SEMINARIUM 02 01.10.07

Medycyna sądowa:

• Nauka medyczna stosowana w życiu praktycznie, stoi na pograniczu medycyny i prawa

• Nauka korzystająca z wielu dziedzin medycyny, badań molekularnych, genetyki i chemii

• Nauka służąca wymiarowi sprawiedliwości i organom ścigania

Przestępstwo - czyn społecznie szkodliwy zabroniony przez ustawę pod groźbą kary.

Kodeks karny - zebrany, uporządkowany: spis przestępstw, wymiar kar grożących, sytuacji zaostrzających i łagodzących. Czynami szkodliwymi społecznie zajmuje się kodeks karny.

Kodeks postępowania karnego - zbiór jednakowych reguł postępowania podczas procesu; lektura dla sędziego , prokuratora, policjanta.

Kodeks karny wykonawczy - wymienione wszystkie możliwe kary za dokonane, które można stosować za określone przestępstwa, sposoby ich wykonywania i możliwość odstąpienia od kary.

Medycyna sądowa:

1. przestępstwa przeciw życiu i zdrowiu

1. ofiara

• przeżycie

• orzecznictwo karne

• charakter uszkodzenia ciała (rany, sińce)

• kwalifikacja karna (lekkie, średnio - ciężkie)

• mechanizm powstania (narzędzie)

• warunki i okoliczności powstania

• orzecznictwo cywilne (proces o odszkodowanie; proces cywilny - odszkodowawczy, naprawienie wyrządzonej szkody tylko na wniosek osoby poszkodowanej)

• wielkość uszczerbku na zdrowiu (wg tabeli w %; im %> tym > rekompensata pieniężna)

• związek z wykonywaną pracą

• cierpienie fizyczne

• cierpienie psychiczne

• rokowanie na przyszłość

• śmierć

• oględziny zwłok na miejscu zdarzenia/znalezienia (nie zawsze miejsce znalezienia jest msc zdarzenia - przewiezienie zwłok)

• sekcja zwłok

• badania uzupełniające

• histopatologiczne

• chemiczno - toksyczne

• hemogenetyczne

• identyfikacja

• sprawca - spotkanie z medycyna sądową

• ustalenie czy stan zdrowia sprawcy pozwala na wykonanie kary (gdy nie - odstępujecie od wykonania do czasu polepszenia zdrowia)

• osadzenie w areszcie

• udział w czynnościach proceduralnych

• wykonanie kary przez pozbawienie wolności

• oględziny ciała sprawcy w celu stwierdzenia ewentualnych obrażeń w walce z ofiarą

• oględziny ciała sprawcy w celu zabezpieczenia materiału dowodowego (włosy, zeskrobany spod paznokci)

Sprawca przestępstwa - osoba popełniająca przestępstwo; W zależności od etapu procesu karnego różne nazewnictwo sprawcy:

• początkowy okres procesu, gdy jest podejrzenie popełnienia przestępstwa, prokurator prowadzi dochodzenie - PODEJRZANY

• gdy prokurator po zebraniu dowodów napisze akt oskarżenia do sądu i postawi zarzuty , przez cała okres sądzenia - OSKARŻONY

• gdy brak dowodów winy - WOLNY, UNIEWINNIONY

• gdy sąd uzna winę - WINNY i wymierzy karę, od momentu skazania czyli odczytania wyroku jest SKAZANYM aż do końca odbywania kary.

Rekompensata należy się za:

• uszczerbek trwały / długotrwały

• cierpienie fizyczne

• cierpienie psychiczne

Oględziny zwłok na miejscu zdarzenia / znalezienia:

zadania medyka sądowego:

• stwierdzenie zgonu - najczęściej PR

• ustalenie czasu zgonu - od chwili śmierci do momentu oględzin przez medyka w miejscu znalezienia (alibi podejrzanego)

Znamiona pośmiertne:

• stężenie pośmiertne - ich obecność/brak, czy jest silne czy nie, jakie grupy mięśni są objęte

• plamy opadowe - ich obecność/brak, kolor, blednięcie po uciśnięciu

• temp - części odsłonięte np. twarz - chłodna ? , zasłonięte, pod odzieżą - letnie ?

• ustalenie prawdopodobnej (przypuszczalnej) przyczyny zgonu - czy śmierć gwałtowna ?, czy brały udział osoby trzecie ? - za pomocą oględzin zew nie można ustalić przyczyny, potrzebna sekcja. To, że zwłoki są w pętli (zwłoki wiszące) nie oznacza to, że osoba się powiesiła, zwłoki wyjęte z wody nie oznaczają topielca itd.

• pomoc organom prowadzącym dochodzenie w:

a) ustaleniu tożsamości

b) poszukiwaniu i zabezpieczeniu śladów biologicznych (krew, nasienie, wymiociny, włosy)

ŚMIERĆ - gdy stwierdzimy cechy śmierci pnia mózgu

1. z przyczyn chorobowych (zainteresowanie medycyny sądowej)

• błąd lekarski

• wypadek w pracy

2. gwałtowna - zainteresowanie medycyny sądowej

Śmierć gwałtowna jest spowodowana przez niekorzystne oddziaływanie na organizm człowieka ze strony środowiska zewnętrznego. Najczęściej czynnikiem środowiska zew. Jest inny człowiek, który działa pośrednio lub bezpośrednio.

• wypadek drogowy, w pracy, domu, na placu zabaw itd. Spowodowany gł. winą człowieka lub bez udziału osób (śmierć w wyniku strzału pioruna, śmierć w wyniku uderzenia przez konar drzewa złamanego przez wichurę itd.)

• samobójstwo - ktoś chce się pozbawić życia - nie karane w Polsce

• zabójstwo - jeżeli sprawca ma zamiar pozbawić kogoś życia, tworzy plan działania, go realizuje i cieszy się z realizacji

• nieumyślne spowodowanie śmierci - sprawca nie planuje pozbawić kogoś życia, nie ma zamiaru

3. fizjologiczna = ”ze starości” (nie zainteresowanie medycyny sądowej)

• zaniki narządów widoczne podczas sekcji

Sekcje zwłok wykonywane w Polsce:

1. sekcja patomorfologiczna (szpitalna)

• podstawa prawna:

• ustawa o ZOZ ( zakład opieki zdrowotnej)

• ustawa o zawodzie lekarza

• powinien wykonywać: lekarz - specjalista patomorfolog

2. sekcja sądowo - lekarska (oględziny i otwarcie zwłok)

• podstawa prawna - kodeks prawa karnego (KPK)

• powinien wykonywać lekarz - specjalista medycyny sądowej

Cele badania pośmiertnego:

I główny - ustalenie przyczyny śmierci

II dodatkowe cele:

1. sekcja patomorfologiczna:

• choroba główna

• choroby współistniejące

• powikłania chorób i ich współistnienie

2. sekcja sądowo - lekarska

• rodzaj śmierci (gwałtowna, z przyczyn chorobowych)

• mechanizm powstania uszkodzeń ciała

• rodzaj narzędzia

• warunki i okoliczności powstania

ART. 24 - PRAWO MEDYCZNE

1. zwłoki osoby, która zmarła w szpitalu mogą być poddawane sekcji, chyba, że osoba ta za życia wyraziła sprzeciw lub uczynił to jej przedstawiciel ustawowy, z zastrzeżeniem ust 4.

2. o zaniechaniu sekcji zwłok z przyczyn określonej w ust 1 sporządza się adnotację w dokumentacji med. i załącza oświadczenie woli osoby zmarłej w szpitalu lub jej przedstawiciela sądowego

3. kierownik zakładu, a jeżeli kierownik nie jest lekarzem to upoważniony przez niego lekarz na wniosek właściwego ordynatora lub w razie potrzeby po zasięgnięciu jego opinii zarządza dokonanie lub zaniechanie sekcji i w dokumentacji medycznej sporządza się adnotację o dokonaniu zaniechania sekcji zwłok z odpowiednim uzasadnieniem.

*dyrektor szpitala lub kierownik kliniki może zwolnić z sekcji za wnioskiem ordynatora oddziału, w którym pacjent był leczony

4. przepis ust 1 nie dokonywania sekcji w sytuacji:

1. określonych w kodeksie postępowania karnego

2. gdy przyczyny zgonu nie można ustalić jednoznacznie

3. gdy zgon nastąpił przed upływem 12 godz. od przyjęcia do szpitala

ART. 25

1.dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godz. od stwierdzenia zgonu

2 jeżeli zachodzi potrzeba pobrania ze zwłok komórek, tkanek lub narządów a kierownik nie jest lekarzem, to upoważniony przez niego lekarz może zadecydować o dokonaniu sekcji zwłok przed upływem 12 godz. od zgonu przy zaniechaniu zasad i trybu przewidzianych w przepisach o pobraniu i przeszczepi9aniu komórek, tkanek i narządów.

3. w przypadku określonym w ust 2 zgon powinien być stwierdzony przez 3 lekarzy, w tym lekarza upoważnionego przez najbliższy zakład med. sądowej. Lekarze stwierdzający zgon nie mogą brać udziału w zabiegu przeszczepiania tkanek i narządów.

• Czas 12 godz. To czas w którym wszystkie znajoma śmierci są w pełni rozwinięte, co pozwala stwierdzić 100% zgon.

• Sekcja w czasie krótszym niż 12 godz. Może być dokonana po stwierdzeniu zgonu przez 3 osobową komisję lekarską. Wykonuje się ją w przypadku pobrania narządów do transplantacji lub badania przyczyny zgonu z powodu przetoczenia niezgodnej grupowo krwi.

ART. 209 KODEKS KARNY

§1. Jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok.

§ 2 Oględzin zwłok dokonuje prokurator, a w postępowaniu sądowym sądu z udziałem biegłego lekarza, w miarę możności z zakresu med. sądowej, w przypadkach nie cierpiących zwłoki oględzin dokonuje policja przy udziale prokuratora.

§ 3 Oględzin zwłok dokonuje się na miejscu ich znalezienia. Do czasu przybycia biegłego oraz prokuratora lub sądu przemieszczać lub poruszać zwłoki można tylko w razie konieczności.

§ 4 Otwarcie zwłok dokonuje biegły w obecności Prokuratora albo sądu postępowaniu przed sądem przepisy 356 §1 i 4 stosuje się odpowiednio

§ 5 Do obecności przy oględzinach i otwarciu zwłok, w czasie potrzeby oprócz biegłego wezwać lekarza, który ostatnio udzielił pomocy zmarłemu. Z oglądu i otwarcia zwłok biegły sporządza opinię z zachowaniem wymagań z art. 200 §2

ART. 210

W celu dokonania oględzin lub otwarcia zwłok prokurator albo sąd może zarządzić wyjęcie zwłok z grobu.

UZUPEŁNIAJĄCE BADANIA SPECJALISTYCZNE:

1. badanie hist - pat

• wycinek utrwalony w formalinie

• zmiany morfologiczne niewidoczne makroskopowo

• wykonuje się w celu określenia wieku np. krwiaka itp.

• wykonuje się w sytuacji, gdy sekcja zwłok nie pozwala jednoznacznie ustalić przyczyny śmierci:

a) śmierć zwłaszcza po urazach mechanicznych osób, które były wcześniej leczone w szpitalu

b)dzieci, niemowlęta, noworodki zmarłe z przyczyn nie urazowych

c)jest podejrzenie błędu medycznego

2. badanie chemiczno - toksykologiczne

a) alkohol etylowy

• znaczenie kryminalistyczne, pozwala sprawdzić czy sprawca i ofiara w chwili śmierci była pod wpływem alkoholu. Jedyny sposób na ustalenie to wykazanie obecności alkoholu we krwi metoda chemiczną. Do badania powinno się również pobierać mocz, gdyż stężenie we krwi i moczu pozwalają na oceną fazy upojenia alkoholowego, czas spożycia alkoholu.

• Miejsce pobrania krwi na obecność alkoholu to: ż udowa, ż podobojczykowa, zatoki żylne opony twardej

• Inne miejsca badane w celu określenia poziomu alkoholu:

-ciało szkliste gałki ocznej

-żółć

-PMR

-płyn stawowy

-mięśnie, mózg - gdy wyschnięte płyny

-żołądek z zawartością

• Nie pobieramy krwi na obecność alkoholu - gdy pacjent jest po kilkudniowym pobycie w szpitalu z powodu obrażeń, gdyż alkohol uległ eliminacji

b)hemoglobina tlenkowęglowa

• miejsce pobrania - zawsze z serca, gdzie powstaje Hb osób zatrutych CO

• pobranie w przypadku podejrzenia:

• zwłoki w łazience z junkersem (piecyk gazowy)

• zwłoki w samochodzie (spaliny z rury wydechowej) - samobójstwo

• zwłoki ze zgliszcz pożaru - tzn. że człowiek palił się żywy

c)inne trucizny

• leki farmakologiczne - brak zmian makro i mikroskopowych, jedyną metodą stwierdzającą obecność jest analiza chem-toxyczna płynów ustrojowych oraz fragmentów narządów

• do badania chemiczno - toxykologicznego - potrzebne są czyste chemiczne, oznakowane pojemniki, bez utrwalacza!!! (gdyż doszłoby do denaturacji białka), każdy materiał (min. Pierwsze 4 muszą być zabezpieczone) deponowany osobno:

1.krew - 200 ml,

2.mocz -200 ml,

3.fragment nerki - 100g

4.fragment wątroby - 100g

5. mózg - przedawkowanie leków psychotropowych

6. serce - środki nasercowe

7. płuca - zatrucie dróg oddechowych klejami

• Błędy podczas badania:

1. stosowanie nieczystych słojów, pojemników

2. przechowywanie wszystkich razem materiałów w jednym pojemników

3. zakaz palenia tytoniu, ponieważ przy niektórych zatruciach ważne jest obecność zapachów np.: gorzkich migdałów w zatruciu cyjankiem

4. obfite płukanie wodą w czasie sekcji - dochodzi do hydrolizy tkanek

3. badania serologiczne (hemogenetyczne)

• Materiał - krew

• miejsce pobrania - nie ma znaczenia

• Wykonywane badanie:

a) gdy na zwłokach są obrażenia, rany, które mogły krwawić za życia i zastawić ślady na narzędziach, odzieży itd.

b)gdy sekcja osoby o nieznanej tożsamości - w celu jej ustalenia

c)sekcja zwłok noworodka prowadzona z podejrzeniem dzieciobójstwa - dla udowodnienia macierzyństwa

4. badanie włosów

• w oddzielnych kopertach z opisem: czołowe, ciemieniowe, potyliczne, skroniowe

• porównanie morfologiczne włosów (włos - włos dowodowy), Bad. DNA

• wykonywane, gdy zwłoki mają rany na głowie

5.badanie na obecność nasienia

• wykonywana przy zabójstwach na tle seksualnym

• wykonanie zawsze wymazu z dróg rodnych - nie stwierdzenie nasienia nie wyklucza odbycia stosunku; pobranie do próbówki z wymazówką

• izolacja DNA sprawcy z plemników z nasienia

• przy gwałcie mężczyzny pobranie wymazu z odbytu; rzadko jednak stwierdza się nasienie, gdyż ulega ono szybko degradacji z powodu obecności bakterii.




---