Przedmiot Prawa Autorskiego
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym (samodzielnym) charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe) plastyczne, fotograficzne, lutnicze, wzornictwa przemysłowego, architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, audiowizualne (w tym wizualne i audialne).
Przedmiotem prawa autorskiego jest więc rezultat pracy twórcy. Np. komputer nie jest twórcą, bo nie robi nic samodzielnie tylko to co ma zaprogramowane i jest obsługiwany przez człowieka.
(Utwór jest przedmiotem prawa autorskiego od chwili ustalenia, chociażby miał postać nieukończoną. Ochrona przysługuje twórcy niezależnie od spełnienia jakichkolwiek formalności.)
Twórczość - oryginalność + twórczość równoległa = paralelna (dwóch twórców niezależnie od siebie tworzy to samo)
twórczość - zakaz naśladownictwa (plagiatu)
oryginalność - niepowtarzalność
oryginalność to coś więcej niż twórczość, wszystko co spełnia kryteria oryginalności, spełnia też kryteria twórczości.
Jeżeli coś jest twórczością nie musi być oryginalnością, ale jeżeli coś jest oryginalnością to na pewno jest twórczością.
Oryginalność - charakter przedmiotowy (ocena utworu przez kogoś z zewnątrz)
Twórczość - charakter podmiotowy (subiektywny) (ocena utworu przez twórcę = podmiot, )
Oryginalność zewnętrzna - forma wysłowienia np. dosłowne przytoczenie (cytat) lub forma opisowa. Oryginalność wewnętrzna - treść
Np. program telewizyjny w różnych gazetach nie ma oryginalności wewnętrznej bo treść jest taka sama we wszystkich, natomiast może wyróżniać się wyglądem, układem itd. jest to oryginalność zewnętrzna.
Utwór pierwotny - oryginalny utwór np. „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza
Utwór zależny - (2w1 utwór pierwotny + opracowanie)
Opracowanie cudzego utworu, w szczególności tłumaczenie, przeróbka, adaptacja, jest przedmiotem prawa autorskiego bez uszczerbku dla prawa do utworu pierwotnego. Np. adaptacja filmowa „Pana Tadeusza” Wajdy - scenariusz
Do opracowania potrzebna jest zgoda autora chyba że autorskie prawa majątkowe do utworu pierwotnego wygasły.
(Za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem.)
Dualizm Praw Autorskich
Twórcy przysługuje pełnia praw autorskich, czyli :
Niemajątkowe - autorskie prawa osobiste - (prawo do autorstwa, nienaruszalności, anonimatu, są niezbywalne nie podlegają wygaszeniu, dziedziczeniu, twórca nie może się ich wyzbyć)
Majątkowe - autorskie prawa majątkowe - ( prawo do czerpania korzyści z utworu podlegają zbyciu, dziedziczeniu, licencji, wygaszeniu, twórca może się ich wyzbyć)
Autorskie Prawa Osobiste
Jest to ochrona więzi twórcy z utworem. Autorskie prawa osobiste nie podlegają zbyciu, dziedziczeniu ani wygaszeniu. Ochronie podlegają niemajątkowe interesy twórcy , takie jak:
- Prawo do autorstwa utworu ( Prawo do oznaczenia utworu swoim nazwiskiem, pseudonimem, prawo do anonimatu. Naruszenie tego prawa: przywłaszczenie sobie utworu, wprowadzenie w błąd co do jego autorstwa, zatajenie twórcy przez inną osobę niż twórca.)
- Prawo do integralności (nienaruszalności) utworu (Prawo do nienaruszalności treści i formy utworu i prawo do rzetelnego wykorzystania utworu)
- Prawo do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności (Twórca może swobodnie decydować , czy i kiedy utwór zostanie udostępniony odbiorcom)
- Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Autorskie Prawa Majątkowe
Prawo do korzyści majątkowych z eksploatowania utworu, podlegają obrotowi czyli podlegają zbyciu, dziedziczeniu. Autorskie prawa majątkowe podlegają też wygaszeniu po 70 latach od śmierci autora chyba że umowa stanowi inaczej. (Jeżeli autor jest nieznany to wygasają 70 lat po pierwszym wydaniu)
Przejście Autorskich Praw Majątkowych
* (licencja) Utwór wraca do autora. Jeśli jest na czas nieokreślony można ja wypowiedzieć z rocznym wyprzedzeniem - jeśli umowa milczy licencja wygasa po 5 latach.
** jeśli umowa milczy na temat czy licencja jest wyłączna, czy niewyłączna interpretujemy ją jako niewyłączną.
[ w prawie pracy umowa musi być pisemna, ale jak jest ustna to tak jakby była pisemna i pracodawca ma obowiązek wydać pisemną umowę, natomiast w prawie autorskim jest inaczej, jeżeli przy przeniesieniu albo licencji wyłącznej umowa została zawarta ustnie to taka umowa nie jest ważna w świetle prawa. W prawie pracy przy umowie o pracę zawsze należy się wynagrodzenie nieważne czy umowa mówi, że się należy, czy że się nie należy, czy umowa milczy, natomiast w prawie autorskim tylko w tedy gdy umowa mówi, że się należy lub gdy umowa milczy ]
Jeżeli z umowy nie wynika, że przeniesienie autorskich praw majątkowych lub udzielenie licencji nastąpiło nieodpłatnie, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Pola Eksploatacji - Jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji.
Ustawodawca wyodrębnił 3 rodzaje: druk, dźwięk - cyfrowy, analogowy
Kryteria:
Utrwalanie i zwielokrotnianie utworu (każda technika nowe pole eksploatacji)
Rozpowszechnianie
Publiczne odtwarzanie, udostępnianie
Sankcje Z Tytułu Naruszenia Autorskich Praw Osobistych
Zadośćuczynienie za naruszenie autorskich praw osobistych ma charakter niemajątkowy
Twórca, którego autorskie prawa osobiste zostały zagrożone cudzym działaniem, żądać, aby osoba, która dopuściła się naruszenia:
- dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności aby złożyła publiczne oświadczenie o odpowiedniej treści i formie (np. sprostowanie) i złożyła przeprosiny.
Zagrożenie naruszenia - sankcja - zaniechanie
Dokonanie naruszenia - sankcja - przeprosiny, zadośćuczynienie
Jeżeli naruszenie było zawinione:
-sąd może przyznać twórcy odpowiednią sumę pieniężną tytułem zadośćuczynienia za szkodę moralną albo - na żądanie twórcy - zobowiązać sprawcę, aby uiścił odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez twórcę cel społeczny.
Sankcje Z Tytułu Naruszenia Autorskich Praw Majątkowych
Twórca może żądać od osoby, która naruszyła jego autorskie prawa majątkowe,
- zaniechania naruszenia (żeby na przyszłość nie naruszać)
- usunięcia skutków naruszenia
- wydania uzyskanych korzyści
- zapłacenia w podwójnej (niezawinienie), a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione, potrójnej wysokości stosownego wynagrodzenia z chwili dochodzenia (w chwili gdy idziemy do sądu jaka jest wartość rynkowa utworu)
Zawinienie
łac. culpa (bez złego zamiaru) wina cywilistyczna - wina w szerokim tego słowa znaczeniu
łac. dolus (zły zamiar) : wina karnistyczna
- bezpośredni
- ewentualny
Podmiot prawa Autorskiego - Twórca
Za twórcę uważa się osobę, której nazwisko jest uwidocznione na egzemplarzach utworu lub w jakikolwiek inny sposób zostało przedstawione do publicznej wiadomości. Ujawnienie autorstwa utworu przysługuje twórcy z tytułu posiadania przez niego praw osobistych. To, w jaki sposób autor oznaczy swój utwór zależy tylko i wyłącznie od niego, może go udostępnić pod pseudonimem lub anonimowo.
Do chwili nie ujawnienia swego autorstwa, autora zastępuje producent lub wydawca. Nadal jednak podmiotem prawa pozostaje działający anonimowo twórca utworu, a producent czy wydawca działający w jego imieniu nie nabywa jego praw a zastępuje go w wykonywaniu jego praw.
Każdy kto, tworzy dzieło z tytułu posiadanych praw osobistych, ma prawo do:
autoryzacji utworu;
nienaruszalności treści i formy utworu;
fachowe wykorzystanie utworu;
oznaczenie utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem, ewentualnie anonimowo;
kontrola nad wykorzystaniem swojego dzieła przez innych;
decydowanie o pierwszym publicznym udostępnieniu.
Autorskie prawa majątkowe do utworu zbiorowego, w szczególności do encyklopedii lub publikacji periodycznej, przysługują producentowi lub wydawcy, a do poszczególnych części mających samodzielne znaczenie - ich twórcom. Domniemywa się, że producentowi lub wydawcy przysługuje prawo do tytułu.
Utwór pracowniczy - Jeżeli ustawa lub umowa o pracę nie stanowią inaczej, pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
Przedmioty Prawa Własności Przemysłowej
Własność przemysłowa - rodzaj praw wyłącznych wynikających z narodowego, międzynarodowego lub regionalnego ustawodawstwa.
Własność przemysłową należy rozumieć nie tylko w stosunku do przemysłu i handlu, ale także do przemysłów rolnych (wino, ziarno, owoce, zwierzęta, itd.) i górniczych (minerały, wody mineralne. itd.).
Zgodnie z polskim prawem do przedmiotów własności przemysłowej zaliczamy:
projekty wynalazcze, w tym:
wynalazki; wzory użytkowe, wzory przemysłowe, topografia układu scalonego, projekty racjonalizatorskie,
ochrona konkurencji,
zwalczanie nieuczciwej konkurencji.
Wynalazek - nowe rozwiązanie techniczne, najczęściej poprzedzone przez pomysł. Według prawa patentowego wynalazek to, poddające się ścisłej definicji prawno-technicznej, unikalne rozwiązanie techniczne, nie opatentowane dotychczas.
Wzorem użytkowym jest nowe i użyteczne rozwiązanie o charakterze technicznym, dotyczące kształtu, budowy i zestawienia przedmiotu o trwałej postaci, przy czym użyteczność takiego rozwiązania wyraża się możliwością osiągnięcia celu mającego praktyczne znaczenie przy wytwarzaniu lub korzystaniu z wyrobu o cechach wzoru użytkowego.
Wzór przemysłowy - jest to "nowa i posiadająca indywidualny charakter postać wytworu lub jego części, nadana mu w szczególności przez cechy linii, konturów, kształtów, kolorystykę, strukturę lub materiał wytworu oraz przez jego ornamentację. Wytworem jest każdy przedmiot wytworzony w sposób przemysłowy lub rzemieślniczy, obejmujący w szczególności opakowanie, symbole graficzne oraz kroje pisma typograficznego, z wyłączeniem programów komputerowych.
Znak towarowy - niepowtarzalna nazwa, fraza, symbol, logo, projekt, obraz lub motyw użyty przez przedsiębiorstwo podczas kampanii reklamowych w celu uzyskania jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług wśród konsumentów.
Norma prawna - reguła postępowania
3 elementy normy prawnej :
- Hipoteza - określa podmiot prawa
- Dyspozycja - czyn zakazany
- Sankcja - kara
Przepis prawa - zapis prawny
Zwroty dookreślone - wskazówki albo definicja legalna, trzeba się jej podporządkować
Zwroty niedookreślone - ustawodawca odsyła do wartości poza prawnych np. moralność,
Utwór -każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnych charakterze; podmiot prawa autorskiego. W utworze chroniona jest nie tylko sekwencja ale także treść.
Utwór zależny - opracowanie cudzego utworu (np. adaptacja)
Utwór inspirowany - rzucenie pomysłu nierozwiniętego; inspiracja nie ma ochrony prawnej.
Utwór pracowniczy - utwór w ramach stosunku pracy (pracodawca zawłaszcza prace, bo finansuje jej koszta), pracownik nie może zrzec się wynagrodzenia.
Dlaczego zawłaszcza się mu wykonaną prace : pracownik dostaje wynagrodzenie, finansuje się mu wszystko i jak by dostał jeszcze prawa autorskie to by było za dużo.
Tekst prawniczy - tekst interpretacyjny tekstu prawnego :
- naukowy (doktryna)
- orzeczniczy ( judykatura)
Trzy filary cywilizacji:
- Arystoteles - prawda jest opisem zgodnym z rzeczywistością
- prawo rzymskie
- chrześcijaństwo (II tablica Mojżeszowa)
Dualizm praw autorskich:
- osobiste prawa autorskie
- więź twórcy z utworem zachowana na zawsze
Twórca - osoba, której nazwisko znajduje się przy utworze albo podane jest do informacji publicznej. Ma monopol autorski - to on decyduje czy utwór jest rozpowszechniony, pożyczony itp.
Domniemanie - osoba ma udowodnić, ze nie ja jestem twórca; nie jestem oskazrzony dopóki mi tego nie udowodnia
Współtwórcy - wspólne prawa autorskie; maja prawa do swoich części
Współtwórstwo:
- Zupełne - nie wynika kto co napisał (np. pisali razem książkę) (udział równy)
- Odrębne - wiadomo kto co napisał (np. w książce pod rozdziałem jest podpis autora, i załóżmy ze jeden napisał 3 rozdziały a drugi 5 to maja podział według tego ile napisali…) , maja podział zysków według tego ile kto napisał
Autoplagiat - współautor książki ma swoje rozdziały, później je publikuje i wydaje je pod inny tytułem
AUTORSKIE PRAWA OSOBISTE :
- chronią więź twórcy z utworem,
- prawo do integralności utworu,
- autor decyduje czy utwór ma być rozpowszechniany (oprócz utworu pracowniczego, bo tam decyduje pracodawca o tym )
AUTORSKIE PRAWA MAJATKOWE :
- prawo do korzyści z eksploatowania utworu (czyli emisji, adaptacji itp. - tzw. Pole eksploatacji)
- podlegają obrotowi:
Jak ktoś sobie kupi dom, to ten dom jest na zawsze nasz, a prawa majątkowe autorskie wygasają i każdy (po wygaśnięciu) może z nich korzystać- wydawać ale musi być zachowane imię nazwisko i tytuł pierwotny.
SANKCJE ( kary) :
- z tytułu naruszenia praw autorskich - korzystający,
- środki prawne - autor twórca
Wina - czyn zabroniony, uświadomiony, zły zamiar,
SANKCJE ( dziela się na..)
- NIE NARUSZANIE PRAW OSOBISTYCH
- ZAWINIONE NARUSZENIE AUTORSKICH PRAW OSOBISTYCH :
I. Zadanie zaniechania (zagrozenie praw osobistych)
II. Zadanie dopełnienia usuniecia skutkow naruszenia (np. wycofanie książki i ksiegarnii - bo była plagiatem)
Autorskie prawa majątkowe przechodzą przez :
- dziedziczenie
- umowę
UMOWA: (dzieli się na .. )
PRZENIESIENIE (nabywca)
- na zawsze
- nie można zarzadać podwyższenia wynagrodzenia
LICENCJA (licencjobiorca)
- określona, jeśli umowa nie mówi inaczej to na 5 lat
- jeśli na nieokreślony czas to można ja wypowiedzieć
- można zarzadać wyższe wynagrodzenie ale przez sąd
Podział pól eksploatacji :
+ wytwarzanie, utrwalanie określoną technika i zwielokrotnianie
+ obrót, użyczanie lub najem (sprzedaż)
+ rozpowszechnianie i inne niż wyżej :P
Np. Obraz można:
+ kupić
+ wynająć na lata
+ lub do galerii pójść sobie go obejrzeć
Przejście autorskich praw majątkowych :
+ przeniesienie - pisemnie
+ licencja - nie mousi mieć umowy pisemnej
PRZEJSCIE, PRZEJECIE I PRZENIESIENIE to sa trzy różne zagadnienie żebyście się nie pomylili ;)
Licencje można wypowiedzieć, a przeniesienie - nie .
LICENCJA (dzieli się na…)
-Wyłączna - zachowanie formy pisemnej; na danym polu eksploatacji, jeden podmiot.
- Niewyłączna - dowolna ilość podmiotów
Jeśli upłynie 5 lat licencji to automatycznie przechodzi na czas nieokreślony.
Drobne utwory -> przeniesienie
Duże utwory -> licencja
Sankcje :
- zasada pełnego odszkodowania
- zwielokrotnianie stosowanego wynagrodzenie - odszkodowanie się podwaja lub trzykrotność
- zawinione naruszenie ( zaplata) :
+ dla twórcy - podwójne
+ na fundacje - potrójne
Zawinione - jak się ma świadomość łamania prawa
Kulpa - narusza się prawo ale nie ma się złych zamiarów
Zbiorowe zarządzanie
- twórcy drobnych utworów,
- korzystający z drobnych utworów płacą jakiś mały % a stowarzyszenie dzieli sumę na tych stowarzyszonych ..