Temat 3

Funkcjonalizm "nowoczesny" na przykładzie koncepcji Roberta K. Mertona (paradygmat analizy

funkcjonalnej), Kingsleya Davisa i Wilberta Moore'a

ref 1

„O niektórych zasadach uwarstwienia” temat 3

1. Funkcjonalna konieczność uwarstwienia:

• Dwa rodzaje motywacji:

• Zachęcająca do objęcia danej pozycji;

• Zachęcająca do wypełnienia obowiązków wynikających z zajmowanej pozycji;

• Nagrody i ich dystrybucja stają się elementami porządku społecznego i dają początek uwarstwieniu;

• Rodzaje nagród, którymi dysponuje społeczeństwo dla rozmieszczenia swej kadry i zaspokojenia podstawowych potrzeb:

• Przyczyniające się do wygody i istnienia

• Przyczyniające się do dobrego nastroju i rozrywki;

• Wpływające na samoocenę i rozwój ego;

• Nagrody są wbudowane w pozycje;

• Nierówność społeczna jest nieświadomym sposobem na to, aby najważniejsze pozycje były zajmowane przez najlepszych;

• Każde społeczeństwo różnicuje ludzi ze względu na prestiż i szacunek, dlatego wprowadza zinstytucjonalizowaną nierówność;

2. Czynniki określające względną rangę pozycji;

• Różnice wynikające z doniosłości funkcjonalnej: funkcjonalna ważność pozycji jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do tego, aby przypisano jej wysoką rangę:

• Dwa rodzaje pozycji:1) ważne i łatwe do obsadzenia, 2) ważne i trudne do obsadzenia;

• Dana pozycja może być ważna, ale łatwa do obsadzenia tzn., że nagrody wynikające z jej zajmowanie nie są tak duże i atrakcyjne jak w przypadku nagród ważnych i trudnych do obsadzenia;

• Różnice liczebności kadr:

• Wynikają one z tego, że daną pozycję społeczną można zająć posiadając odpowiednie umiejętności i kwalifikacje, które pozwolą jednostce na sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z danej pozycji;

• Kwalifikacje, czyli odpowiednie umiejętności i zdolności, które są albo nabyte w drodze edukacji albo są wrodzone;

• Często zdarza się tak, że daną pozycję mogą zając jednostki szczególnie uzdolnione, które muszą mieć za sobą długą i kosztowną edukację a także odpowiednie, wrodzone talenty. Pozycje te są trudne do obsadzenia i jednocześnie są ważne funkcjonalne, daltego nagrody z nich wypływające muszą być na tyle atrakcyjne aby znalazły się jednostki gotowe ponieść wysokie koszty związane z nabyciem odpowiednich kwalifikacji;

1. Różnice, na podstawie których dokonuje się typologii systemów stratyfikacji:

• Stopień specjalizacji(typy skrajne: wyspecjalizowane i niewyspecjalizowane)

• Nacisk funkcjonalny(typy głowne: rodzinny, autorytarny, kapitalistyczny)

• Rozpiętość dystansów społecznych(typy skrajne: ruchliwe/otwarte, stabilne/ zamknięte)

• Zakres szans(typy skrajne: egalitarny, nieegalitarny)

• Stopień solidarności klasowej(typy skrajne: klasy zorganizowane, klasy niezprganizowane)

1. Warunki zewnętrzne mające wpływ na dany system uwarstwienia:

• Stadium rozwoju kulturowego: bogate dziedzictwo kulturowe powoduj zwiększoną specjalizację, co z kolei wpływa na zwiększone natężenie ruchliwości i spadku solidarności warstwowej, w wyniku tego dochodzi do zminy nacisku funkcjonalnego

• Stosunki z innymi państwami: na uwarstwienie wpływa pozostawanie/ nie pozostawanie w konflikcie z innymi państwami, swobodne stosunki handlowe, wymiana kulturowa;

• Liczebność społeczeństwa;

1

---