DZIECIĘCE PORAŻENIE MÓZGOWE
Porażenie mózgowe to choroba polegajšca
na paraliżu albo osłabieniu górnej czę�ci mózgu.
Chory nie może kontrolować pracy mię�ni i poprawnie
wykonywać ruchów.
|
Porażenie mózgowe jest spowodowane defektem
mózgu. Najwyra�niejszymi oznakami fizycznymi choroby
sš nieskoordynowane, gwałtowne ruchy głowy i zaburze-
nia mowy. Czasami specjali�ci nazywajš chorobę tę
spastyczno�ciš, choć okre�lenie to odnosi się przede
wszystkim do jednego z jej objawów, a mianowicie
wzmożonego napięcia głównych mię�ni kończyn.
Porażenie mózgowe nosi też nazwę choroby Little'a.
Jest to wła�ciwie zespół dolegliwo�ci różnych
rodzajów i o rożnym stopniu zaawansowania.
U chorych dotkniętych porażeniem mózgowym mogš
wystšpić zróżnicowane objawy. U niektórych pojawiajš
się zaburzenia w funkcjonowaniu mózgu, które poza
niesprawno�ciš fizycznš prowadzš czasem także
do upo�ledzenia procesów umysłowych. Czasami występujš
u nichtrudno�ci z uczeniem się albo niedorozwój umysłowy,
jednak niektórzy pacjenci wykazujš normalnš albo nawet
wyjštkowš inteligencję, a sš niesprawni fizycznie.
Niektórzy chorzy majš kłopoty ze wzrokiem lub słuchem.
Ze względu na wyjštkowo duże zróżnicowanie objawów
uważa się, że jest tyle odmian porażenia mózgowego,
ilu jest ludzi dotkniętych tš chorobš.
Porażenie mózgowe może rozwinšć się w okresie
życia płodowego, na skutek uszkodzeń powstałych w czasie
porodu lub wkrótce po nim, jednak często dopiero po
upływie kilku lat widać, jak jest rozległe.
Przyczyny
Nie w każdym przypadku daje się okre�lić
przyczyny choroby. Może ona wystšpić po infekcji płodu
w macicy, na przykład wirusem różyczki czy cytomegalii.
Czasami łożysko, które zaopatruje rozwijajšcy się płód
w tlen i składniki pokarmowe, nie funkcjonuje prawidłowo.
Przyczynš może być długi, trudny poród, podczas którego
dziecko nie otrzymuje wystarczajšcej ilo�ci tlenu.
Iniekcje w okresie okołoporodowym, takie jak na przykład
zapalenie opon mózgowych czy zapalenie mózgu, także
należš do potencjalnych przyczyn wystš-pienia porażenia
mózgowego.
Wspólnš cechš wielu przypadków jest prawdopodo-
bnie niedotlenienie mózgu dziecka przez dłuższy czas.
Porażenie mózgowe w zasadzie nie jest chorobš
dziedzicznš. Występuje we wszystkich grupach etnicznych.
Rozróżnia się trzy główne rodzaje tej choroby,
w zależno�ci od tego która czę�ć mózgu została uszkodzona.
Chorzy na spastyczne porażenie mózgowe majš napięte,
skurczone, ale słabe mię�nie. Ich kończyny i tułów
sš sztywne. Pacjenci majš trudno�ci z panowaniem nad
kończynami, czasami wykonujš nie zamierzone,
nieskoordynowane ruchy. Czę�ciš mózgu zaatakowanš
przez chorobę jest kora mózgowa (tzw. istota szara)
zewnętrzna pofałdowana okrywa mózgu. Ten rodzaj
porażenia mózgowego występuje w około czterech pištych
przypadków.
Ruchy mimowolne
Ludzie chorzy na atetoidalne porażenie mózgowe
nie potrafiš zapanować nad mimowolnymi ruchami swoich
kończyn. Chorobš dotknięte sš zwoje podstawne,
usytuowane głęboko w mózgu, które normalnie pomagajš
w wykonywaniu płynnych, skoordynowanych ruchów.
Ataktyczne porażenie mózgowe jest przyczynš
kłopotów w utrzymywaniu równowagi i prawidłowej pozycji
ciała; ruchy chorych sš gwałtowne i nieskoordynowane.
Mówienie często sprawia im trudno�ć. Choroba dotyka
w tym przypadku móżdżek, tylnš dolnš czę�ć mózgu.
Ogólny model choroby
Chociaż porażenie mózgowe występuje, w różnych
postaciach, wiele przypadków chorobowych ma wspólne
cechy. Pierwsze oznaki dajš się zauważyć przy porodzie
albo w pierwszych miesišcach życia. Wczesnym objawem
może być ze sztywnienie kończyn, które zaczynajš też
ustawiać się w dziwny sposób. Noworodek mało się rusza
zwykle zaczyna chodzić i mówić znacznie pó�niej niż
jego rówie�nicy.
Paraliż może obejmować jednš czę�ć ciała (porażenie
połowicze - hemiplegia), same nogi (porażenie kończyn
dolnych - paraplegia) głównie nogi ale także ramiona
(porażenie obustronne - diplegia) albo wszystkie cztery
kończyny (porażenie czterokończynowe - quadriplegia).
Frustracja
Dziecko z porażeniem mózgowym nie potrafi
wykonywać skoordynowanych ruchów i nie może poznawać
otaczajšcej go rzeczywisto�ci, zwłaszcza je�li chorobie
towarzyszš wady wzroku czy słuchu. Prowadzi to do
narastajšcej frustracji, szczególnie je�li chory ma
normalnš lub nieprzeciętnš inteligencje. Frustracja jest
�ródłem zaburzeń emocjonalnych.
W wielu krajach, także w Polsce, noworodki
rutynowo bada się po porodzie i przy okresowych
badaniach, dzięki czemu wcze�nie można wykryć oznaki
porażenia mózgowego.
Wczesne rozpoznanie
Na porażenia mózgowe nie ma lekarstwa,
ale wczesne rozpoznanie gwarantuje o wiele większe
szansę rozpoczęcia wła�ciwej terapii zmniejszajšcej
liczbę objawów choroby lub łagodzšcej je we wszystkich
przejawach - fizycznym, umysłowym i emocjonalnym.
Aby nie przeoczyć nowych objawów choroby
i jak najwcze�niej rozpoczšć ich leczenie, dzieciom
z porażeniem mózgowym powinno się regularnie badać
wzrok, słuch i rozwój umysłowy. Duże znaczenie majš
także porady i pomoc rodzicom.
Sposoby leczenia
Porażenie mózgowe ma wiele różnych postaci,
a zatem istnieje wiele sposobów leczenia poszczególnych
przejawów choroby. Leczenie wad fizycz-nych obejmuje
fizjoterapię i ćwiczenia fizyczne, które pacjent może
wykonywać w domu i w przychodni, czasem specjalisty-
cznych o�rodkach. W kuracji tego typu nacisk położony
jest na uaktywnianie dotkniętych chorobš kończyn w celu
zapobiegania, w nadziei, że dziecko nauczy się chodzić,
mówić i je�ć. W niektórych przypadkach pomocne okazujš
się leki rozlu�niajšce mię�nie. Czasem przeprowadza się
zabiegi chirurgiczne pozwalajšce na uruchomienie chorych
sztywnych kończyn.
Wzrok i mowa
Mówienie, a tak że umiejętno�ci odżywiania się,
może poprawić terapia narzšdów mowy, nie którym dzieciom
sš potrzebne aparaty słuchowe, często także okulary.
Niektóre wady wzroku wymagajš zabiegu chirurgicznego.
Aby kondycja emocjonalna dzieci chorych na
porażenie mózgowe nie pogarszała się potrzebujš one
wsparcia i zachęty do wysiłku ze strony rodziny,
przyjaciół i personelu medycznego. Od czasu do czasu
niezbędny jest kontakt chorego dziecka z lekarzem
psychiatrš lub psychologiem.
Niezależno�ć życiowa
Dzieci z łagodnym porażeniem mózgowym, których
inteligencja nie odbiega od przeciętnego poziomu. często
chodzš do szkół integracyjnych, a następnie prowadzš
samodzielne życie. Aby ułatwić im wykonywanie codziennych
czynno�ci, produkuje się różnorodne urzšdzenia
i przedmioty, od specjalnie zaprojektowanych naczyń
i sztućców do urzšdzeń wbudowanym mikroprocesorem.
Dzieci dotknięte dużš niesprawno�ciš fizycznš,
ale normalnie rozwijajšce się umysłowo, zwykle chodzš
do szkół i do o�rodków rehabilitacji dla niepełnospra-
wnych. Współczesna technologia umożliwia porozumiewanie
się ze �wiatem zewnętrznym i, w większo�ci przypadków,
pozwala zachować względnš niezależno�ć w dojrzałym
życiu.
Upo�ledzenie umysłowe
Dzieci upo�ledzone umysłowo zwykle uczš
w szkołach specjalnych. Osoby dotknięte poważnš
niesprawno�ciš fizycznš i umysłowš trzeba otaczać
opiekš przez cale życie.
Wiele szpitali, szczególnie w krajach rozwiniętych
dysponuje dzi� specjalistycznym sprzętem medycznym,
zapewniajšc kobietš w cišży lepszš opiekę.
Dzięki badaniom prenatalnym prostsze i skuteczniejsze
stało się, wczesne wykrywanie takich schorzeń
jak porażenie mózgowe.
Normalne życie
Współczesna technologia zwiększa możliwo�ć
poruszania się pacjentów z porażeniem mózgowym
i zapewnia im lepszš jako�ć życia.
Nowe zdobycze techniki sprawiajš że człowiek
niepełnosprawny ruchowo może w pełni wykorzystywać
swe talenty i możliwo�ci. W wielu krajach chorzy na
porażenie mózgowe majš możliwo�ć zdobywania
wykształcenia, z dyplomem wyższej uczelni włšcznie.