68. Charakterystyczne cechy ptaków.
Ptaki są jajorodnymi kręgowcami o stałej temperaturze ciała (39,5-45,1)
Posiadają cienką skórę pokryta piórami. Duża część szkieletu ptaków jest silnie spneumatyzowana ( za wyjątkiem kości dłoni, czaszki, przedramienia, miednicy). Przednia para kończyn u ptaków przekształcona jest w skrzydła. U ptaków latających na mostku występuje listwa kostna zwana grzebieniem, będąca wsparciem dla mięśni piersiowych i kruczo-ramiennych. U ptaków występuje rogowy dziób pozbawiony zębów. Serce zbudowane jest z dwóch przedsionków i dwóch komór. Układ oddechowy zbudowany z płuc i worków powietrznych. Brak pęcherza moczowego oraz niektórych elementów układu pokarmowego takich jak okrężnica, jelito proste. U samic czynny jedynie lewy jajnik i lewy jajowód.
69. Budowa i rodzaje piór.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech ptaków jest pokrycie ciała piórami. Nie pokrywają one jednak równomiernie całego ciała ptaka. Miejsca na których są zgrupowane noszą nazwę PTERYLII, zaś obszary o znikomej ilości lub zupełnym ich braku to APTERIA. Zarówno budowa piór jak i ich rozmieszczenie na powierzchni ciała ptaka wiąże się ściśle z pełniona przez nie funkcja.
Budowa pióra:
Budowę pióra na przykładzie pióra konturowego:
Pióro to zbudowane jest z
osi ( która stanowi rogowa rurka) złożonej z :
dudki ( części zagłębionej w skórze)
stosiny ( części wystające ponad ciało)
Na stosinie znajduje się chorągiewka, która składa się z :
promieni a w każdym promieniu znajdują się dwa rzędy promyków z haczykami lub listewkami.
Regularny układ promieni i promyków połączonych haczykami tworzy po obu stronach stosiny dwie chorągiewki.
Podział piór.
Pióra możemy podzielić na:
pióra konturowe- mające długą sztywną stosinę, tworzą one warstwę zewnętrzną . Odpowiednio osadzone tworzą duże powierzchnie lotne. Należą do nich:
lotki skrzydeł- długie pióra osadzone wzdłuż kości dłoni nazywane są lotkami I rzędu, a osadzone wzdłuż kości przedramienia lotkami II rzędu.
Sterówki- długie sztywne pióra ogonowe
pióra pokrywowe
-pióra puchowe- o miękkich stosinach i chorągiewkach. Chronią ptaki przed utrata ciepła.
-pióra nitkowate- zbudowane z dudki i stosiny, brak chorągiewek. Należą do nich:
pióra szczeciniaste- występujące u nasady dzioba niektórych ptaków (sowy) chroniące nozdrza zewnętrzne oraz rzęsy chroniące oko.
70. Przystosowania do lotu w budowie anatomicznej i morfologicznej.
kończyny przednie przekształcone w skrzydła
silny spneumatyzowany szkielet (oprócz kości czaszki, miednicy, dłoni, przedramienia)
czaszka pozbawiona zębów
czaszka połączona z kręgosłupem jednym kłykciem potylicznym
silnie rozwinięte płuca do których dochodzą worki powietrzne stwarzające możliwość `podwójnego oddychania'
serce z pełna przegroda ( krew natlenowaną nie łączy się z odtlenowaną)
zrośniecie kręgów piersiowych oraz ogonowych tworzących pygostyl
rozwój grzebienia kostnego na mostku
redukcja kości palców w kończynie przedniej
obecność masywnej kości kruczej
zrośnięcie obojczyków w kształcie litery V
usztywnienie i umocnienie klatki piersiowej dzięki występowaniu haczykowatych wyrostków na żebrach
obręcz barkowa silnie związana z mostkiem
zredukowana liczba kręgów ogonowych
zredukowane kości czaszki, zrośnięte bez szwów
brak pęcherza moczowego, mocz przechodzi moczowodami wprost do steku gdzie miesza się z kałem tworząc kałomocz i w takiej postaci jest wydalany
silny rozwój mięsni poprzecznie prążkowanych
doskonały rozwój narządu wzroku
okresowe uwstecznienie narządów rozrodczych
cialo pokryte piórami
aerodynamicny kształt ciała
71. Rodzaje lotu.
Lot czynny zwykły- miarowe niezbyt silne poruszanie skrzydłami w efekcie poruszanie się do przodu.
Lot furkoczący- szybkie poruszanie skrzydłami dające możliwość poruszania się do przodu, pionowo a także do tyłu. ( koliber) Odmiana lotu furkoczącego jest lot trzepoczący - umożliwia chwilowe zawisanie w powietrzu przy wolniejszym poruszaniu skrzydłami.(sokoły, pustułki)
Lot szybowcowy bierny- odbywa się bez poruszania skrzydłami ( sępy, albatrosy) przy wykorzystaniu prądów powietrza ( ciepły do wznoszenia się w górę, zimny- zstępujący). Aby nie wyjść z orbity ptaki ustawicznie krążą. Ptaki posługujące się tym lotem maja skrzydła o dużej powierzchni z lotkami napędowymi, które wyginają się w górę pod naporem powietrza co pcha ptaka do przodu.
Lot ślizgowy bierny- odbywa się dzięki nabranej uprzednio prędkości przez ptaka.
72. Specyfika budowy szkieletu ptaka.
Kości budujące szkielet ptaka są spneumatyzowane ( za wyjątkiem kości czaszki, miednicy, przedramienia, dłoni). Czaszka jest pozbawiona zębów, z kręgosłupem łączy się za pomocą jednego kłykcia potylicznego co daje dużą swobodę ruchów głowy. Kości międzyczaszkowe są zrośnięte w dziób. Kręgosłup zbudowany jest z kręgów heterocelicznych i opistocelicznych. Dzieli się na cztery odcinki: szyjny ( zbudowany z kręgów wolnych), piersiowy, krzyżowo-ledżwiowy, ogonowy ( kręgi zrośnięte). Ostatnie kręgi ogonowe tworzą pygostyl. Żebra są połączone z mostkiem (ż. mostkowe) lub nie połączone (ż. wolne). Żebro mostkowe składa się z dwóch części połączonych ze sobą ruchomo. Jedna część łączy się z mostkiem, druga z kręgosłupem. Na mostku występuje listwa kostna- grzebień. Obręcz barkowa składa się z kości kruczej ( najgrubsza, najmocniejsza, utrzymuje w odpowiedniej odległości mostek od kręgosłupa,), łopatki (duża, szablasta, dochodzi aż do miednicy), obojczyka ( zrośnięty w widełki, cienki i elastyczny). Kości palców kończyny górnej są zredukowane. Rozstaw kości łonowych jest większy u samic niż u samców, co wiąże się ze składaniem jaj. Kości śródstopia i stepu zrastają się i tworzą kość skokową.