Różne rodzaje terapii w

psychiatrii

Małgorzata Przytuła

Rodzaje terapii

• Farmakoterapia
• Elektrowstrząsy
• Leczenie światłem
• Psychoterapia
• Terapia społeczna
• Terapia kreatywna
• Rehabilitacja

Elektrowstrząsy

• Pierwsze zastosowanie –Cerletti i Bini

w 1938

• Zwiększenie neurotransmisjii –

noradrenaliny, serotoniny ,GABA ,
dopaminy –działanie p/depresyjne

• Spadek przekaźnictwa

cholinergicznego – wpływ na pamięć i
procesy poznawcze

Wskazania do EW:

A)Zaburzenia afektywne:

• Głębokie zaburzenia depresyjne – nasilone myśli i tendencje

samobójcze, stany znacznego zahamowania psychoruchowego ,
osłupienia

• Depresja z bardzo nasilonym niepokojem ( agitacją)
• Depresja psychotyczna
• Przy przeciwwskazaniach do farmakoterapii ( choroby somatyczne ,

ciąża)

B) W ostrej katatonii
C)W ostrej manii
D)Inne : schizofrenia oporna na leczenie

( nie przewlekła) ,ZZN , lekooporna
depresja

Przeciwwskazania do EW:

• Bezwzględne:

 Choroby przebiegajace ze wzrostem ciśnienia

śródczaszkowego

 Świeży zawał serca
 Świeży krwotok wewnątrzczaszkowy

• Względne

 Duży tętniak mózgu lub aorty
 Odklejenie siatkówki, pheochromocytoma,
 Zakrzepowe zapalenie żył, jaskra z zamknietym

kątem przesączania

 P/wskazania do znieczulenia

Farmakoterapia

• Leki przeciwpsychotyczne
• Leki przeciwdepresyjne
• Leki uspokajająco- nasenne
• Leki normotymiczne ( stabilizujące

nastrój)

• Inne: prokognitywne

Leki przeciwpsychotyczne

(neuroleptyki)

• Leki które znoszą objawy wytwórcze psychoz ( omamy ,

urojenia ,zaburzenia aktywności , uczuciowości ,
świadomości ) niezależnie od przyczyny powstania.
Neuroleptyki atypowe działają także na objawy negatywne.
(niezdolność do przeżywania pozytywnych uczuć, np.
radości ,ubóstwo mowy i zaburzenia mowy ,apatia
,zahamowanie ekspresji twarzy ,wycofanie z kontaktów
społecznych i społecznej aktywności ).

• 1952 r.- chlorpromazyna
• Podział – budowa chemiczna, siła

działania , powinowactwo do
receptorów

Podział neuroleptyków

Klasyczne

• Działają silnie na objawy wytwórcze psychoz, wywołują większą sedację

, częściej dają objawy niepożądane – zwłaszcza pozapiramidowe.

• Pochodne fenotiazyny:

• Chlorpromazyna (Fenactil) , promazyna, lewomepromazyna

( Tisercin)

• tiorydazyna,
• Perfenazyna (Trilafon), flufenazyna, perazyna (Pernazinum)

• Pochodne tioksantenu:

• Chlorprotiksen , flupentiksol, zuklopentiksol ( clopiksol)

• Pochodne butyrofenonu :

haloperidol

• Benzamidy :

sulpiryd

Atypowe neuroleptyki

• Neuroleptyki atypowe usuwają zarówno objawy pozytywne

jak i negatywne schizofrenii , dają mniejszą ilość objawów

niepożądanych.

• Risperidon- częste objawy pozapiramidowe
• Olanzapina- przyrost masy ciała
• Klozapina- kontrola morfologii- neutrocytów,

przyrost masy ciała

• Amisulpryd-
• Aripiprazol-
• Kwetiapina-przyrost masy ciała
• Ziprasidon-
• Sertindol- wydłużenie odcinka QT

Wskazania do stosowania

neuroleptyków

• Schizofrenia
• Inne psychozy – stany maniakalne ,

depresyjne z towarzyszącymi urojeniami

• Psychozy w organicznych schorzeniach

OUN

• Stany NIEPOKOJU , podniecenia i

agresji( upośledzenie umysłowe ,dysforie)

• Zaburzenia ruchowe – pląsawica

Huntingtona ,zł Tourette’a

Działania niepożądane

• Różne nasilenie objawów niepożądanych zależne od grupy –

klasyczne , atypowe

• Najczęściej:

 OUN:Sedacja ,bezsenność , drgawki ,
 Objawy pozapiramidowe - gł .klasyczne ,obj

parkinsonowskie , dyskinezy

 układ krążenia , tachykardia, hipotonia, zmiany QT-

klasyczne , sertindol

 Układ trawienny: wzrost enzymów wątrobowych ,

przyrost masy ciała (olanzapina, klozapina)

 Działania antycholinergiczne – nadwrazliwość na

światło , zmiany obrazu krwi ( klozapina!!), zaburzenia

seksualne

Leki przeciwdepresyjne

(tymoleptyki)

• 1957 r.– imipramina
• Choroba afektywna dwubiegunowa-faza

depresyjna

• Nawracające zaburzenia afektywna-

leczenie epizodu i leczenie
podtrzymujące

• Zaburzenia lękowe , somatyzacyjne,

zaburzenia odżywiania , OCD

• Zaburzenia snu-leczenie pomocnicze

Inhibitory wychwytu zwrotnego

monoamin

• Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD):

amitryptylina

, imipramina ,klomipramina

• Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny

(SNRI)

– (wenlafaksyna)

• Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NRI)

–

(reboksetyna)

• Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)

-

(fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna,
sertralina, citalopram, escitalopram)

• Inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

(NDRI)

- (bupropion)

Leki o receptorowych mechanizmach

działania

•

Antagoniści receptora alfa2 (mianseryna)

•

Inhibitory wychwytu serotoniny, blokujące

receptor serotoninowy 5HT2 (SARI) (trazodon)

•

Antagoniści receptorów adrenergicznych alfa2,

5HT2, 5HT3 (mirtazapina)

Inne:

•

Inhibitory monoaminooksydazy (IMAO)-

Selektywne odwracalne (moklobemid)

•

Leki o innych mechanizmach działania

(tianeptyna)

Wybór leku

przeciwdepresyjnego:

• Od klinicznego obrazu depresji jej

„głebokości „ – nasilenia lęku, zahamowania
psychoruchowego , obecności zaburzeń
snu;

• Od wcześniejszych doświadczeń lekowych
• Wiek , stan somatyczny , wspólistniejące

choroby ;

• Współistnienie innych zaburzeń

psychicznych , możliwych interakcji
lekowych;

Leki normotymiczne

(stabilizatory nastroju)

•

grupa leków przeciwdrgawkowych działająca

stabilizująco na nastrój i napęd psychoruchowy.

• leczenie zaburzenia afektywnego

dwubiegunowego/zab. schizoafektywnych

• węglan litu

(monitorowanie poziomu leku we krwi , TSH,

fT3,fT4)

• karbamazepina, okskarbazepina

,

(elektrolity,)

• sole kwasu walproinowego,

(enzymy

wątrobowe ,poziom we krwi)

• lamotrygina

,(elektrolity, czasy krzepnięcia)

Leki uspokajające i nasenne

Benzodwuazepiny wykorzystuje się ich

działanie:

•

Przeciwlękowe

•

Sedujące

•

Nasenne

•

Przeciwdrgawkowe

• Do 4 tyg ze względu na ryzyko uzależnienia
• Stopniowe odstawiania leków –ryzyko napadu padaczkowego ,

nasilony zespól abstynencyjny

• Krótkodziałające (alprazolam-Afobam)-gł p/lękowo, ,większy potencjał

uzalezniający)

• Długodziałające (nitrazepam , diazepam ,)działanie p/lękowe i

nasenne

Leki prokognitywne

• 1.Wpływ na OUN nieswoisty –poprawa

metabolizmu mózgu i neuroprzekaźnictwa

 Leki nootropowe (piracetam , cholina ,lecytyna)
 Leki poprawiające krążenie mózgowe i

metabolizm(cinaryzyna, winpocetyna)

• 2.Wywierające bardziej selektywny wpływ

na czynności OUN

 Leki wzmagające przekaźnictwo cholinergiczne (donepezil

,galantamina ,riwastygmina)

 Niektóre neuropeptydy (analogi ACTH)

• 3.Środki które potencjalnie mogą hamować

rozwój zmian degeneracyjknych OUN
(

estrogeny ,wit E,)

Światłoterapia

• Wskazania:
• Depresja zimowa
• (2500 do 10000 luksów , sesje od 1,2h

do 2h w godzinach porannych)

• Przeciwwskazania - nie ma

bezwzględnych

• Ostrożność -poważne choroby narządu

wzroku , równoczesne stosowanie leków
uwrażliwiających na światło

Terapia kreatywna-

arteterapia

• Pielęgnowanie spontanicznej

twórczości\ateterapia stymulująca—
pogłebianie cech twórczych ,
wypowiedzenie siebie

• Co daje: poczucie bezpieczeństwa ,

odreagowuje stresy , sprawia radość , daje
poczucie wanosci z powodu stworzonego
dzieła

• biblioterapia,muzykoterapia,dramoterapiaz

,choreoterapia

Psychoterapia

• Forma leczenia , która ma na celu zmianę

zaburzeń zachowania i przeżywania oraz
usunięcie objawów i przyczyn zaburzenia , w
tym cech osobowości powodujących takie
zaburzenie przeżywania.

• Zastosowanie:

łagodne zaburzenia depresyjne ,

zaburzenia nerwicowe , osobowości , uzależnienia,
przewlekłe stany psychotyczne

• Pacjent:

motywacja do zmiany ,wglądu , zdolność

do zniesienia frustracji, symbolizacji ,tworzenia relacji

• Psychoterapia a pomoc psychospołeczna

Nurty teoretyczne

Podejście psychoanalityczne/psychodynamiczne

Zmiana zaburzeń przeżywania jednostki ;uzyskanie wglądu
,rezygnacje z niektórych mechanizmów obronnych ( wytworzenie
dojrzalszych)

• Podejście behawioralno-poznawcze-

Zaburzenia

psychiczne jako wyuczone schematy zachowania i postrzegania
leczenie zmiana sposobu postrzegania , zachowań ,a w ten sposób
emocji im towarzyszących i objawów.

• Podejście humanistyczne-

zachowanie człowieka jest

motywowane potrzebą rozwoju i dążeniem do zaspokojenia
własnych potrzeb ,zaburzenia są związane z negatywnymi
doświadczeniami przeżywanymi w procesie zaspakajania potrzeb

.

• Podejście systemowe-

rodzina ma osiągnąć dwa cele:

zaspokojenie potrzeb indywidualnych , realizowanie zadań
społecznych

• Inne szkoły (m. in. psychoterapia Ericksonowska)

Terapia społeczna

• Poprawa stanu psychicznego poprzez

oddziaływanie na jej sytuację
społeczną

• Metody: psychoedukacja, ćwiczenie

umiejętności , interwencje
środowiskowe, leczenie
środowiskowe ,

Rehabilitacja

• Organizacja:
• Oddziały szpitalne
• Oddziały dzienne
• Poradnie zdrowia psychicznego
• Zespoły leczenie domowego
• Hostele
• Zespoły interwencji kryzysowej