PSYCHOLOGIA GRUPY SPOŁECZNEJ I TŁUMU Grupa społeczna - jest to formacja która składa się z pewnej liczby osób pozostających ze sobą wzajemnie w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grupy. Tak więc grupa społeczna jest sekcja, zmiana służbowa jednostka straży pożarnej, paczka koleżeńska, zespół sportowy. Rodzaje grup społecznych: 1.Podział ze względu na liczebność. a)grupy małe (których członkowie kontaktują się ze sobą bezpośrednio) b)grupy duże - większa liczebność członkowie kontaktują się pośrednio i mogą się nie znać osobiście 2.Podział uwzględniający powstanie grup: a) grupy nieformalne - powstają w sposób spontaniczny, nie są one celowo i odgórnie ograniczane, grupy te zaspokajają szereg potrzeb psychicznych i społecznych ich członków. b)grupy formalne - organizowane są celowo wokół określonych zadań. Mają one określoną strukturę organizacyjną. Powstają w sposób odgórny ich normy zostały określone z zewnątrz (oddziały straży pożarnej) 3.Z uwagi na cele grupy: a)grupy polityczne-podstawą są wspólne poglądy i ideologia b)grupy ekonomiczne-spółki, stowarzyszenia, ekon. cel dział c)grupy religijne-kościoły związki wyznaniowe, sekty d)grupy towarzysko zabawowe-łączące ludzi o podobnych zainteresowaniach e)grupy rodzinne oparte na więzach, pokrewieństwa f)wychowawcze celowo tworzone z zadaniem formowania wartościowych cech osobowości. 4.Podział z punktu widzenia odstępstwa od norm oraz typu kierowania: a)grupy o strukturze demokratycznej-decyzje w drodze wzajemnego porozumienia i w wyniku zbiorowej dyskusji. b)grupy autokratyczne-występuje ścisłe przestrzeganie norm a decyzje podejmowane są arbitralnie przez kierującego grupą. c)grupy liberalne w których normy przekraczane są bez poważniejszych sankcji, kierownictwo jest chwiejne i niezdezdecydowane. 5.Podział ze względu na łatwość dostępu dla członków a)grupy otwarte - dostępne dla osób z zewnątrz bez ograniczeń b)grupy na wpół otwarte do których wejść można spełniając pewne kryteria (wykształcenie) c)ekskluzywne -stosuje ściśle określone i dość surowe kryteria. (Akademia Nauk) Tłum -jest przelotnym zgromadzeniem większej ilości ludzi na takiej przestrzeni która dopuszcza do bezpośredniego kontaktu między tymi osobami. Wszyscy ci ludzie reagują spątanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób. Tłum zawsze zbiera się i kształtuje pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych (gniew, poczucie krzywdy, szukanie zemsty). Zwykle w tłumie panuje napięcie emocjonalne, które wzmaga poczucie własnej osoby, a zmniejsza poczucie odpowiedzialności za podejmowane czyny co prowadzi do brutalności i agresywności , dlatego też uczestnicy są zdolni do zachowań jakich nie dopuścili by się w normalnym zachowaniu , w ustabilizowanych sytuacjach. Rodzaje tłumu: a) tłum agresywny ( atakujący , terroryzujący , walczący) b) uciekający (ogarnięty paniką) c) nabywający ( rabujący, grabierczy) d) demonstrujący Panika jest najbardziej niebezpieczną i szkodliwą postacią strachu , powoduje ślepą ucieczkę. Panika wywiera szczególnie zgubny wpływ w gęstych skupiskach ludzi. Jednym z najważniejszych czynników wywołujących panikę jest słowo. Przyczyną paniki jest zaskoczenie. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych: tłum ogarnięty paniką rusza na oślep. Zapobieganie panice jest to całokształt przedsiwzięć które mają bezpośrednią lub pośrednio zapewnić ochronę przed paniką i jej tragicznymi skutkami. Zwalczanie tłumu panicznego jest to całokształt przedsięwzięć które mają na celu rozproszenie tłumu i opanowanie sytuacji panicznej. Zapobieganie panice : a) bezpośrednie - polegające głównie na rozładowaniu napięcia psychicznego w pierwszej fazie powstania paniki. , kiedy mamy do czynienia z indywidualnym stanem panicznym . Zapobiec panice , kiedy powstał indywidualny strach i nastrój może tylko osoba opanowana spokojna zdecydowana , która liczy się z autorytetem
b) pośrednie - jednym ze sposobów zapobiegania panice są ćwiczenia na obiektach z pozoracją pożaru i ewakuacją (gdy są powtarzane powodują wyrobienie nawyku spokojnego opuszczenia pomieszczenia gdy nastąpi pożar). Zapobieganie panice wśród strażaków: 1.Sprawnie prowadzona akcja 2. Logiczniej i jaśniej zrozumiałe rozkazy 3. Dobre przygotowanie dowódcy do zawodu PSYCHOLOGOJA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH Człowiek nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swych potrzeb. Utrudniają mu to różne przeszkody. Zarówno tkwiące w nim samym jak i zewnętrzne. Sytuacje trudne są to sytuacje nowe , różniące się w jakiś wyraźniejszy sposób od sytuacji w której podmiot (człowiek). Przegląd sytuacji trudnych w zawodzie strażaka a) potrzeby wynikające z kontaktów między ludzkich , powstających konfliktów , konieczności akceptacji funkcyjnych norm społecznych i oddziaływanie grup nie formalnych b) niemożliwość zaspokajania własnych potrzeb różnej natury konomicznej , społecznej , samorealizacji; c) stan czuwania i oczekiwania odczuwa się na zdrowiu (wymagające interwencji); d) moment alarmu i dojazdu do miejsca zdarzenia; e) obciążenia fizyczne wynikające z konieczności obsługi sprzętu o dużym ciężarze wymagającym dużego wysiłku i warunków pracy ( podmokły teren , dachy schody pozycja przy pracy ) f)mikroklimat środowiska pracy w której są takie elementy jak: wysoka , sucha i wilgotna temp. , zimno , wahania temp. przewiewy g)rytm pracy , często nieregularny , zmienny utrudniający prawidłowy wypoczynek i właściwe odżywianie h) obciążenia nerwowo psychiczne wynikające z własnego i innych ludzi życia i zdrowia , widoku ofiar pożarów i wypadków, braku technicznych środków działania uniemożliwiające skuteczność niesienia pomocy i) potrzeby zdrowia - obciążenie sprawności fizycznej i psychicznej, obciążenie zdolności i przydatności do wykonania zawodu, będące nie tylko efektem starzenia organizmu ale też powstające wobec szkodliwości obciążeń zawodowych. STRACH I ODWAGA PODCZAS AKCJI RAT. - GAŚNI Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła, wywiera wpływ na psychikę ludzką . Sytuacje powstają nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany sytuacji niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania, powodują naruszenie równowagi organizmu. Naturalną reakcją na zagrożenie jest strach .
Strach - odwaga podczas akcji ratowniczej Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła wywiera wpływ na psychikę człowieka. Sytuacje te powstają zazwyczaj nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany w sytuacji, niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania powodują naruszenie równowagi organizmu. W sytuacjach zagrożenia wyróżnia się dwie zasadnicze postacie emocji - lękowych. 1.Lęk spowodowany określonym przedmiotem, wydarzeniem, sytuacją będącym czynniami obiektywnego zagrożenia co nazywamy strachem 2.Lęk którego źródło jest nieznane lub nie daje się obiektywnie interpretować jako niebezpieczeństwo - lęk nerwicowy lub nieumotywowany. Przy dużym zagrożeniu może następować utrata czasu. Człowiek oczekujący na ratunek - czas upływa niezmiernie szybko.Przeżywanie silnego strachu osłabia procesy pamięci, ogranicza pole świadomości i zdolności koncentrowania uwagi. Fazy oddziaływania w sytuacji zagrożenia nz człowieka. Faza I - zaczyna się chwila powstania sytuacji zagrożenia i trwa do czasu gdy akcja ratownicza zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju sytuacji zagrożenia. Czlowiek w tym etapie jest zdenerwowany strach przeradza się w przerażenie. Charakterystyczne zachowania ludzi w tym etapie to: 1.Zwiększenie potrzeby mówienia. 2.Hihot przeradzający się w niepochamowany śmiech. 3.Drżenie ciała, a zwłaszcza kolan. 4.Zwiększona potrzeba róchu, bieganie bez celu. 5.Przyspieszenie oddechu i kołatanie serca, bladość lub niekiedy zaczerwienienie się. 6.Nudności, wymioty, bule głowy. 7.Biegunka czasem niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Po otrząśnięciu się z pierwszego szału wywołanego zaszkoczeniem występuje dążenie do zorientowania się w sytuacji i podjęcie racjonialnych prób wydostania się z zagrożenia z jednoczesnym wyczekiwaniem pomocy z zewnątrz. Następnie ujawniają się osobnicy zdolni do przewodzenia innym, stając się nieformalnymi przywódcami.Wokół nich gromadzą się inni by pod ich kierownictwem podjąć określenie zadania.Poączone zostają wysiłki zagrożonych i ratowników. Faza II - trwa od momentu opanowania powstałej sytuacji do czasu kiedy zagrożenie zostaje całkowicie zażegnane. Masowy udział w akcji wszystkich zdolnych do tego ludzi, którzy na ogół pracują z dużym poświęceniem w miarę obniżania intensywności zagrożenia pojawia się zmęczenie ratowników i poszkodowanych. Ludzie osfoifszy się z sytuacją, zdają sobię sprawę z ustępującego zagrorzenia, zaczynają przejawiać chęć rezygnacji z dalszego udziału akcji ratunkowej. Pożucają niekiedy wyznaczone posterunki, szukają osób bliskich, przeszukują miejsca zniszczeń utrudniając dalsze prowadzenie akcji ratowniczej. Faza III - to okres całkowitej likwidacji zagrożenia i ostatecznego usówania jej skutków dogaszania pożaru. W tej fazie njtrudniej jest rozłączyć ludzi obecnych na miejscu wypadku, zdarzenia do końcowyc działań. Dotyczy to także ratowników zmęczonych fizycznie i psychicznie. Odwaga - akcje ratownicze obfitują nie tylko w zachowanie lękowe, zdesperowaniestrachu lecz także w zachowaniu wysoce zorganizowane. Mówimy niekiedy o aktach odwagi. Wiele jest jej postaci i nie każda z nich może zyskać aprobate. Bo czy pożądany jest akt odwagi wypływający z agresji lub nie zdawania sobie sprawy z grożącego niebezpieczeństwa. Pozorna odwaga może wynikać także z brawury. Rzeczywistą odwagę - ma ten kto świadom przykrych dla siebie następstw wykazuje gotowość do podjęcia działania narażając się na spodkanie z tymi następstwami. odwaga związana jest zawsze z wyborem uniknięcia czegoś czego nie chcemy, a jednocześnie podjęcia działania i narażenia się na coś czego mogliśmy uniknąć. Brak odwagi prowadzi do zachamowań w osobistym samorozwoju. Odwaga jest koniecznym i nieodzownym warunkiem realizacji własnej osobowości. Dlatego też tak ważne jest kształtowanie jej w naszych podopiecznych. Istotne miejsce zajmować będzie wiedza i doświadczenie.
PSYCHOLOGIA GRUPY SPOŁECZNEJ I TŁUMU Grupa społeczna - jest to formacja która składa się z pewnej liczby osób pozostających ze sobą wzajemnie w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grupy. Tak więc grupa społeczna jest sekcja, zmiana służbowa jednostka straży pożarnej, paczka koleżeńska, zespół sportowy. Rodzaje grup społecznych: 1.Podział ze względu na liczebność. a)grupy małe (których członkowie kontaktują się ze sobą bezpośrednio) b)grupy duże - większa liczebność członkowie kontaktują się pośrednio i mogą się nie znać osobiście 2.Podział uwzględniający powstanie grup: a) grupy nieformalne - powstają w sposób spontaniczny, nie są one celowo i odgórnie ograniczane, grupy te zaspokajają szereg potrzeb psychicznych i społecznych ich członków. b)grupy formalne - organizowane są celowo wokół określonych zadań. Mają one określoną strukturę organizacyjną. Powstają w sposób odgórny ich normy zostały określone z zewnątrz (oddziały straży pożarnej) 3.Z uwagi na cele grupy: a)grupy polityczne-podstawą są wspólne poglądy i ideologia b)grupy ekonomiczne-spółki, stowarzyszenia, ekon. cel dział c)grupy religijne-kościoły związki wyznaniowe, sekty d)grupy towarzysko zabawowe-łączące ludzi o podobnych zainteresowaniach e)grupy rodzinne oparte na więzach, pokrewieństwa f)wychowawcze celowo tworzone z zadaniem formowania wartościowych cech osobowości. 4.Podział z punktu widzenia odstępstwa od norm oraz typu kierowania: a)grupy o strukturze demokratycznej-decyzje w drodze wzajemnego porozumienia i w wyniku zbiorowej dyskusji. b)grupy autokratyczne-występuje ścisłe przestrzeganie norm a decyzje podejmowane są arbitralnie przez kierującego grupą. c)grupy liberalne w których normy przekraczane są bez poważniejszych sankcji, kierownictwo jest chwiejne i niezdezdecydowane. 5.Podział ze względu na łatwość dostępu dla członków a)grupy otwarte - dostępne dla osób z zewnątrz bez ograniczeń b)grupy na wpół otwarte do których wejść można spełniając pewne kryteria (wykształcenie) c)ekskluzywne -stosuje ściśle określone i dość surowe kryteria. (Akademia Nauk) Tłum -jest przelotnym zgromadzeniem większej ilości ludzi na takiej przestrzeni która dopuszcza do bezpośredniego kontaktu między tymi osobami. Wszyscy ci ludzie reagują spątanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób. Tłum zawsze zbiera się i kształtuje pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych (gniew, poczucie krzywdy, szukanie zemsty). Zwykle w tłumie panuje napięcie emocjonalne, które wzmaga poczucie własnej osoby, a zmniejsza poczucie odpowiedzialności za podejmowane czyny co prowadzi do brutalności i agresywności , dlatego też uczestnicy są zdolni do zachowań jakich nie dopuścili by się w normalnym zachowaniu , w ustabilizowanych sytuacjach. Rodzaje tłumu: a) tłum agresywny ( atakujący , terroryzujący , walczący) b) uciekający (ogarnięty paniką) c) nabywający ( rabujący, grabierczy) d) demonstrujący Panika jest najbardziej niebezpieczną i szkodliwą postacią strachu , powoduje ślepą ucieczkę. Panika wywiera szczególnie zgubny wpływ w gęstych skupiskach ludzi. Jednym z najważniejszych czynników wywołujących panikę jest słowo. Przyczyną paniki jest zaskoczenie. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych: tłum ogarnięty paniką rusza na oślep. Zapobieganie panice jest to całokształt przedsiwzięć które mają bezpośrednią lub pośrednio zapewnić ochronę przed paniką i jej tragicznymi skutkami. Zwalczanie tłumu panicznego jest to całokształt przedsięwzięć które mają na celu rozproszenie tłumu i opanowanie sytuacji panicznej. Zapobieganie panice : a) bezpośrednie - polegające głównie na rozładowaniu napięcia psychicznego w pierwszej fazie powstania paniki. , kiedy mamy do czynienia z indywidualnym stanem panicznym . Zapobiec panice , kiedy powstał indywidualny strach i nastrój może tylko osoba opanowana spokojna zdecydowana , która liczy się z autorytetem
b) pośrednie - jednym ze sposobów zapobiegania panice są ćwiczenia na obiektach z pozoracją pożaru i ewakuacją (gdy są powtarzane powodują wyrobienie nawyku spokojnego opuszczenia pomieszczenia gdy nastąpi pożar). Zapobieganie panice wśród strażaków: 1.Sprawnie prowadzona akcja 2. Logiczniej i jaśniej zrozumiałe rozkazy 3. Dobre przygotowanie dowódcy do zawodu PSYCHOLOGOJA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH Człowiek nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swych potrzeb. Utrudniają mu to różne przeszkody. Zarówno tkwiące w nim samym jak i zewnętrzne. Sytuacje trudne są to sytuacje nowe , różniące się w jakiś wyraźniejszy sposób od sytuacji w której podmiot (człowiek). Przegląd sytuacji trudnych w zawodzie strażaka a) potrzeby wynikające z kontaktów między ludzkich , powstających konfliktów , konieczności akceptacji funkcyjnych norm społecznych i oddziaływanie grup nie formalnych b) niemożliwość zaspokajania własnych potrzeb różnej natury konomicznej , społecznej , samorealizacji; c) stan czuwania i oczekiwania odczuwa się na zdrowiu (wymagające interwencji); d) moment alarmu i dojazdu do miejsca zdarzenia; e) obciążenia fizyczne wynikające z konieczności obsługi sprzętu o dużym ciężarze wymagającym dużego wysiłku i warunków pracy ( podmokły teren , dachy schody pozycja przy pracy ) f)mikroklimat środowiska pracy w której są takie elementy jak: wysoka , sucha i wilgotna temp. , zimno , wahania temp. przewiewy g)rytm pracy , często nieregularny , zmienny utrudniający prawidłowy wypoczynek i właściwe odżywianie h) obciążenia nerwowo psychiczne wynikające z własnego i innych ludzi życia i zdrowia , widoku ofiar pożarów i wypadków, braku technicznych środków działania uniemożliwiające skuteczność niesienia pomocy i) potrzeby zdrowia - obciążenie sprawności fizycznej i psychicznej, obciążenie zdolności i przydatności do wykonania zawodu, będące nie tylko efektem starzenia organizmu ale też powstające wobec szkodliwości obciążeń zawodowych. STRACH I ODWAGA PODCZAS AKCJI RAT. - GAŚNI Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła, wywiera wpływ na psychikę ludzką . Sytuacje powstają nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany sytuacji niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania, powodują naruszenie równowagi organizmu. Naturalną reakcją na zagrożenie jest strach .
Strach - odwaga podczas akcji ratowniczej Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła wywiera wpływ na psychikę człowieka. Sytuacje te powstają zazwyczaj nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany w sytuacji, niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania powodują naruszenie równowagi organizmu. W sytuacjach zagrożenia wyróżnia się dwie zasadnicze postacie emocji - lękowych. 1.Lęk spowodowany określonym przedmiotem, wydarzeniem, sytuacją będącym czynniami obiektywnego zagrożenia co nazywamy strachem 2.Lęk którego źródło jest nieznane lub nie daje się obiektywnie interpretować jako niebezpieczeństwo - lęk nerwicowy lub nieumotywowany. Przy dużym zagrożeniu może następować utrata czasu. Człowiek oczekujący na ratunek - czas upływa niezmiernie szybko.Przeżywanie silnego strachu osłabia procesy pamięci, ogranicza pole świadomości i zdolności koncentrowania uwagi. Fazy oddziaływania w sytuacji zagrożenia nz człowieka. Faza I - zaczyna się chwila powstania sytuacji zagrożenia i trwa do czasu gdy akcja ratownicza zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju sytuacji zagrożenia. Czlowiek w tym etapie jest zdenerwowany strach przeradza się w przerażenie. Charakterystyczne zachowania ludzi w tym etapie to: 1.Zwiększenie potrzeby mówienia. 2.Hihot przeradzający się w niepochamowany śmiech. 3.Drżenie ciała, a zwłaszcza kolan. 4.Zwiększona potrzeba róchu, bieganie bez celu. 5.Przyspieszenie oddechu i kołatanie serca, bladość lub niekiedy zaczerwienienie się. 6.Nudności, wymioty, bule głowy. 7.Biegunka czasem niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Po otrząśnięciu się z pierwszego szału wywołanego zaszkoczeniem występuje dążenie do zorientowania się w sytuacji i podjęcie racjonialnych prób wydostania się z zagrożenia z jednoczesnym wyczekiwaniem pomocy z zewnątrz. Następnie ujawniają się osobnicy zdolni do przewodzenia innym, stając się nieformalnymi przywódcami.Wokół nich gromadzą się inni by pod ich kierownictwem podjąć określenie zadania.Poączone zostają wysiłki zagrożonych i ratowników. Faza II - trwa od momentu opanowania powstałej sytuacji do czasu kiedy zagrożenie zostaje całkowicie zażegnane. Masowy udział w akcji wszystkich zdolnych do tego ludzi, którzy na ogół pracują z dużym poświęceniem w miarę obniżania intensywności zagrożenia pojawia się zmęczenie ratowników i poszkodowanych. Ludzie osfoifszy się z sytuacją, zdają sobię sprawę z ustępującego zagrorzenia, zaczynają przejawiać chęć rezygnacji z dalszego udziału akcji ratunkowej. Pożucają niekiedy wyznaczone posterunki, szukają osób bliskich, przeszukują miejsca zniszczeń utrudniając dalsze prowadzenie akcji ratowniczej. Faza III - to okres całkowitej likwidacji zagrożenia i ostatecznego usówania jej skutków dogaszania pożaru. W tej fazie njtrudniej jest rozłączyć ludzi obecnych na miejscu wypadku, zdarzenia do końcowyc działań. Dotyczy to także ratowników zmęczonych fizycznie i psychicznie. Odwaga - akcje ratownicze obfitują nie tylko w zachowanie lękowe, zdesperowaniestrachu lecz także w zachowaniu wysoce zorganizowane. Mówimy niekiedy o aktach odwagi. Wiele jest jej postaci i nie każda z nich może zyskać aprobate. Bo czy pożądany jest akt odwagi wypływający z agresji lub nie zdawania sobie sprawy z grożącego niebezpieczeństwa. Pozorna odwaga może wynikać także z brawury. Rzeczywistą odwagę - ma ten kto świadom przykrych dla siebie następstw wykazuje gotowość do podjęcia działania narażając się na spodkanie z tymi następstwami. odwaga związana jest zawsze z wyborem uniknięcia czegoś czego nie chcemy, a jednocześnie podjęcia działania i narażenia się na coś czego mogliśmy uniknąć. Brak odwagi prowadzi do zachamowań w osobistym samorozwoju. Odwaga jest koniecznym i nieodzownym warunkiem realizacji własnej osobowości. Dlatego też tak ważne jest kształtowanie jej w naszych podopiecznych. Istotne miejsce zajmować będzie wiedza i doświadczenie.
PSYCHOLOGIA GRUPY SPOŁECZNEJ I TŁUMU Grupa społeczna - jest to formacja która składa się z pewnej liczby osób pozostających ze sobą wzajemnie w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grupy. Tak więc grupa społeczna jest sekcja, zmiana służbowa jednostka straży pożarnej, paczka koleżeńska, zespół sportowy. Rodzaje grup społecznych: 1.Podział ze względu na liczebność. a)grupy małe (których członkowie kontaktują się ze sobą bezpośrednio) b)grupy duże - większa liczebność członkowie kontaktują się pośrednio i mogą się nie znać osobiście 2.Podział uwzględniający powstanie grup: a) grupy nieformalne - powstają w sposób spontaniczny, nie są one celowo i odgórnie ograniczane, grupy te zaspokajają szereg potrzeb psychicznych i społecznych ich członków. b)grupy formalne - organizowane są celowo wokół określonych zadań. Mają one określoną strukturę organizacyjną. Powstają w sposób odgórny ich normy zostały określone z zewnątrz (oddziały straży pożarnej) 3.Z uwagi na cele grupy: a)grupy polityczne-podstawą są wspólne poglądy i ideologia b)grupy ekonomiczne-spółki, stowarzyszenia, ekon. cel dział c)grupy religijne-kościoły związki wyznaniowe, sekty d)grupy towarzysko zabawowe-łączące ludzi o podobnych zainteresowaniach e)grupy rodzinne oparte na więzach, pokrewieństwa f)wychowawcze celowo tworzone z zadaniem formowania wartościowych cech osobowości. 4.Podział z punktu widzenia odstępstwa od norm oraz typu kierowania: a)grupy o strukturze demokratycznej-decyzje w drodze wzajemnego porozumienia i w wyniku zbiorowej dyskusji. b)grupy autokratyczne-występuje ścisłe przestrzeganie norm a decyzje podejmowane są arbitralnie przez kierującego grupą. c)grupy liberalne w których normy przekraczane są bez poważniejszych sankcji, kierownictwo jest chwiejne i niezdezdecydowane. 5.Podział ze względu na łatwość dostępu dla członków a)grupy otwarte - dostępne dla osób z zewnątrz bez ograniczeń b)grupy na wpół otwarte do których wejść można spełniając pewne kryteria (wykształcenie) c)ekskluzywne -stosuje ściśle określone i dość surowe kryteria. (Akademia Nauk) Tłum -jest przelotnym zgromadzeniem większej ilości ludzi na takiej przestrzeni która dopuszcza do bezpośredniego kontaktu między tymi osobami. Wszyscy ci ludzie reagują spątanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób. Tłum zawsze zbiera się i kształtuje pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych (gniew, poczucie krzywdy, szukanie zemsty). Zwykle w tłumie panuje napięcie emocjonalne, które wzmaga poczucie własnej osoby, a zmniejsza poczucie odpowiedzialności za podejmowane czyny co prowadzi do brutalności i agresywności , dlatego też uczestnicy są zdolni do zachowań jakich nie dopuścili by się w normalnym zachowaniu , w ustabilizowanych sytuacjach. Rodzaje tłumu: a) tłum agresywny ( atakujący , terroryzujący , walczący) b) uciekający (ogarnięty paniką) c) nabywający ( rabujący, grabierczy) d) demonstrujący Panika jest najbardziej niebezpieczną i szkodliwą postacią strachu , powoduje ślepą ucieczkę. Panika wywiera szczególnie zgubny wpływ w gęstych skupiskach ludzi. Jednym z najważniejszych czynników wywołujących panikę jest słowo. Przyczyną paniki jest zaskoczenie. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych: tłum ogarnięty paniką rusza na oślep. Zapobieganie panice jest to całokształt przedsiwzięć które mają bezpośrednią lub pośrednio zapewnić ochronę przed paniką i jej tragicznymi skutkami. Zwalczanie tłumu panicznego jest to całokształt przedsięwzięć które mają na celu rozproszenie tłumu i opanowanie sytuacji panicznej. Zapobieganie panice : a) bezpośrednie - polegające głównie na rozładowaniu napięcia psychicznego w pierwszej fazie powstania paniki. , kiedy mamy do czynienia z indywidualnym stanem panicznym . Zapobiec panice , kiedy powstał indywidualny strach i nastrój może tylko osoba opanowana spokojna zdecydowana , która liczy się z autorytetem
b) pośrednie - jednym ze sposobów zapobiegania panice są ćwiczenia na obiektach z pozoracją pożaru i ewakuacją (gdy są powtarzane powodują wyrobienie nawyku spokojnego opuszczenia pomieszczenia gdy nastąpi pożar). Zapobieganie panice wśród strażaków: 1.Sprawnie prowadzona akcja 2. Logiczniej i jaśniej zrozumiałe rozkazy 3. Dobre przygotowanie dowódcy do zawodu PSYCHOLOGOJA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH Człowiek nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swych potrzeb. Utrudniają mu to różne przeszkody. Zarówno tkwiące w nim samym jak i zewnętrzne. Sytuacje trudne są to sytuacje nowe , różniące się w jakiś wyraźniejszy sposób od sytuacji w której podmiot (człowiek). Przegląd sytuacji trudnych w zawodzie strażaka a) potrzeby wynikające z kontaktów między ludzkich , powstających konfliktów , konieczności akceptacji funkcyjnych norm społecznych i oddziaływanie grup nie formalnych b) niemożliwość zaspokajania własnych potrzeb różnej natury konomicznej , społecznej , samorealizacji; c) stan czuwania i oczekiwania odczuwa się na zdrowiu (wymagające interwencji); d) moment alarmu i dojazdu do miejsca zdarzenia; e) obciążenia fizyczne wynikające z konieczności obsługi sprzętu o dużym ciężarze wymagającym dużego wysiłku i warunków pracy ( podmokły teren , dachy schody pozycja przy pracy ) f)mikroklimat środowiska pracy w której są takie elementy jak: wysoka , sucha i wilgotna temp. , zimno , wahania temp. przewiewy g)rytm pracy , często nieregularny , zmienny utrudniający prawidłowy wypoczynek i właściwe odżywianie h) obciążenia nerwowo psychiczne wynikające z własnego i innych ludzi życia i zdrowia , widoku ofiar pożarów i wypadków, braku technicznych środków działania uniemożliwiające skuteczność niesienia pomocy i) potrzeby zdrowia - obciążenie sprawności fizycznej i psychicznej, obciążenie zdolności i przydatności do wykonania zawodu, będące nie tylko efektem starzenia organizmu ale też powstające wobec szkodliwości obciążeń zawodowych. STRACH I ODWAGA PODCZAS AKCJI RAT. - GAŚNI Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła, wywiera wpływ na psychikę ludzką . Sytuacje powstają nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany sytuacji niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania, powodują naruszenie równowagi organizmu. Naturalną reakcją na zagrożenie jest strach .
Strach - odwaga podczas akcji ratowniczej Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła wywiera wpływ na psychikę człowieka. Sytuacje te powstają zazwyczaj nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany w sytuacji, niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania powodują naruszenie równowagi organizmu. W sytuacjach zagrożenia wyróżnia się dwie zasadnicze postacie emocji - lękowych. 1.Lęk spowodowany określonym przedmiotem, wydarzeniem, sytuacją będącym czynniami obiektywnego zagrożenia co nazywamy strachem 2.Lęk którego źródło jest nieznane lub nie daje się obiektywnie interpretować jako niebezpieczeństwo - lęk nerwicowy lub nieumotywowany. Przy dużym zagrożeniu może następować utrata czasu. Człowiek oczekujący na ratunek - czas upływa niezmiernie szybko.Przeżywanie silnego strachu osłabia procesy pamięci, ogranicza pole świadomości i zdolności koncentrowania uwagi. Fazy oddziaływania w sytuacji zagrożenia nz człowieka. Faza I - zaczyna się chwila powstania sytuacji zagrożenia i trwa do czasu gdy akcja ratownicza zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju sytuacji zagrożenia. Czlowiek w tym etapie jest zdenerwowany strach przeradza się w przerażenie. Charakterystyczne zachowania ludzi w tym etapie to: 1.Zwiększenie potrzeby mówienia. 2.Hihot przeradzający się w niepochamowany śmiech. 3.Drżenie ciała, a zwłaszcza kolan. 4.Zwiększona potrzeba róchu, bieganie bez celu. 5.Przyspieszenie oddechu i kołatanie serca, bladość lub niekiedy zaczerwienienie się. 6.Nudności, wymioty, bule głowy. 7.Biegunka czasem niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Po otrząśnięciu się z pierwszego szału wywołanego zaszkoczeniem występuje dążenie do zorientowania się w sytuacji i podjęcie racjonialnych prób wydostania się z zagrożenia z jednoczesnym wyczekiwaniem pomocy z zewnątrz. Następnie ujawniają się osobnicy zdolni do przewodzenia innym, stając się nieformalnymi przywódcami.Wokół nich gromadzą się inni by pod ich kierownictwem podjąć określenie zadania.Poączone zostają wysiłki zagrożonych i ratowników. Faza II - trwa od momentu opanowania powstałej sytuacji do czasu kiedy zagrożenie zostaje całkowicie zażegnane. Masowy udział w akcji wszystkich zdolnych do tego ludzi, którzy na ogół pracują z dużym poświęceniem w miarę obniżania intensywności zagrożenia pojawia się zmęczenie ratowników i poszkodowanych. Ludzie osfoifszy się z sytuacją, zdają sobię sprawę z ustępującego zagrorzenia, zaczynają przejawiać chęć rezygnacji z dalszego udziału akcji ratunkowej. Pożucają niekiedy wyznaczone posterunki, szukają osób bliskich, przeszukują miejsca zniszczeń utrudniając dalsze prowadzenie akcji ratowniczej. Faza III - to okres całkowitej likwidacji zagrożenia i ostatecznego usówania jej skutków dogaszania pożaru. W tej fazie njtrudniej jest rozłączyć ludzi obecnych na miejscu wypadku, zdarzenia do końcowyc działań. Dotyczy to także ratowników zmęczonych fizycznie i psychicznie. Odwaga - akcje ratownicze obfitują nie tylko w zachowanie lękowe, zdesperowaniestrachu lecz także w zachowaniu wysoce zorganizowane. Mówimy niekiedy o aktach odwagi. Wiele jest jej postaci i nie każda z nich może zyskać aprobate. Bo czy pożądany jest akt odwagi wypływający z agresji lub nie zdawania sobie sprawy z grożącego niebezpieczeństwa. Pozorna odwaga może wynikać także z brawury. Rzeczywistą odwagę - ma ten kto świadom przykrych dla siebie następstw wykazuje gotowość do podjęcia działania narażając się na spodkanie z tymi następstwami. odwaga związana jest zawsze z wyborem uniknięcia czegoś czego nie chcemy, a jednocześnie podjęcia działania i narażenia się na coś czego mogliśmy uniknąć. Brak odwagi prowadzi do zachamowań w osobistym samorozwoju. Odwaga jest koniecznym i nieodzownym warunkiem realizacji własnej osobowości. Dlatego też tak ważne jest kształtowanie jej w naszych podopiecznych. Istotne miejsce zajmować będzie wiedza i doświadczenie.
PSYCHOLOGIA GRUPY SPOŁECZNEJ I TŁUMU Grupa społeczna - jest to formacja która składa się z pewnej liczby osób pozostających ze sobą wzajemnie w bardziej lub mniej określonych pozycjach i rolach, która ma własny system wartości i norm regulujących zachowanie poszczególnych członków w sprawach ważnych dla grupy. Tak więc grupa społeczna jest sekcja, zmiana służbowa jednostka straży pożarnej, paczka koleżeńska, zespół sportowy. Rodzaje grup społecznych: 1.Podział ze względu na liczebność. a)grupy małe (których członkowie kontaktują się ze sobą bezpośrednio) b)grupy duże - większa liczebność członkowie kontaktują się pośrednio i mogą się nie znać osobiście 2.Podział uwzględniający powstanie grup: a) grupy nieformalne - powstają w sposób spontaniczny, nie są one celowo i odgórnie ograniczane, grupy te zaspokajają szereg potrzeb psychicznych i społecznych ich członków. b)grupy formalne - organizowane są celowo wokół określonych zadań. Mają one określoną strukturę organizacyjną. Powstają w sposób odgórny ich normy zostały określone z zewnątrz (oddziały straży pożarnej) 3.Z uwagi na cele grupy: a)grupy polityczne-podstawą są wspólne poglądy i ideologia b)grupy ekonomiczne-spółki, stowarzyszenia, ekon. cel dział c)grupy religijne-kościoły związki wyznaniowe, sekty d)grupy towarzysko zabawowe-łączące ludzi o podobnych zainteresowaniach e)grupy rodzinne oparte na więzach, pokrewieństwa f)wychowawcze celowo tworzone z zadaniem formowania wartościowych cech osobowości. 4.Podział z punktu widzenia odstępstwa od norm oraz typu kierowania: a)grupy o strukturze demokratycznej-decyzje w drodze wzajemnego porozumienia i w wyniku zbiorowej dyskusji. b)grupy autokratyczne-występuje ścisłe przestrzeganie norm a decyzje podejmowane są arbitralnie przez kierującego grupą. c)grupy liberalne w których normy przekraczane są bez poważniejszych sankcji, kierownictwo jest chwiejne i niezdezdecydowane. 5.Podział ze względu na łatwość dostępu dla członków a)grupy otwarte - dostępne dla osób z zewnątrz bez ograniczeń b)grupy na wpół otwarte do których wejść można spełniając pewne kryteria (wykształcenie) c)ekskluzywne -stosuje ściśle określone i dość surowe kryteria. (Akademia Nauk) Tłum -jest przelotnym zgromadzeniem większej ilości ludzi na takiej przestrzeni która dopuszcza do bezpośredniego kontaktu między tymi osobami. Wszyscy ci ludzie reagują spątanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób. Tłum zawsze zbiera się i kształtuje pod wpływem silnych bodźców emocjonalnych (gniew, poczucie krzywdy, szukanie zemsty). Zwykle w tłumie panuje napięcie emocjonalne, które wzmaga poczucie własnej osoby, a zmniejsza poczucie odpowiedzialności za podejmowane czyny co prowadzi do brutalności i agresywności , dlatego też uczestnicy są zdolni do zachowań jakich nie dopuścili by się w normalnym zachowaniu , w ustabilizowanych sytuacjach. Rodzaje tłumu: a) tłum agresywny ( atakujący , terroryzujący , walczący) b) uciekający (ogarnięty paniką) c) nabywający ( rabujący, grabierczy) d) demonstrujący Panika jest najbardziej niebezpieczną i szkodliwą postacią strachu , powoduje ślepą ucieczkę. Panika wywiera szczególnie zgubny wpływ w gęstych skupiskach ludzi. Jednym z najważniejszych czynników wywołujących panikę jest słowo. Przyczyną paniki jest zaskoczenie. Zachowanie się tłumu panicznego w czasie pożaru i innych klęsk żywiołowych: tłum ogarnięty paniką rusza na oślep. Zapobieganie panice jest to całokształt przedsiwzięć które mają bezpośrednią lub pośrednio zapewnić ochronę przed paniką i jej tragicznymi skutkami. Zwalczanie tłumu panicznego jest to całokształt przedsięwzięć które mają na celu rozproszenie tłumu i opanowanie sytuacji panicznej. Zapobieganie panice : a) bezpośrednie - polegające głównie na rozładowaniu napięcia psychicznego w pierwszej fazie powstania paniki. , kiedy mamy do czynienia z indywidualnym stanem panicznym . Zapobiec panice , kiedy powstał indywidualny strach i nastrój może tylko osoba opanowana spokojna zdecydowana , która liczy się z autorytetem
b) pośrednie - jednym ze sposobów zapobiegania panice są ćwiczenia na obiektach z pozoracją pożaru i ewakuacją (gdy są powtarzane powodują wyrobienie nawyku spokojnego opuszczenia pomieszczenia gdy nastąpi pożar). Zapobieganie panice wśród strażaków: 1.Sprawnie prowadzona akcja 2. Logiczniej i jaśniej zrozumiałe rozkazy 3. Dobre przygotowanie dowódcy do zawodu PSYCHOLOGOJA DZIAŁAŃ RATOWNICZYCH Człowiek nie jest w stanie zaspokoić wszystkich swych potrzeb. Utrudniają mu to różne przeszkody. Zarówno tkwiące w nim samym jak i zewnętrzne. Sytuacje trudne są to sytuacje nowe , różniące się w jakiś wyraźniejszy sposób od sytuacji w której podmiot (człowiek). Przegląd sytuacji trudnych w zawodzie strażaka a) potrzeby wynikające z kontaktów między ludzkich , powstających konfliktów , konieczności akceptacji funkcyjnych norm społecznych i oddziaływanie grup nie formalnych b) niemożliwość zaspokajania własnych potrzeb różnej natury konomicznej , społecznej , samorealizacji; c) stan czuwania i oczekiwania odczuwa się na zdrowiu (wymagające interwencji); d) moment alarmu i dojazdu do miejsca zdarzenia; e) obciążenia fizyczne wynikające z konieczności obsługi sprzętu o dużym ciężarze wymagającym dużego wysiłku i warunków pracy ( podmokły teren , dachy schody pozycja przy pracy ) f)mikroklimat środowiska pracy w której są takie elementy jak: wysoka , sucha i wilgotna temp. , zimno , wahania temp. przewiewy g)rytm pracy , często nieregularny , zmienny utrudniający prawidłowy wypoczynek i właściwe odżywianie h) obciążenia nerwowo psychiczne wynikające z własnego i innych ludzi życia i zdrowia , widoku ofiar pożarów i wypadków, braku technicznych środków działania uniemożliwiające skuteczność niesienia pomocy i) potrzeby zdrowia - obciążenie sprawności fizycznej i psychicznej, obciążenie zdolności i przydatności do wykonania zawodu, będące nie tylko efektem starzenia organizmu ale też powstające wobec szkodliwości obciążeń zawodowych. STRACH I ODWAGA PODCZAS AKCJI RAT. - GAŚNI Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła, wywiera wpływ na psychikę ludzką . Sytuacje powstają nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany sytuacji niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania, powodują naruszenie równowagi organizmu. Naturalną reakcją na zagrożenie jest strach .
Strach - odwaga podczas akcji ratowniczej Każda sytuacja zagrożenia niezależnie od swego źródła wywiera wpływ na psychikę człowieka. Sytuacje te powstają zazwyczaj nagle zaskakując człowieka. Występujące zmiany w sytuacji, niekiedy trudne do przewidzenia, wywołujące przykre doznania powodują naruszenie równowagi organizmu. W sytuacjach zagrożenia wyróżnia się dwie zasadnicze postacie emocji - lękowych. 1.Lęk spowodowany określonym przedmiotem, wydarzeniem, sytuacją będącym czynniami obiektywnego zagrożenia co nazywamy strachem 2.Lęk którego źródło jest nieznane lub nie daje się obiektywnie interpretować jako niebezpieczeństwo - lęk nerwicowy lub nieumotywowany. Przy dużym zagrożeniu może następować utrata czasu. Człowiek oczekujący na ratunek - czas upływa niezmiernie szybko.Przeżywanie silnego strachu osłabia procesy pamięci, ogranicza pole świadomości i zdolności koncentrowania uwagi. Fazy oddziaływania w sytuacji zagrożenia nz człowieka. Faza I - zaczyna się chwila powstania sytuacji zagrożenia i trwa do czasu gdy akcja ratownicza zaczyna przybierać zorganizowany charakter i możliwe jest ograniczenie rozwoju sytuacji zagrożenia. Czlowiek w tym etapie jest zdenerwowany strach przeradza się w przerażenie. Charakterystyczne zachowania ludzi w tym etapie to: 1.Zwiększenie potrzeby mówienia. 2.Hihot przeradzający się w niepochamowany śmiech. 3.Drżenie ciała, a zwłaszcza kolan. 4.Zwiększona potrzeba róchu, bieganie bez celu. 5.Przyspieszenie oddechu i kołatanie serca, bladość lub niekiedy zaczerwienienie się. 6.Nudności, wymioty, bule głowy. 7.Biegunka czasem niekontrolowane oddawanie moczu i kału. Po otrząśnięciu się z pierwszego szału wywołanego zaszkoczeniem występuje dążenie do zorientowania się w sytuacji i podjęcie racjonialnych prób wydostania się z zagrożenia z jednoczesnym wyczekiwaniem pomocy z zewnątrz. Następnie ujawniają się osobnicy zdolni do przewodzenia innym, stając się nieformalnymi przywódcami.Wokół nich gromadzą się inni by pod ich kierownictwem podjąć określenie zadania.Poączone zostają wysiłki zagrożonych i ratowników. Faza II - trwa od momentu opanowania powstałej sytuacji do czasu kiedy zagrożenie zostaje całkowicie zażegnane. Masowy udział w akcji wszystkich zdolnych do tego ludzi, którzy na ogół pracują z dużym poświęceniem w miarę obniżania intensywności zagrożenia pojawia się zmęczenie ratowników i poszkodowanych. Ludzie osfoifszy się z sytuacją, zdają sobię sprawę z ustępującego zagrorzenia, zaczynają przejawiać chęć rezygnacji z dalszego udziału akcji ratunkowej. Pożucają niekiedy wyznaczone posterunki, szukają osób bliskich, przeszukują miejsca zniszczeń utrudniając dalsze prowadzenie akcji ratowniczej. Faza III - to okres całkowitej likwidacji zagrożenia i ostatecznego usówania jej skutków dogaszania pożaru. W tej fazie njtrudniej jest rozłączyć ludzi obecnych na miejscu wypadku, zdarzenia do końcowyc działań. Dotyczy to także ratowników zmęczonych fizycznie i psychicznie. Odwaga - akcje ratownicze obfitują nie tylko w zachowanie lękowe, zdesperowaniestrachu lecz także w zachowaniu wysoce zorganizowane. Mówimy niekiedy o aktach odwagi. Wiele jest jej postaci i nie każda z nich może zyskać aprobate. Bo czy pożądany jest akt odwagi wypływający z agresji lub nie zdawania sobie sprawy z grożącego niebezpieczeństwa. Pozorna odwaga może wynikać także z brawury. Rzeczywistą odwagę - ma ten kto świadom przykrych dla siebie następstw wykazuje gotowość do podjęcia działania narażając się na spodkanie z tymi następstwami. odwaga związana jest zawsze z wyborem uniknięcia czegoś czego nie chcemy, a jednocześnie podjęcia działania i narażenia się na coś czego mogliśmy uniknąć. Brak odwagi prowadzi do zachamowań w osobistym samorozwoju. Odwaga jest koniecznym i nieodzownym warunkiem realizacji własnej osobowości. Dlatego też tak ważne jest kształtowanie jej w naszych podopiecznych. Istotne miejsce zajmować będzie wiedza i doświadczenie.