Psychiatria sądowa

Psychiatria sądowa

i orzecznictwo

i orzecznictwo

Prof.dr hab.med Andrzej Zięba

Prof.dr hab.med Andrzej Zięba

Katedra i Klinika Psychiatrii

Katedra i Klinika Psychiatrii

CMUJ

CMUJ



Art. 193

Art. 193



§ 1 kpk w sprawie powołania biegłych brzmi

§ 1 kpk w sprawie powołania biegłych brzmi

“

“

Jeśli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla

Jeśli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla

rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, to

rozstrzygnięcia sprawy wymaga wiadomości specjalnych, to

zasięga się opinii biegłego lub biegłych”.

zasięga się opinii biegłego lub biegłych”.



§ 2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji

§ 2. W celu wydania opinii można też zwrócić się do instytucji

naukowej lub specjalistycznej.

naukowej lub specjalistycznej.



Art. 195

Art. 195

brzmi:

brzmi:

„

„

Do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły

Do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły

sądowy, lecz także osoba, o której wiadomo, że ma

sądowy, lecz także osoba, o której wiadomo, że ma

odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie

odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie

”.

”.



Art. 199

Art. 199

:

:

“

“

Złożone wobec biegłego albo wobec lekarza udzielającego

Złożone wobec biegłego albo wobec lekarza udzielającego

pomocy medycznej oświadczenia oskarżonego, dotyczące

pomocy medycznej oświadczenia oskarżonego, dotyczące

zarzucanego mu czynu, nie mogą stanowić dowodu”.

zarzucanego mu czynu, nie mogą stanowić dowodu”.



Art. 200

Art. 200



§ 1:

§ 1:

“

“

W zależności od polecenia organu procesowego biegły

W zależności od polecenia organu procesowego biegły

składa opinię ustnie lub na piśmie”.

składa opinię ustnie lub na piśmie”.



§ 2:

§ 2:

Opinia powinna zawierać

Opinia powinna zawierać

:

:



imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i

imię, nazwisko, stopień i tytuł naukowy, specjalność i

stanowisko zawodowe biegłego

stanowisko zawodowe biegłego



imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób,

imiona i nazwiska oraz pozostałe dane innych osób,

które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze

które uczestniczyły w przeprowadzeniu ekspertyzy, ze

wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich

wskazaniem czynności dokonanych przez każdą z nich



w przypadku opinii instytucji, także pełną nazwę i

w przypadku opinii instytucji, także pełną nazwę i

siedzibę instytucji

siedzibę instytucji



czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania

czas przeprowadzonych badań oraz datę wydania

opinii

opinii



sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

sprawozdanie z przeprowadzonych czynności i

spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski

spostrzeżeń oraz oparte na nich wnioski



podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w

podpisy wszystkich biegłych, którzy uczestniczyli w

wydaniu opinii

wydaniu opinii



Art. 201

Art. 201

:

:

“

“

Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna, albo

Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna, albo

gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii

gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii

lub między różnymi opiniami w tej samej

lub między różnymi opiniami w tej samej

sprawie, można wezwać ponownie tych

sprawie, można wezwać ponownie tych

samych biegłych lub powołać innych”.

samych biegłych lub powołać innych”.



Art. 202

Art. 202



§ 1:

§ 1:

“W celu wydania opinii o stanie zdrowia

“W celu wydania opinii o stanie zdrowia

psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu

psychicznego oskarżonego sąd, a w postępowaniu

przygotowawczym prokurator, powołuje co

przygotowawczym prokurator, powołuje co

najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów.”

najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów.”



§ 2.:

§ 2.:

„

„

Na wniosek psychiatrów do udziału w

Na wniosek psychiatrów do udziału w

wydaniu opinii powołuje się ponadto biegłego lub

wydaniu opinii powołuje się ponadto biegłego lub

biegłych innych specjalności.”

biegłych innych specjalności.”



§ 3.:

§ 3.:

„

„

Biegli nie mogą pozostawać ze sobą w

Biegli nie mogą pozostawać ze sobą w

związku małżeńskim ani w innym stosunku, który

związku małżeńskim ani w innym stosunku, który

mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do

mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do

ich samodzielności”.

ich samodzielności”.



§ 4.:

§ 4.:

„

„

Opinia psychiatrów powinna zawierać

Opinia psychiatrów powinna zawierać

stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności

stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności

oskarżonego w chwili popełnienia czynu, jak i jego

oskarżonego w chwili popełnienia czynu, jak i jego

aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz

aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz

zdolności do udziału w postępowaniu, a w razie

zdolności do udziału w postępowaniu, a w razie

potrzeby co do okoliczności wymienionej w art. 93

potrzeby co do okoliczności wymienionej w art. 93

kodeksu karnego ”.

kodeksu karnego ”.



Art. 203

Art. 203



§ 1

§ 1

:

:

“W razie zgłoszenia przez biegłych takiej

“W razie zgłoszenia przez biegłych takiej

konieczności, badania psychiatrycznego

konieczności, badania psychiatrycznego

oskarżonego może być połączone z obserwacją w

oskarżonego może być połączone z obserwacją w

zakładzie leczniczym”.

zakładzie leczniczym”.



§ 2

§ 2

. „

. „

Orzeka o tym sąd, określając miejsce

Orzeka o tym sąd, określając miejsce

obserwacji. W postępowaniu przygotowawczym

obserwacji. W postępowaniu przygotowawczym

orzeka sąd na wniosek prokuratora”.

orzeka sąd na wniosek prokuratora”.



§ 3.

§ 3.

„

„

Obserwacja w zakładzie leczniczym nie

Obserwacja w zakładzie leczniczym nie

powinna trwać dłużej niż 6 tygodni na wniosek

powinna trwać dłużej niż 6 tygodni na wniosek

zakładu sąd może przedłużyć ten termin na czas

zakładu sąd może przedłużyć ten termin na czas

określony, niezbędny do zakończenia obserwacji ”.

określony, niezbędny do zakończenia obserwacji ”.



Art. 31

Art. 31



§ 1

§ 1

kpk stwierdza:

kpk stwierdza:

Nie popełnia przestępstw, kto z

Nie popełnia przestępstw, kto z

powodu choroby psychicznej, upośledzenia

powodu choroby psychicznej, upośledzenia

umysłowego lub innego zakłócenia czynności

umysłowego lub innego zakłócenia czynności

psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego

psychicznych nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego

znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.

znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.



§ 2

§ 2

. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność

. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność

rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania

rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania

postępowaniem były w znacznym stopniu ograniczone,

postępowaniem były w znacznym stopniu ograniczone,

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.



§ 3

§ 3

. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca

. Przepisów § 1 i 2 nie stosuje się, gdy sprawca

wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia

wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia

powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności,

powodujący wyłączenie lub ograniczenie poczytalności,

które przewidywał lub mógł przewidzieć.

które przewidywał lub mógł przewidzieć.

Formuła niepoczytalności

Formuła niepoczytalności

– znajdująca

– znajdująca

się w kodeksie karnym, zawiera:

się w kodeksie karnym, zawiera:



kryteria medyczne

kryteria medyczne

: “ upośledzenie

: “ upośledzenie

umysłowe, choroba psychiczna inne

umysłowe, choroba psychiczna inne

zakłócenia czynności psychicznej”

zakłócenia czynności psychicznej”



oraz psychologiczne

oraz psychologiczne

: “niemożność

: “niemożność

rozpoznania znaczenia czynu” lub

rozpoznania znaczenia czynu” lub

“kierowania postępowaniem”.

“kierowania postępowaniem”.

Kodeks natomiast nie wymienia przesłanek

Kodeks natomiast nie wymienia przesłanek

medycznych w zastosowaniu przepisów o

medycznych w zastosowaniu przepisów o

zmniejszonej poczytalności. Na ogół

zmniejszonej poczytalności. Na ogół

przyjmuje się, że są one takie same, jak w §

przyjmuje się, że są one takie same, jak w §

1, tylko wyrażone w mniejszym stopniu

1, tylko wyrażone w mniejszym stopniu

.

.

Dyskusje budzi natomiast sformułowanie “

Dyskusje budzi natomiast sformułowanie “

inne

inne

zakłócenia czynności psychicznej

zakłócenia czynności psychicznej

”:

”:



Znaczna część psychiatrów uważa, że zakłócenia te

Znaczna część psychiatrów uważa, że zakłócenia te

muszą wynikać z przesłanek patologicznych, część

muszą wynikać z przesłanek patologicznych, część

zaś psychiatrów i prawie wszyscy prawnicy stoją na

zaś psychiatrów i prawie wszyscy prawnicy stoją na

stanowisku, że kodeks nie zawiera w tym względzie

stanowisku, że kodeks nie zawiera w tym względzie

żadnych ograniczeń i w grę wchodzą również takie

żadnych ograniczeń i w grę wchodzą również takie

czynniki fizjologiczne, jak: intoksykacja, okres

czynniki fizjologiczne, jak: intoksykacja, okres

dojrzewania płciowego, krwawienie miesiączkowe,

dojrzewania płciowego, krwawienie miesiączkowe,

ciąża oraz wzruszenie steniczne i asteniczne, jak

ciąża oraz wzruszenie steniczne i asteniczne, jak

gniew, przerażenie, rozpacz itp.

gniew, przerażenie, rozpacz itp.



W grupie “

W grupie “

innych zakłóceń czynności

innych zakłóceń czynności

psychicznych

psychicznych

” mieszczą się również osoby z

” mieszczą się również osoby z

głębokimi zanurzeniami osobowości, jeśli ich czyn

głębokimi zanurzeniami osobowości, jeśli ich czyn

wynika z tych zaburzeń.

wynika z tych zaburzeń.

§ 3.

§ 3.

ma zastosowanie przy tzw. prostym

ma zastosowanie przy tzw. prostym

upojeniu alkoholowym.

upojeniu alkoholowym.



Inaczej należy orzekać w przypadkach upojenia

Inaczej należy orzekać w przypadkach upojenia

niezwykłego, skomplikowanego, na podłożu

niezwykłego, skomplikowanego, na podłożu

patologicznym. Inne będą też podstawy orzekania

patologicznym. Inne będą też podstawy orzekania

przy występowaniu wyraźnego uzależnienia ze

przy występowaniu wyraźnego uzależnienia ze

zmianami psychicznymi, u osób z uszkodzeniem

zmianami psychicznymi, u osób z uszkodzeniem

o.u.n. czy też cierpiących na inne zaburzenia

o.u.n. czy też cierpiących na inne zaburzenia

psychiczne, ale dokonujących przestępstw pod

psychiczne, ale dokonujących przestępstw pod

wpływem alkoholu. Wtedy decydująca będzie

wpływem alkoholu. Wtedy decydująca będzie

ogólna ocena stanu zdrowia psychicznego. Alkohol

ogólna ocena stanu zdrowia psychicznego. Alkohol

w tym przypadku jest jedynie czynnikiem

w tym przypadku jest jedynie czynnikiem

towarzyszącym.

towarzyszącym.



W przypadku psychoz alkoholowych, takich jak

W przypadku psychoz alkoholowych, takich jak

delirium tremens,

delirium tremens,

obłęd zazdrości, halucynoza czy

obłęd zazdrości, halucynoza czy

też innych orzeka oczywiście niepoczytalność.

też innych orzeka oczywiście niepoczytalność.

Narkomania

Narkomania



Jeśli człowiek dokonujący przestępstwa nie

Jeśli człowiek dokonujący przestępstwa nie

jest jeszcze uzależniony, to należy przyjąć

jest jeszcze uzależniony, to należy przyjąć

poczytalność. Jeśli natomiast stwierdza się

poczytalność. Jeśli natomiast stwierdza się

już wyraźne objawy uzależnienia lub też

już wyraźne objawy uzależnienia lub też

osoba taka działa w stanie głodu

osoba taka działa w stanie głodu

narkotycznego, to należy orzekać

narkotycznego, to należy orzekać

niepoczytalność lub rzadziej zmniejszona

niepoczytalność lub rzadziej zmniejszona

poczytalność.

poczytalność.



W przypadku narkomanii ważniejsze zresztą

W przypadku narkomanii ważniejsze zresztą

od ewentualnego ukarania jest leczenie i

od ewentualnego ukarania jest leczenie i

rehabilitacja.

rehabilitacja.



Ogólnie można przyjąć, że wszystkie

Ogólnie można przyjąć, że wszystkie

osoby, które dokonały czynu zabronionego

osoby, które dokonały czynu zabronionego

w stanie psychozy są niepoczytalne.

w stanie psychozy są niepoczytalne.



Dotyczy to przypadków schizofrenii,

Dotyczy to przypadków schizofrenii,

psychoz organicznych, alkoholowych i

psychoz organicznych, alkoholowych i

innych.

innych.



Wyjątek stanowią czyny dokonane przez

Wyjątek stanowią czyny dokonane przez

osoby chore na chorobę afektywną. Jeśli

osoby chore na chorobę afektywną. Jeśli

przestępstwo zostało dokonane w okresie

przestępstwo zostało dokonane w okresie

pełnej remisji, to należy zastanowić się

pełnej remisji, to należy zastanowić się

nad przyjęciem poczytalności czy

nad przyjęciem poczytalności czy

zmniejszonej poczytalności. Inną sprawą

zmniejszonej poczytalności. Inną sprawą

jest rozstrzygnięcie, czy osoba taka może

jest rozstrzygnięcie, czy osoba taka może

odbywać karę pozbawienia wolności.

odbywać karę pozbawienia wolności.



Niepoczytalność przyjmujemy również w

Niepoczytalność przyjmujemy również w

przypadku głębokiego upośledzenia

przypadku głębokiego upośledzenia

umysłowego lub zespołów otępiennych.

umysłowego lub zespołów otępiennych.



Podstawą do zastosowania art.31 § 1 są również tzw.

Podstawą do zastosowania art.31 § 1 są również tzw.

stany wyjątkowe, do których zaliczamy

stany wyjątkowe, do których zaliczamy

upojenie

upojenie

patologiczne, afekt patologiczny, zryw

patologiczne, afekt patologiczny, zryw

posenny, a niekiedy również reakcje krótkiego

posenny, a niekiedy również reakcje krótkiego

spięcia czy zespoły dysforyczne.

spięcia czy zespoły dysforyczne.



Istnienie tych stanów jest dyskusyjne i zazwyczaj

Istnienie tych stanów jest dyskusyjne i zazwyczaj

stwierdzamy u tych osób podłoże patologiczne, które

stwierdzamy u tych osób podłoże patologiczne, które

pozwala na rozpoznanie u nich innych zaburzeń

pozwala na rozpoznanie u nich innych zaburzeń

psychicznych.

psychicznych.



Podstawą do przyjęcia niepoczytalności może być również

Podstawą do przyjęcia niepoczytalności może być również

działanie w stanie głodu narkotycznego.

działanie w stanie głodu narkotycznego.



Poczytalność zmniejszoną przyjmujemy zazwyczaj w

Poczytalność zmniejszoną przyjmujemy zazwyczaj w

średnio wyrażonych stanach upośledzenia umysłowego, w

średnio wyrażonych stanach upośledzenia umysłowego, w

niektórych zespołach psychoorganicznych, u osób

niektórych zespołach psychoorganicznych, u osób

uzależnionych od alkoholu i narkotyków, o ile stwierdza się

uzależnionych od alkoholu i narkotyków, o ile stwierdza się

już wyraźne objawy degradacji psychospołecznej i

już wyraźne objawy degradacji psychospołecznej i

intelektualnej oraz w niektórych niezwykłych formach

intelektualnej oraz w niektórych niezwykłych formach

upojenia.

upojenia.



Przyczyna przyjęcia art.31 § 2 mogą być głęboko wyrażone

Przyczyna przyjęcia art.31 § 2 mogą być głęboko wyrażone

zaburzenia osobowości i niektóre dewiacje seksualne, jeśli

zaburzenia osobowości i niektóre dewiacje seksualne, jeśli

czyn jest ich wynikiem.

czyn jest ich wynikiem.



Rozdział X kk mówi o środkach zabezpieczających.

Rozdział X kk mówi o środkach zabezpieczających.



Art. 93

Art. 93

brzmi;

brzmi;

“ Sąd może orzec przewidziany

“ Sąd może orzec przewidziany

w tym rozdziale środek zabezpieczający

w tym rozdziale środek zabezpieczający

związany z umieszczeniem w zakładzie

związany z umieszczeniem w zakładzie

zamkniętym tylko wtedy, gdy jest to

zamkniętym tylko wtedy, gdy jest to

niezbędne, aby zapobiec ponownemu

niezbędne, aby zapobiec ponownemu

popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego

popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego

związanego z jego chorobą psychiczna,

związanego z jego chorobą psychiczna,

upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem

upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem

od alkoholu lub innego środka odurzającego”.

od alkoholu lub innego środka odurzającego”.



Przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje

Przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje

lekarzy psychiatrów oraz psychologów”.

lekarzy psychiatrów oraz psychologów”.



Art. 94

Art. 94



§ 1 : “ Jeżeli sprawca w stanie niepoczytalności

§ 1 : “ Jeżeli sprawca w stanie niepoczytalności

określonej

określonej

w art. 31 § 1 popełnił czyn zabroniony o znacznej

w art. 31 § 1 popełnił czyn zabroniony o znacznej

szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że

szkodliwości i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że

popełnił taki czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie

popełnił taki czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie

sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

sprawcy w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.



§ 2. Czas pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd

§ 2. Czas pobytu w zakładzie nie określa się z góry; sąd

orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze

orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze

pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.



§ 3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczanie sprawcy

§ 3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczanie sprawcy

określonego w § 1 w odpowiednim zakładzie

określonego w § 1 w odpowiednim zakładzie

psychiatrycznym, jeżeli przemawiają za tym okoliczności

psychiatrycznym, jeżeli przemawiają za tym okoliczności

wymienione w § 1 lub w artykule 93.

wymienione w § 1 lub w artykule 93.

Zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat

Zarządzenie nie może być wydane po upływie 5 lat

od zwolnienia z zakładu”.

od zwolnienia z zakładu”.



Art. 95

Art. 95



§ 1:

§ 1:

“ Skazując sprawce na karę pozbawienia

“ Skazując sprawce na karę pozbawienia

wolności bez warunkowego zawieszenia jej

wolności bez warunkowego zawieszenia jej

wykonania za przestępstwo popełnione w stanie

wykonania za przestępstwo popełnione w stanie

ograniczonej poczytalności, określonej w art.31 §

ograniczonej poczytalności, określonej w art.31 §

2, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w

2, sąd może orzec umieszczenie sprawcy w

zakładzie karnym, w którym stosuje się

zakładzie karnym, w którym stosuje się

szczególne środki lecznicze i rehabilitacyjne”.

szczególne środki lecznicze i rehabilitacyjne”.



§ 2. Jeżeli wynik leczenia lub rehabilitacji za tym

§ 2. Jeżeli wynik leczenia lub rehabilitacji za tym

przemawiają, sąd może sprawcę określonego w §

przemawiają, sąd może sprawcę określonego w §

1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat

1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat

pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić; ...

pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić; ...

dozór jest obowiązkowy”.

dozór jest obowiązkowy”.



Art. 96

Art. 96



§ 1: Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez

§ 1: Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności bez

warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwa

warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwa

popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub

popełnione w związku z uzależnieniem od alkoholu lub

innego środka odurzającego, sąd może orzec umieszczenie

innego środka odurzającego, sąd może orzec umieszczenie

sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,

sprawcy w zamkniętym zakładzie leczenia odwykowego,

jeżeli zachodzi duże prawdopodobieństwo popełnienia

jeżeli zachodzi duże prawdopodobieństwo popełnienia

przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.

przestępstwa związanego z tym uzależnieniem.



§ 2. Środka określonego w § 1 nie orzeka się, jeżeli sprawcę

§ 2. Środka określonego w § 1 nie orzeka się, jeżeli sprawcę

skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2

skazano na karę pozbawienia wolności przekraczającą 2

lata.

lata.



§ 3. Czas pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia

§ 3. Czas pobytu w zamkniętym zakładzie leczenia

odwykowego nie określa się z góry; nie może on trwać

odwykowego nie określa się z góry; nie może on trwać

krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata.

krócej niż 3 miesiące i dłużej niż 2 lata.

O zwolnieniu zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników

O zwolnieniu zakładu rozstrzyga sąd na podstawie wyników

leczenia, po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.

leczenia, po zapoznaniu się z opinią prowadzącego leczenie.



Art. 97

Art. 97

§ 1:

§ 1:

W zależności od postępów

W zależności od postępów

leczenia sprawcy określonego w art.96 § 1

leczenia sprawcy określonego w art.96 § 1

sąd może go skierować na okres próbny od 6

sąd może go skierować na okres próbny od 6

miesięcy do 2 lat, na leczenie ambulatoryjne

miesięcy do 2 lat, na leczenie ambulatoryjne

lub rehabilitację w placówce leczniczo-

lub rehabilitację w placówce leczniczo-

rehabilitacyjnej, oddając go równocześnie

rehabilitacyjnej, oddając go równocześnie

pod nadzór kuratora lub osoby godnej

pod nadzór kuratora lub osoby godnej

zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo

zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo

organizacji społecznej do której działalności

organizacji społecznej do której działalności

należy troska o wychowanie i zapobieganie

należy troska o wychowanie i zapobieganie

demoralizacji lub pomocy skazanym

demoralizacji lub pomocy skazanym

.

.



Art. 99

Art. 99

przewiduje, że wobec sprawcy,

przewiduje, że wobec sprawcy,

który dopuścił się czynu zabronionego w

który dopuścił się czynu zabronionego w

stanie niepoczytalności, sąd może orzec

stanie niepoczytalności, sąd może orzec

zakaz zajmowania określonego

zakaz zajmowania określonego

stanowiska, wykonywania określonego

stanowiska, wykonywania określonego

zawodu lub prowadzenia określonej

zawodu lub prowadzenia określonej

działalności gospodarczej oraz zakaz

działalności gospodarczej oraz zakaz

prowadzenia pojazdów. Może również

prowadzenia pojazdów. Może również

orzec przepadek przedmiotów

orzec przepadek przedmiotów

.

.



Detencję

Detencję

można orzec tylko w przypadku popełnienia

można orzec tylko w przypadku popełnienia

czynu o znacznej szkodliwości społecznej i wtedy,

czynu o znacznej szkodliwości społecznej i wtedy,

kiedy zachodzi duże prawdopodobieństwo, że osoba

kiedy zachodzi duże prawdopodobieństwo, że osoba

taka popełni taki czyn ponownie.

taka popełni taki czyn ponownie.



Tak też decyduje nowy kodeks karny, który w

Tak też decyduje nowy kodeks karny, który w

stosunku do tych osób przewiduje kierowanie ich do

stosunku do tych osób przewiduje kierowanie ich do

zakładów karnych, w których stosuje się odpowiednie

zakładów karnych, w których stosuje się odpowiednie

środki lecznicze i rehabilitacyjne.

środki lecznicze i rehabilitacyjne.



Ustawa psychiatryczna zabrania dokonywania badań

Ustawa psychiatryczna zabrania dokonywania badań

stanu zdrowia psychicznego w prokuraturze, sądzie

stanu zdrowia psychicznego w prokuraturze, sądzie

lub więzieniu.

lub więzieniu.



Wprowadzony nowy kodeks karny w art.10 przewiduje

Wprowadzony nowy kodeks karny w art.10 przewiduje

możliwość stosowania przepisów kpk w stosunku do

możliwość stosowania przepisów kpk w stosunku do

nieletnich, którzy ukończyli 15 r.ż. i popełnili

nieletnich, którzy ukończyli 15 r.ż. i popełnili

zbrodnię,” jeżeli okoliczności sprawy oraz właściwości

zbrodnię,” jeżeli okoliczności sprawy oraz właściwości

i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają, a

i warunki osobiste sprawcy za tym przemawiają, a

zwłaszcza gdy poprzednio stosowane środki

zwłaszcza gdy poprzednio stosowane środki

wychowawcze lub poprawcze okazały się

wychowawcze lub poprawcze okazały się

bezskuteczne”.

bezskuteczne”.

Testament jest nieważny m.in. wtedy, gdy

Testament jest nieważny m.in. wtedy, gdy

został sporządzony w stanie

został sporządzony w stanie

wyłączającym świadome lub swobodne

wyłączającym świadome lub swobodne

powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Przyczynami nieważności testamentu, z

Przyczynami nieważności testamentu, z

punktu widzenia psychiatrycznego są :

punktu widzenia psychiatrycznego są :



choroba psychiczna w chwili testowania

choroba psychiczna w chwili testowania



głębokie otępienie, upośledzenie

głębokie otępienie, upośledzenie

umysłowe

umysłowe



stany okresowych zaburzeń świadomości

stany okresowych zaburzeń świadomości

czy też pozostawienie choćby chwilowo

czy też pozostawienie choćby chwilowo

pod wpływem środków odurzających, np.

pod wpływem środków odurzających, np.

narkotyków.

narkotyków.



Ubezwłasnowolniona

Ubezwłasnowolniona

może być osoba, która

może być osoba, która

ukończyła 13 lat. Jeżeli wskutek choroby psychicznej,

ukończyła 13 lat. Jeżeli wskutek choroby psychicznej,

niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń

niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń

psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii,

psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii,

nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.

nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.



Dla takiej osoby ustanawia się opiekuna i każda

Dla takiej osoby ustanawia się opiekuna i każda

czynność prawna dokonana przez nią jest nieważna,

czynność prawna dokonana przez nią jest nieważna,

chyba że dotyczy drobnych bieżących spraw życia

chyba że dotyczy drobnych bieżących spraw życia

codziennego.

codziennego.



Jeżeli stan zdrowia nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

Jeżeli stan zdrowia nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia

całkowitego, a osoba taka wymaga pomocy w

całkowitego, a osoba taka wymaga pomocy w

prowadzeniu swoich spraw, to stosuje się

prowadzeniu swoich spraw, to stosuje się

ubezwłasnowolnienie częściowe, mianując równocześnie

ubezwłasnowolnienie częściowe, mianując równocześnie

kuratora. Osoba taka może podejmować działania

kuratora. Osoba taka może podejmować działania

prawne, potrzeba jednak do tego zgoda kuratora.

prawne, potrzeba jednak do tego zgoda kuratora.



Art.12

Art.12

tegoż kodeksu stwierdza:

tegoż kodeksu stwierdza:



“

“

Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą

Nie może zawrzeć małżeństwa osoba dotknięta chorobą

psychiczną lub niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak

psychiczną lub niedorozwojem umysłowym. Jeżeli jednak

stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża

stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża

małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba

małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba

ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, to sąd może

ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie, to sąd może

jej zezwolić na zawarcie małżeństwa”.

jej zezwolić na zawarcie małżeństwa”.

O przyznaniu renty decyduje nie tyle stan zdrowia, ale

O przyznaniu renty decyduje nie tyle stan zdrowia, ale

zdolność do pracy zarobkowej. Można orzec o

zdolność do pracy zarobkowej. Można orzec o

częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Ten

częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy. Ten

pierwszy stan odpowiadałby dotychczasowej trzeciej

pierwszy stan odpowiadałby dotychczasowej trzeciej

grupie inwalidzkiej, całkowita niezdolność grupom:

grupie inwalidzkiej, całkowita niezdolność grupom:

drugiej i pierwszej.

drugiej i pierwszej.

Można również przyjąć, że badany może uzyskać

Można również przyjąć, że badany może uzyskać

zdolność do pracy po przekwalifikowaniu i w takim

zdolność do pracy po przekwalifikowaniu i w takim

przypadku przyznaje się świadczenia rehabilitacyjne.

przypadku przyznaje się świadczenia rehabilitacyjne.

Przez wiele lat sądy zwracały się do biegłych

Przez wiele lat sądy zwracały się do biegłych

psychiatrów w sprawie związków przyczynowych

psychiatrów w sprawie związków przyczynowych

między pobytem w obozach koncentracyjnych lub

między pobytem w obozach koncentracyjnych lub

więzieniach hitlerowskich a zaistniałym inwalidztwem.

więzieniach hitlerowskich a zaistniałym inwalidztwem.



Długotrwały stres w obozach i więzieniach pozostawia

Długotrwały stres w obozach i więzieniach pozostawia

za sobą niezatarte ślady – zarówno fizyczne, jak i

za sobą niezatarte ślady – zarówno fizyczne, jak i

psychiczne. Częstość występowania gruźlicy, chorób

psychiczne. Częstość występowania gruźlicy, chorób

układu krążenia i pokarmowego, choroby gośćcowej i

układu krążenia i pokarmowego, choroby gośćcowej i

innych jest w tej grupie znacznie większa.

innych jest w tej grupie znacznie większa.



Z reguły występują również stany depresji i apatii,

Z reguły występują również stany depresji i apatii,

lęków i snów lękowych, zaburzeń pamięci, drażliwości

lęków i snów lękowych, zaburzeń pamięci, drażliwości

i wybuchowość. Towarzyszą im bóle głowy,

i wybuchowość. Towarzyszą im bóle głowy,

zwiększona męczliwość, płaczliwość. Prawie u

zwiększona męczliwość, płaczliwość. Prawie u

wszystkich byłych więźniów stwierdza się objawy

wszystkich byłych więźniów stwierdza się objawy

przedwczesnego starzenia. Dolegliwości te występują

przedwczesnego starzenia. Dolegliwości te występują

zwykle razem i są bardzo oporne na leczenie.

zwykle razem i są bardzo oporne na leczenie.



Zespół ten nazwano

Zespół ten nazwano

“KZ Syndrom”

“KZ Syndrom”

( zespół obozów

( zespół obozów

koncentracyjnych).

koncentracyjnych).



Amerykanie mówią o zespole przewlekłego stresu i uważają, że

Amerykanie mówią o zespole przewlekłego stresu i uważają, że

jest to najlepiej udokumentowana jednostka chorobowa.

jest to najlepiej udokumentowana jednostka chorobowa.



Objawy te występują u osób poddawanych długotrwałym

Objawy te występują u osób poddawanych długotrwałym

prześladowaniom, stwierdza się je u byłych więźniów obozów

prześladowaniom, stwierdza się je u byłych więźniów obozów

niemieckich, japońskich, wietnamskich, a ostatnio również u

niemieckich, japońskich, wietnamskich, a ostatnio również u

obywateli Chile, Iranu i Iraku.

obywateli Chile, Iranu i Iraku.



Prace dotyczące byłych więźniów radzieckich łagrów i więzień

Prace dotyczące byłych więźniów radzieckich łagrów i więzień

potwierdzają występowanie u nich identycznych objawów.

potwierdzają występowanie u nich identycznych objawów.

Dotyczy to również osób, które przez wiele lat w czterdziestych i

Dotyczy to również osób, które przez wiele lat w czterdziestych i

pięćdziesiątych latach przebywały w więzieniach polskich.

pięćdziesiątych latach przebywały w więzieniach polskich.



Lekarze psychiatrzy muszą często odpowiadać na inne pytania,

Lekarze psychiatrzy muszą często odpowiadać na inne pytania,

np. o zdolność stawania przed sądem lub też o możliwości

np. o zdolność stawania przed sądem lub też o możliwości

odbywania kar.

odbywania kar.



W przypadkach stwierdzenia psychozy, głębszych stanów

W przypadkach stwierdzenia psychozy, głębszych stanów

depresji czy też stanów reaktywnych stawanie przed sądem nie

depresji czy też stanów reaktywnych stawanie przed sądem nie

jest możliwe, gdyż badany nie ma możliwości aktywnego

jest możliwe, gdyż badany nie ma możliwości aktywnego

uczestniczenia w rozprawie.

uczestniczenia w rozprawie.



Należy natomiast unikać odraczania rozpraw w przypadkach

Należy natomiast unikać odraczania rozpraw w przypadkach

osób przejawiających nerwice czy łagodne depresje.

osób przejawiających nerwice czy łagodne depresje.



Nieraz tego rodzaju przewlekanie sprawy przyczynia się do

Nieraz tego rodzaju przewlekanie sprawy przyczynia się do

pogłębienia i utrwalenia objawów.

pogłębienia i utrwalenia objawów.