Nancie Finnie Domowa pielęgnacja małego dziecka z porażeniem mózgowym

Reh małego DZ, ćw. 2 blok II

r. 4 Podstawowe zasady pielęgnacji

- Podstawowe znaczenia dla naszych ruchów - utrzymanie pozycji głowy,

- Ważny czynnik w pielęgnacji, szczególnie we wczesnych latach, jest umiejętność skutecznego
i zarazem oszczędnego wykorzystania wspomagających rąk,

- naciski kładzie się na symetrię, punkty kluczowe: barki, pas, biodra, miednica,

-Ważny by wyczuć różnicę pomiędzy ruchem, np. ręki, która stawia opór, a takiej, która go nie stawia.

- celem w pielęgnacji i usprawnianiu, jak najszybsze odejście od wspomagania,

- konieczne jest zachęcanie dziecka do poruszania się bez pomocy,

- dla różnych dzieci (spastycznych, atetotycznych i wiotkich) sposoby manipulacji będą się różniły,

- przez odpowiednią pielęgnację można przygotować dziecko do działania.

Rysunki str 74-84.

r.6 Ćwiczenia czynności fizjologicznych

- Jednym z najczęściej popełnianych błędów jest rozpoczęcie ćwiczeń zbyt wcześnie, co kończy się zwykle porażką. Noworodek i dziecko nie panuje nad pęcherzem, który jest łatwo pobudzany.

- Proces ćwiczenia czynności fizjologicznych jest procesem powolnym i można go łatwo zakłócić przez stres emocjonalny, podniecenie czy nowe otoczenie.

- należy zawsze chwalić dziecko, gdy jest czyste i używa nocnika, nie należy robić wielkiej awantury, gdy się zabrudzi czy odmawia.

- Najlepszą drogą do osiągnięcia sukcesu w ćwiczeniu czynności fizjologicznych jest sadzanie dziecka na nocki w ustalonych odstępach czasu, nawet gdy nie jest już niemowlęciem.

- Bądź zawsze w zasięgu głosu dziecka, dając mu poczucie bezpieczeństwa. Upewnij się, czy rozumie ono, iż siedzi na nocniku w specjalnym celu. Gdy dziecko siedzi na nocniku nie dawaj mu zabawek
i niczego, co może je rozproszyć.

- Największą i często doświadczaną przez DZ trudnością jest niezdolność do odprężenia się podczas oddawania stolca czy przebywania w pozycji uniemożliwiającej wypróżnienie.

- Najlepszy nocnik przezroczysty - nie trzeba podnosić dziecka by zobaczyć czy skończyło,

- DZ nie będzie samo siedzieć na nocniku czy sedesie, dopóki nie potrafi utrzymać równowagi głowy
i tułowia i nie nauczy się zginać nów w stawach biodrowym i kolanowym, za stopami ułożonymi płasko na podłodze i rozsuniętymi nogami.

- Jeśli to konieczne trzeba wybrać odpowiednie krzesło nocnikowe - rysunki str. 94 - 96

- Pierwszy krok ku niezależności w załatwianiu potrzeb fizjologicznych został postawiony, gdy dziecko zawiadomi cię, że chce nocnik,

- gdy dziecko będzie brało nocnik, dopilnuj, aby mogło od razu go znaleźć i łatwo po niego sięgnąć,

- Kiedy dziecko zaczyna używać toalety, należy spróbować każdego sposobu, dzięki któremu może ono osiągnąć niezależność, np. poręcze z boku ubikacji, a dla chłp. Pudełko umieszczone pod muszlą na nieślizgającym się dywaniku.

Podstawowe rady przy opanowywaniu czynności fizjologicznych

- jeśli DZ ma wrażliwą skórę - używaj pieluszek lub podkładek z miękkiej tetry, które umieszcza się wewnątrz pieluszki,

- jeżeli do 3 lub 4 r.ż. DZ nie opanuje czynności fizjologicznych przestań używać pieluszek w domu,

- kontrolę stolca DZ osiąga zwykle wcześniej przed kontrolą pęcherza, ponieważ tę potrzebę łatwiej przewidzieć,

- nie używaj kaczki-butelki dla chłopca, jeśli jego N nie jest tak poważna, że nie potrafi siedzieć,

- Czas potrzebny na wyćwiczenie umiejętności fizjologicznych różni się znacznie, a proces nie jest łatwy,

- jeśli wszystkie twoje wysiłki kończą się całkowitym niepowodzeniem, nie załamuj się, ponieważ
u podstaw niepowodzenia leży zawsze określona przyczyna, którą można usunąć. Jeśli to konieczne, zasięgnij fachowej porady - gdy jasno zrozumiesz, jaka jest przyczyna twoich niepowodzeń, wówczas ćwiczenie z pewnością nie będzie tak żmudnym zmaganiem.

R. 7 Kąpanie

W przypadku dziecka małego trudności są niewielkie, większe kłopoty mogą pojawić się
późniejszym wieku.

Rady ułatwiające kąpanie małego dziecka

- Najlepsza wanienka powinna być lekko pochylona, aby mogła podtrzymywać plecy dziecka; musi być też umieszczona na odpowiedniej dla ciebie wysokości,

- nie należy DZ kłaść na śliską powierzchnię; odpowiednia będzie podkładka z włochatego materiału lub miękka mata kąpielowa z przyssawkami do mocowania na spodzie wanny,

- unikaj gwałtownych przechyleń DZ do tyłu (bo może spowodować reakcję Moro),

- jeżeli DZ jest wystarczająco zgięte do przodu od bioder i owinięte ręcznikiem przed wyjęciem łatwiej będzie je utrzymać przy wyjmowaniu z wanny,

- czas kąpieli: powtórzenie ruchów, których dziecko nauczyło się w ciągu dnia, zabawy (zabawki
z przyssawkami, nacieranie szorstkim ręcznikiem).

Rys. 101-102

Rady ułatwiające kąpiel starszego DZ

- można w przejściowym okresie umieścić wanienkę dziecięcego wewnątrz normalnej wanny lub też kąpać dziecko w głębokiej umywalce na desce z otworami,

- niektóre DZ czują się lepiej, jeśli umieścimy je wewnątrz dwóch nadmuchanych kół, umieszczonych na gumowej podkładce,

Rysunki s. 103

Typy siedzisk używanych do kąpieli

- Wybierając siedzisko upewnij się, że jest ono najbardziej odpowiednie dla twojego dziecka: przeprowadź próbę siedzenia na zewnątrz wanny,

- gdy dziecko jest poważnie N używaj bardzo mało wody - by DZ czuło się bezpiecznie,

- gdy DZ staje się za ciężkie, siadaj na stołu albo klęcz na poduszkach by zapewnić sobie stabilność
łatwiej podnieść dziecko (zmniejszenie naprężenie kręgosłupa),

- poruszaj DZ wolno, by zdążyło dostosować się do sytuacji,

- pozwól na naśladowanie - by np. kąpało swoje zabawki.

Rys. s 105.

Ćwiczenia samodzielności w myciu

- Pierwsza lekcja mycia i wycierania rąk/ twarzy powinna nastąpić w pozycji siedzącej. Do mycia używamy miednicy umieszczonej na stole bądź prowadzimy naukę na siedząco w umywalni,

- Ważne jest przygotowanie dziecka do pójścia do przedszkola, aby umiało ono umyć i wytrzeć ręce.

Wyposażenie łazienkowe s. 107

R. 8 Ubieranie

Ubieranie i rozbieranie dziecka z MPD

- dopilnowanie by ubranie było łatwo dostępne,

- bardzo przydatne stojak na ubranie lub oparcie krzesła,

- często dobrym sposobem okazuje się ubieranie i rozbieranie DZ, gdy leży na brzuchu na twoich kolanach,

- gdy DZ leży na plecach - najtrudniej w pielęgnacji,

- łatwiej będzie wysunąć ramiona do przodu DZ i zgiąć nóżki, gdy pod głowę położysz twardą poduszkę ( należy zwrócić uwagę na to by barki były lekko uniesione).

Rys. s. 110.

Pozycja leżąca na boku

Jeżeli masz trudności w ubieraniu DZ i nie potrafisz zrobić tego w pozycji leżącej, powinnaś położyć je na bok. (Zalety tego sposobu s. 111).

Pozycja siedząca na kolanach matki

- przed przystąpieniem do ubierania DZ trzeba zapewnić mu równą i bezpieczną podstawę do siedzenia, co m. in. oznacza, aby nie mieć na sobie ubrania o śliskiej fakturze.

- gdy ubierasz/ rozbierasz DZ poważnie N, usiądź przed lustrem, aby widziało co robisz. Z lustra powinno się jednak zrezygnować, gdy DZ gotowe jest współpracować przy ubieraniu, ponieważ odbicie w lustrze mogłoby wprowadzić zamieszanie.

Rys przedstawiające sposoby ubierania DZ s. 112-113

Rady, które pozwolą pokonać trudności - s. 113.

Rady dotyczące pomocy w ubieraniu, gdy dz zaczyna współpracować i ubierać się samo

DZ powinno zacząć ubierać się i rozbierać, gdy pozna części ciała, ma świadomość swego położenia
w przestrzeni i potrafi nazwać czy rozpoznać swe ubranie. Rys. s. 115-118

Trudności fizyczne przy ubieraniu się i rozbieraniu s. 118, rys. s. 119-120

Dziecko najpierw uczy się rozbierać, a potem dopiero ubierać.

Ubranie

- DZ lubią, jak mówi się, że ładnie wyglądają,

- wybierać ubrania z materiałów niebrudzących, niekurczliwych i nie wymagających wielkiego prasowania, nie o śliskiej powierzchni i szorstkiej fakturze.

- Pidżama-> dla małych DZ - jednoczęściowa, dla starszych - dwuczęściowa, rękawy i nogawki zakończone ściągaczami,

- koszule nocne - elastyczny ściągacz przy szyi, rozpięcie z tyłu na tasiemki,

- Majtki - na zatrzaski, zamki błyskawiczne czy sznurowane z obu boków,

- kaftaniki - największe otwory na głowę,

- skarpetki - dobrze dopasowane, db. podkolanówki robione na drutach, jeśli chodzi w krótkich spodenkach, wkładanie trudne dla DZ, dlatego właściwy typ początkowo to skarpetka
o nieustabilizowanej stopie.

-Śpiochy - sięgające do samej góry,

- rękawy - jak najluźniejsze,

-koszule - przypięcie guzikami do spodni,

- swetry - odpowiedni otwór na głowę,

- sukienki - najlepiej typu koszulka lub fartuszek,

- spodnie - z elastyczną górą, najlepiej na gumkę,

- obuwie - bardzo ważne! DZ z MPD ma słabą równowagę i dlatego też często późno staje. Niewygoda i niewłaściwe chodzenie jest rezultatem noszenia źle dopasowanych butów. Upewnij się, jaki rozmiar stopy ma DZ (mogą być różnice między lewą a prawą stopą). Buty muszą łatwo się wkładać i zdejmować, aby dziecko mogło wsadzić piętę i palce. Rys. s. 127.

- płaszcze - b. wygodne - narzutki, peleryny i poncza,

- rękawiczki - z jednym placem,

- kapelusze - najbardziej praktyczne są kapturki z tasiemką pod brodą i zatrzaskiem lub kombinacja kapturka z szalikiem.

- zapięcia - dobierz do dziecka, jedne wolą zamki inne zatrzaski, inne rzepy.

R. 9. Karmienie

Dziecko z porażeniem - nie ssie, tylko zamyka i otwiera usta. Jeżeli podajesz płyn gęsty, np. jogurt, prawdopodobnie uda mu się wcześniej i łatwiej połknąć go pobierając wargami.

Często nie potrafi żuć; zamiast tego wykonuje językiem ruchy do przodu, wypychając jedzenie na zewnątrz lub przyklejając je do podniebienia. Pokarm może zostać zgnieciony, ale nie przeżuty, i t gdy dostaje się do przełyku, nie jest kontrolowany, co zazwyczaj prowadzi do zatykania przełyku i krztuszenia się.

Będzie prawdopodobnie umiało chwycić wargami filiżanki czy szklanki, jego język wysunie się do przodu ponad lub pod brzegiem naczynia; anomalie te można zauważyć wtedy, gdy jadło ono z butelki. Gdy DZ próbuje pić, usta wykonują te same nieskuteczne ruchy otwierania i zamykania, a język wypychany jest do przodu.

Dziecko mpd rzadko może poradzić sobie z piciem przez słomkę, ponieważ zamiast trzymać słomkę wargami i ssać, wkłada ono ją sobie do ust jak smoczek, gryzie i unosi ją do góry.

Karmienie DZ z MPD

Najważniejsze problemy - brak kontroli ust, głowy i tułowia, brak równowagi w pozycji siedzącej i niemożność dostatecznego zgięcia w stawach biodrowych w celu wyciągnięcia ramion do przodu, niemożność przybliżenia rąk do ust i brak koordynacji oko - ręka.

Pozycja karmienia

Podczas karmienia istotna jest odpowiednia kontrola „całego” DZ. Właściwe pozycje przy karmieniu niemowlęcia i DZ poważnie N - rys. s. 133-134.

Jedzenie stawiaj zawsze tak, aby DZ je widziało i nie musiało prężyć się do tyłu, aby się przekonać skąd pochodzi jedzenie.

Gdy tylko DZ zacznie kontrolować głowę i tułów, karm je w pozycji siedzącej na krześle; nie przedłużaj niepotrzebnie karmienia go na kolanach. Dopilnuj aby nie siedziało zgarbione, ponieważ ta pozycja będzie kompensowana podnoszeniem brody, a połykanie pokarmu stanie się wtedy niemożliwe.

Kontrolowanie funkcji ust

Podczas karmienia możemy stosować dodatkową kontrolę okolic ust, co pozwoli poprawić odruch ssania-połykania oraz umiejętność jedzenia z łyżki i picia z filiżanki.

Konieczne będzie kontrolowanie szczęki. Osiąga się to za pomocą trzech placów. Konieczny jest stały, silny nacisk. Rys. s. 136.

Nadwrażliwość

Należy jednak pamiętać, że dotykanie w obrębie ust wzmaga ich wrażliwość.

Ślinienie i otwarte usta

Pomoc - położenie parę razy w ciągu dnia swojego palca poprzecznie między górną wargę a nos DZ, wywierając stały i silny nacisk, bez rozmowy z DZ i bez przerwania zabawy. Stopniowo pojawi się spontaniczne zamykanie ust i połykanie. W dalszym ciągu kontroluj szczękę przy karmieniu i piciu, ponieważ utrwali to właściwy wzór połykania.

Picie z butelki

Staromodny okrągły smoczek - najlepszy dla DZ z MPD. Jeśli nadal będzie mieć trudności
z zamknięciu warg na smoczku, powiększ otwór w smoczku, potem zagęść konsystencję płynu, by niekontrolowanie nie ściekała do gardła.

Karmienie łyżką

Ważna kontrola szczęki. Silny ucisk płasko włożoną łyżka na język zapobiegnie w tym przypadku wysuwaniu języka do przodu i spowoduje spontaniczne używanie warg i języka. Używaj łyżki metalowej lub z kości, bo plastikowa się złamie. Łyżka musi być niezbyt głęboka. Przy karmieniu DZ łyżka powinna zbliżać się i wychodzić symetrycznie, NIGDY z boku. Uważaj przy wyjmowaniu łyżki, aby nie ocierać jej o górne żeby czy wargę DZ.

Karmienie będzie łatwiejsze jeżeli początkowo nabierzesz jedynie trochę jedzenia na koniec łyżki. Gdy wyjmujesz - dopilnuj by DZ zamknęło usta, tak by jedzenie było rozprowadzone wewnątrz ust. Nie pozwalaj na wysunięcie języka i wypchnięcie pokarmu na zewnątrz.

Ostateczność - użycie palca przy pokarmie stałym.

Początkowo karmiąc łyżka podawaj pokarmy suche. Rys. s. 138

Żucie

Aby wykształcić ruch żucia, najlepiej jest podać takie jedzenie, jak kawałki mięsa lub skórki razowego chleba. Trzeba je umieścić własnymi palcami w buzi dziecka z boku, pomiędzy zębami. Należy mu pomóc zamknąć usta przez kontrolę szczęki. Odgryzanie jedzenia może pobudzić lekkie pociąganie za chleb albo pocieranie boków zębów skórką przed jej włożeniem. Jeśli DZ uda się ugryźć, szczęki muszą zostać zamknięte.

Picie

Nauczenie picia płynów jest b. trudnym zadaniem i konieczna jest pomoc.

Jednym z najważniejszych czynników w trakcie uczenia się picia jest zamknięcie ust. Szczęki DZ pozostają zamknięte, brzeg naczynia między jego wargami - podst. warunek. Przechyl naczynie do pkt, w którym płyn dotknie górnej wargi, pozwól DZ na reszt e: nie cofaj naczynia po każdym przełknięciu, niech pozostanie między ragami.

Ułatwieniem będzie na początku podawanie płynów lekko zagęszczonych, takich jak jogurt. Płyny kwaśne są najtrudniejsze do spożycia, gdyż zwiększają napływ śliny.

Picie przez rurkę

U DZ z MPD tego sposobu powinno się próbować dopiero wtedy, gdy osiągną one dość dobrze skoordynowaną umiejętność picia, i tylko wtedy, gdy trzeba poprawić ruchliwość warg, oraz gdy pomagamy DZ atetotycznemu lub ataktycznemu, które ma trudność z uniesieniem filiżanki.

Rurki - mała średnica wewnętrzna. Aby utrzymać rurkę w miejscu i uniknąć rozlania, można użyć naczynia z pokrywką i dziobkiem.

Pierwsze kroki w samodzielnym jedzeniu - DZ z MPD

- DZ atetotyczne i z ciężkim porażeniem spastycznym czterokończynowym często nie są w stanie przybliżyć rąk do twarzy, a tym bardziej utrzymać i przybliżyć jakiegoś przedmiotu do ust.

- DZ z porażeniem połowiczym - nie ma sensu zmuszać DZ do pomagania sobie porażoną ręką, dopóki nie ma w niej dobrego chwytu i nie potrafi poruszać ramieniem. Pozwól DZ najpierw pokroić jedzenie, potem odłożyć nóż i tą samą ręką podnosić widelec do ust. DZ powinno jednak nauczyć się trzymać widelec w porażonej ręce i wywierać nacisk palcem wskazującym na nóż.

- Podczas nauki bądź przygotowana na brudzenie -> fartuszki koniecznością.

- Przystosuje krzesło (pasy w pachwinach paski na stopach).

- Gdy karmisz łyżką i kubkiem, próbuj sporadycznie otwierać DZ dłonie i kłaść je na swoje, a następnie wokół naczynia.

- Gdy DZ chce jeść samodzielnie pomoc zredukuj do minimum.

- sprzęty używane przy jedzeniu zredukowane do minimum.

- Dla DZ, które ma trudności z nabieraniem jedzenia na łyżkę, stroma ściana miseczki może być użyteczniejsza niż talerz. Dobrze jest położyć przeciwślizgową matę pod miseczkę.

- Gdy DZ radzi sobie z głębokim talerzem użyj takiego typu, w którym na dno można nalać gorącej wody, aby zapobiec stygnięciu jedzenia.

- Ważna umiejętność to podnoszenie noża, łyżki i widelca, filiżanki czy szklanki,

- Gdy DZ osiągnie eta uczenia się pojęć, takich jak lewy, prawy, góra, dół - utrwal to polecając mu umieścić we właściwym położeniu na stole własne nakrycie.

- Często najlepsza dla DZ - łyżka deserowa,

- Odwracanie ręki dłonią do góry zapobiega wkładaniu łyżki do ust bokiem, zamiast od przodu,

- Gdy DZ je, pomóż mu swą ręką jeść właściwie i nie mów co powinno robić, a także nie poprawiaj go ciągle,

- Jeżeli DZ ma dodatkowo wysoko wysklepione podniebienie, postaraj się nie dawać mu papkowatego lub lepkiego pożywienia, jak np. banany.

- Każdy nienormalny wzorzec karmienia, któremu pozwala się rozwijać i przetrwać, z pewnością wpłynie niekorzystnie na próby gaworzenia dziecka, a później wydawania dźwięków artykułowanych.

Rys. s. 146-147.

Rady dotyczące mycia zębów

Przed pojawianiem się zębów mlecznych - czyszczenie dziąseł przez użycie waty nasączonej roztworem węglanu sodu, solanki czy nawet wody. Kiedy wyrzynają się pierwsze zęby, wskazane jest stosowanie niemowlęcej szczoteczki i wody oraz stopniowe wprowadzanie pasty do zębów.

- Gdy myjesz DZ zęby powinno znajdować się ono w pozycji siedzącej, która umożliwia dobrą kontrolę głowy. Będzie ci łatwiej wykonywać te czynności, jeżeli usiądziesz na stołku przed umywalką
i posadzisz sobie małe DZ na kolanach lub okrakiem na jeden kolanie.

- Pomocna może okazać się kontrola szcęki, taka jak przy karmieniu.

- Pamiętaj, że szczotkowanie dziąseł jest równie ważne jak zębów - zawsze masuj dziąsła w kierunku korzeni zębów,

- Z czasem DZ nauczy się wypluwać nagromadzoną wodę, ślinę i pastę. Pozwól, aby ta papka wyciekła z ust, zanim na spół otworzysz szczęki, aby wyszorować mu wewnętrzną stronę dziąseł i zębów. Jest to pierwszy krok w nauczeniu DZ wypluwania wody z ust.

Szczoteczka elektryczna

DZ z MPD używające szczoteczkę elektryczną mają zdrowszą jamę ustną, bo wymaga ona mniej manipulacji oraz automatycznie i gruntownie masuje dziąsła oraz tkankę przyzębia.

Specjalne zalecenia dotyczące pielęgnacji zębów

Rodzice powinni zwracać uwagę na następujące sprawy:

- Czyszczenie zębów DZ po każdym posiłku,

- Niezezwalanie DZ na pojadanie między posiłkami,

- Unikanie słodkich potraw, słodyczy, cukierków i napojów zawierających cukier.

Trzeba używać najmniejszej dostępnej szczoteczki, która umożliwi wyszczotkowanie dziąseł.

Używaj nitki, aby zapobiec zbieraniu się jedzenia między zębami.

Każde DZ powinno być badane przez dentystę przynajmniej raz na pół roku.

R. 16 Zabawa

DZ z MPD

N uniemożliwia mu naukę poprzez zabawę w sposób naturalny i mimo pomocy i zachęty nie będzie zdolne uczyć się bawiąc.

Ciężko porażone lub bardzo małe dziecko z porażeniem

Na początku powinniśmy spróbować zanalizować jego trudności i znaleźć pozycję, która umożliwi mu najkorzystniejszą koordynację oko-ręka, a także zminimalizuje przeszkody w osiągnięciu równowagi.

DZ nie powinno zostawać w żadnej pozycji dłużej niż 20 minut. Należy wypróbować wiele różnych pozycji, zanim wybierze się najlepszą. I to, co było dobre wczoraj, może nie być równie dobre dzisiaj. Ważne jest by zauważyć każdą zmianę, gdyż DZ, które nie ma okazji do używania rąk, może stać się sfrustrowane i zaprzestać robienia jakichkolwiek wysiłków w tym kierunku.

- pozycja na plecach - niekorzystna

Dalej są propozycje zabaw, których tu nie będą przepisywać jak też opis zabawek.

3

---