub zniesienie (np. sprzedaz rzeczy oznaczonej indywidualnie).

Umowy zobowiazujace - zobowiazuja do okreslonego swiadczenia, nie powoduja jednak bezposrednio rozporzadzenia prawem podmiotowym.

Rodzaje umów gospodarczych:

a) ze wzgledu na strony:
- dwustronnie gospodarcze - obie strony to podmioty gospodarcze,
- jednostronnie gospodarcze - jedna strona to podmiot gospodarczy;

b) ze wzgledu obowiazek zawierania:
- dobrowolne - nie ma prawnego obowiazku ich zawierania,
- obligatoryjne - istnieje prawny obowiazek (np. przepis prawa, akt administracyjny, umowa przedwstepna) ich zawierania;

c) ze wzgledu na dlugosc okresu swiadczen: umowy wieloletnie, roczne, krótkoterminowe (krótsze niz rok), swiadczenia jednorazowe,

d) ze wzgledu na przedmiot dzialalnosci gospodarczej:
- obrotu towarowego, inwestycyjne, transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe,
- zalozycielskie, dotyczace przedsiebiorstwa, przedstawicielstwa, posrednictwa, o wspóldzialanie.

UMOWA PRZEDWSTEPNA

Umowa przedwstepna jest jednym ze zródel obowiazku zawarcia umowy. W umowie tej obie strony zobowiazuja sie do zawarcia w przyszlosci okreslonej umowy. Umowa przedwstepna powinna zawierac istotne postanowienia umowy przyrzeczonej (ostatecznej) oraz termin, w ciagu którego ta umowa ma byc zawarta.

W przypadku uchylania sie strony zobowiazanej od obowiazku zawarcia umowy, strona uprawniona moze dochodzic zawarcia umowy na drodze sadowej (pod warunkiem, ze zostaly spelnione warunki, od których zalezy waznosc umowy przyrzeczonej).

ZASADA SWOBODY UMÓW

Zasada swobody umów (swobody kontraktowej) przejawia sie w:
a) swobodzie podejmowania decyzji co do zawarcia umowy;
b) swobodzie wyboru kontrahentów;
c) swobodzie ustalania tresci umowy;
d) moznosci dokonywania zmian w tresci umowy;
e) moznosci rozwiazania umowy.

Zasada swobody odnosi sie do zasady autonomii stron wynikajacej z prawa cywilnego i mówiacej o tym, ze stosunek pomiedzy stronami moze byc ulozony dowolnie pod warunkiem, ze jego tresc i cel nie sprzeciwiaja sie:
a) wlasciwosci (naturze) stosunku;
b) ustawie (prawu);
c) zasadom wspólzycia spolecznego.

. SPOSOBY ZAWARCIA UMOWY

Oswiadczenie woli stron, z którego wynika umowa, moze byc zlozone jednoczesnie (w jednym czasie, jedno po drugim) lub w róznym czasie (np. w drodze wymiany korespondencji).

Umowe uwaza sie za zawarta z chwila, gdy strony zloza oswiadczenia woli okreslajace istotne postanowienia umowy (np. przy sprzedazy sa to cena i przedmiot sprzedazy).

Rokowania to szereg czynnosci wstepnych i pertraktacji dotyczacych poszczególnych kwestii i sformulowan umowy; w wypadku rokowan umowa jest zawarta wtedy, gdy strony dojda do porozumienia w kwestii wszystkich postanowien bedacych przedmiotem rokowan.

Oferta to stanowcze oswiadczenie woli (wyrazny przejaw woli wejscia w stosunek prawny) zlozone drugiej stronie przez oferenta, zawierajace propozycje zawarcia umowy i okreslajace jej istotne postanowienia. Oferent jest zwiazany oferta do uplywu oznaczonego w niej terminu oczekiwania na odpowiedz (jesli oferta nie okresla tego terminu, odpowiedzi nalezy udzielic niezwlocznie - w przypadku skladania oferty w obecnosci adresata, za pomoca telefonu, czy innego srodka bezposredniego porozumiewania sie lub z uplywem normalnego czasu odpowiedzi dla danego rodzaju komunikacji przy innym sposobie skladania oferty). Udzielenie pozytywnej odpowiedzi na oferte przez jej adresata (oblata), prowadzi do zawarcia umowy (w obrocie gospodarczym za przyjecie oferty uznaje sie milczenie jesli oferent jest w stalych stosunkach z adresatem). Oferta musi byc przyjeta w calosci i bez zastrzezen.

Przetarg - suma uporzadkowanych czynnosci (faktycznych i prawnych), których celem jest wybór kontrahenta oferujacego najkorzystniejsze warunki zawarcia umowy; obowiazek korzystania z przetargu jest nalozony na przedsiebiorstwa panstwowe

Rodzaje przetargów:
a) ustny (licytacja, aukcja) - odbywa sie w drodze licytacji publicznej, która zaczyna sie od wywolania ceny przedmiotu, a licytanci zglaszaja oferty ceny wyzszej (postapienie); po ustaniu postapien licytantowi, który zglosil najkorzystniejsza oferte udziela sie przybicia, co jest równoznaczne z zawarciem umowy;
b) pisemny (przetarg ofert) - oglaszajacy przetarg oczekuje w ciagu okreslonego czasu pisemnych ofert (od wszystkich potencjalnych klientów - przetarg nieograniczony, publiczny, otwarty - lub tylko od wybranych podmiotów - przetarg ograniczony, zamkniety), które nastepnie ocenia i wybiera najkorzystniejsza; przetarg pisemny moze byc zamkniety bez wybrania którejs z ofert; umowe uwaza sie za zawarta w chwili otrzymania przez uczestnika przetargu oswiadczenia o przyjeciu jego oferty; strona moze zazadac uniewaznienia przetargu, jesli druga strona wplynela na wynik przetargu w sposób niezgodny z prawem i zasadami wspólzycia spolecznego.

Etapy przetargu:
a) ogloszenie przetargu - musi obejmowac 4 elementy: czas, miejsce, przedmiot i warunki przetargu; stanowi zaproszenie do skladania ofert i podaje sie je do publicznej wiadomosci;
b) skladanie ofert;
c) przyjecie skladanej oferty.

. UMOWA ZLECENIA, AGENCYJNA I KOMISU

Umowa zlecenia to umowa, w której jedna strona (przyjmujacy zlecenie, zleceniobiorca) zobowiazuje sie do dokonania okreslonej czynnosci prawnej dla drugiej strony (dajacy zlecenie, zleceniodawca); praktycznie przepisom o umowie zlecenia podlegaja wszystkie umowy o swiadczenie uslug, które nie sa umowa o dzielo, umowa agencyjna i umowa o prace (nie sa uregulowane innymi przepisami); odplatnosc umowy zlecenia nie jest jej istotna cecha, choc kodeks cywilny wprowadza domniemanie odplatnosci.

Obowiazki i uprawnienia zleceniobiorcy:

a) prawo do wynagrodzenia (jesli umowa nic o tym nie mówi, w wysokosci odpowiadajacej wykonanej pracy);

b) zobowiazanie do wykonania okreslonej czynnosci w sposób okreslony w umowie i ze starannoscia jakiej wymaga dany rodzaj czynnosci (odpowiada tylko za szkody wynikle z braku nalezytej starannosci, a nie za rezultat swojej pracy);

c) powinnosc wykonania danej czynnosci osobiscie (mozna zlecic wykonanie czynnosci osobie trzeciej tylko, gdy wynika to z umowy, ze zwyczaju lub zmuszenia przez okolicznosci);

d) upowaznienie do wykonania czynnosci (jezeli strony nie postanowily inaczej, umowa obejmuje pelnomocnictwo do wykonania danej czynnosci w imieniu zleceniodawcy).

Umowa agencyjna to umowa, w której strona przyjmujaca zlecenia (agent) zobowiazuje sie w zamian za wynagrodzenie (prowizje) do stalego posrednictwa przy zawieraniu umów oznaczonego rodzaju na rzecz dajacego zlecenie lub do zawierania takich umów w jego imieniu. Do zawierania umów agent musi miec pelnomocnictwo, które w razie watpliwosci jest domniemywane. Umowa agencyjna jest odplatna i wzajemna: wynagrodzenie agenta oblicza sie najczesciej w formie odsetek od wartosci zawartych umów i nalezy sie mu z chwila zawarcia przez niego umowy.

Umowa komisu to umowa, w której strona przyjmujaca zlecenie (komisant) zobowiazuje sie za wynagrodzeniem (prowizja) do kupna (komis zakupu) lub sprzedazy (komis sprzedazy) rzeczy ruchomych w zakresie dzialalnosci swego przedsiebiorstwa i w imieniu wlasnym, ale na rachunek drugiej strony dajacej zlecenie (komitenta). Jezeli komisant zawarl umowe na warunkach korzystniejszych od warunków oznaczonych przez komitenta, korzysc nalezy sie komitentowi; jezeli komisant zawarl umowe na warunkach mniej korzystnych od oznaczonych przez komitenta, wyplaca komitentowi róznice.

. NAJEM I DZIERZAWA

Umowa najmu to umowa, w której jedna strona (wynajmujacy) zobowiazuje sie oddac drugiej stronie (najemcy) okreslona rzecz do uzywania na czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiazuje sie placic wynajmujacemu umówiony czynsz. Przedmiotem umowy najmu moga byc tylko rzeczy (ruceconom lub nieruchomosci) oznaczone co do tozsamosci i nadajace sie do dlugotrwalego uzytku. Najemca nie ma prawa pobierania z wynajmowanej rzeczy pozytków.

Obowiazki wynajmujacego:
- wydanie rzeczy najemcy w stanie przydatnym do uzytku; - utrzymanie rzeczy wynajmowanej w stanie przydatnosci do uzytku (naprawy i remonty).

Obowiazki najemcy:
- placenie czynszu;
- uzywanie rzeczy w sposób zgodny z umowa;
- oddanie rzeczy wynajmujacemu w odpowiednim terminie.

Najemca moze oddac rzecz w podnajem, jesli nie zabrania mu tego umowa.

W przypadku najmu lokalu mieszkalnego stosuje sie szczególowe przepisy ustawy z dnia 2 lipca 1994 roku o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych.

Umowa dzierzawy to umowa, w której jedna strona (wydzierzawiajacy) zobowiazuje sie oddac drugie stronie (dzierzawcy) prawo podmiotowe lub rzecz (przedmiotem umowy dzierzawy moze byc takze przedsiebiorstwo) do uzywania i pobierania pozytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierzawca zobowiazuje sie placic wydzierzawiajacemu umówiony czynsz.

Obowiazki dzierzawcy:
- placenie czynszu;
- dokonywanie wszelkich napraw niezbednych do zachowania przedmiotu dzierzawy w stanie nie pogorszonym.

Dzierzawca nie moze bez zgody wydzierzawiajacego oddac przedmiotu dzierzawy osobie trzeciej do bezplatnego uzywania lub w poddzierzawe.

Umowy najmu i dzierzawy powinny miec forme pisemna dla celów dowodowych, gdy czynsz za jeden rok uzywania przekracza kwote 2 tys. zlotych.

Jezeli przedmiotem dzierzawy jest przedsiebiorstwo umowa powinna byc zawarta w formie pisemnej z podpisami poswiadczonymi notarialnie.

UMOWA LEASINGU

Umowa leasingu to umowa nie nazwana, w której jedna strona (leasingodawca) zobowiazuje sie w zakresie dzialalnosci swojego przedsiebiorstwa wydac drugiej osobie (leasingobiorcy) rzecz do korzystania na czas oznaczony (w ciagu którego nastepuje amortyzacja rzeczy), zasadniczo bez mozliwosci wczesniejszego rozwiazania umowy, a leasingobiorca zobowiazuje sie placic leasingodawcy umówiony czynsz leasingowy (sklada sie na niego stala, roczna rata oraz aktualizowane oplaty dodatkowe). Leasingodawca moze byc tylko wlasciciel rzeczy; leasingobiorca nie moze wypowiedziec umowy przed uplywem oznaczonego czasu.

Leasing finansowy (kapitalowy) to leasing zawarty na czas oznaczony, bez moznosci wypowiedzenia z opcja zakupu rzeczy na koniec umownego okresu.

Leasing operacyjny (biezacy) to leasing z mozliwoscia wypowiedzenia umowy przed uplywem uzgodnionego terminu (z prawnego punktu widzenia to umowa najmu).

Leasing czysty - koszty naprawy, konserwacji i ubezpieczenia rzeczy obciazaja leasingobiorce (sa wliczane do czynszu).

Leasing pelny - wszelkie dodatkowe koszty ponosi leasingodawca.

Leasing bezposredni - leasingodawca jest tutaj producent rzeczy.

Leasing posredni - leasingodawca jest tu przedsiebiorstwo leasingowe, kupujace rzeczy celem oddania w leasing.

Po uplywie okresu leasingu istnieja trzy mozliwosci rozporzadzenia rzecza przez strony umowy:
a) leasingobiorca zwraca rzecz leasingodawcy;
b) leasingobiorca sklada leasingodawcy wiazaca oferte nabycia rzeczy na wlasnosc;
c) leasingobiorca sklada leasingodawcy wiazaca oferte zawarcia umowy, okreslajaca nowe uzgodnione warunki korzystania z rzeczy.

UMOWY BANKOWE

Umowa rachunku bankowego to umowa, w której bank zobowiazuje sie wzgledem posiadacza rachunku do przechowywania jego srodków pienieznych oraz do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczen pienieznych. Posiadacz rachunku jest jedynym dysponentem rachunku i ma pelna swobode w dysponowaniu srodkami na nim zgromadzonymi (umowa moze zawierac postanowienia ograniczajace to prawo). Poprzez umowe rachunku bankowego bank nabywa prawo wlasnosci do zdeponowanych pieniedzy, a posiadacz rachunku - roszczenie o zwrot danej sumy (bank moze wiec swobodnie dysponowac wolnymi srodkami z rachunku klienta). Srodki pieniezne gromadzone na rachunku sa oprocentowane na zasadach okreslonych w umowie.

Umowa pozyczki to umowa, w której dajacy pozyczke zobowiazuje sie przeniesc na wlasnosc bioracego okreslona ilosc pieniedzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, a bioracy zobowiazuje sie zwrócic te sama ilosc pieniedzy lub rzeczy w okreslonym czasie; pozyczkodawca nie moze tu ograniczyc swobody dysponowania pozyczka.

Umowa kredytu to umowa, w której bank zobowiazuje sie oddac do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwote srodków pienieznych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiazuje sie do korzystania z niej na warunkach okreslonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach splaty oraz zaplaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu powinna byc zawarta na pismie i okreslac: strony, kwote i walute kredytu, cel kredytu, zasady i terminy splaty, wysokosc oprocentowania, wysokosc prowizji, sposób zabezpieczenia kredytu itp.

Zdolnosc kredytowa to zdolnosc splaty przez kredytobiorce zaciagnietego kredytu wraz z odsetkami w ustalonych terminach, od której moze byc uzaleznione udzielenie przez bank kredytu.

PRAWNE SRODKI ZABEZPIECZENIA KREDYTU

Rodzaje zabezpieczen wierzytelnosci pienieznych:
a) zabezpieczenie rzeczowe (materialne) - zabezpieczyciel odpowiada za dlug jednym przedmiotem majatkowym;
b) zabezpieczenie osobiste (prawne) - zabezpieczyciel odpowiada calym swym majatkiem (takze przyszlym).

Formy zabezpieczenia rzeczowego:

a) zastaw - ograniczone prawo rzeczowe upowazniajace wierzyciela (zastawnika) do zaspokojenia wierzytelnosci z rzeczy ruchomej obciazonej prawem zastawu, bez wzgledu na to, czyja jest ona wlasnoscia (zastawca); umowa o ustanowienie zastawu jest umowa realna (rzecz objeta zastawem musi byc w momencie zawarcia umowy oddana w posiadanie wierzyciela); przedmiotem zastawu moga byc równiez zbywalne prawa majatkowe (wierzytelnosci i prawa z papierów wartosciowych), ale wtedy umowa musi byc zawarta na pismie z data poswiadczona notarialnie lub urzedowo; zaspokojenie zastawnika z rzeczy obciazonych zastawem nastepuje na drodze sadowego postepowania egzekucyjnego;

b) zastaw rejestrowy - w tym przypadku rzecz obciazona zastawem pozostaje w posiadaniu wlasciciela (zastawcy), który moze nadal z niej korzystac; zastaw rejestrowy moze byc ustanowiony w celu zabezpieczenia wierzytelnosci banków, panstwowych osób prawnych, gmin oraz innych podmiotów; do ustanowienia zastawu rejestrowego konieczna jest umowa zastawnicza (zawarta na pismie pod rygorem niewaznosci) oraz wpis do rejestru zastawów prowadzonego przez sad rejonowy; zastaw moze obejmowac takze rzeczy przyszle;

c) hipoteka - ograniczone prawo rzeczowe upowazniajace wierzyciela do zaspokojenia wierzytelnosci z nieruchomosci oraz praw zwiazanych z nieruchomoscia, a nalezacych do zabezpieczyciela i pozostajacych w jego posiadaniu (wlasciciel nieruchomosci moze nia rozporzadzac dobrowolnie i w sposób nieograniczony, o ile doprowadzi to do zmniejszenia wartosci hipoteki ponizej kwoty zabezpieczonej wierzytelnosci);

d) subintabulat - hipoteka na wierzytelnosci zabezpieczonej hipoteka, do której stosuje sie przepisy zastawu na wierzytelnosci;

e) przewlaszczenie na zabezpieczenie - polega na przeniesieniu przez dluznika na wierzyciela prawa wlasnosci rzeczy ruchomej lub papierów wartosciowych i na zobowiazaniu wierzyciela do zwrotnego przeniesienia wlasnosci rzeczy na dluznika z chwila splaty kredytu; kredytobiorca moze nadal uzywac rzeczy, ale nie moze oddac jej do uzywania innej osobie bez zgody banku; bank moze rzecz przejac w swe posiadanie lub oddac innej osobie;

f) kaucja - w umowie o ustanowienie kaucji kaucjodawca zobowiazuje sie zlozyc w banku okreslona sume pieniezna, papiery wartosciowe lub wartosciowe rzeczy ruceconom (kosztownosci) i jednoczesnie upowaznia bank do zaspokojenia wierzytelnosci z przedmiotu kaucji w przypadku niesplacenia kredytu w terminie; w przypadku terminowej splaty kredytu bank zwraca kaucje;

g) blokada rachunku bankowego - kredytobiorca lub poreczyciel zleca bankowi zablokowanie okreslonej kwoty pienieznej na swoich rachunkach bankowych i jednoczesnie upowaznia bank do pokrycia z tych srodków zadluzenia w przypadku opóznien w splacie kredytu;

h) przelew wierzytelnosci na zabezpieczenie - umowa o cesje wierzytelnosci powoduje przejscie praw dotychczasowego wierzyciela (cedenta) na druga strone (cesjonariusza); umowa ta nie wymaga zgody dluznika; w razie terminowej splaty kredytu wierzytelnosc wraca do kredytobiorcy, w innym przypadku bank zaspokaja sie z tej wierzytelnosci.

Formy zabezpieczenia osobistego:

a) poreczenie - umowa, w której poreczyciel zobowiazuje sie wobec wierzyciela (kredytodawcy) do wykonania zobowiazania dluznika (kredytobiorcy), jesli ten zobowiazania nie wykona; poreczyciel odpowiada za zobowiazanie solidarnie z dluznikiem; w przypadku splaty dlugu przez poreczyciela, przysluguje mu regres w stosunku do dluznika; mozna takze poreczac za poreczyciela (podporeczyciel odpowiada wtedy solidarnie z poreczycielem i dluznikiem);

b) ubezpieczenie kredytu - umowa ubezpieczenia zawierana pomiedzy bankiem a zakladem ubezpieczen lub kredytobiorca a zakladem ubezpieczen, w której zaklad zobowiazuje sie do zaplaty okreslonego odszkodowania na wypadek, gdyby kredytobiorca nie splacil kredytu;

c) weksel gwarancyjny (in blanco) - samodzielna podstawa odpowiedzialnosci jego wystawcy i osób na nim podpisanych; moze byc wystawiony przez kredytobiorce lub inne osoby; w przypadku splaty kredytu weksel wraca do wystawcy, w innych przypadkach zostaje przez posiadacza uzupelniony o brakujace elementy w sposób uzgodniony w porozumieniu wekslowym; praw z weksla mozna dochodzic w trybie postepowania nakazowego (przyspieszonego i uproszczonego);

d) poreczenie wekslowe (aval) - powstaje przez zlozenie przez poreczyciela podpisu na wekslu wystawionym przez kredytobiorce; powoduje to w razie niesplacenia kredytu odpowiedzialnosc solidarna poreczyciela i dluznika za dlug;

e) przejecie dlugu - polega na zamianie osoby po stronie dluznika, do którego moze dojsc na podstawie umowy pomiedzy kredytodawca a osoba trzecia za zgoda dluznika lub na podstawie umowy pomiedzy dluznikiem a osoba trzecia za zgoda banku; umowa o przejecie dlugu powoduje, ze dotychczasowy dluznik przestaje nim byc;

f) przystapienie do dlugu - polega na pojawieniu sie po stronie kredytobiorcy dodatkowych osób, odpowiadajacych za dlug solidarnie z dotychczasowym dluznikiem.

---