TERAPIA W PSYCHIATRII

LECZENIE W

PSYCHIATRII

FARMAKOTERAPIA

ELEKTROWSTRZĄSY

LECZENIE ŚWIATŁEM

PSYCHOTERAPIA

TERAPIA RODZINNA
TERAPIA SPOŁECZNA
TERAPIA KREATYWNA

REHABILITACJA

FARMAKOTERAPIA

• Leki przeciwpsychotyczne
• Leki przeciwdepresyjne
• Leki normotymiczne
• Leki prokognitywne
• Leki nasenne
• Leki przeciwlękowe
• Inne leki o działaniu psychotropowym

lub stosowane w psychiatrii

LEKI

PRZECIWPSYCHOTYCZNE

NEUROLEPTYKI

KLASYCZNE NEUROLEPTYKI

POCHODNE FENOTIAZYNY

POCHODNE TIOKSANTENU

BUTYROFENONY

POCHODNE DIFENYLOBUTYLOAMINY

NEUROLEPTYKI ATYPOWE

SULPIRYD
KLOZAPINA
KWETIAPINA
OLANZAPINA
RISPERIDON
ZIPRASIDON
SERTINDOL

WSKAZANIA DO

STOSOWANIA

NEUROLEPTYKÓW

Psychozy

• ostre i przewlekłe

psychozy schizofreniczne

• psychozy schizoafektywne
• choroby afektywne: stany

maniakalne, depresje
psychotyczne, agitowane

• psychozy występujące w

przebiegu chorób
somatycznych,
uszkodzenia lub
dysfunkcji oun

Zaburzenia

niepsychotyczne

•

stany pobudzenia,
dysforii, lęku związane
z organicznym
uszkodzeniem oun

•

zaburzenia zachowania
u osób z upośledzeniem
umysłowym

•

zaburzenia
psychosomatyczne

PRZECIWSKAZANIA DO

STOSOWANIA

NEUROLEPTYKÓW

Bezwzględne

• zatrucie barbituranami,

narkotycznymi lekami
p/bólowymi, alkoholem

• przebyty złośliwy zespół

neuroleptyczny

• o wyraźnym działaniu

cholinolitycznym w miastenii,
jaskrze z wąskim <
przesączania, przeroście
prostaty z utrudnionym
oddawaniem moczu

• o wyraźnym dzialaniu

noradrenolitycznym w chorobie
Addisona

Względne

• uszkodzenie i

niewydolność wątroby

• niewydolność krążenia
• zaawansowana choroba

wieńcowa, zawał m.
sercowego

• niewydolność szpiku
• choroba Parkinsona
• ciąża
• nowotwory gruczołu

piersiowego

OBJAWY NIEPOŻĄDANE

( UBOCZNE ) LECZENIA

NEUROLEPTYKAMI

SOMATYCZNE

• neurologiczne ( zespół

parkinsonoidalny, akaktyzja,
tasykinezja, wczesne
dyskinezy, poźne dyskinezy )

• wegetatywne ( ośrodkowe i

obwodowe ) zależne od
działania cholinolitycznego
leków lub adrenergicznego

• inne objawy somatyczne
( leukopenia, skórne zmiany

alergiczne ), zaparcia,
cholestaza
wewnątrzwątrobowa,
zaburzenia
miesiączkowania, mlekotok,
ginekomastia )

PSYCHOPATOLOGICZNE

• uczucie zmęczenia

senności

• zaburzenia uwagi
• obniżenie nastroju

POWIKŁANIA LECZENIA

NEUROLEPTYKAMI

SOMATYCZNE

• OUN - napady drgawkowe o

różnej morfologii, zaburzenia
mowy, ataksja, hipertermia

• narząd wzroku - retinopatiaa

pigmentosa

• układ krążenia - zapaść

ortostatyczna

• układ krwiotwórczy - rzadko

agranulocytoza

• przewód pokarmowy - żółtaczka

zastoinowa

• kurcz głośni

• złośliwy zespół

neuroleptyczny

PSYCHOPATOLOGICZNE

• jakościowe zaburzenia

świadomości ( leki o
działaniu cholinolitycznym )

• farmakogenne zespoły

depresyjne

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

leki, które działają leczniczo w zespołach

depresji endogennej

- podwyższają chorobowo obniżony nastrój

- usuwają lęk i niepokój, zaburzenia napędu

psychoruchowego oraz zaburzenia rytmów

dobowych, usuwają objawy somatyczne

• TLPD
( trójpierścieniowe

leki
p/depresyjne )

• LEKI O INNEJ

BUDOWIE ( leki
drugiej
generacji )

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE

podział uwzględniający mechanizm

działania

• Inhibitory wychwytu NA i 5HT nieselektywne

TLPD

( amitryptylina, imipramina, klomipramina, doksepina )
• Inhibitory wychwytu NA i 5HT

SNRI

( milnacipran, wenlafaksyna )

• Inhibitory wychwytu NA ( maprotylina, reboksetyna )
• Inhibitory wychwytu 5HT

SSRI

( citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna,

sertralina )

• Inhibitory wychwytu NA i DA

NDRI

( bupropion )

• Leki o głównie receptorowym mechanizmie działania

( mianseryna, trazodono, mirtazapina )

• Inhibitory monoaminoksydazy

IMAO-A

( moklobemid )

• O innym mechanizmie działania ( tianeptyna )

WSKAZANIA DO

STOSOWANIA LEKÓW

P/DEPRESYJNYCH

• Depresje w przebiegu choroby afektywnej, „objawowe”
( występujące w chorobach somatycznych, w

chorobach organicznych OUN, depresje psychogenne )

• Stany depresyjne występujące w przebiegu

schizofrenii, zaburzeń schizoafektywnych ( w
połączeniu z neuroleptykami )

• Zaburzenia lękowe
• Zaburzenia odżywiania się
• Zaburzenia obsesyjno - kompulsyjne
• Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną

LEKI NORMOTYMICZNE

LEKI MORMOTYMICZNE TO LEKI NORMALIZUJĄCE

ZABURZENIA NASTROJU, DZIAŁAJĄCE LECZNICZO

I PROFILAKTYCZNIE W OBU BIEGUNACH CHOROBY

AFEKTYWNEJ

SOLE LITU

LEKI
P/PADACZKOWE

•
KARBAMAZEPIN
A

•
WALPROINIANY

• LAMOTRYGINA

LEKI PROKOGNITYWNE

leki, które poprawiają procesy poznawcze,

zwłaszcza funkcje pamięciowe u osób

wykazujących zaburzenia

( osłabienie ) pamięci

O NIESWOISTYM

WPŁYWIE NA OUN I

KTÓRYCH STOSOWANIE

WIĄŻE SIĘ Z POPRAWĄ

METABOLIZMU MÓZGU

I

NEUROPRZEKAŹNICTW

A

• leki nootropowe
• poprawiające krążenie

mózgowe i metabolizm

NASILAJĄCE OKREŚLONY

RODZAJ WYWIERAJĄCE

BARDZIEJ SWOISTY

WPŁYW NA CZYNNOŚĆ

OUN, W TYM

NEUROPRZEKAŹNICTW

A

• leki wzmagające

neuroprzekaźnictwo
cholinergiczne

• niektóre neuropeptydy

LEKI NASENNE

PRZED PODJĘCIEM DECYZJI O

FARMAKOTERAPII ZABURZEŃ SNU NAJPIERW
OKREŚLENIE OBRAZU ZABURZEŃ SNU,
PRZYCZYN, NAWYKÓW DOTYCZĄCYCH HIGIENY
SNU I ODPOCZYNKU. PRZYJMOWANIE LEKÓW
NASENNYCH JEST OSTATECZNOŚCIĄ.

Leki z grupy BDZ

• estazolam

• flunitrazepam

• lormetazepam

• midazolam

• nitrazepam

• temazepam

Inne leki, alternatywne wobec BDZ

• zolpidem

• zopiklon

• fenobarbital

• clometiazol

LEKI PRZECIWLĘKOWE

leki hamujące reakcje psychomotoryczne,

emocjonalne i z układu autonomicznego

występujące w stanach lęku

Działają przeciwlękowo, uspokajająco, redukują

agresywność ( jeśli jej przyczyną jest lęk ),
przeciwdrgawkowo, ułatwiają zasypianie,
obniżają napięcie mięśni szkieletowych.

BENZODWUAZEPINY

ANKSJOLITYKI O INNEJ BUDOWIE

• hydroksyzyna

• buspiron

• opipramol

• klometaziol

• propranolol

ELEKTROWSTRZĄSY

• Mechanizm działania
• Wskazania do stosowania EW
• Przeciwwskazania do stosowania

elektrowstrząsów

• Objawy niepożądane
• Ocena skuteczności EW
• Zagadnienia etyczne i prawne

Mechanizm działania

Wskazania do stosowania EW

Elektrowstrząsy jako metodę leczenia z wyboru stosuje się

w następujących sytuacjach:

• depresja psychotyczna

• depresja z wybitnie nasilonymi myślami i

tendencjami samobójczymi, osłupienie

depresyjne lub znacznie nasilone zahamowanie

psychoruchowe, szczególnie, gdy choremu

grozi odwodnienie i wyniszczenie z powodu

długotrwaego nieprzyjmowania posiłków

• depresja agitowana

• zaburzenia depresyjne u chorych ze

współistniejącymi chorobami somatycznymi

uniemożliwiającymi stosowanie jakichkolwiek

leków psychotropowych

• katatonia śmiertelna

• ostra mania ( z wstawkami objawów zamącenia

świadomości ), gdy leki psychotropowe są

nieskuteczne lub nie można ich stosować

Wskazania do stosowania EW

Elektrowstrząsy jako metoda leczenia

drugiego rzutu

• depresja lekooporna

• depresja przewlekła w zaburzeniach

afektywnych

• u osób w wieku podeszłym, zwłaszcza przy

współistniejących schorzeniach somatycznych

• u kobiet w ciąży w zaburzeniach afektywnych

( ciężka depresja ), schizofrenicznych, i

schizoafektywnych

• złośliwy zespół neuroleptyczny

• schizofrenia katatoniczna

• schizofrenia oporna na inne metody leczenia

( za wyjątkiem schizofrenii przewlekłej )

Przeciwwskazania do

stosowania elektrowstrząsów

Bezwzględne

•

choroby

przebiegające ze
wzmożeniem
ciśnienia
śródczaszkowego
oraz

• świeży zawał
mięśnia
sercowego

• świeży krwotok

wewnątrzczaszkowy

Względne

• duży tętniak mózgu lub aorty
• odklejenie siatkówki
• guz chromochłonny nadnerczy
• zakrzepowe zapalenie żył
• jaskra z zamkniętym < przesączania
• miejscowe uszkodzenie mózgu
• choroby zwiększające ryzyko związane ze
stosowaniem znieczulenia ogólnego
• nieskuteczność EW wcześniej
• wystąpienie istotnych niepożądanych
objawów somatycznych
i psychologicznych w czasie obecnej
kuracji

Objawy niepożądane

• Do najczęstszych objawów

niepożądanych związanych z leczeniem
EW należą zaburzenia pamięci, do
stosunkowo częstych - bóle głowy,
mięśni, nudności, wymioty.

Ocena skuteczności EW

• Elektrowstrząsy uważa się powszechnie za

leczenie ratujące życie w ostrej katatonii
śmiertelnej

• Skuteczna metoda terapii, zmniejszająca

ryzyko samobójstwa w leczeniu głębokich
depresji w przebiegu CHAJ i CHAD

• Efekty leczenia EW i stosowania

farmakoterapii w depresji są porównywalne,
EW charakteryzuje się szybszym początkiem
działania terapeutycznego

LECZENIE ŚWIATŁEM

• Metoda terapeutyczna polegająca na

eksponowaniu chorego na działanie jasnego
świata o natężeniu od 2500 do 10000
luksów na poziomie oczu leczonej osoby.

• Stosowane źródła światła mają z reguły

widmo zbliżone do widma światła
słonecznego

• Mechanizm działania nie został do końca

wyjaśniony

LECZENIE ŚWIATŁEM

WSKAZANIA

• Głównym wskazaniem

jest depresja zimowa w
przebiegu choroby
afektywnej sezonowej

• Pomocnicza metoda

leczenia depresji w
przebiegu
niesezonowych postaci
choroby afektywnej

PRZECIWSKAZANI

A

• Nie są znane

szczególne
przeciwwskazania
do leczenia
światłem