W dniach 15-16 czerwca 1999r. w siedzibie Biura Geologicznego GEONAFTA w Warszawie odbyła się konferencja poświęcona polskiemu basenowi czerwonego spągowca, który jest wschodnią częścią wielkiego permskiego basenu zachodniej i centralnej Europy. Jego rozpoznawanie rozpoczęło się w Polsce w końcu lat pięćdziesiątych i zaowocowało odkryciem szeregu złóż węglowodorów oraz bogatych złóż polimetalicznych w południowej części monokliny przedsudeckiej. Stopniowy przyrost wiedzy geologicznej dotyczącej polskiego basenu czerwonego spągowca prezentowany jest systematycznie w czasopismach fachowych oraz w czasie konferencji. Ciągle gromadzone informacje dotyczące utworów czerwonego spągowca w Polsce wymagają jednak stałego syntetyzowania i nawiązywania do najnowszych osiągnięć światowej geologii naftowej.

Ponad czterdziestoletni okres prac geologiczno-poszukiwawczych w basenie polskim umożliwia wypracowanie dojrzałych syntez geologicznych, ale z drugiej strony otwiera nowe wyzwania dla bardziej dogłębnych badań i studiów. Wszystkie dotychczas uzyskane wyniki muszą być konfrontowane z metodami i wnioskami geologów pracujących w podobnych typach basenów sedymentacyjnych na świecie. Postęp w naukach o Ziemi jaki zaznaczył się w ostatnim dwudziestoleciu zmusza do stosowania w coraz szerszym zakresie metod interdyscyplinarnych, które zespolone w spójny układ metodologiczny określane są jako analiza basenów sedymentacyjnych. Opracowywanie polskiego basenu czerwonego spągowca poprzez pryzmat zintegrowanej analizy geologicznej wymaga na wstępie zdefiniowania jednoznacznych pojęć i kryteriów w poszczególnych podstawowych działach geologii takich jak np. stratygrafia, sedymentologia czy tektonika. Od początku badań nad utworami czerwonego spągowca w basenie polskim istniały różnice w terminologii i zakresie pojęć podstawowych. Z czasem te różnice zagubiły się w powodzi opracowań geologicznych i dziś, kiedy nowe pokolenie geologów wkracza w życie zawodowe trudno jest im dotrzeć do pierwotnych znaczeń poszczególnych terminów i definicji. Z drugiej strony, polskie opracowania muszą nawiązywać do metod i wyników zagranicznych. Z upływem lat tam też dochodzi do zmian w poglądach zarówno wskutek stosowania nowych metod jak i dopływu nowych informacji. Proces analizowania i syntetyzowania wyników z polskiego basenu czerwonego spągowca jest więc ciągle poddawany próbie czasu wynikającej z dopływu nowych danych faktograficznych i postępu wiedzy geologicznej.

Celem niniejszego spotkania było więc zaprezentowanie i przedyskutowanie szerokiego spektrum najnowszych zagadnień związanych z geologią i złożami węglowodorów występujących w utworach czerwonego spągowca basenu polskiego.

Pierwsza część konferencji była poświęcona zagadnieniom podstawowym: stratygrafii, sedymentologii petrografii, diagenezie, analizie facjalnej, architekturze osadów, tektonice, paleotektonice i paleogeografii. Składały się na nią następujące referaty:

P. H. Karnkowski Przedpermska historia obszaru polskiego basenu czerwonego spągowca;

P. H. Karnkowski Polski basen czerwonego spągowca jako wczesne stadium polskiego basenu ryftowego;

J. Pokorski, H. Kiersnowski Wybrane elementy ewolucji basenu czerwonego spągowca na podstawie analizy tektonicznej i litofacjalnej;

A. Protas Pozycja geologiczna i petrologia permskiego kompleksu wulkanogenicznego Pomorza Zachodniego;

A. Buniak Środowiska depozycji i rozwój sedymentacji górnego czerwonego spągowca w północnej części monokliny przedsudeckiej (rejon Poznań-Pniewy);

M. Muszyński Środowisko sedymentacji i spoiwo osadów górnego czerwonego spągowca obszaru niecki poznańskiej;

A. Tomaszewski Problemy interpretacji zróżnicowania litologiczno-miąższościowego profilu saksonu i paleoreliefu z przełomu czerwonego spągowca i cechsztynu NE przedpola paleowyniesienia wolsztyńskiego;

H. Kiersnowski Depozycja osadów w strefie marginalnej basenu czerwonegospągowca: przykład z rejonu Czarne - Debrzno;

A. Mikołajewska, Z. Mikołajewski Środowiska depozycyjne, petrografia, diageneza oraz własności zbiornikowe osadów górnego czerwonego spągowca w rejonie złoża gazu ziemnego Międzyzdroje;

E. Iwanowska, P. Jagosiak Analiza zmienności cech zbiornikowych osadów fluwialnych czerwonego spągowca w NW części wału pomorskiego

R.. Szwarc, H. Kiersnowski Rozwój sedymentacji osadów czerwonego spągowca w SE części polskiego basenu permskiego;

P. Gliniak, R. Laskowicz , G. Leśniak, P. Such Analiza możliwości występowania różnych typów pułapek złożowych w czerwonym spągowcu w SE części monokliny przedsudeckiej;

P. H. Karnkowski Wykorzystanie aktualistycznych badań sedymentologicznych do praktyki poszukiwawczej w utworach czerwonego spągowca w basenie polskim

P. H. Karnkowski Stratygrafia czerwonego spągowca w basenie polskim w świetle dotychczasowych opracowań stratygraficznych w permskich basenach zachodnioeuropejskich

P. H. Karnkowski Stratygrafia sekwencji czerwonego spągowca w basenie polskim: relacje między tektoniką a klimatem

Wnioski z podstawowych opracowań geologicznych przekładają się na efekty prac poszukiwawczych. Dlatego druga część konferencji była poświęcona szeroko rozumianej problematyce poszukiwań złóż gazu w utworach czerwonego spągowca w basenie polskim i koncentrowała się wokół następujących zagadnień: wnioski z historii dotychczasowych odkryć, rodzaje pułapek gazu ziemnego, charakterystyka skał zbiornikowych, metody poszukiwań pułapek strukturalnych, metody poszukiwań pułapek stratygraficznych, skład gazu ziemnego w osadach czerwonego spągowca, najkorzystniejsze warunki układu naftowego (petroleum play) do poszukiwań węglowodorów w utworach czerwonego spągowca w basenie polskim. W tej części zostały wygłoszone następujące referaty:

A. Maliszewska O znaczeniu badań izotopowych diagenetycznego illitu z piaskowców czerwonego spągowca;

K. Jarmołowicz-Szulc Izotopowo-inkluzyjne badania spoiw diagenetycznych w obrębie złoża gazu Paproć-Cicha Góra;

M. Kuberska Etapy cementacji piaskowców czerwonego spągowca w świetle badań izotopowych;

E. Dubińska, P. Bylina, A. Kozłowski, B. Bagiński, G. Kaproń, C. Kulicki Permskie skały wulkaniczne z okolic Gorzowa Wielkopolskiego (północno-zachodnia część monokliny przedsudeckiej): przejawy metamorfizmu facji zeolitowej;

G. Leśniak, P. Such Analiza przestrzeni porowej skał zbiornikowych czerwonego spągowca z południowej części niecki poznańskiej przy zastosowaniu komputerowej analizy obrazu i modeli perkolacyjnych;

P. Such, G. Leśniak Analiza przepływów fazowych w skałach zbiornikowych czerwonego spągowca z południowej części niecki poznańskiej i południowo-wschodniej części monokliny przedsudeckiej;

H. Merta Skały macierzyste w podłożu czerwonego spągowca;

M. J. Kotarba, C. Grelowski, P. Kosakowski, D. Więcław, A. Kowalski, B. Sikorski Potencjał węglowodorowy skał macierzystych i geneza gazu ziemnego akumulowanego w utworach czerwonego spągowca i karbonu w północnej części Pomorza Zachodniego;

H. Merta, G. Kopczyńska Skład gazuziemnego w osadach czerwonego spągowca;

P. H. Karnkowski Złoża gazu w osadach czerwonego spągowca w basenie polskim: skład gazu ziemnego i jego geneza

Duże zainteresowanie konferencją (przeszło 100 uczestników) umożliwiło przedstawienie na tle dotychczasowych osiągnięć eksploracyjnych nowych perspektywy przyszłych prac geologiczno-geofizycznych. Obecnie stosowane technologie wysokorozdzielczej sejsmiki i geofizyki wiertniczej otwierają na obecnym etapie badań czerwonego spągowca nowe obszary działalności poszukiwawczej, jak choćby zagadnienie pułapek stratygraficznych, czy wydzielanie stref skał zbiornikowych o najkorzystniejszych parametrach petrofizycznych.

Niniejsza konferencja znalazła specjalne uznanie u Prezesów Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S. A. oraz Dyrektorów Państwowego Instytutu Geologicznego, którzy na rozpoczęcie obrad przysłali specjalne adresy gratulacyjne dla organizatorów i uczestników spotkania podkreślając, "iż Organizatorzy Konferencji trafnie zauważyli ogromne potencjalne możliwości tkwiące w stosowaniu różnych metod badań służących rozwiązywaniu problemów, które byłyby użyteczne w tworzeniu nowych implikacji dla poszukiwań złóż ropy naftowej i gazu ziemnego".

Paweł Henryk Karnkowski

7 lipca 1999r.

Obrazki z konferencji:

Przewodniczący Zarządu Oddziału SITPNiG Warszawa II inż. Mieczysław Jastrząb w czasie otwarcia konferencji, obok P. H. Karnkowski - sekretarz naukowy konferencji

Z-ca Dyrektora B. G. GEONAFTA Tadeusz Wilczek w czasie dyskusji

Dr Jędrzej Pokorski odczytuje adres gratulacyjny Dyrektorów Państwowego Instytutu Geologicznego dla Organizatorów konferencji

Mgr Hubert Kiersnowski w czasie dyskusji

Prezentacja w czasie spotkania towarzyskiego filmu video z wyprawy geologicznej w rejon Szottu El Jerid (Tunezja)

Dyskusja po pierwszym dniu obrad

---