Zabawy usprawniające wrażliwość słuchową małych dzieci z wadą słuchu
Co należy rozumieć pod pojęciem „wychowanie słuchowe”?
Najogólniej mówiąc jest to pomoc osób zajmujących się dzieckiem z wada słuchu w rozwoju percepcji słuchowej u dziecka. Ważnym jest bowiem aby pobudzić ślimaka bodźcami do około 18 m. ż. gdyż wpływa to najkorzystniej na rozwój słyszenia funkcjonalnego. Niezbędnym do tego jest zaopatrzenie dziecka w dwa aparaty dostosowane do wady słuchu.
Początkowo zwracamy uwagę dziecka na samo istnienie w otoczeniu bodźców akustycznych, później ćwiczymy umiejętność różnicowania dźwięków ich identyfikowanie i lokalizacje w przestrzeni. Proponowany zestaw ćwiczeń oparty jest na czteroetapowym procesie wychowania słuchowego.
Zabawy wpływające na umiejętność koncentracji uwagi na dźwięku
Zabawy te nie wymagają żadnych pomocy. Śpiewamy dziecku piosenki np. „Jadą, jadą misie” zmieniając głos raz niski, raz wysoki, cicho a później głośniej pamiętając aby zmieniać rękę którą trzymamy dziecko tak aby głos docierał do obu uszu. Ten sam schemat możemy wykorzystać z grzechotką. Do „wychowania słuchowego” możemy użyć przedmiotów codziennego użytku jak np. telefon czy pralka. Umawiamy się np. z babcią na telefon o określonej godzinie- odczekujemy kilka dzwonków, podajemy słuchawkę dziecku i wcześniej poinstruowana babcia mówi głośno „halo, halo”. Sytuacje powtarzamy przez kilka kolejnych dni. Przy wizycie babci przypominamy dziecku, że słyszało jak babcia mówiła „halo, halo”. Podobną zabawę możemy wykonać z dzwonkiem u drzwi. Każdą czynność domową możemy wykorzystać jako okazje do słuchania. Bardzo przydatna może być np. pralka, która bardzo wyraźnie wibruje podczas pracy.
Po opanowanie przez dziecko umiejętności dostrzegania dźwięków dochodzących z otoczenia uczymy je różnicowania dźwięków.
Zabawy rozwijające umiejętność różnicowania dźwięków
Zabawy te powinny uwzględnić następujące cechy dźwięku: natężenie, wysokość, tempo oraz liczbę dźwięków. Wyróżniamy 4 warianty zabawy:
- mające na celu różnicowanie natężenia dźwięku( pokazujemy swoje uszy przy dźwiękach głośnych oraz kładziemy palec na ustach przy dźwięku cichym, kontynuujemy ćwiczenia aż do naśladowania gestu przez dziecko w odpowiednim momencie)
- ćwiczące umiejętność różnicowania wysokości dźwięku( wykorzystujemy dwa instrumenty o skrajnych częstotliwościach, rodzic wykonuje określony gest przy danym dźwięku, stopniowo redukując swoje zachowania,)
- różnicowanie tempa( np. chodzimy szybko z dzieckiem przy szybkim tempie i wolno przy wolnym tempie muzyki)
- wyrabiające umiejętność różnicowania liczby nadawanych dźwięków( do ćwiczenia wykorzystujemy dwie plansze: jedna kropka- jeden dźwięk, kilka kropek- kilka dźwięków, wskazujemy odpowiednią planszę podczas zabawy bębenkiem, trenujemy tak długo aż dziecko samodzielnie będzie wskazywać odpowiednią planszę)
3. Zabawy ćwiczące umiejętność identyfikowania bodźców dźwiękowych
Do zabawy wykorzystujemy dwa słyszalne dla dziecko instrumenty np. bębenek i trąbkę czy też odgłosy zwierząt. Wydajemy dźwięk i początkowo sami wskazujemy, który dźwięk wydaliśmy na oczach dziecka, stopniowo eliminujemy swoja reakcję i prosimy dziecko o wskazanie odpowiedniego przedmiotu, później ten sam schemat wykorzystujemy wydając dźwięk poza wzrokiem dziecka).
Zabawy ćwiczące umiejętność źródła dźwięku
W tym ćwiczeniu wykorzystujemy budzik, który nastawiamy na budzenie. Wspólnie słuchamy dźwięku wydawanego przez budzik, ustawiamy drzemkę i odstawiamy przedmiot. Bawimy się dalej innym przedmiotem np. książką i po usłyszeniu budzika zwracamy uwagę dziecka na dźwięk. Czynność powtarzamy kilkakrotnie. Ustawiamy budzik w różnych miejscach. Pytamy: „gdzie dzwoni?”. Właściwe lokalizowanie źródła dźwięku jest najtrudniejszym elementem wychowania słuchowego.