PSYCHIATRIA SĄDOWA
Wykład 31.10.2012
Uwagi organizacyjne:
Podstawy zaliczenia – rozmowa końcowa, forma ustna. Zakres materiału ten który będzie przedmiotem wykładu.
Psychiatria dla studentów medycyny – prof. Hajcman – rozdział „psychiatria sądowa”
Gierowski, Hajcma, Szymusik – grubszy podręcznik
Orzecznictwo sądowo psychiatryczne w sprawach cywilnych.
Zagadnienia:
Poczytalność – prawo karne
Prawo cywilne – psychologiczne i psychiczne wady oświadczenia woli, podważenia testamentu, unieważnienia małżeństwa, ubezwłasnowolnienie
Kodeks rodzinny – zawarcie małżeństwa, unieważnienie małżeństwa, zdolność do wychowywania dzieci, przysposabiania dzieci
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego – jej aspekty formalno prawne – leczenie bez zgody w szpitalu psychiatrycznym, środki przymusu bezpośredniego stosowane w psychiatrii ale nie tylko również w medycynie
Leczenie uzależnień alkoholowych, narkotykowym – ustawa o wychowaniu w trzeźwości i ustawa o narkomanii
Orzecznictwo w seksuologii
Przegląd najczęstszych objawów psychopatologicznych
Objawy zaburzeń psychicznych dzieli się na 5 – 6 grup.
Zaburzenia spostrzegania
Omamy (halucynacje), mamy z nim do czynienia wtedy kiedy widzimy przedmiot, obiekt którego inni nie widzą, słyszymy coś czego inni nie słyszą, czujemy coś w sensie zmysłowym, czego inni nie słyszą i co więcej nie korygujemy tego doświadczenia mimo, że inni nas przekonują że niczego nie ma, niczego nie słyszą, bądź sami to sprawdzamy, a my nadal jesteśmy przekonani że nadal słyszymy, widzimy. Halucynacje są związane ze wszystkim modalnościami zmysłowymi (dotykowe, wzrokowe, słuchowe)
np. ludzie, którzy nadużywają alkoholu zwidują białe myszki – jest to rodzaj halucynacji wzrokowej; mylenie osób, dostrzeganie wrogich osób w przypadkowych osobach. Omamy wzrokowe związane z alkoholem nie są związane z samą intoksykacją alkoholową, one są związane z objawem odstawienia (głodu alkoholowego). To majaczenie nie tylko charakteryzuje się obawami psychopatologicznym, ale w cięższym przebiegu jest to stan somatyczny – medyczny i wymaga intensywnego leczenia na OIOMie
omamy słuchowe polegające na tym, że człowiek chory słyszy głosy, które umiejscawia w głowie, głosy te nie dochodzą z zewnątrz, które komentują negatywnie jego zachowanie, wymyślają mu, ubliżają. CO powoduje zupełną dezorganizację tego człowieka, jest to poważny objaw psychopatologiczny – dokładnie nazywają się omamami słuchowymi rzekomymi.
Omamy czucia wewnątrzustrojowego – objawiają się nadmierną troską o zdrowie – hipochondrią. Na łagodniejszym etapie nazwiemy to hipochondrią, ale już w dalszym etapie nazwiemy to już omamami czucia wewnątrzustrojowego.
Iluzje – łagodniejsza forma omamów – wstępne zaburzenia spostrzegania, które jednak korygujemy, niegroźne zaburzenia spostrzegania.
Zaburzenia myślenia/języka – zaburzenia interpretacji tego co spostrzegamy, co nas otacza z zewnątrz
Myślenia
Treści myślenia – urojenia. Urojenie to jest fałszywy sąd o rzeczywistości, który nie podlega korekcie, zmianie i może nie ma wystarczających przesłanek, albo otoczenie nie dostarcza przesłanek błędność, to ten sąd nie zostaje zmieniony. Ten nieprawidłowy sąd o rzeczywistości powoduje intensywne, negatywne emocje. A to wszystko razem powoduje jakiś dyskomfort, cierpienie tego człowieka lub zaburzenia w funkcjonowaniu społecznym. Nie wystarczy tylko pierwsza części definicji, tylko musi to powodować zaburzenia, negatywne myślenie, powodować źródło cierpienia. Samo doznawanie czegoś co wydaje się, jest nieprawidłowe nie jest objawem, jest doznaniem, takim sposobem myślenia.
Przykład – dot. UFO, myślenie i rozważanie o UFO są powszechne, jest to temat dyżury zamiast o pogodzie, jest to tzw. pasja, nie jest to urojeniem. Natomiast jest grupa ludzi, którzy na wieść w mediach przestali wychodzić z domu, barykadowali się itd. I wpadli w ogromny lęk – i wtedy nazwiemy to urojeniem.
Najczęstszymi urojeniami są urojenia prześladowcze, są to przekonania prześladowcze, jest bardzo trudno ocenić je nie mając materiału czy to jest przekonanie prawdziwe, błędne, wymyślone. Zjawisko mobbingu – niezwykle trudno jest dojść czy to rzeczywiście by ł mobbing. Te przekonania prześladowcze, to są przekonania, nie nazwiemy ich urojeniami, nie zadajemy wprost pytania w ocenie czy one są prawdziwe, czy wymyślone, czy przesadzone bo to jest często nie do uchwycenia, nie do odpowiedzi na takie pytanie. Odpowiedź konsultanta biegłego jest właściwie niemożliwa, nie jest w stanie odpowiedzieć na pytanie „jak to było?”, „jak to właściwie jest?”
Psychiatrzy nie zadają sobie pytania na początku czy to jest prawda, czy fałsz, tylko szukają, badają co takie przekonanie wzbudza w nim emocje, co to przekonanie mu robi (czy dezorganizuje jego zachowanie społeczne, jego zachowanie). Może się tak zdarzyć, że takie przekonanie, że ktoś śledzi mnie żeby mi dokuczać, może zdezorganizować jego zachowanie. Należy zadać szereg pytanie, ale nie takich czy to jest prawda czy fałsz, tylko co to przekonanie robi, jak wpływa na tego człowieka.
Urojenia zazdrości – zazdrość jest powszechna wśród ludzi, dotyczy osób, przedmiotu, miejsca, zazdrość damno-męska. Psychiatra zadaje pytanie – co ci to robi, to przekonanie że żona cię zdradza. Jeśli jestem załamany, wycofuje to ma walor psychopatologiczny, albo podejmuje jakieś niezwykłe działania że tak jest czy nie jest. Jeżeli nie ma pieniędzy wystarczająco na detektywów, czynsz i przeznacza większą część na śledzenie małżonki, to możemy stwierdzić, że ma to walor psychopatologiczny.
Urojenia pojawiają się w przewlekłym alkoholizmie. Zespół Otella – występuje w takiej formie, że żona która jest starszą osobą, schorowaną nie wychodzi z łóżka samodzielnie, a mąż jest przekonany że go zdradza.
Urojeni depresyjne – poczucie małej wartości, myślenie o sobie jako o nieudaczniku, poczucie biedy materialnej, bezradności – a nie potwierdzają się w rzeczywistości.
Urojenia wielkościowe – przeciwne do depresyjnych – poczucie że jest się niezwykłym, niezwykle ładnym, mającym wpływ itd.
Urojenia wpływu – przekonanie że ktoś w jakiś tam sposób niezwykły, bezpośredni wpływa bezpośrednio na kogoś, np. wpływ Boga na człowieka. Psychiatra nie neguje istnienia Pana Boga na ludzi, każdy człowiek wierzący wierzy w to, że Bóg wpływa na jego życie, ale jeśli sposób tego wpływu, przejawy tego wpływu są niezwykle komentowane to może to przejść w urojenie. Kwestia świętych, którzy w sposób szczególny zbliżyli się do Boga, ocena tego co jest przekonaniem tylko tego człowieka, a co jest rzeczywistym działaniem, psychiatrii jest trudno się wypowiedzieć. Święci nie mieli łatwego życia, ale również te oznaki pochodzące od Boga, Jezusa Chrystusa nawet Kościół nie wierzył, że tak jest, np. dużo się wycierpiała błogosławiona Faustyna.
Urojenie odciągania myśli, nasyłaniu złych myśli
STRUKTURA UROJEŃ:
Urojenia paranoiczne – są spójne, nazywane paranoją zazdrości, są błędne, fałszywe z rzeczywistością, ale cechują się wewnętrzną logiką
Urojenia paranoidalne – wewnętrznie niespójne, jedne przeczą drugim, nie mają wewnętrznej logiki, np. schizofrenia
Formy myślenia – głównym objawem jest rozkojarzenie, mniej nasilone jest niepokojarzenie, a bardziej nasilone to jest splątanie (sałatą słowną). Z rozkojarzeniem mamy do czynienia wtedy, kiedy nie ma związków ani przyczynowych, ani czasowych, nie ma związków między poszczególnymi częściami wypowiedzi badanego człowieka.
Rozkojarzenie dotyczy samych właściwości formalnych, nie ma związków przyczynowych, czasowych, one są porozrywane.
Ześlizgi myślowe – człowiek odpowiada na jakieś pytanie i ześlizguje się z tego tematu na jakiś podobny
Tworzenie neologizmów, nowych, prywatnych słów, których znaczenie jest tylko znane kto jest wypowiada.
Zaburzenia myślenia, które są bardziej złożone, a które mają znaczenie w psychiatrii sądowej to jest: ambisentencja – występowanie równocześnie sprzecznych poglądów wypowiadanych na dany temat. Ambiwalencja – występowanie sprzecznych uczyć dotyczących tego samego tematu, przedmiotu.
Zaburzeń formalnych myślenia jest znacznie więcej, ale nie są one jakoś nam bardzo potrzebne.
Języka/mowy
Jest podstawowym źródłem informacji co człowiek myśli i jak myśli, większość przekazu, sposobu myślenia stanowi mowa. Sama funkcja mowy może być zaburzona na różny sposób.
Afazja – objaw, fenomen, aparat wykonawczy mowy jest prawidłowy, natomiast człowiek nie wypowiada żadnych słów, albo mówi rzeczy nie na temat. Aparat wykonawczy mowy – to są struny głosowe, krtań, podniebienie miękkie, usta. Żeby on był sprawny to nie tylko musi być sama struktura, ale muszą być prawidłowo unerwione. W afazji jest tak że są uszkodzone ośrodki mowy w mózgu, ośrodek ruchowy, bądź czuciowy. Afazja ruchowa – uszkodzenie ośrodka ruchowego mowy. Często jest nie rozpoznawana afazja czuciowa – polega na tym, że człowiek mówi, artykułuje słowa, mówi wyraźnie, więc nikt nie myśli o tym poważnym zaburzeniu neurologicznym jakim jest afazja, ale jak by się przysłuchać to on mówi nie na temat, np. jak się czujesz? Człowiek taki słyszy, ale nie rozumie mowy, natomiast spodziewa się jakichś określonych pytań, jeżeli one są stereotypowe, to wydaje się że on jest w kontakcie, dopiero po pewnym czasie się „wyłącza”. Jest też afazja mieszana – trochę takiej, trochę takiej. Afazja amnestyczna – w wyniku schorzeń neurologicznych człowiek traci zdolność nazywania przedmiotów, brakuje mu słów.
Afonia – czyli bezgłos, nie potrafi wypowiedzieć słowa, a nie ma uszkodzonego aparatu mowy, ani mózgu, ani ruchowego. Był najczęściej rozpoznawany jako bezgłos histeryczny. Bezgłos czynnościowe może wystąpić w zespole stresu pourazowego, po poważnym wypadku, klęsce żywiołowej.
Zaburzenia emocji, nastroju i afektu
Emocje – odzwierciedlają nasz stosunek do różnych obiektów, osób, do tego co przezywamy. Emocje dzielimy na negatywne i pozytywne. Psychiatra zajmuje się przede wszystkim emocjami negatywnymi, a więc złością, urazą.
Nastrój – jak jest neutralny, prawidłowy to zazwyczaj go nie czujemy. Zaczynamy go czuć jak on jest obniżony, wtedy widzimy, że źle się czujemy, niezależnie od tego co się wydarzy, nic specjalnie złego, wszystko widzimy szaro – to jest nastrój obniżony. Każdy z nas ma takie dni, czy tygodnie, gdy wszystko widzimy jasno, bez problemów choć różne zdarzenia obciążające się pojawiały. Nastrój podstawowy stan uczuciowy, trwający dni, czy tygodnie, względnie niezależny od tego co nam się przejawia sytuacyjnie. Takim odpowiednikiem jest samopoczucie, ale nastrój jest głębszy. Nastrój jest warunkowany endogennie. Czujemy go wtedy kiedy jest obniżony, albo jest podwyższony w kierunku hipomanii, manii, euforii. Nastrój dysfotyczny – mieszanka obniżonego nastroju i złości.
Afekt – silna emocja związana z jakimś wydarzeniem życiowym, z jakąś sytuacją. Jest to pojęcie z psychologii klasycznej. Pojęcia afektu specjalnie się nie używa.
Zaburzenia napędu życiowego, aktywności złożone, zaburzenia ruchowe
Napęd psychoruchowy – aktywność złożona człowieka, inicjatywa, spontaniczność. Napęd psychoruchowy, pojęcie to wzięło się z psychologii XIX wiecznej. Pojęcie witalności. Może być w normie i wtedy właściwie o nim nie mówimy. Ale zauważamy ze jest coś takiego jak napęd psychoruchowy, że nic nam się nie chce, ale nie po wysiłku fizycznym, tylko po prostu nic nam się nie chce, nie mamy siły, a badania medycznie nie wykazują żebyśmy byli chorzy, mieli anemie itp.
Trudno jest definiować energię, są to cząstkowe dane, zmienne.
Zaburzenia scalania – integracji, scalania czynności psychicznych
Świadomości – jest czym co istnieje onkologicznie, niezależnie jak ją opisujemy. Poprawnym określeniem jest, że ktoś ma świadomość, albo że jej nie ma. Osobowość opisujemy, zależy od nas. Opisujemy ją na dwa sposoby, dokładnie zaburzenia swiadomości:
Ilościowe - stopniują się wg. Schematu pełna świadomość, zwiększona senność, wzmożona senność, pół śpiączką, śpiączka
Skala Glesgow
Reakcja na słowo
Czy jego źrenice reagują na światło
Reakcja na ból
Tak ocenia się głębokość śpiączki
Jakościowe – mają większe znaczenie, oprócz tego, że zmienia się poziom podstawowej świadomości, to objawiają się inne objawy psychopatologiczne, np. halucynacje wzrokowe, urojenia.
Najważniejszym jest stan majaczeniowy wiąże się z odstawieniem środka uzależniającego, nie daje to jednak dodatkowych objawów psychopatologicznych. Poważne stany majaczeniowe pojawiają się w przypadku nagłego odstawienia, a nie w wyniku narastającego zatrucia. Zespół majaczeniowy najczęstszy pojawia się z powodu odstawienia alkoholu w Polsce. Może się przejawiać w wyniku odstawienia leków nasennych, uspokajające, one nazywają się – benzodwuazapin. Prawdą jest, że nowsze leki nie benzodwuazapinowe są droższe. Tylko leki benzodwuazapinowe dają uzależnienie. Warto wiedzieć, że inne leki psychotropowe inne niż benzodwuazapinowe nie dają uzależnienia. Dlaczego BENZODUAZAPINY są niebezpiecznie – ponieważ ludzie lubią je zażywać, bo najlepszym lekiem jest lek, który weźmiemy i po 5, 10 minutach widzimy efekt. Druga grupa leków to są leki przeciwbólowe. Ani lek przeciwbólowy, ani uspakajający typu benzoduazapinowym to nie są leki, które by leczyły, one dają ulgę, ale nie można się tylko do nich ograniczać, ponieważ są niekorzystne. Jeżeli każemy komuś natychmiast odstawić te leki to taka osoba wpadnie w zespół majaczeniowy. Nie dotyczy to tylko ludzi uzależnionych od alkoholu.
Zespół splontaniowy – jeszcze cięży w swoim przebiegu somatycznym i psychopatologicznym. Człowiek żyje we własnym świecie, żadne bodźce z otoczenia w sposób prawidłowy nie docierają do niego.
Zespół zamroczeni owy – mniej nasilony.
Zespół majaczeniowy występuje u osób z zespołom otępiennym, występuje najczęściej u osób z chorobą alzheimera, drugą przyczyną otępień to miażdżyca naczyń. Zespół otępienny w języku psychopatologicznym to pojęcie jest szerzej używane. Był to wcześniej zespół psychoorganiczny. Współcześnie każde obniżenie, ograniczenie czynności poznawczych (zdolność do interpretowania bodźców docierających z otoczenia, sygnałów, przetwarzania ich, magazynowania; zdolność orientacji w otoczeniu; umiejętność korzystania ze swojej wiedzy, doświadczenia) nie jest to równoznaczne z ilorazem inteligencji. We współczesnej klasyfikacji są dwa określenia. Jest stan:
łagodnego upośledzenia czynności rozpoznawczych – w klasyfikacji jest to istotne ograniczenie, upośledza funkcjonowanie.
Otępienie – powinno być doprecyzowane. Jest to cały zakres od tego, że człowiek ma coraz większe problemy z pamięcią, nie znajduje rzeczy, ciągle coś szuka, w mieście, w którym często przebywał zaczyna się gubić, aż do tego że następuje w człowieku rozpad podstawowych umiejętności życiowych, nie wie do czego produkty w lodówce służą, czym się posłużyć itd. Żeby rozpoznać otępienie to muszą być spełnione jeszcze inne cechy. Objawy:
Osłabienie, niezdolność do regulacji emocji.
Utrata wyuczonych schematów zachowania, zaniedbywanie czystości, jedzenia.
Osobowości – jest konstruktem teoretycznym, nie jest bytem onkologicznym, badacze od wielu dziesiątków lat tworzyli konstrukty opisujące całość naszych czynności, to jest osobowość. Freud opisuje ID, EGO i SUPER EGO. Jest to historyczna koncepcja, nie można w sposób pełny, bezkrytyczny ją przyjmować i cytować. Większość naszych procesów psychicznych nie uświadamiamy sobie. Freudowi zarzuca się, że on nadmiernie zwracał uwagę na sferę seksualną człowieka. Używał do opisów procesów psychologicznych języka mechanicznego, hydraulicznego. Jak tą osobowość badamy to zależy od badaczy, od ich punktu widzenia.
Koncepcja wielkiej piątki – jedna z koncepcji czynnikowych, gdzie wyodrębniono w metodologii analizy czynnikowej podstawowe mechanizmy i ich powiązania między sobą. Pierwszą koncepcją osobowości czynnikowej była koncepcja Essenka
introwersja vs ekstrawersja;
stabilność emocjonalna vs Nierównowaga, niestabilność emocjonalna = nerwica, neurotyczność;
normalność vs psychotyczność
koncepcje cech osobowości – zasadnicze cechy przeżywania, przedstawiciel – Alford
osobowość = charakter + temperament
temperament – cechy przeżywania człowieka głowie biologiczne, wiązano pewne zachowania, usposobienia, z cechami morfologicznymi.
Charakter – cechy względnie trwałe, cechy naszego zachowania, kształtują nasze postawy w stosunku do innych ludzi, są to zachowania pro społeczne, aspołeczne. Warunkowane wpływami socjalizacji.
Osobowość jest konstruktem.
Najczęstsze schorzenia psychiczne
Pierwszym ze szczegółowych zagadnień w psychiatrii sądowej będzie zagadnienie niepoczytalności łączy się z nim pojęcie psychozy.
Psychoza – jednostka nozologiczna, jest pojęciem zbiorczym. Kiedy mówimy, że człowiek jest w psychozie. Przede wszystkim wtedy, kiedy niewłaściwie, błędnie testuje rzeczywistość. Oznacza to, że odbiór rzeczywistości jest nieadekwatny, jak i jego interpretacja. Jest to spowodowane zaburzeniami spostrzegania, bądź myślenia. Powodują je omamy, urojenia. Jeżeli takie objawy występują to przyjmujemy, że taki człowiek jest w psychozie. Ale też i inne objawy, które nie są tak ewidentne jak objawy czy urojenia, np. jakieś istotne, dezorganizujące zaburzenia działała, np. skrajne pobudzenie. Albo w drugą stronę, ktoś jest skrajnie zahamowany, mówimy że znajduje się w stanie osłupienia, nie reaguje. Typowymi przykładami osłupienia, jest osłupienie katatoniczne jest to objaw schizofrenii, nic do tego człowieka nie dociera, może być skrajne, bezwładne pobudzenie, może niszczyć przedmioty, co mu tam na drodze stanie. Tego typu zaburzenia osobowości, też są objawem psychotycznym. Skrajne emocje + duże odchylenia nastroju, afektu, też mogą stanowić o tym, że człowiek traci kontakt z rzeczywistością jest w skrajnym lęku, albo w bardzo nasilonej depresji. Człowiek jest wycofany z realnego świata.
Nie każdy chory chorujący na schizofrenię musi być w psychozie. Tak jak w każdej chorobie to również w schizofrenii objawy mogą być, a później ich nie być. Leczenie polega na zapobieganiu nawrotów. W okresie bez objawów nie jest w psychozie. Rozpoznanie jakiejkolwiek choroby nie implikuje, że chory jest zawsze w psychozie. Muszą być spełnione trzy warunki.
Schizofrenia jest chorobą z zakresu dużej psychiatrii. 99% pacjentów leczonych na depresji nigdy nie było w psychozie, ale nasilenie myślenia depresyjnego jest tak silne, że to spełnia kryteria psychozy.
WYKŁAD 21.11.2012
Psychoza – określony stan, który charakteryzuje się pewnymi zaburzeniami, gdzie podstawowym jest błędne testowanie rzeczywistości, nieprawidłowe spostrzeganie rzeczywistości lub interpretacja rzeczywistości zarówno wewnętrznej jak i zewnętrznej. Kluczowe objawy wytwórcze to urojenia, halucynacje, skrajne zaburzenia cielesne (katatonia). Psychoza to nie określona choroba, jednostka chorobowa, tylko stan który przejawia się w różnych chorobach.
Schizofrenia nie zawsze ktoś kto choruje na schizofrenie jest w stanie psychozy. Tak samo jak stan psychozy może wystąpić w zespołach otępiennych. W przebiegu otępienia czy to aizhalmerowskiego pojawiają się stany „odrealnienia” od rzeczywistości. Np. zespół stresu pourazowego (PTSD) – są to ludzie którzy przeżyli jakieś katastrofy, poważne wypadki. Zaburzenia stresowe pourazowe mają określony przebieg – występuje wtedy psychoza. Psychoza może występować również w chorobach somatycznych, np. stan głębszej hipoglikemii (cukrzycy) – człowiek nie zdaje sobie sprawy co się z nim dzieje, ale co go też otacza, jest zdezorientowany, nie ma krytycyzmu, wglądu co się z nim dzieje.
Psychoza to nie jest tak, ze występuje u ludzi tylko chorych psychicznie. W wielu wypadkach czy to niezdolność do oświadczenia woli (wady oświadczenia woli) występują z powodów somatycznych, czyli cierpienia cielesnego.
Stany psychotyczne mogą wystąpić w szczególnych okolicznościach np. w stanie deprywacji sensorycznej (człowiek który został zamknięty w ciemnym pomieszczeniu i był tam przetrzymywania, stan skrajnego odwodnienia, wyczerpania, bezsenności).
Nerwica (ICD10)– pojęcie to funkcjonuje w języku potocznym, prawniczym zwyczajowym. Natomiast de facto we współczesnej klasyfikacji chorób od połowy lat ’90 nie ma takiego rozpoznania. To że nie ma sformułowania takiego schorzenia jak nerwica to nie znaczy, że ludzie przestali chorować. To rozpoznanie rozpadło się na szereg innych. Obecnie zamiast nerwicy są takie zaburzenia jak zaburzenia lękowe pod różnymi postaciami, zaburzenia dystymiczne, zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, zaburzenia dysocjacyjne.
Dlaczego z tego pojęcia zrezygnowano? Zostały tak rozbudowane, że zaczęły znaczyć zbyt wiele. Tak było z nerwicą, że wszystko już gdzie się nie dało rozpoznać, lekarze nie potrafili dojść jaka to może być przyczyna, uwarunkowania medyczne to nazywali to nerwicą. Zapominano przede wszystkim o tym, że mimo ogromnego postępu medycyny to nadal dużo chorób ma jako przyczynę na pierwszym miejscu przyczyny samoistnej, oznacza to że medycyna zbyt wiele nie wie jaka jest przyczyna.
Zdarza się jak jest jakaś obserwacja sądowo psychiatryczna, psychiatryczna to psycholodzy i psychiatrzy niewiele, bądź nic nie znajdują, coś co by skutkowało wnioskowaniem o niepoczytalności, a strona, obrona dostarcza sądowi badania, a w tomografii mózgu są jakieś zmiany. Póki co radiolodzy namiętnie opisywali i podsumowywali zanik korowy mózgu. Właściwie u każdego człowieka, u młodych kobiet – mają wiotką tkankę łączną i zastawki się odginają w dół, nie musi to świadczyć o chorobie.
Wszystkie badania bazują na pojęciu normy, wyniki przedstawiają się w postaci krzywej dzwonowej. W medycynie istnieją odchylenia standardowe i wszystko to co mieści się miedzy tymi standardami to jest norma, a wszystkie wyniki powyżej bądź poniżej tej normy to są wyniki patologiczne ale należy to odnieść do stanu klinicznego pacjenta.
Sam pomiar zmienia obiekt badania, wysublimowane badanie zmienia obiekt badany. Nie da się czegoś rozpoznawać w medycynie czy psychiatrii tylko na podstawie badań, trzeba to odnieść do całości człowieka.
W języku potoczny, w języku pacjentów ciągle funkcjonuje to pojęcie (nerwica). Jeżeli słyszymy, że ktoś choruje, czy ma tylko nerwice przed rokiem ’90 powiedziano by że choruje aż na nerwicę.
Z nerwicą, której już nie ma nie da się dać tabletki na nerwicę nie da się dać tabletek.
Psychoterapia nie jest metodą łatwą, lekką i przyjemną. Jest metodą długoterminową, obciążającą i nie każdy nadaje się do psychoterapii. Trzeba mieć określony poziom umysłowy.
Aleksytymicy – są to ludzie „łebscy”, którzy na testach mają wysokie IQ, jest to stan gdzie ludzie nie potrafią łączyć zdarzeń, tego co się obiektywnie wydarza ze swoimi emocjami, nie potrafią czuć emocji, nie odczytują emocji u innych osób, zachowują się wyrafinowanie racjonalnie. Do psychoterapii taka umiejętność jest wystarczająca, bo w psychoterapii chodzi o wgląd do swoich emocji. Psychoterapia jest wtedy, kiedy sobie założymy że człowiek przychodzi co najmniej raz w tygodniu, bądź dwa razy w tygodniu na godzinne sesje i takich sesji jest co najmniej 20.
Nerwica:
Zaburzenia lękowe
Agorafobiczne – często towarzyszą im napady lęku panicznego. Już starożytni Grecy zauważyli, że część z tych filozofów, polityków przechadzało się po Agorze ateńskiej, mimo że mieli dużo do powiedzenia, trzymali się pobocza, unikali znalezienia się na tej otwartej przestrzeni. Współcześnie to nie tylko lęk przed otwartą przestrzenią, chodzi o lęk przed takimi sytuacjami, które człowiek spostrzega w takich sposób że jest trudno je opuścić natychmiast, bądź trudno by mu było uzyskać pomoc. Wobec tego unika takich sytuacji, znalezienia się w takiej sytuacji, unika wychodzenia z domu samodzielnie bo kiedy tak zauważył, że ktoś zasłabł na ulicy i nikt mu nie pomógł. Innym miejscem powiązanym z tym problemem jest kościół, zaczyna się myślenie „co będzie jak będę musiała wyjść z kościoła, w trakcie mszy”. W agorafobii towarzyszą napady lęku, manifestuje się on przede wszystkim objawami cielesnymi, kołatanie serca, bóle w klatce piersiowej, zawrotami głowy, czuje się jak by umierał. W tanie panicznego lęku, który przejawia się przede wszystkim objawami somatycznymi nie psychicznymi, jest to stan często graniczący z psychozą, człowiek nie kontroluje sytuacji, zachowuje się nieadekwatnie. Nie jest to żadna choroba psychiczne, a w tym stanie napadu lęku to jest stan quasi – psychotyczny, np. w stanie paniki człowiek miał ból w klatce sercowa, ogromne kołatanie serca, wsiadł w samochód i chciał dojechać do pierwszego lepszego szpitala, miał przedtem zaburzenia rytmu, dostał kiedyś informacje od kardiologów że gdyby się te zaburzenia pojawiały to miał się pojawić u lekarza, gdzie chciał dojechać do szpitala walnął w inny, ze skutkiem śmiertelnym.
PTSD – zostali przebadani ocaleni więźniowie z obozów koncentracyjnych. Do ocalonych wraca ciągle przymus o tego co przeżyli, przeżycia obozowe powracają w snach. Nasilenie wspomnień, które występują niezależnie od człowieka. Te przeżycia mogą być tej miary, że będą miały działanie zaburzające percepcje tego człowieka. Sąd często zadaje pytanie, a czy w przyszłości tego typu zaburzenie, czyn może się powtórzyć, co jest bardzo trudno psychiatrze odpowiedzieć, ponieważ większość chorób psychicznych da się przewidzieć. Możemy tylko mówić o pewnym prawdopodobieństwie.
Zespół natręctw (zespół obsesyjny) – kompulsywny, obsesje to natrętne myśli, a kompulsje to natrętne czynności. To zaburzenie polega na tym, że człowiek nie zdaje sobie sprawę z bezsensowności powtarzania jakiejś czynności, robienia jakiejś czynności, np. ciągłego mycia rąk. W natręctwach może dochodzić do takich stanów, w których człowiek nie jest w stanie w pełni kontrolować swojego zachowania. Ta kontrola zachowania może być znacznie ograniczona.
Fobia – najczęstszą fobią i mającą znaczenie to jest fobia społeczna – patologiczny lęk przed innymi ludźmi. Fobia – lęk skrystalizowany, dotyczący czegoś. Fobia społeczna może być przejawem lęku przed wystąpieniami publicznymi.
Zaburzenia dysocjacyjne – dysocjacja oznacza zaszczepienie, brak integracji między czynnościami pamięci, aktualnego przeżywania, poczucia tożsamości, funkcjonowania ciała. Brak zintegrowania tego co potrafimy wydobyć z pamięci, z tym jak aktualnie spostrzegamy sytuację z poczuciem tożsamości i funkcjonowaniem ciała. Z filmów spostrzegamy to np. jako „maska”.
Zespół opętania – jest w oficjalnej liście ICD 10. Kojarzy nam się z przeżyciami religijnymi.
Zaburzenia pamięci – człowiek w wyniku silnych przeżyć może czynnościowo pamięć jakiegoś fragmentu zdarzeń zapomnieć, nazywa się do fugą dysocjacyjna. Występuje u ludzi nie tylko wtedy kiedy chce coś zyskać, niekiedy tracą.
Schizofrenia, zespół otępienny, depresje
WYKŁAD 28.11.2012
Zaburzenia afektywne
Przeciwieństwo depresji zespoły hipomaniakalne i maniakalne, zaburzenia afektywne dwubiegunowe (u tego samego człowieka występują fazy depresji jak i epizody hipomanii, czy manii). Nie po każdej depresji występuje hipomania czy mania.
Depresja jest współcześnie bardzo częstą chorobą. Jeżeli chodzi o przyczyny zgonów to wysunęły one się na 4 pozycję jako przyczyny zgonu. Obecnie jest nad rozpoznawalność depresji, zwłaszcza występuje ona samo rozpoznawana ludzi, a nie lekarzy. Nie każdy smutek, przygnębienie, utrata zainteresowań to jest depresja. Musi być kryterium – występowanie objawów co najmniej z 3 różnych sfer:
Obniżenie nastroju, przygnębienie, brak radości
Napęd psychoruchowy – aktywność złożona, człowiek traci inicjatywę, chęć do zrobienia czegokolwiek, nieumiejętności zrobienia czegokolwiek
Zaburzenia myślenia typu depresyjnego – „nic mi się nie udaje, jestem nieudacznikiem, nie mam przed sobą perspektyw, wszystko jest beznadziejne”
Zaburzenia rytmów biologicznych – człowiek wybudza się nad ranem i wtedy przeżywa lęk, czuje się najgorzej, człowiek w depresji najgorzej czuje się zawsze rano, istotnie czuje się lepiej w późnych godzinach, wieczorem.
Żeby rozpoznać depresje muszą występować przynajmniej 3 z tych 4 objawów, te objawy muszą trwać co najmniej 2 tygodnie.
Głębsza depresja nieleczona może nauczyć się samobójstwem. Jak się szacuje około 15% pacjentów z rozpoznaniem klinicznym popełnia samobójstwo dokonane, jeszcze więcej jest usiłowań.
Czasami, na szczęście znacznie mniej jest samobójstw rozszerzonych. Osoba najpierw morduje swoich bliskich, a później sama popełnia samobójstwo.
Psychiatrzy, psychologowie i inni ludzie zadają sobie pytanie, czy można przewidzieć samobójstwo, jest to pytanie kluczowe. Wykonano szereg badań, obserwacji i sporo na ten temat wiadomo. Póki co wydaje się, że musiałby się zmienić paradygmat nauki by badania laboratoryjne miały znaczenie w psychiatrii.
Depresja jest zagrożona dużą śmiertelnością, bo jest to około 15%. Depresja trzeba leczyć, ponieważ inaczej się pogłębia. Czynniki ryzyka – są to zjawiska wybiegające poza samą chorobę, poza samą depresję. Cechy depresji – poczucie beznadziejności, bezradności to są czynniki ryzyka targnięcia się na własne życie.
W depresji większość zamachów samobójców jest skuteczna, dokonana, chyba że szczęśliwy traf, zbieg okoliczności spowoduje uratowanie.
Próby samobójcze, z czego wynikają:
Działania manipulacyjne,
Działania odreagowujące
Działania impulsywne
Działania stymulacyjne
Samobójstwa bilansowe – w wieku starczym
Epizod depresyjny – depresja jest czymś przemijającym , ponieważ człowiek w depresji ma wrażenie że ten zły stan będzie trwał wiecznie, a my wiemy, że tak jak infekcja przeminie. Ten epizod depresji nieleczony średnio trwa 7 – 8 miesięcy. Leczenie depresji to leczenie przy pomocy leków co znacznie skraca ten czas, ale to też nie jest czas liczony w dniach tylko w 2-3 miesiącach.
Depresja może w swoim nasileniu mieć walor psychozy, każde z zaburzeń psychicznych w pewnym nasileniu może przybrać poziom psychozy. Co tutaj może być psychotycznego? Skrajne nasilenie myślenia depresyjnego, aż do urojeń typu depresyjnego włącznie (wszystko we mnie zamiera, wszystko we mnie gnije) – urojenia nihilistyczne. Skraje zahamowanie – stupor.
W manii ludzie bronią się albo chcą się bronić, w razie jakiś kłopotów, wziął jakieś kredyty, podjął się jakiś zobowiązań to linia obrony idzie w tym kierunku, że kiedy dokonywał takiego zobowiązania czy zaciągał kredyt to był w manii.
Z zaburzeniami maniakalnymi współistnieje bardzo często lęk. Sposób przeżywania emocji, afektywność człowieka jest zaburzenia, oni bardziej przeżywają emocje, trudniej je kontrolują.
Zaburzenia schizaafektywne – stojące na pograniczu schizofreniczngo a afektywnego.
Schizofrenia
Jest to grupa schizofrenii, są te rodzaje schizofrenii wyodrębnione. Podział ten zaczyna tracić na znaczeniu. Coraz częściej mówi się że schizofrenia jest workiem zaburzeń psychicznych, spotka ją podobny los jak nerwicę.
Schizofrenia – jak każda inna choroba psychiczna ma przebieg falowy, jest okres objawowy, później niekoniecznie na poziomie psychozy, ale mogą pojawić się objawy psychotyczne. Później niezależnie, w wyniku leczenia szybciej objawy zanikają, a więc nie ma objawów i później znowu powracają.
Objawy nie są charakterystyczne, uczy się pacjentów rozpoznawania tych objawów, bo wtedy jest szansa że pacjent bez przymusu pójdzie na leczenie i zapobiegnie to pełnemu nawrotowi. Objawy pełnego nawrotu – przypominają, sugerują objawy depresyjne, lękowe, wycofanie się z jakiejś aktywności, większe izolowanie się.
Objawy względnie charakterystyczne, takie że jeżeli jest kilka z takich objawy to znaczy, że mamy do czynienia ze schizofrenią. Są to:
omamy, czyli głosy które chory słyszy w swojej głowie, swoim ciele, te głosy komentują negatywnie jego zachowanie, głosy dyskutują z jego myślami, ubliżają mu te głosy, wyklinają go,
Wypowiadanie dość specyficznych urojeń wpływu, że różne rzeczy, wpływają na zachowanie, funkcje fizjologiczne,
Objaw nasyłania myśli, poczucie, przekonanie, że to nie ja myślę tylko ktoś za mnie myśli, mam wobec tego coraz większe poczucie obcości,
Odciąganie myśli, poczucie, że ktoś zabiera mi myśli
Leczenie jest parę specyficznych spraw związanych z leczeniem. Człowiek jak nie ma poczucia choroby to trudno oczekiwać by chciał się leczyć i chciał być w szpitalu. Sztuką jest wyłapanie zaczynających się nawrotów choroby, a jeszcze trudniej jest co zrobić z pierwszym epizodem choroby. Zwłaszcza że doświadczenia, wykazały, że rzutują na jego zachowaniu do psychiatrów, na chęci, na pilnowaniu do leczenia. Podstawą do leczenia są neuroleptyk ale ani neuroleptyk ani środki psychotropowe nie dają uzależnienia. Tylko leki benzodwuazapinowe dają uzależnienie. Neuroleptyki likwidują objawy wytwórcze.
Nie każdy człowiek, który wypowiada urojenia, czy doznaje halucynacji, czy ma odmienne zachowanie, pobudzenie psychoruchowe, silnie przeżywa negatywne emocje, tylko nieduża część z tej grupy to mogą być ludzie chorzy na schizofrenie. Częściej występują psychozy urojeniowe, mają one charakter paranoi prześladowczej, te urojenia są usystematyzowane, mają wewnętrzną logikę.
Inne psychozy
Mogą występować na podłożu organicznym, jeżeli ktoś choruje na chorobę neurologiczną, np. po udarze mózgu. Inny powód występowania objawów psychotycznych to są zatrucia, uzależnienia.
Zaburzenia otępienne
Zaburzenia czynności poznawczych, wyróżnia się dwa stany:
łagodne zaburzenia czynności poznawczych
to nie znaczy że są łagodne
zespół otępienny
obawy:
zaburzenia czynności poznawczych – chodzi o kojarzenie, przewidywanie, wyciąganie wniosków, sposób korzystania ze swojej wiedzy i doświadczenia
zaburzenia afektywne – postępująca utrata kontroli nad swoimi emocjami, nad swoimi impulsami, drażliwość, dysfotyczny nastrój
rozpad nawyków – człowiek nie potrafi sobie przygotować cokolwiek do jedzenia, zatraca nawyki higieniczne
mogą pojawiać się nawarstwienia psychotyczne, coraz większe trudności z operowaniem na symbolach, na doświadczeniu, występuje u niego większa łatwość interpretacji urojeniowych, występuje niepewność poznawcza
Sytuacje kliniczne – zespół otępienny
najczęściej – choroba Alzhaimera, jest to choroba neuro-zwyrodnieniowa, zwyrodnienia w ośrodkowym układzie nerwowym, są dwie postacie kliniczne
wcześnie – wiek 40 lat – o wiele szybciej postępuje
późniejsza – wiek 65 lat – łagodniejszy postęp
są leki, które jeżeli zastosuje się je we wcześniejszych okresów, mogą spowolnić postęp, ale nie cofną tego
miażdżyca naczyń mózgowych
zwyrodnienia czołowo skroniowe
choroby neurodegeneracyjne – np. choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane
urazy komunikacyjne, urazy głowy
Uzależnienia
od substancji
behawioralne
od zakupów, Internetu, seksu, pracy
Uzależnienie – współcześnie nie określamy ani przez ilości wypijanego alkoholu, czy częstości picia, ponieważ jest wiele zaprzeczeń i przekłamań. Uzależnieniem jest taki stan kiedy człowiek wchodzi w tak silną interakcję z substancją, czy określonym zachowaniem, że występuje wewnętrzny przymus użycia danej substancji chemicznej bądź wykonania jakiejś czynności. Niedokonanie tego powoduje dyskomfort, rozdrażnienie. Brak kolejnej dawki, albo niewykonanie czynności powoduje objawy abstynencyjne (objawy głodu).
WYKŁAD 5.12.2012
Rożne rozwiązania w zakresie niepoczytalności w prawie karnym w rożnych krajach się różnią
Art. 31 k.k. → mówi o niepoczytalności nie jest w stanie rozumieć albo pokierować swoim czynem.
§1 – trzeba wyróżnić w nim dwa kryteria niepoczytalności :
Kryterium biologiczno psychiatryczne ( medyczne ) – przesłanka ta to jest fakt występowania choroby psychicznej bądź niedorozwoju umysłowego bądź zakłócenia czynności psychicznych. Co to jest choroba psychiczna czy zaburzenie psychiczne to już wiemy – to nie jest sprawa ewidentna i znamy kryteria rozpoznawania zaburzę psychicznych w szczególności żeby rozpoznać zaburzenie psychiczne to musza być takie zaburzenia które w istotny sposób zaburzają odbiór rzeczywistości bądź interpretacje tego co napływa do człowieka ( sposób myślenia ) , musi zakłócać w istotny sposób funkcjonowanie człowieka ( czynności poznawcze ). Nie ma listy chorób psychicznych czy zaburzeń psychicznych które skutkują niepoczytalnością. Każdorazowo musi to być takie zaburzenie psychiczne które spełnia kryteria wcześniej wymienione a wiece takim schorzeniem nie będzie taka powszechnie ujmowana za najcięższa schizofrenia.
Wymieniając inne zaburzenia psychiczne jak depresja to mimo ze większość tych przypadków nie spełnia tego kryterium ( istotny sposób zakłóca odbiór ) to może być jednak depresja psychotyczna – wtedy rozpoznanie depresji – istotne zaburzenie.
II. Upośledzenie, niedorozwój umysłowy → wyróżnia się stopnie niedorozwoju umysłowego ( lekki, umiarkowany, znaczny i głęboki ) – przy upośledzeniu lekkim to nie stanowi ono wystarczającej przesłanki do rozważań co do niepoczytalności.
inne zakłócenia czynności psychicznych – to też budzi czasami niezrozumienie, ponieważ znowu ludzie wyobrażają sobie ze od niepoczytalności można mówić tylko u ludzi psychicznie chorych czy zaburzonych – tak nie jest. Ten trzecie podpunkt przesłanek medycznych właśnie mówi o tym. Takie sytuacje są różne – stan hipoglikemia (neuroglikopenia) u człowieka ośrodkowy układ nerwowy bez zmian organicznych obniżenia poziomu cukru we krwi ( hipoglikemia ) przejawia się w tym ze człowiek wykazuje zaburzenia świadomości ( ilościowe i jakościowe – mogą być stanem odpowiadającym psychozie ). Ale Inaczej sprawa ma się gdy ma się zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym. Zmiany nie manifestują się kliniczne ale jak na to nałoży się hipoglikemia to jest to trudniejsze do rozpoznania, nie tak dramatycznie przebiega – neuroglikopenia – jest dłuższy w czasie występują zaburzenie świadomości które mogą być przeoczane. A wiec taki stan może Stanowic wystarczającą przesłankę biologiczna do rozważania niepoczytalności. Takim stanem medycznym jest tzw. TIA przemijające niedokrwienie mózgu –
może tez dawać nie tylko choroba ale długotrwały brak snu – deprywacja snu – i znowu tutaj jest tak, że odporność ludzi na brak snu jest bardzo Roźna ( jest indywidualna ). Zdarza się więc ze parodniowy brak snu może powodować przejściowe zaburzenia psychiczne.
Stanem jest też głód dłużej trwający.
W tym III punkcie jest szereg stanów to nie są stany psychiatryczny to jest szereg stanów – są to zarówno czynniki medyczne czy patofizjologiczne które w ten sposób skutkują.
Kryterium psychologiczne – fakt ze człowiek w chwili dokonywania przestępstwa nie był w stanie rozeznać znaczenia tego czynu lub nie był w stanie pokierować swoim postępowaniem. Charakter alternatywny tej przesłanki.
Albo człowiek nie jest w stanie rozeznać znaczenia czynu – nie rozumie przede wszystkim skutków zada cios nożem to ten cios nożem może się zakończyć śmiercią osoby którą ugodzi. Nie rozumie, że wykonanie takie działa stanowi istotne zagorzenie życia i zdrowia wobec innej osoby. Nie rozumie w jakim celu to robi, co chce osiągnąć.
Człowiek w psychozie może słyszeć głosy nakazujące mu np. kogoś zabić, a więc takie halucynację czy głosy nakazowe. Przykładem na zachodzenie tej przesłanki wpływają nie takie ewidentne objawy psychotyczne, ale rozbudowany system urojeniowy który w samej swojej treści nie wydaje się laikom odbiegający od normy ale jego całość rzutuje na sposób rozumienie otaczającego świata powoduje, że ten człowiek zupełnie inaczej niż zwykli ludzie rozumie to co robi. Chodzi o inne zrozumienie niż nakazuje zwykły sposób rozumowania.
Niemożność pokierowania swoim postępowaniem – niemożność powstrzymania się od jakiegoś działania, ale też zaprzestania jakiegoś działania jeżeli już to działanie się zaczęło. Jeżeli chodzi o pokierowanie swoim postępowaniem to najczęściej i najłatwiej to rozumieć, że kłopoty z kontrolą swojego zachowania mają ludzie z istotnym organicznym uszkodzeniem mózgu. Zmiany organiczne z towarzyszący im objawami. Też występuje trudność, niemożność kontrolowania powstrzymania swojego działania w zaburzeniach osobowości, zwłaszcza w takiej osobowości tzw. osobowości z pograniczna – borderline syndrome – chodzi o to, że człowiek ma zaburzenia osobowości ( jego relacje z innymi ludźmi są niewłaściwe, typu wykorzystywania, następują takie epizody quasi psychotyczne – zniesiona kontrola + objawy psychotyczne ). Zaburzenia seksualne → ograniczenie kontroli działania.
Spełnienie jednej z tych możliwości a lub b powoduje że ta przesłanka psychologiczna w rozumieniu art. 31 kk o niepoczytalności jest spełniona.
Żeby rozważać sprawę niepoczytalności, to dwie przesłanki przesłanka biologiczno – psychiatryczna i przesłanka psychologiczna muszą zachodzić równocześnie. Zaburzenia psychiczne lub inne zakłócenia.
§ 2 mówi o ograniczeniu poczytalności, kiedy występuje zaburzenie psychiczne, niedorozwój umysłowy ( przynajmniej umiarkowany ) lub inne zakłócenie natomiast te przesłanki psychologiczne są spełnione tylko w ograniczonym stopniu. Ograniczona zdolność rozumienia czynu. Do pewnego stopnia mógł pokierować sowim zachowaniem a trzeba przyjąć z wiedzy i doświadczenia ze jakąś zdolność kontroli swojego zachowania mógł mieć. Sąd orzeka na podstawie opinii psychiatrów i psychologa.
§ 3 Wykluczenie – nie przyjmuje się niepoczytalności w sytuacjach kiedy sprawca czynu wprawił się w taki stan w którym przewidywał lub mógł przewidzieć – ustawodawca musiał wprowadzić takie wykluczenie bo inaczej każdy człowiek pijany czy będący pod działaniem innych substancji psychoaktywnych tłumaczył by się. Konstrukcja tego wykluczenia – przewidywał ( zdawał sobie z tego sprawę ) lub mógł przewidzieć ( odwołanie, ludzie by się tłumaczyli ). Za wyjątkiem dwóch stanów:
Tzw. upojenia patologicznego – to jest stan krótkotrwałej psychozy polegającym na tym, ze człowiek nie zachowuje się tak jak człowiek mniej czy bardziej pijany tylko to zachowanie odbiega od powszechnie przyjętego zachowania przez człowieka pijanego – bardziej przypomina zachowanie człowieka będącego w psychozie. zachowanie niezwykle zupełnie odbiegające od zwyczajnego zachowania świadczy ze ten człowiek jest w stanie psychozy, spowodowanej działaniem alkoholu, przyjmuje się ze to upojenie patologiczne to występuje raz w życiu bo są to szczególne właściwości ośrodkowego układu nerwowego i człowiek który przeżyje cos takiego jak krótkotrwała psychoza – przeżywa ogromny lęk, poczucie zagrożenia. Można się powołać na to że skoro on wiedział ze tak reaguje na alkohol i po raz kolejny go spożył to zachodzą warunki dla paragrafu trzeciego art. 31 a wiec wykluczenie. W relacji świadków zachowanie tego człowieka jego wypowiedzi w sposób istotnie różniły się od zachowania człowieka pijanego.
Tzw. upojenia na podłożu patologicznym - jeszcze więcej wątpliwości i kłopotów rozpoznawczych budzi - jeżeli są większe zmiany organiczne w ośrodkowym układzie nerwowym to człowiek reaguje na alkohol odmiennie od większości ludzi to reakcje może być różna w poszczególnych upiciach trudno przewidywalna, reakcja na alkohol i jego ilość, ona jest zmienna. Bierze się to z dawniejszych czasów sprzed lat 20 czy 30 kiedy większa.
ono może być dość łatwo podważone. Rozpoznanie jest niejasne.
Chodzi o to, że jak sąd przyjmie, że człowiek popełnił przestępstwo w stanie niepoczytalności, a więc de facto nie popełnił przestępstwa (wg Prawa ) – nie może być karany bo nie przypisano mu winy ze względu, na niepoczytalność. Zachodzi znaczne prawdopodobieństwo ponownego popełnienia takie przestępstwa w przyszłości. Prawo stosuje środki zabezpieczające społeczeństwo przed tego typu osobami; takim środkiem jest internacja (detencja) w zamkniętym specjalnym zakładzie psychiatrycznym – o takiej detencji – przymusowym pobycie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym decyduje sąd wtedy, kiedy przestępstwo jest poważne zagrażające życiu lub zdrowiu i istnieje prawdopodobieństwo dokonania podobnego czynu w przyszłości.
Sad nie decyduje z góry o czasie przebywanie, na podstawie opinii kierownika oddziału psychiatrycznego sąd może uchylić internację.
Są trzy poziomy zabezpieczeń jeżeli chodzi o zamknięte oddziały psychiatryczne gdzie wykonywany jest ten środek zabezpieczający. Wcześniej to do każdego zwykłego oddziału sądowo-psychiatrycznego gdzie ludzie przebywają na obserwacji, są wątpliwości z wydaniem opinii sądowo-psychiatrycznej. Mogą przebywać tez ludzie na internację, którzy dopuścili się przestępstw nie zbyt groźnych - pobicie. Utworzono takie ośrodki do wykonywanie tej detencji – 3 ośrodki w Polsce dla najgroźniejszych – specjalne zabezpieczenia jest więcej strażników niż personelu terapeutycznego.
WYKŁAD 12.12.2012
Przedmiot psychologii sądowej
Gałąź psychologii stosowanej zajmująca się zbieraniem, badaniem i przedstawianiem dowodów dla celów sądowych (Gudjonsson, Haward 1998) bądź „dostarczaniem informacji psychologicznych w celu ułatwienia podejmowania decyzji prawnych” (Blackburn 1996)
Definicje te ograniczają obszar zainteresowań psychologii sądowej do opracowania przez psychologów opinii (ekspertyz). Nie obejmują one wszystkich obszarów stosowania wiedzy psychologicznej do rozwiązywania problemów leżących na pograniczu prawa i psychologii.
Writghtsman (2001) ujmuje zakres psychologii sądowej najszerzej: „każde zastosowanie psychologicznej wiedzy lub metod w zadaniach realizowanych w obrębie systemu prawa”
Psychologia i prawo
Coraz częściej używa się terminu „psychologia i prawo”. Oddaje ona lepiej złożone zależności jakie zachodzą pomiędzy prawem a psychologią.
„prawo i psychologia to badania naukowe wzajemnych konsekwencji działania prawa na ludzi i ludzi na prawo” Ogloff, Finkelman 1999
Carson i Bull (1995) podkreślają wzajemne związki praw
Związki psychologii z prawem
Obszary, w których poszukiwać należy nowych wyzwań dla psychologii:
1. Tworzenie prawa – związki psychologii z prawem w obszarze działań legislacyjnych
2. Stosowanie prawa:
Rola doradcy (biegłego) w różnych etapach postępowania sądowego
Prawom psychologicznym podlegają wszystkie czynności osób funkcjonujących w ramach systemu wymiaru sprawiedliwości
3. Wykonywanie prawomocnych rozstrzygnięć i orzeczeń: resocjalizacja, terapia, środki zabezpieczające
4. Polityka i prewencja prawa np. monitorowanie ryzyka recydywy oraz przemocy i „zarządzenie”
Typy ekspertyzy psychologicznych w sprawach karnych:
Poczytalność sprawcy czynu zbiorowego
Przesłanki stosowania środków zabezpieczających,
Psychologiczne przesłanki kwalifikacji prawnej czynu („stan silnego wzburzenia”, „motywacja zasługująca na szczególne potępienie”)
Przekroczenie granic obrony koniecznej
Psychologiczne oceny zeznań i wyjaśnień
W ramach psychologii śledczej – profilowanie
Prognoza psychologiczna – pomiar czynników ryzyka przemocy
Sprawy dotyczące nieletnich (demoralizacja, prognoza, adekwatne środki wychowawczo-poprawcze, odpowiedzialności na zasadach ogólnych)
Każda z powyższych sytuacji ma swoją specyfikę opiniodawczą, wymaga odrębnej wiedzy, umiejętności diagnostycznych i metodologii.
Działy psychologii sądowej
Różnorodność zagadnień, dla rozwiązywania których prawnicy sięgają po pomoc psychologów, spowodowała wyodrębnienie węższych działów psychologii sądowej.
Różne są kryteria tego wyodrębnienia, np. psychologii: śledczej, podejmowania decyzji czy penitencjarnej. Kryterium jest związane z etapem postępowanie, w którym uczestniczy psycholog.
Sprawy karne – przykłady
Poczytalność:
Kryteria biologiczno-psychiatryczne
Kryteria psychologiczne
Niepoczytalność
Kryteria biologiczno psychiatryczne:
Choroby psychiczne
Upośledzenie umysłowe
Inne zakłócenia czynności psychicznych – nie muszą mieć charakteru patologicznego. Obejmują sowim zakresem, np. działownie w stanie:
Stresu psychologicznego,
Ciąży, porodu czy menstruacji
Kryteria psychologiczne
Zdolność rozpoznawania znaczenia czynu
Zdolność pokierowania postępowaniem
W ujęciu współczesnej psychologii zdolność rozpoznawania czynu lub pokierowanie przez sprawcę swoim postępowaniem to wybrane, formalne właściwości procesu motywacyjnego, w tym zwłaszcza stopień jego motywacji.
Nie ma ludzi zdrowych są tylko niedobadani.
Często występuje wrażenie że opinie psychologa i psychiatry są sprzeczne, wynika to z używania sprzecznych terminów. Można próbować zrobić dwa niezależne badania.
Najbardziej użyteczny wydaje się model gdzie cały proces opiniowania wniosków jest podejmowany wspólnie. Wadą jednak tego wariantu, jest to, że odrzucenie jednej opinie, fragmentu jednego biegłego oznacza odrzucenie całej ekspertyzy.
Nie ma jasnych rozstrzygnięć gdzie kończą się, a gdzie zaczynają kompetencje psychiatrów i psychologów i psy jęto praktykę multidyscyplinarną.
Wady i zalety:
Kłopotem są przyzwyczajenia psychologów, ich uparcie, wymieszanie pojęć, treści.
Diagnoza psychiatryczna
Powinna się opierać na modelu medycznym, opinie zaburzenia psychicznego, kończą się konkluzją w postaci nadania jednostki chorobowej. ICD-10 – system kodów oznaczający rozpoznanie kliniczne. W praktyce przez psychologów i psychiatrów wykorzystywany jest system DSM IV a już niebawem DSM V – ponieważ wiążą się z nim lepsze doświadczenia praktyczne.
Konieczność dokonywania diagnozy jest nieco szersza jest bio-psycho-społeczny kontekst, który towarzyszy występowaniu poszczególnych zespołów psychopatologicznych
Diagnoza psychologiczna
Nie jest alternatywą dla diagnozy psychiatrycznej, jest jej uzupełnieniem. Dysponuje specyficznymi metodami i narzędziami diagnostycznymi (testami), a także specyficznymi procedurami weryfikacji hipotez diagnostycznych.
Tak jak lekarza tak i psychologa obowiązuje tajemnica zawodowa.
Psychologia śledcza
Przedmiot i zakres badań:
Psychologiczne zasady prowadzenia dochodzenia lub śledztwa – tj. problemy związane z podejmowaniem decyzji, uzyskiwaniem informacji od osób podejrzanych i świadków, stosowaniem określonych strategii śledczych
Wiedza o zachowaniach przestępczych – teorie wyjaśniające związek osobowością a popełnionym czynem
Metodologia zbierania i analizy danych odnoszących się do określonego przestępstwa – najczęściej stosowaną formą jest profilowanie
Profilowanie – dochodzenie do krótkiej, dynamicznej charakterystyki zwięźle ujmującej najważniejsze cechy nieznanego sprawcy oraz przejawy jego zachowań
Prognoza psychologiczna – pomiar czynników ryzyka
Postęp badań nad szacowaniem ryzyka u dorosłych pacjentów psychiatrycznych, Uzyskiwane wyniki usiłowano przenosić na nieletnich i dorosłych sprawców przestępstw.
Dotychczas stosowany model przewidywania oparty był na założeniu, iż zagrożenie (ryzyko) związane jest z właściwościami osobniczymi, a zatem jest statyczne i nie podlega zmianom.
Współczesna koncepcja – ryzyko jako zespół czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Stworzono konstrykt ryzyka (zagrożenia) charakteryzujący się trzema cechami:
Kontekstualnością – ryzyko wystąpienia w przyszłości zachowań związanych z użyciem przemocy jest w wysokim stopniu zależne od sytuacji i okoliczności,
Dynamiką – tzn. że podlega zmianom
Nasileniem – co oznacza, że ryzyko rozpatruje się continuum
Ekspertyza psychologiczna
Trafna, rzetelna i pozbawiona błędów opinia (ekspertyza) sądowo-psychologiczna musi spełniać szereg warunków:
Zgodność ze standardami psychologicznej diagnozy klinicznej
W zależności od rodzaju i typu opinii musi uwzględniać specyfikę problemu diagnostycznego, tym zwłaszcza jego retrospektywny bądź prognostyczny charakter
Uwzględniać prawne pojęcia i definicje, które stanowią specyficzne ramy określające zakres i przedmiot diagnozowanych zjawisk i procesów psychicznych
Miejsce psychologii wśród nauk sądowych
Jest typową „pomostową” nauką sądową. Podobnie jak medycyna sądowa, psychiatria czy kryminalistyka swoje doświadczenia i osiągnięcia adaptuje na rzecz nauk prawnych, w celu umożliwienia realizacji celów wymiaru sprawiedliwość.
WYKŁAD 2.01.2013
Ustawa o wychowaniu w trzeźwości, przeciwdziałanie alkoholizmowi, niedobrowolne leczenie osób uzależnionych od alkoholu i środków psychoaktywnych.
Uzależnienie
Stan interakcji między osobą, a substancją psychoaktywną, która to interakcja powoduje, że ta osoba, człowiek wykazuje nieodpartą chęć, niemal przymus spożycia tej substancji by doznać smak jej działania.
Uzależnienie przejawia się w tym, że zaprzestanie używania danego środka powoduje przykre objawy somatyczne, które człowiek powoduje się złagodzić, które człowiek powoduje złagodzić ponownym przyjęciem dawki.
Uzależnienie jest wtedy gdy występują objawy braku (głodu), objawy abstynencyjne.
Zespół uzależnienia to nie są objawy intoksykacji, zatrucia, ludzie to często mylą. Występuje w przypadku nagłego zaprzestaniu spożywania substancji.
Nieprzeparta myśl użycia substancji dla wywołania skutków jej działania – ludzie piją alkohol, używają środki psychoaktywne z różnych powodów (powody te nie muszą być uświadamiane, nie muszą być deklarowane, pije bo nie mam pracy, z żoną mi się nie układa) człowiek używa środki psychoaktywne, albo żeby zmienić swój stan psychiczny albo żeby zmienić swoje samopoczucie, samo leczyć smutek, przygnębienie, brak satysfakcji z tego co robi, żeby radzić sobie ze stresem (czynniki rodzinne, społeczne, duchowe), żeby radzić sobie z niską samooceną, z brakiem realizacji, niepowodzeniami życiowymi, problemami w życiu osobistym, rodzinnym, brak pracy.
Psycholodzy rozważają mechanizmy prowadzące do uzależnienia, powinno się zauważyć głębsze mechanizmy prowadzące do uzależnienia, są to trzy stadna rozwoju alkoholowego:
Mechanizm / etap iluzji zaprzeczania – etap dosyć niepokojący, kiedy człowiek w sposób uporczywy sam przed sobą oraz przed otoczeniem zaprzecza temu że alkohol lub inna substancja psychoaktywna pełni ważna rolę w jego życiu (to że człowiek potrafi nie pić przez miesiąc, dwa czy trzy to nic nie znaczy)
Etap nasilenia mechanizmów obronnych osobowości – mechanizmy obronne osobowości to są nieuświadamiane mechanizmy radzenia sobie z lękiem ale też z innymi przykrymi, negatywnymi emocjami, każdy z nas je stosuje. Jeżeli my to stosujemy w sposób zróżnicowany to jest w porządku.
Etap dyspersji osobowości, rozczłonkowanie osobowości, wydrążanie pustki wewnętrznej – człowiek w którego życiu alkohol odgrywa większą rolę, jego spójność, osobowość ona ulega rozczłonkowaniu, pokawałkowaniu.
Nie ma tutaj terminów jak ilość spożywanego alkoholu, częstość spożywanego alkoholu.
W potocznym mniemaniu, języku występują pytania jak często pijesz, ile? Te terminy okazały się być nieadekwatne do zjawiska uzależnienia. Wrażliwość vs. Oporność na uzależnienia jest różna. Jedni mogą się szybko stoczyć, inni mogą pić i pić a będą normalnie funkcjonowali.
Niedobrowolne leczenie osoby uzależnionej
Leczenie uzależnienia jest dobrowolne, obecnie to ludzi nie dziwi. Nie da się człowieka na siłę uszczęśliwić w tym i leczyć, można co jedynie człowiekowi w nagłym zagrożeniu człowiekowi uratować życie. Ludzie uzależnieni przez długi okres czasu starają się nie dostrzegać czynionych krzywd sobie i bliskim, dlatego słusznym jest rozważanie i wprowadzanie rozwiązań, które w określonych ściśle sytuacjach będą zobowiązywać, ale nie zmuszać, do leczenia.
Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
W Polsce działają Komisje Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Jest to rozwiązanie, które powstało w naszym kraju. Jest to forma działania przed sądowego, przed procesowego, która pozwala uświadomić ludziom, że mają problem alkoholowy. Mają informować wiedzę w tym zakresie, przekazywać ją tam gdzie jest potrzebna, do rodzin, do ich środowisk. W komisjach pracują ludzie, a ich działalność jest związana od otoczenia społecznego w danym miejscu. Komisje gminne i dzielnicowe mają parę zespołów w zależności od specyfiki.
Zespół interwencyjny – podstawowy zespół, grupa ludzi, który ma coś zrobić. Komisja działa na zgłoszeniu tego problemu (zaniedbywanie rodziny, wydaje pieniądze na alkohol, wszczyna awantury, dochodzi do przemocy) taka sprawę może zgłosić do zespołu interwencyjnego odpowiedniej komisji. Następnie zespół interwencyjny zaprasza na rozmowę takiego delikwenta, w pierwszej rozmowie człowiek zaprzecza, dlatego tutaj jest ważne by w tym pierwszym kontakcie ta osoba z zespołu interwencyjnego zebrała fakty, np. obdukcja, świadkowie. Ponieważ wszystkiego nie da się zrobić podczas jednego rozmowy to zaprasza się jeszcze raz takiego delikwenta. Proponuje mu się konsultacje z psychiatrą ewentualnego uzależnienia od alkoholu, on ma się wypowiedzieć w tym zakresie. Człowiek nie musi się do tego zastosować, jeśli w określonym terminie się nie zastosuje to zespół w określonym terminie znowu się do niego odezwie i do siebie zaprosi i sam fakt tego, że nie zgłosił się do psychiatry już może wskazywać na jego uzależnienie, a informacje od żony i matki się powtarzają – i sprawę kierują do sądu rodzinnego i opiekuńczego, który do nakaże wizytę u takiego psychiatry. To często skutkuje na takich ludzi. Sąd może zobowiązać takiego człowieka do leczenia ambulatoryjnego albo w trybie zamkniętym (tryb szpitalny).
Leczenie ambulatoryjne – kiedyś to była fikcja.
Leczenie problemów z uzależnieniem z alkoholem to jest to terapia indywidualna, bądź psychoterapia grupowa, która jest bardziej skuteczniejsza ponieważ ona pokazuje innym że coś daje, pokazuje sens.
Istotną rolę w leczeniu problemów związanych z uzależnieniem alkoholowym spełniają komisje przeciwdziałania alkoholizmowi.
Mały wycinek osób uzależnionych podlega unormowaniom prawnym, unormowaniom zawartym w kodeksie karnym. Jeżeli ktoś dokona czynu zabronionego przez prawo, który to czyn jest związany z alkoholem, to najpierw jest sądzony za to, że przekroczył prawo, jeżeli wyrok jest poniżej 3 lat to sąd może zawiesić kare pod warunkiem podjęcia przez tą osobę leczenia, kiedyś miało to być leczenie w warunkach zamkniętych, teraz może to być leczenie w warunkach niestacjonarnych. Pozytywne przejście tego leczenia, może spowodować, że sąd może odstąpić tą karę. Jeżeli człowiek nie podejmie leczenia, jest ta kara odwieszana.
WYKŁAD 9.01.2013
Wady oświadczenia woli z punktu psychologicznego – oświadczenie woli jest istotnym składnikiem czynności prawnych. Podstawowy art. 82 KC – nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która znajdowała się w wyłączającym świadome wole strony. Art. 945 KC.
Podstawową formułą jest świadome, swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Świadome – człowiek podejmujący, piszący testament, podejmujący czynności prawne zdaje sobie sprawę z tego co robi i zdaje sobie sprawę z konsekwencji przede wszystkim dla siebie, dla rodziny, opiekunów.
Swobodne powzięcie decyzji – swobodne tzn. ono nie może być podjęte w wyniku presji psychicznej, psychologicznej. Nieważne jest oświadczenie woli podjęte pod wpływem groźby karalnej. Chodzi przede wszystkim o stwarzanie takiej sytuacji, presji psychologicznej, sytuacji uzależnienia psychologicznego, opieki.
Motywy, które przyświecały osobie, która takie a nie inne oświadczenie złożyła – czy były to motywy racjonalne, czy nie szkodziły one jemu samemu. Czy czynność ta była celowa, korzystna.
Nie tylko oświadczenie woli ma być wolne od wad, ale również zawarcie małżeństwa, podjęcie adopcji było ważne również obowiązuje w KRO ta sama przesłanka – ma być to świadome, swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.
Ma formę koniunkcji – powzięcie decyzji (świadome i celowe w sposób dwuprzymiotnikowy) + wyrażenie woli (domyśle tutaj jest świadome wyrażenie woli, sam akt wyrażenia woli, swobodna bez nacisków psychologicznych)
W społeczeństwie panuje błędne przekonanie, że wadą oświadczenia woli są obarczone działania prawne podjęte przez osoby psychiczne – tak nie jest (jest to mit). O wiele częściej wadę psychologiczną oświadczenia woli mają stany ze schorzeń somatycznych (schorzeń somatycznych jest znacznie więcej), jakie to są. Człowiek w stanie ciężki, klinicznym stanie ciężkim, np. niewydolności krążenia, niewydolności oddechowe to jego świadomość, scalanie wszystkich funkcji psychicznych nie może być w pełni świadome. Również stany poważnych zaburzeń metabolicznych, najczęstszym to są stany związane z cukrzycą (hipoglikemia – człowiek nie wie co robi, jego zachowanie, myślenie, wypowiedzi przypominają wręcz psychozę). Punktem wyjścia nie jest opinia psychiatry tylko internisty, diabetologa – jest ona bardziej wiarygodna ponieważ bardziej znają się na cukrzycy niż psychiatra.
Akt wyrażenia woli, czynności wyrażenia woli.
Jeżeli to jest czynna psychoza, z różnych powodów człowiek spostrzega i dostrzega np. swoje dziecko jako swojego wroga, które mu dokucza, jego sposób rozumowania odbiega od realiów. Nie będzie spełniony warunek prawidłowego, świadomego spostrzegania świata.
Niedorozwój umysłowy w stopniu co najmniej umiarkowanym może skutkować zaburzeniom nieświadomym spostrzeganiem. Nawet u ludzi upośledzonych umysłowo ich funkcjonowanie społeczne, psychologiczne, zależy od ich otoczenia, stymulacji otoczenia, warunków w jakich ten człowiek żyje.
Swobodne wyrażenie woli – nie chodzi o groźbę bezprawną, wywieranie presji. Wykorzystywanie wzmożonej sugestywności, człowiek bezradny, wymagający opieki lub człowiek w różnych chorobach ma określony zakres bodźców. Można mu różne rzeczy wmówić. Pierwsze - pośrednia, zakamuflowany szantaż, presja, drugie – na pograniczu groźby bezprawnej.
Wady oświadczenia woli przejawiają się w prawidłowym sporządzeniu testamentu – art. 945 KC. Wg prawa spadkowego przepisy tego prawa wymagają spełnienia kilku przesłanek dla ważności testamentu – 1. brak wad oświadczenia woli, ale też ma być zdolność testatora do sporządzenia testamentu (art. 944KC), następnie jest odpowiednia forma testamentu oraz brak oświadczenia woli oraz brak wad treści.
Sporządzić albo odwołać testament może tylko osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Testamentu nie można sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela. Odpowiednia forma testamentu (najczęściej jest to własnoręcznie sporządzony testament, notarialnie, albo alograficzny – sporządzony w obecności USC).
Prawo spadkowe dopuszcza sporządzanie testamentów szczególnych, może to być testament ustny, przede wszystkim też testament podróżny w czasie podróży statkiem, albo też testament wojskowy. Te testamenty szczególne mają ważne cechy. Wolno je sporządzi w określonych okolicznościach i moc prawna jest ograniczona w czasie. Art.952 KC jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci wtedy można sporządzić testament szczególny, czy podróżny, wymagane jest 3 świadków. Trzeba wykazać, że osoba sporządzająca testament miała realne przeświadczenie o rychłej, zbliżającej się nieuchronnie śmierci, tylko wtedy takie testament nie zostanie podważony. Dopuszczalne jest to w szczególnych warunkach, np. obawa szybkiej, zbliżającej się śmierci.
Stany psychiczne:
lęk napadowy – nie ma znamion choroby psychicznej, ale są to objawy gwałtownie nasilające się, duszność, ból w klatce piersiowej, poczucie umierania
Przyczyny somatyczne:
zawał mięśnia serca – jest poczucie, ogromny lęk śmierci
Zaburzenia metaboliczne:
cukrzyca – daje objawy które skutkują zmianą poziomu świadomości, interpretowania
Podstawową formułą prawną dotyczącą wad oświadczenia woli to jest koniunkcja swobodnego oświadczenia woli i wyrażenia woli.
Forma testamentu – ustny – jest to forma wyjątkowa, pociąga skutki prawne kiedy został sporządzony, kiedy został sporządzony przez osobą, która w swoim subiektywnym przeżywaniu, opartym o przesłanki przeżywała sytuację jako rychło zbliżającą się śmierć, to wtedy taki ustny testament jest ważny.
Ubezwłasnowolnienie
Czemu ubezwłasnowolnienie ma służyć, cel – ma służyć dobru choremu. Jedyną przesłanką dla wszczęcia procedury ubezwłasnowolnienia jest dobro chorego.
Choroby neurodegeneracyjne – choroba Parkinsona, stwardnienie boczne zanikowe, choroba Alzheimera.
Jeżeli taki człowiek jest uciążliwy, gromadzi jakieś rupiecie, nawet zamykając go w najlepszej klinice to się go nie wyleczy a nawet nie podleczy.
O ubezwłasnowolnieniu mówi art. 13 i 16 KC.
Art. 13 §1 - mówi o ubezwłasnowolnieniu całkowitym (jeżeli w skutek choroby psychicznej, innego rodzaju zaburzeń psychicznych szczególnie pijaństwa lub narkomani, nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem §2 – dla tej osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekę chyba, że ta osoba ubezwłasnowolniona pozostaje jeszcze pod opieką rodzicielską.
Art. ten zawiera dwie przesłanki, pierwsza to jest, że jest to osoba chora psychicznie, chora umysłowo bądź przejawia inne zaburzenia psychiczne (pijaństwo, narkomania) = uzależniona. – stwierdzenie występowania u tej osoby choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego, uzależnienia
Druga przesłanka – stwierdzenie, że w skutek tych zaburzeń ta osoba nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem – oznacza to, że nie jest w stanie załatwiać, sprawować pieczy nad swoim majątkiem, kierować swoje sprawy osobiste (zawieranie związku małżeńskiego)
Ubezwłasnowolnienie do przebiegu chorób psychicznych – jeżeli człowiek popełnił przestępstwo w okresie remisji, to samo rozpoznanie schizofrenii nie jest wystarczającą przesłanką. Są to zaburzenia po przebytej fazie aktywności osoby. Zmiany osobowości nie są wystarczającą przesłanką dla niepoczytalności. Natomiast tutaj jest przeciwnie, jeżeli chodzi o ubezwłasnowolnienie – człowiek może być ubezwłasnowolniony mimo, że w wyniku leczenia czy naturalnego przebiegu choroby jest w remisji jeżeli ta remisja jest stanem względnie krótkotrwałym. Zdania biegłych psychiatrów są jednak podzielone. W zaburzeniach afektywnych dwubiegun ego – też różne zdania na ten temat.
W psychozach (zaburzenia schizaafektywne, schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe) remisje zdarzają się ale one są czym nietrwałym – takie przeważa stanowisko.
Jeżeli przez dłuższy czas nie ma nawrotów epizodów psychotycznych to mimo to, że jest rozpoznana schizofrenia, są zmiany po przebytej schizofrenii, to są opinie pozwalające uchylić ubezwłasnowolnienie. Niepoczytalność, wady oświadczenia woli – przesłankami jest to, że ma być w okresie epizodu chorobowego, nie zachodzą jeżeli to się działo w okresie remisji. Natomiast ubezwłasnowolnienie – remisja z automatu, nie w tak prosty sposób trzeba pokazać że jest to dłuższy okres.
Rola biegłego psychiatry – ma stwierdzić u tej osoby wobec której jest wszczęta procedura chorobę psychiczną, niedorozwój umysłowy.
Jeżeli chodzi o pijaństwo czy narkomanie – są certyfikowani terapeuci i oni mają większą wiedzę i doświadczenie od psychiatrów. Sąd może powołać jako drugiego biegłego oprócz drugiego psychiatry takiego certyfikowanego terapeutę. Biegły psychiatra ma stwierdzić czy jest on uzależniony i poddać wnikliwej analizie jego zachowanie w kontaktach z ludźmi, z rodziną, dysponowania majątkiem.
Art. 14 - stwierdza że czynność prawna dokonana przez osobę ubezwłasnowolnioną jest nieważna. §2 – jednakże, jeżeli taka osoba zawarła umowę w drobnych sprawach życia codziennego staje się ważna, chyba że zawiera rażące pokrzywdzenie.
art. 16 - ubezwłasnowolnienie częściowe – powtórzona jest przesłanka pierwsza – choroby psychiczne, niedorozwój umysłowy, pijaństwo, narkomania. Druga przesłanka – jeżeli stan takiej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego potrzeba jest mu pomoc doprowadzenia sprawy. Dla takiej osoby ustanawia się kuratele.
Art. 17 – jeżeli osoba ubezwłasnowolniona częściowa zaciąga jakieś zobowiązania, lub rozporządza swoim majątkiem to aby uznać je za ważne to potrzeba jest zgoda przedstawiciela ustawowego.
Procedura
Art. 545 KPC – kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie
małżonek,
krewni w linii prostej,
rodzeństwo,
przedstawiciel ustawowy
§4 – ten kto złożył wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, po wpływem chwili, impulsu, podlega karze grzywny.
Osoby wnioskujące składając taki wniosek mają go uzasadnić, opisać jakie przesłanki wskazują na to dlaczego ta osoba ma być ubezwłasnowolniona, ma być to opis zachowania. Właściwym sądem dla rozpoznania tych spraw jest sąd okręgowy – jest nadana wyższa ranga. Sąd powołuje biegłego lekarza, psychiatrę, który ma rozpoznać chorobę, upośledzenie i w wyniku tych stanów stwierdzić, że ten człowiek nie jest w stanie zadbać o swoje sprawy osobiste.
Kto może złożyć wniosek o cofnięcie ubezwłasnowolnienia?
Poprzednio były to podmioty te które składały wniosek o ubezwłasnowolnienie. Po nowelizacji – ubezwłasnowolniony może również złożyć wniosek o cofnięcie ubezwłasnowolnienia. Byliśmy ostatnim krajem w Europie, w którym to się stało.
Leczenie bez zgody
Tłumaczymy że to nic nie da, sam fakt, że ktoś jest ubezwłasnowolniony nie oznacza, że ktoś może być leczony bez zgody. Mimo, że człowiek ubezwłasnowolniony nie jest zdolny do czynności prawnych nie oznacza, że może być leczony bez zgody. Jedynym aktem prawnym, który zawiera przesłanki do leczenia bez zgody jest ustawa o ochronie zdrowia psychicznego.
Leczenie psychiatryczne tak jak każde leczenie, wymaga zgody człowieka, ale z natury rzeczy, konieczności występują wyjątki, np. przyjęcie bez zgody do szpitala psychiatrycznego:
tryb natychmiastowy – (ustawa o ochronie zdrowa psychiatrycznego) może być zastosowany wtedy kiedy zachowanie człowieka w sposób bezpośredni zagraża życiu lub zdrowiu innej osoby lub życiu jego samego. Może to wynikać z choroby psychicznej lub innego upośledzenia umysłowego. Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego zostały uchwalona w 1994r. wcześniej sprawy związane z przyjęciem bez zgody do szpitala psychiatrycznego regulował akt prawny niskiego rzędu – rozporządzenia ministra zdrowia. W Polsce mieliśmy do czynienia z taką sytuacją, że brak właściwej, mocnej regulacji powodował nie tyle wykorzystywanie psychiatrii, wręcz chronił, natomiast niskie, słabe uregulowanie, były nadużycia ze strony rodzin pacjentów. Wystarczyło żeby żona która miała dość męża pijaka, który się awanturował, zadzwoniła że czuje się zagrożona, że mąż ją prześladują, chce ją któryś raz z rzędu pobić, reagowało pogotowie i zamykano go w takim szpitalu. Najczęściej nieuzasadnionym ograniczeniem wolności było zamknięcie w szpitalu. Teraz ustawa o ochronie zdrowa psychicznego mówią o tym, że jeżeli ktoś czuje się zagrożony przez swojego partnera to musi to zostać zanotowane i mam się pod tym podpisać, a za fałszywe zeznania grozi odpowiedzialność karna. Nie może to być ogólnikowe stwierdzenie, tylko musi to być opis zachowania.
Zatrzymanie bez zgody
W ciągu 48 godzin dyżurujący decyduje potwierdzenie przez ordynatora, a on zawiadamia dyrektora szpitala o fakcie zatrzymania, dyrektor w ciągu 72 godzin ma powiadomić sąd rodzinny i opiekuńczy (rejonowy). W ciągu 3 dób ma przybyć sędzia wizytujący, który ma stwierdzić , przynajmniej formalne uzasadnienie zatrzymanie człowieka bez zgody. Sprawdzić czy jest odpowiedni napisane itd. sędzia wizytujący zaleca wydanie opinii przez innego lekarza psychiatrę nie tego który zadecydował o zatrzymaniu bez zgody w szpitalu najlepiej spoza ośrodka. Lekarz psychiatra ma zbadać chorego, który jest już parę dni (brak czynników sytuacyjnych silnego wzburzenia bo już się trochę uspokoił). Spokojnie uczestniczy w badaniu i jak jest już ta opinia to sąd rodzinny i opiekuńczy to w nie procesie podejmuje decyzję (Bierzę pod uwagę opinię innego lekarza psychiatry) sąd może zezwolić na kontynuowanie pobytu diagnostycznego czy na leczenie bez zgody (tak jest zazwyczaj) ale też zdarza się tak, że sąd może zadecydować o zwolnieniu – mimo, że psychiatrzy uważają że istnieją przesłanki do obserwacji i leczenia, zachęcają do leczenia w trybie ambulatoryjnym.
Tryb wnioskowy – dotyczy takich osób, u których istnieje uzasadnione przypuszczenie, udokumentowane, istnieją karty, że te zaburzenia nieleczone mogą się pogłębić. Taki wniosek członek najbliżej rodziny składa do sądy rodzinnego i opiekuńczego z zaświadczeniem od lekarza psychiatry który badał, leczył tego człowieka i ten wniosek w terminie 14 dni jest rozpatrywany przez sąd. Sąd jeżeli ma wątpliwości powołuje biegłego psychiatrę i zarządza wydanie opinii (badanie w trybie ambulatoryjnym, jeżeli się ta osoba nie zgłosi to sąd może zarządzić umieszczenie bez zgody w szpitalu psychiatrycznym celem wydania opinii). Ten tryb jest dłuższy, dla rodziny, opiekunów jest bardziej kłopotliwy, Ale on zabezpiecza prawa człowieka chorego psychicznie. To samo może dotyczyć umieszczenie w domu pomocy społecznej. Jeżeli nie jest w stanie zabezpieczyć samodzielnie swoich podstawowych potrzeb życiowych (przebywanie w miejscu ogrzewanym, jedzenie, picie), nie ma argumentu, że on nie chce.