Podstawowe problemy
Podstawowe problemy
terapii w psychiatrii
terapii w psychiatrii
Prof. Dr hab. Andrzej Zięba
Klinika Psychiatrii Dorosłych
CMUJ
Psychoterapia - definicja
Psychoterapia - definicja
Istnieją bardzo różne definicje psychoterapii.
W ujęciu medycznym jest to:
Metoda leczenia wpływająca na stan i
funkcjonowanie organizmu w sferze czynności
psychicznych i somatycznych
Jest to świadome , planowe i systematyczne
oddziaływanie na pacjenta przez
psychoterapeutę.
Celem jest uruchomienie procesu zmian, poprawa
stanu psychofizycznego pacjenta i jego
funkcjonowania społecznego.
Odbywa się to w ramach określonej relacji
terapeutycznej, środkami oddziaływania są
wzajemne zachowania oraz słowne i niewerbalne
komunikaty.
Psychoterapia – c.d.
Psychoterapia – c.d.
Psychoterapia może być metodą:
Podstawową w : nerwicach, zaburzeniach
zachowania u dzieci i młodzieży,
zaburzeniach osobowości
Pomocniczą w: psychozach, zaburzeniach
afektywnych, uzależnieniach, zaburzeniach
psychosomatycznych, zaburzeniach
obsesyjni-kompulsywnych, zaburzeniach
soamtycznych z zaburzeniami
emocjonalnymi ( np. nowotwory)
Psychoterapia - podział
Psychoterapia - podział
Psychotera
pia
Psychoterapia
długotermino
wa
krótkotermin
owa
indywidualna
grupowa
rodzinna
małżeńska
Psychoterapia - podział
Psychoterapia - podział
Psychoterapia
Behawioral
na
Poznawczo -
behawioralna
Psychoanalitycz
na
Psychodynamic
zna
Systemowa
Psychoterapia – inne
Psychoterapia – inne
formy
formy
Psychodrama
Relaksacja
Arteterapia
Muzykoterapia
Psychorysunek
MODEL KOMPLEKSOWEGO LECZENIA
MODEL KOMPLEKSOWEGO LECZENIA
Myśl
i
Zachowa
nie
Emocj
e
Fizjolog
ia
Terapia
kognitywna
Wydarzen
ia
życiowe
Terapia
behawiora
lna
Terapia
interperson
alna
Kontakt
interpersonalny
rodzi
na
Terapia
rodzin
Leczenie
biologicz
ne
Terapia
dynamicz
na
przeszło
ść
Kontekst
społeczny
kulturowy
Czynniki fizyczne
(np. choroby
somatyczne)
Interwencje kryzysowe
Interwencje kryzysowe
Rodzaj krótkotrwałej psychoterapii u osób
znajdujących się w reakcji kryzysowej tj.
przeżywającej zaburzenia psychiczne w
wyniku zadziałania ciężkiego stresu
psychicznego lub fizycznego
Ośrodki interwencji kryzysowej:
Zwykle kilka spotkań
Terapeuta pomaga w analizie zdarzeń,
uporządkowaniu faktów, uzyskaniu dystansu
wobec zdarzeń
Szukanie systemu oparcia, mocnych stron
pacjenta, możliwych rozwiązań na przyszłość
Systemowa terapia rodzin
Systemowa terapia rodzin
Pacjent jest wyrazicielem patologii rodziny
jako systemu. Jego objawy pomagają
utrzymać równowagę w chorym systemie:
Zaburzenia emocjonalne dzieci i
młodzieży
Jadłowstręt psychiczny
Uzależnienie od leków lub alkoholu
Nerwice
schizofrenia
Terapia kognitywna (poznawcza)
Terapia kognitywna (poznawcza)
Jest to aktywne , dyrektywne,
ograniczone w czasie,
ustrukturalizowane podejście oparte
na teoretycznym założeniu, że afekt
i zachowanie jednostki są w
znacznej mierze zdeterminowane
przez sposób w jaki poznawczo
porządkuje ona świat
Teoria poznawcza (kognitywna)
Teoria poznawcza (kognitywna)
Zachowanie człowieka i jego
skuteczne funkcjonowanie w świecie
jest warunkowane przez to jak
poznawczo opracowuje on
rzeczywistość.
Owej poznawczej obróbce służą
SCHEMATY POZNAWCZE
stanowiące podstawę
funkcjonowania poznawczego
jednostki.
Schematy poznawcze
Schematy poznawcze
Schematy to
•
struktury poznawcze organizujące i kierujące
przetwarzaniem informacji oraz rozumieniem
doświadczenia życiowego
•
związki twierdzeń zorganizowane według jednego tematu,
na przykład, samego siebie
•
stwierdzenia elementarne, czasem bardzo trudne do
zidentyfikowania.
Są utrwalone i posiadają określoną sztywność oraz
stabilność.
Schematy depresyjne są krańcowo sztywne i najbardziej
oporne na zmianę.
Schematy powstają w toku doświadczenia życiowego. Jeżeli
doświadczenia te są w przewadze negatywne np. utrata osoby
bliskiej, ciągła krytyka ze strony najbliższych, wysokie wymagania
ze strony rodziców, tworzą się schematy poznawcze zwane
dysfunkcjonalnymi czy depresyjnymi np. „tylko osoba, która jest we
wszystkim najlepsza może być lubiana”; „zawsze będę sam”;
„muszę podporządkowywać się innym” (często pojawiają się tu
słowa „wszyscy”; „zawsze”; „muszę”.
•
Z istniejących u danej osoby schematów wynikają jej
PRZEKONANIA na temat siebie i świata. Przekonania
są to pewne ukryte założenia zwykle przyjmujące
formę stwierdzeń: „jeżeli... to...”np. „Jeżeli nie uda mi
się wystąpienie publiczne jestem skończony”, „Na
mężczyzn nie można liczyć”. Także do przekonań nie
dociera się od razu.
•
Na najpłytszym poziomie poznawczym występują tzw.
MYŚLI AUTOMATYCZNE mające formę pojęć,
przeświadczeń i obrazów np. stwierdzeniu „Mój mąż
się spóźnia. Nie obchodzą go moje uczucia” towarzyszy
obraz męża żartującego z kolegami w pracy.
•
Dysfunkcjonalne schematy poznawcze mogą
występować u wielu osób i same w sobie nie wywołują
depresji. Aby zostały uruchomione i niejako
„zawładnęły
”
myśleniem człowieka muszą pojawić się
sprzyjające okoliczności.
Dysfunkcjonalne przekonania
Dysfunkcjonalne przekonania
Wyuczone, nabyte doświadczenie
Często podtrzymywane kulturowo (np.
perfekcjonizm, wzorce męskości)
Idiosynkratyczne – każda osoba ma zestaw swoich
osobistych zasad , przekonań
Zwykle nieuświadomione
Uczynniają się w sytuacjach dotykających ich
treści
Sztywne
Wywołują silne emocje (depresja a nie smutek, lęk
a nie obaw, wściekłość a nie zdenerwowanie)
Nie odzwierciedlają rzeczywistości ludzkiego
doświadczenia (np. „zawsze muszę być silny”)
Przesadne, skrajne, zgeneralizowane
Dysfunkcjonalne
Błędy myślenia
Błędy myślenia
Arbitralny wniosek – wnioskowanie na podstawie
niewystarczających lub sprzecznych przesłanek („na
pewno myślą że jestem głupi”, „To się nigdy nie
powiedzie”)
Nadgeneralizacja- ustanowienie reguł na podstawie
przypadku („Nigdy mi nic nie wychodzi”)
Selektywna abstrakcja – koncentrowanie się na
fragmencie sytuacji i wyjaśnianie całości na jego
podstawie
Powiększenie i pomniejszenie – błędna ocena
wartości, znaczenia, wielkości zdarzeń
Personalizacja – bezpodstawne odnoszenie wydarzeń
zewnętrznych do siebie („To moja wina, że nie udało mi
się przyjęcie”, „Jestem złą matką ponieważ dziecko
dostało słabą notę w szkole”)
Myślenie dychotomiczne, absolutystyczne, krańcowe
– myślenie w kategoriach wszystko albo nic („skoro nie
jestem doskonały do niczego się nie nadaję”)
Główne strategie terapii
Główne strategie terapii
poznawczo – behawioralnej
poznawczo – behawioralnej
Strategie poznawcze
Techniki rozpraszania uwagi
Liczne myśli
Strategie behawioralne
Rejestrowanie aktywności,
przyjemności i sprawności
Rozkład zajęć
Stopniowanie zadań
Główne strategie terapii
Główne strategie terapii
poznawczo – behawioralnej c.d.
poznawczo – behawioralnej c.d.
Strategie poznawczo – behawioralne
Identyfikowanie automatycznych myśli
negatywnych
Kwestionowanie negatywnych myśli
automatycznych
Eksperymenty behawioralne
Strategie prewencyjne
Identyfikowanie założeń dysfunkcjonalnych
Kwestionowanie założeń dysfunkcjonalnych
Przygotowanie do przyszłości
Terapia kognitywna -
Terapia kognitywna -
charakterystyka
charakterystyka
Krótkoterminowa
Dyrektywna
Oparta na współpracy
Oparta na modelu poznawczym
Ukierunkowana na bieżące
problemy
Naukowa (stawianie hipotez,
kwestionowanie, eksperyment)
Edukacyjna
Struktura sesji terapeutycznych
Struktura sesji terapeutycznych
Ustalenie planu sesji
Sprawy z ubiegłego tygodnia
(wydarzenia, informacje zwrotne,
zadania domowe)
Główny temat sesji
Zadania domowe
Informacja zwrotna