WYCHOWANIE W KLASIE SZKOLNEJ - ŁOBOCKI -
Struktura grupowa klasy szkolnej - A) Pozycja społeczne (Łobocki) - a) Miejsce ucznia w klasie, w gr. społecznej + rola społeczna, b) Zbiór zasad, norm określających sposób zachowania się ucznia zajmującego określoną pozycje, c) Liderzy (wybitni) - średniacy - nie lubiani; B) Struktura grupy - Układ powiązanych ze sobą pozycji społecznych, - Ma charakter hierarchiczny (wysokie i niskie pozycje członków grupy), - Obserwujemy ściśle określone rodzaje powiązań między poszczególnymi pozycjami jakie zajmują członkowie, - Każda klasa ma swoją własną strukturę (lub kilka w jednej klasie), - Relacje, związki, stosunki oraz skład w grupie, - Każdy się tu liczy, - gdy dużo „kominów” zróżnicowana struktura, - gdy równo grupa zgrana, - rodzaje struktur: władzy + socjometryczna + komunikowania + awansu; C) Kryteria podziału pozycji społecznej (wg Bale - cztery wersje) - a) Dostępność członków grupy do różnego rodzaju środków ułatwiających rozwią-zywanie napotkanych w grupie problemów, b) Zakres kontroli nad członkami grupy, c) Znaczenie lub poważanie jakie mają poszczególni członkowie w grupie, d) Stopień w jakim członkowie grupy solidaryzują się lub identyfikują z grupą; D) Rodzaje struktur grupowych (cztery) - a) Struktura władzy - kontrola nad zachowaniem się innych osób, b) Struktura socjometryczna - określa pozycje uczniów lubianych i nie lubianych oraz stosunki sympatii, uznania, popularności, c) Struktura komunikowania się - poszczególne pozycje są określane ilością przekazywanych i otrzymywanych informacji przez członków grupy, d) Struktura awansu - możliwość zajmo-wania wyższych pozycji w grupie; E) Charakter struktury - a) Formalna (makro i mikro )- Określają ją z reguły przepisy i zarządzenia szkolne (uczęszczanie do szkoły regularnie, plan lekcji - nie można tego zmienić), - Nie ma okazji wyrażania własnych uczuć (zachowanie ucznia wyznacza określony zbiór przepisów zabraniających lub nakazujących), - Istniejąca w klasie formalna struktura grupy odzwierciedla obowiązujące w niej przepisy prawne, regulaminowe i zwyczajowe szkoły, b) Nieformalna - Powstaje żywiołowo niezależnie od formalnych przepisów i norm życia szkoły, - Jest rezultatem spontanicznych, wzaje-mnych oddziaływań uczniów a zwłaszcza nie kontrolowanego ich porozumiewania się ze sobą; F) Właściwości optymalnego modelu struktury - a) Ukształtowanie takich struktur grupowych w klasie, które pokrywałyby się wzajemnie tzn. nie istniałyby żadne sprzeczności pomiędzy strukturą formalną i nieformalną klasy, b) Nauczyciel poprzez wyznaczony mu podział zadań i funkcji odpowiadał oczekiwaniom uczniów, c) Wykonywane przez ucznia zadania i funkcje odpowiadały oczekiwaniom nauczyciela i potrzebom szkoły; Przywództwo w klasie szkolnej - A) Przewodzenie a kierowanie (przeciwstawne) - a) KIEROWANIE - Pełnienie kierowniczej roli zgodnie z oficjalnymi, formalnymi przepisami obowiązującymi w grupie, b) PRZEWO-DZENIE - Kierowanie grupą wg norm grupowych w jej nieformalnym nurcie (zgodnie z ich wew. oczekiwaniem tego co robi nieformalny przywódca); B) Cechy kierowania wg Gibb - a) Zwierzchnictwo jest wyrazem formalnie spełnionej władzy pozbawionej spontanicznego uznania ze strony poszczególnych członków grupy, b) Cele grupowe są dyktowane oraz narzucane przez kierownika grupy zgodnie z jego osobistymi interesami (członkowie pozbawieni współdziałania), c) Uczestnicy pozbawieni są pozytywnej motywacji do wykonywania działań służących realizacji narzuconych im celów, d) Brak głębszych więzi emocjonalnych między „kierow-nikiem” a jego podwładnymi (kierownik dąży do utrzymania dyscypliny i podporządkowania); C) Czynniki sprzyja-jące wyłanianiu przywódców - a) PSYCHOFIZYCZNE - Cechy osobo-wości, zdolności, umiejętności + cechy fizyczne oraz intelektualne, b) SYTUA-CYJNO-GRUPOWE - Wszystko co jest poza zasięgiem własnej osobowości przywódcy - czyli są to zdarzenia i sytuacje jakie mają miejsce w klasie; D) Wymagania stawiane przywódcom - Autorytet np.: pod względem siły (czynniki psychofizyczne), - Nie musi być wysoko w funkcji formalnej, - Demokratyczny typ władzy (przyjmuje zdanie większości), - Pobudza klasę do działania (sprawny organizacyjnie), - Stwarza dobrą atmosferę, - Kiedy się nie sprawdza sam powinien „odejść”; E) Cechy dobrego przywódcy - a) Planowanie - precyzowanie celów, b) Organizowanie - przydział zadań, c) Kontrolowanie - zgodność wykonania z zamierzeniem + korygowanie odchyleń; WARUNKI EFEKTYWNOŚCI PRACY NAUCZYCIELA => Style kierowania wychowania przez nauczyciela - A) AUTOKRATYCZNY - Nauczyciel wie najlepiej i najwięcej i sam określa cele grupy (grupa nie bierze udziału w podejmowaniu decyzji) + Nauczyciel surowy - stosuje rygor i kary, B) LIBERALNY - Nauczyciel mało konsekwentny i nie wiadomo czego chce (luzak) + Uczniowie nie wiedzą jakie są jego wymagania, C) DEMOKRA-TYCZNY - Najkorzystniejszy (z wyjątkiem maluchów) + Nauczyciel godny zaufania - życzliwy, wyrozumiały, sympatyczny, chwalący, pomocny, przy-jazny, kontaktowy, do podyskutowania; Stawianie uczniom odpowiednich celów - a) uświadomienie uczniom że to co robią to robią dla siebie, b) użyteczność społeczna materiału/wiedzy, c) atrak-cyjność - stawiać wysokie wymagania (wyzwanie); Samoocena i samokontrola wychowawcy klasy; Techniki wychowawcze - trójetapowa sesja pomysłowości - a) „sondaż opinii o uczniach” - rekonstrukcje, obrazy, badanie socjometryczne (nie może być sondaż publiczny + nie pytać o negatywy), b) „burza mózgów”, c) „decyzji grupowej” - dojrzalsza młodzież, podejmowana z inicjatywy uczniów lub nauczyciela pozwala na przyswajanie norm, d) „socjodramatyczna” - wspólne omówienie problemu i przedstawienie; Błędy w technikach wychowawczych - a) nadużywanie kierowniczej roli, b) zlekceważenie sytuacji w klasie, c) brak zainteresowania uczniów, c) koncen-trowanie się na problemach negatywnych, d) zrutynizowanie; Współdziałanie wychowawcy klasy z rodzicami - Jest to wykorzystanie przez nich wspólnych działań służących dobru i pomyślności poszczególnych uczniów i ogółu klasy; Zasady współdziałania wychowawcy z rodzicami - A) POZYTYWNEJ MO-TYWACJI - Nieodzowny warunek skutecznego współdziałania wychowawcy klasy i rodziców (dobrowolny i chętny) , B) JEDNOŚCI CELÓW (PARTNER-STWA) - Równorzędne prawa i obowiązki wychowawcy klasy i rodziców w ich wzajemnym współdziałaniu, C) WIELOSTRONNEGO PRZEPŁYWU INFORMACJI - Konieczność urucho-mienia różnych „kanałów” porozu-miewania się między wychowawcą a rodzicami, D) WSPÓLNOŚĆ ODZIA-ŁYWAŃ (spójność oddziaływań) - Konieczność realizowania przez szkołę i rodziców zgodnych ze sobą celów wychowania, E) AKTYWNEJ I SYSTEMATYCZNEJ WSPÓŁPRACY - Potrzeba czynnego i stałego zaanga-żowania się wychowawcy i rodziców w proces wychowania (wykonywanie zadań w ramach wzajemnego współdziałania); Współdziałanie zbiorowe - A) SPOTKA-NIA ROBOTNICZE - Zebrania rodziców - zapoznanie rodziców z treścią programu nauczania i metodami jego realizacji + informowanie o sprawach wychowaw-czych (uprzystępnianie osiągnięć szkolnych - gazetki, plansze itp.), B) SPOTKANIA TOWARZYSKIE - Z okazji uroczystości i imprez klasowych (np.: Dzień Matki), C) SPOTKANIA OKOLICZNOŚCIOWE - Przy kawie lub herbacie poza klasą/szkołą (np.: w mieszkaniu jednego z rodziców), D) SPOTKANIA Z EKSPERTEM - Specjalnie zaproszony gość (pedagog, pracownik naukowy, lekarz pedagogizacja rodziców), E) SPOTK-ANIA DOTYCZĄCE TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH - Inicjowanie przez danego eksperta dyskusji wśród rodziców na temat nieprzystosowania społecznego uczniów i rozstrzyganie wyłaniających się kwestii spornych, F) SPOTKANIA PEDAGOGICZNE - Wykład eksperta lub odczyt prac na temat wychowania; Współdziałanie indywi-dualne - FORMY - A) KONSULTACJE PEDAGOGICZNE - Wspólne poszuki-wanie rozwiązania tzw. Poradnictwo wychowawcze lub zawodowe, B) WIZYTY DOMOWE, C) POROZU-MIEWANIE SIĘ KORESPONDEN-CYJNIE - Pisemna relacja o wynikach w nauce i zachowaniu ucznia, D) ROZMOWY TELEFONICZNE - Okolicznościowo wymiana informacji lub udzielanie porad w sprawach wych-owawczych; Współudział rodziców w życiu klasy - tzw. Działalność klasowa (trójki klasowe) - Działalność klasowej rady rodziców - trójki klasowej + komitetu rodzicielskiego + Współudział rodziców w pracy dydaktyczno wychowawczej - a) stwarzanie odpowiednich warunków do odrabiania lekcji, b) okazywanie stałego zainteresowania postępami w nauce, c) właściwe reagowanie na oceny własnych dzieci, d) organizowanie czasu wolnego uczniów, e) udzielanie uczniom pomocy w wyborze szkoły, zawodu; Postawa wychowawcy klasy - a) ogól względnie trwałych przekonań o wychowanku oraz dyspozycji do jego oceniania i emocjonalnego nań reagowania, b) uwzględnia trwałe dyspozycje do zachowania się wobec niego, c) dawanie uczniom dobrego własnego przykładu, d) wykazywanie się kompetencją meryto-ryczną, e) sprawiedliwość wobec uczniów, f) styl kierowania klasą demokratyczny, g) oryginalność + tożsamość, h) sytuacyjne zdobycie zaufania (coś dla dobra klasy); Kierownik - formalna osoba + nie zawsze jest przywódcą grupy + musi spełniać dobre i złe sprawy + musi „tykać” się tego co klasa nie lubi + Przywódca spełnia tylko dobre rzeczy np.: balanga itp.; PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH - Niepowodzenia szkolne A) wychowawcze, B) dydaktyczne - a) ukryte, b) jawne - przejściowe + względnie trwałe (drugoroczność + odsiew); Przyczyny niepowodzeń - a) społeczno - ekonomiczne status społeczny i materialny, b) biopsychiczne wygląd, wady, cechy osobowości ucznia, c) dydaktyczne przygotowanie N, jakość pracy N, wymagania, interpretacja ocen; Program „7 kroków” - a) 7 spotkań - jako 7 progów dotyczących zagrożeń społecznych, b) ukierunkowanie pracy przeciw nałogom - uczniowie + rodzice + nauczyciele; Walka z niepowodzeniami - A) PROFILAK-TYKA DYDAKTYCZNA - a) N mówi - „moja wina”, b) N zaczyna poprawiać siebie, własne błędy; B) DIAGNOZA PEDAGOGICZNA - a) Wywiad z uczniami, b) Wgląd w stosunki bezpośrednia rozmowa; C) TERAPIA - a) Lekcje wyrównawcze, b) Lekcje kompensacyjne - przedmiotowe; Dyscyplina - najważniejsza dla wychowania fizycznego, - encyklopedia pedagogiczna w zajęciach szkolnych (Wykład Wojciecha Pomykało strona 148 ); Planowanie wychowawcze nauczyciela WF - Cele i zadania wychowawcze dla WF-u => a) R.Botwiński - „Kultura Fizyczna w Szkole”, b) 17 gr.celów dla kultury fizycznej, c) CEL - założenie osiągnięć, dążenie do finału, jest daleki, d) W drodze do celu wykonujemy „x” zadań, e) ZADANIA - tworzy nauczyciel, sytuacje, wydarzenia które wykonuje w dążeniu do celu, f) Przykład: „x” zadań plan treningowy + cel ukończenie maratonu; 17 grup celów + 30 zadań do nich (wg.Botwińskiego) - 1.świadomej dyscypliny, 2.Wzajemnej odpowie-dzialności, 3.Współdziałania zespołowego, 4.Poszanowania życia i zdrowia drugiego człowieka, 5.Samokontroli i samooceny, 6.Samodoskonalenia, 7.Samodzielności, 8.Osobistej odwagi, 9.Wytrwałości w działaniu, 10.Poznawania siebie i innych ludzi, 11.Osiągania zamierzeń, 12.Twór-czej percepcji, 13.Twórczej ekspresji, 14.Poznawczej dociekliwości, 15.Innowa-cyjności, 16.Wrażliwości wobec środo-wiska naturalnego, 17.Kontaktu ze środowiskiem naturalnym