Charakterystyka systemów jakości Co to jest jakość? Pesymista mówi, że szklanka jest w połowie pusta, optymista, że jest do połowy pełna a specjalista do spraw jakości, że dwa razy za duża. Jakość według normy PN-EN 28402/93 jest to ogół cech i właściwości wyrobu decydujących o zdolności wyrobu do zaspakajania stwierdzonych lub przewidywanych potrzeb. Inną definicję jakości przedstawia ekonomia. W ekonomii jakość towaru jest nazywana użytecznością. Jest to rodzaj zadowolenia, jakie daje konsumentowi użytkowanie lub posiadanie danego wyrobu. Na jakość produktu składają się: cechy wyróżniające dany produkt od innych czas potrzebny na wykonanie produktu koszta jego wytworzenia Wszystkie firmy, duże i małe, mają już ustalony sposób lub system prowadzenia działalności. Możliwe, że w małej firmie system ten działa całkiem skutecznie, lecz w sposób nieformalny i zapewne nie udokumentowany. Normy dotyczące systemu jakości identyfikują te cechy, które mogą pomóc firmie konsekwentnie spełniać wymagania swoich klientów. Nie nakazują one czegoś całkowicie nowego. System jakości służy do oceny, jak i dlaczego coś się robi, do prowadzenia zapisu, jak się to robi oraz do rejestrowania wyników, aby wykazać, że zostało to zrobione. Jest wiele małych firm, które już prowadzą wiele spośród działań określonych w normach. Wielu klientów, zarówno sektora prywatnego jak i publicznego, uważa, że do firm posiadających system jakości można mieć zaufanie. Może to być jednym z powodów, dla których warto wprowadzić taki system. Mogą też być inne powody, np.: poprawa wyników jakościowych, koordynacji i produktywności; większe skupienie się na celach firmy i oczekiwaniach klientów; uzyskanie i utrzymanie jakości wyrobu spełniającej określone i przewidywane potrzeby klienta; możliwość zarządzania firmą z przekonaniem, że osiąga się i utrzymuje zamierzony poziom jakości; dostarczenie klientom oraz potencjalnym klientom dowodów świadczących o możliwościach organizacji; otwarcie nowych możliwości rynkowych lub utrzymanie posiadanej pozycji na rynku; certyfikacja/rejestracja; Pierwsze normy poruszające aspekty jakości powstały na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, a dotyczyły branży wojskowej w Stanach Zjednoczonych. W oparciu o tego typu normy powstały później unormowania branżowe. W latach siedemdziesiątych niektóre kraje opracowały normy o charakterze wielobranżowym. W 1977 roku niemiecki instytut normalizacyjny DIN zgłosił do ISO (International Standardization Organization - Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna), wniosek o ujednolicenie norm krajowych. Na tej podstawie w 1980 roku powołano Komitet Techniczny ISO ds. zarządzania jakością i zapewnienia jakości. Komitet ten stworzył najpierw normę zawierającą terminologię ISO 8402, a w 1985 roku pierwsze projekty serii ISO 9000. Serią ISO 9000 zaczęto stosować najpierw w przemyśle lotniczym i kosmicznym, a także w wojsku i elektrowniach jądrowych. Później zorientowano się, że jest ona przydatna także w przedsiębiorstwach o innych profilach. Dziś jest to chyba najbardziej znana seria norm, której oznaczenia coraz częściej pojawiają się w reklamach produktów i usług. ISO zwykło, co około 5 lat wydawać nowe, poprawione wersje norm. Najważniejszą i najbardziej prestiżową normą, o którą zabiega wiele firm jest właśnie międzynarodowa norma ISO. Sam system jakości nie poprawi automatycznie procesów pracy lub jakości wyrobu, nie rozwiąże wszystkich problemów firmy. Oznacza on bardziej usystematyzowane podejście do działalności przedsiębiorstwa. Nie należy mylić norm dotyczących systemu jakości z normami dotyczącymi wyrobu. Większość organizacji, dla których pojęcie "systemy jakości", a szczególnie "norm serii ISO 9000" jest nowością, myli jakość wyrobu z zarządzaniem jakością. Stosowanie norm dotyczących wyrobu, systemu jakości oraz doskonalenia jakości prowadzi w sposób oczywisty do większego zadowolenia klientów oraz wzrostu konkurencyjności firmy. Normy te nie są wzajemnie sprzeczne. Normy ISO 9000, które zyskały międzynarodowe uznanie i akceptację, tworzą zbiór norm. Jedne z nich określają wymagania dotyczące systemów jakości (ISO 9001, ISO 9002 i ISO 9003), inne podają wytyczne pomocne w interpretacji i wdrażaniu systemu jakości (ISO 9000-2, ISO 9004-1). Międzynarodowe normy ISO 9000 - ISO 9004 to forma nowego, całościowego podejścia do kwestii zapewnienia jakości. Obecnie, kiedy nawet największe korporacje nie usiłują już wszystkiego robić same i coraz więcej elementów i podzespołów czerpią z kooperacji zewnętrznej, międzynarodowe gwarancje niezawodności dla każdego składnika produktu finalnego nabierają szczególnego znaczenia. W zagranicznej praktyce gospodarczej zespół norm ISO 9000 znajduje coraz szersze zastosowanie przy zawieraniu umów między poszczególnymi firmami, stanowiąc swoistą gwarancję dla odbiorców, że producenci (dostawcy) wyrobów zdolni są do dotrzymania umów w zakresie ustabilizowanej wysokiej jakości produkcji. Normy te stosuje się zarówno w tworzeniu dóbr materialnych, jak i w usługach czy handlu. Europejska Wspólnota Gospodarcza przyswoiła je w rozszerzonej formie jako euronormy serii EN29001 - EN29004. ISO 9000 zawiera wytyczne wyrobu i stosowania norm szczegółowych i tak: ISO 9001 - służy zapewnieniu jakości podczas etapów projektowania / konstruowania, produkcji, instalowania i obsługiwania (stosuje się, gdy zgodność z podstawowymi wymaganiami ma być zapewniona przez dostawcę we wszystkich wymienionych etapach). Norma ta jest stosowana, gdy zapewnienie odpowiedniego stopnia wiarygodności może być osiągnięte przez udokumentowanie zdolności dostawcy do niezawodnego projektowania, konstruowania, produkcji, instalowania i obsługiwania wyrobu. Norma wymaga by kierownictwo jednostki gospodarczej określiło i udokumentowało dostawcy swoją politykę, cele i zobowiązania dotyczące jakości. Polityka ta powinna być zrozumiała oraz wprowadzana i stale przestrzegana i stale przestrzegana na wszystkich szczeblach organizacyjnych. W tym celu trzeba określić wewnętrzne wymagania weryfikacyjne, zapewnić odpowiednie środki i skierować wykwalifikowany personel do działalności weryfikacyjnej. Działalność ta powinna obejmować: kontrolę, badania, systematyczną obserwację projektowania, produkcji, instalowania i obsługiwania procesów i/lub wyrobu. Przeglądy projektu i analizy systemu jakości powinny być przeprowadzone przez personel niezależny od bezpośrednio odpowiedzialnych za wykonywaną pracę. ISO 9002 - służy zapewnieniu jakości na etapach produkcji i instalowania (stosuje się, gdy zgodność z postanowionymi wymaganiami ma być zapewniona przez dostawcę w trakcie tych dwóch etapów). ISO 9003 - służy zapewnieniu jakości podczas kontroli i badań ostatecznych (stosuje się, gdy zgodność z postawionymi wymaganiami ma być zapewniona przez jedynie w trakcie tych dwóch etapów). Wymagania stawiane systemowi jakości, zawarte w tych trzech pierwszych normach, uzupełniają (a nie zastępują) wymagania techniczne dotyczące wyrobu lub usługi. Odbiorca i dostawca ustalają, która z norm (9001, 9002 lub 9003) najbardziej odpowiada potrzebom wynikającym z umowy oraz jakie ewentualne adaptacje powinny być wykonane. Wymagania stawiane systemowi jakości, zawarte w tych trzech pierwszych normach, uzupełniają (a nie zastępują) wymagania techniczne dotyczące wyrobu lub usługi. Odbiorca i dostawca ustalają, która z norm (9001, 9002 lub 9003) najbardziej odpowiada potrzebom wynikającym z umowy oraz jakie ewentualne adaptacje powinny być wykonane. Inny charakter ma norma ISO 9004, która dotyczy zarządzania jakością i elementów systemu jakości. Zawiera wytyczne dotyczące czynników technicznych, administracyjnych i ludzkich, wpływających na jakość wyrobów lub usług na wszystkich etapach tzw. spirali jakości od identyfikacji potrzeb odbiorcy do ich zaspokojenia. Otrzymanie certyfikatu ISO nie jest proste, Poprzedzone jest wielomiesięcznymi przygotowaniami i kontrolami. Przeprowadza się analizy porównawcze, które mają odpowiedzieć na pytanie, co jest już zgodne z procedurami ISO a co powinno być do nich przystosowane. Specjalna komórka przedsiębiorstwa sprawdza wszystkie procedury i zaleca zmiany w danym miejscu projektu lub produkcji. Powyższe kontrole i wprowadzone zmiany są sprawdzane przez przedstawicieli Polskiego Komitetu Normalizacji Miar i Jakości (PKNMJ), kontrola taka zwana jest auditem certyfikacyjnym. Audit jest prowadzony w celu oceny systemu zapewnienia jakości oraz jego elementów. Dla wprowadzenia ISO potrzebne jest przeszkolenie wszystkich pracowników, począwszy od szczebla produkcyjnego a kończąc na samym kierownictwie firmy. Szkolenie takie nie jest jednorazowe, musi odbywać się, co roku i również obejmują całą załogę bez wyjątku. Po otrzymaniu certyfikatu firma nadal musi przeprowadzać audity wewnętrzne w celu sprawdzania czy system jakości działa poprawnie. Również, co jakiś czas bez zapowiedzi odbywa się audit zewnętrzny, mający obowiązek sprawdzenia przedsiębiorstwa pod względem otrzymanego certyfikatu. Centrum całego systemu jakości jest struktura organizacyjna wraz z podziałem odpowiedzialności, procedurami i instrukcjami, które umożliwiają zarządzanie przez jakość i ciągłe doskonalenie jakości. W normach serii ISO 9000 wyraźnie została określona struktura dokumentacji. Struktura ta przedstawia się następująco: Księga jakości jest dokumentem określającym politykę jakości i opisującym system jakości w organizacji. Zawiera ona politykę jakości, podział odpowiedzialności i uprawnień, a także wzajemne stosunki pracowników oraz procedury i metody w systemie jakości. Dodatkowo załączone są ustalenia w zakresie przeglądu, aktualizacji i nadzorowania księgi jakości. Księga jest elementem niezbędnym dla tworzenia systemu jakości oraz późniejszej jego certyfikacji. Jest także podstawowym dokumentem systemu zapewnienia jakości i przedmiotem każdego auditu. W księdze tej jest zawarte szereg ważnych funkcji, opisuje organizację struktury i przebiegów, stwarza warunki do ponoszenia pełnej odpowiedzialności za produkty, umożliwia redukcję zbędnej pracy przy analizie przebiegów procesów oraz opracowaniu procedur (a więc redukcję kosztów), ułatwia wskazanie każdemu pracownikowi jego miejsca i wkładu w tworzenie jakości, przedstawia całościowo przedsiębiorstwo oraz zadania poszczególnych wydziałów, a także jest dowodem sprawnego systemu jakości. Natomiast procedura systemu jakości to udokumentowany sposób wykonywania czynności objętej systemem. Jest ona sporządzona na piśmie. Jej celem jest określenie sposobu wykonania danego działania. Tworzenie procedur odbywa się według ścisłych reguł, które precyzuje norma ISO 9000. Procedury są ponadto zapisywane w postaci graficznych wykresów przebiegów, tzw. logigramów. Jeśli procedura wymaga uszczegółowienia tworzy się instrukcje. Dotyczą one np. obsługi maszyn czy wykonywania konkretnych czynności. Oczywiście nie opisuje się ruchów elementarnych, gdyż zgodnie z unormowaniem przyjmuje się pewien stopień umiejętności wykonującego instrukcję. Norma ISO 9000 wymaga tylko 12 procedur, a zaleca dodatkowych 5. Razem, więc 17, a więc mniej nawet niż wszystkich punktów normy. Nie zaleca się robienia procedur tam, gdzie nie są wymagane. Należy też uważać na nadinterpretację przepisów normy. Kto potrzebuje certyfikatu ISO 9000? Międzynarodowe Standardy Jakości wdrażają firmy, które realizują długofalowe strategie działania, wprowadzają nowe technologie, dążą do uporządkowania własnej struktury organizacyjnej, działają na rynkach międzynarodowych, dążą do podniesienia własnej konkurencyjności, realizują strategię nastawioną na spełnienie oczekiwań klientów. Podsumowując, norma jakości ISO 9000 powoduje: Usprawnienie organizacji i zarządzania firmą; Wzrost wiarygodności przedsiębiorstwa; Obniżenie nakładów materiałowych i kosztów funkcjonowania organizacji; Stworzenie przejrzystych zasad odpowiedzialności i premiowania pracowników; Usprawnienia obiegu informacji w firmie; Zmniejszenie strat związanych z brakami i reklamacjami; Podniesienie image firmy; Ułatwienie nawiązywania kontaktów międzynarodowych; Aktywne, skuteczne i szybkie identyfikowanie i rozwiązywanie problemów; Unikanie błędów, zamiast ich poprawiania; Zadowolenie klientów, partnerów i współpracowników; Klarowny podział kompetencji i odpowiedzialności eliminujący konflikty wewnętrzne; Uzyskanie przewagi nad konkurencją Założeniem ISO jest robić wszystko dobrze za pierwszym razem. Szybki rozwój przemysłu spowodował konieczność większej dbałości o środowisko niż dotychczas. Można oczywiście wydawać kolejne zakazy i mnożyć kary, ale cóż z tego, jeśli przedsiębiorstwom nie chce się lub twierdzą, że nie są w stanie zmniejszyć zanieczyszczeń. Wobec tego rozpoczęto zachęcanie przedsiębiorstw do zmiany postaw. Początkowo firmy podejmowały działania po zakończeniu procesu wytwarzania, jednakże między innymi doświadczenia z wdrażaniem systemów jakości zasugerowały celowość wprowadzenia działań jeszcze na etapie produkcji. Stąd pojawiło się ostatnio zarządzanie środowiskowe, które polega na redukcji ilości zanieczyszczeń i odpadów u źródła ich powstawania. W tych działaniach realizuje się znaną już zasadę "myśl globalnie - działaj lokalnie". Odchodzi się, więc od kontrolowania zanieczyszczeń, na rzecz zarządzania środowiskowego. Podstawowym narzędziem realizacji zarządzania środowiskowego jest analiza cyklu życia produktu. Są to zorganizowane i ciągłe działania, których celem jest zapobieganie powstawaniu i systematyczna redukcja zanieczyszczeń. Realizowany w przedsiębiorstwach program czystszej produkcji jest dobrym początkiem wdrożenia zarządzania środowiskowego według wymagań normy ISO 14001. System ten realizuje się między innymi w oparciu o Koło Deminga (metoda PDCA- planuj, wykonuj, sprawdzaj, działaj). Najlepszym i najbardziej skutecznym sposobem, choć bardzo trudnym, jest połączenie obu certyfikatów jakości, czyli ISO 14001 z ISO 9000. Połączenie tych dwóch dokumentów sprawia, iż firma staje na najwyższym światowym poziomie zarządzania jakością i zarządzania środowiskowego, co daje naprawdę światowy prestiż dla przedsiębiorstwa.

Szukasz gotowej pracy ?

To pewna droga do poważnych kłopotów.

Plagiat jest przestępstwem !

Nie ryzykuj ! Nie warto !

Powierz swoje sprawy profesjonalistom.

---