Gorączka (febris)

• prawidłowa temperatura ciała mierzona pod pachą: 35,5-37,4°C

• temperatura mierzona pod w jamie ustnej, odbytnicy lub pochwie - wyższa o 0,5-0,8°C

• najniższa temperatura - rano, najwyższa - wieczorem

Podział gorączek w zależności od wysokości:

37,5-38,0°C - stan podgorączkowy

38,0-38,5°C - gorączka nieznaczna

38,5-39,5°C - gorączka umiarkowana

39,5-40,5°C - gorączka znaczna

40,5-41,0°C - gorączka wysoka

>41°C - gorączka nadmierna

• termoregulacja - ośrodki w przedniej części podwzgórza

• układ sympatyczny - wzmaga termogenezę i hamuje mechanizmy utraty ciepła układ parasympatyczny - odwrotnie

• mechanizmy termoregulacji sprawnie działają w przedziale temperatur 31-32°C

• najczęstsza przyczyny gorączki - pirogeny egzo- i endogenne

• pirogeny egzogenne:

• cząstki strukturalne bakterii, grzybów, wirusów

• endotoksyny bakteryjne

• pirogeny endogenne:

• kompleksy immunologiczne

• cytokiny

• komórki nowotworowe

• mechanizm działania pirogenów: pirogeny egzogenne stymulują komórki układu siateczkowo-śródbłonkowego do produkcji pirogenów endogennych → pirogeny egzogenne przenikają przez barierę krew-mózg (małe cząsteczki) → stymulacja syntezy cAMP w ośrodku termoregulacji → zmniejszenie wrażliwości neuronów reagujących na wzrost temperatury i zwiększenie wrażliwości neuronów reagujących na spadek temperatury

• niektóre pirogeny egzogenne mogą bezpośrednio oddziaływać na ośrodki termoregulacji

Wpływ gorączki na organizm:

• indukcja syntezy interferonów

• leukocyty zaczynają syntezować endogenne mediatory (LEM)

• nasila granulocytopoezę w szpiku, syntezę białek w wątrobie

• wzmaga fagocytozę, odporność humoralną i komórkową

Wzrost temperatury o 1°C powoduje:

• ↑ podstawowej przemiany materii o 20%

• ↑ zużycia tlenu o 15%

• przyspiesza czynność serca o 10 skurczów/minutę

• wzmaga lipolizę

• utrzymujący się wzrost powyżej 38,5°C może spowodować zaburzenie czynności enzymów, zmiany strukturalne w komórkach, uszkodzenie neuronów

• majaczenie gorączkowe (delirium febrile) - zaburzenia świadomości przy wzroście temperatury do 41°C

• przy wzroście do 42°C - utrata przytomności

• narastanie gorączki - uczucie zimna, dreszcze; u dzieci odpowiednikiem dreszczy mogą być napady drgawkowe

Tory gorączkowe:

1. gorączka ciągła (f. continua) - wahania dobowe do 1°C

1. dur brzuszny

2. płatowe zapalenie płuc

2. gorączka zwalniająca (f. remittens) - wahania dobowe pomiędzy 1-2°C

1. posocznica

2. róża

3. gorączka trawiąca (f. hectica) - wahania dobowe pomiędzy 2-4°C

1. posocznica

2. gruźlica

4. gorączka przerywana (f. intermittens) - wahania dobowe >2°C, najniższa temperatura mieści się w zakresie normy

1. malaria - tzw. „trzeciaczka” lub „czwartaczka”

5. gorączka nieregularna (f. irregularis) - brak charakterystycznego toru

1. posocznica

6. gorączka powrotna (f. recurrens) - naprezmiennie okresy gorączki i prawidłowej temperatury

1. bruceloza

7. gorączka przelotna (f. ephemerea) - trwająca do 1 dnia

Przebieg gorączki:

1. okres narastania (stadium incrementi)

1. szybkie

1. płonica

2. dur osutkowy

2. wolne

1. dur brzuszny

2. gruźlica

2. okres szczytu (stadium fastigium)

1. trwający kilka dni

1. płatowe zapalenie płuc

2. trwający kilka tygodni

1. dur brzuszny

3. okres ustępowania

1. krótki (crisis)

2. długi (lysin)

Gorączka o nieustalonej etiologii - utrzymująca się >3 tygodni, >38°C o nierozpoznanej etiologii.

Diagnostyka laboratoryjna:

• morfologia

• OB

• badanie ogólne moczu

• RTG klatki piersiowej

• EKG

• USG jamy brzusznej

• proteinogram

• poziom bilirubiny, mocznika, kreatyniny, glukozy

• aktywność AspAT, AlAT, FA, GGTP

• posiew krwi, kału, moczu, plwociny, wymazów, popłuczyn

• badania serologiczne

• badania radiologiczne

• badania endoskopowe

• poziom T₃, T₄, TSH

• próby śródskórne

• BAC węzłów chłonnych

Posiew krwi:

• pobranie materiału w trakcie narastania gorączki

• każdorazowo dwa podłoża

• tyle razy, ile razy pojawia się gorączka

Przyczyny gorączki:

• zakażenia bakteryjne, wirusowe, grzybicze, pasożytnicze

• choroba nowotworowa

• choroby tkanki łącznej

Zakażenia wirusowepowodujące gorączkę, która może trwać >3 tygodni:

1. HIV

2. EBV

3. CMV

3/3

---