Czym zajmuje się

Czym zajmuje się

ekonomia?

ekonomia?

Podstawowe

Podstawowe

problemy

problemy

ekonomiczne

ekonomiczne

Anna Zachorowska-

Anna Zachorowska-

Mazurkiewicz

Mazurkiewicz

Rzadkość (ograniczoność)

Rzadkość (ograniczoność)

zasobów

zasobów

odnosi się do luki miedzy ogólną sumą dóbr

odnosi się do luki miedzy ogólną sumą dóbr

i usług, których ludzie potrzebują, aby

i usług, których ludzie potrzebują, aby

zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a

zaspokoić swoje różnorodne potrzeby, a

możliwościami ich wytwarzania.

możliwościami ich wytwarzania.

Istnieją trzy implikacje rzadkości:

Istnieją trzy implikacje rzadkości:

-

Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób

Zawsze istnieje więcej niż jeden sposób

wykorzystania zasobu

wykorzystania zasobu

-

Musimy wybierać spośród alternatywnych

Musimy wybierać spośród alternatywnych

sposobów wykorzystania zasobów

sposobów wykorzystania zasobów

-

Z każdym wyborem wiąże się koszt.

Z każdym wyborem wiąże się koszt.

Potrzeba

Potrzeba

jest to subiektywne uczucie braku czegoś, połączone z

jest to subiektywne uczucie braku czegoś, połączone z

dążeniem do eliminacji tego stanu.

dążeniem do eliminacji tego stanu.

Satysfakcja estetyczna

Satysfakcja estetyczna

wiedza

wiedza

potrzeba samorealizacji

potrzeba samorealizacji

potrzeby społeczna

potrzeby społeczna

potrzeby bezpieczeństwa

potrzeby bezpieczeństwa

potrzeby fizjologiczne

potrzeby fizjologiczne

Dobra

Dobra

Dzielimy na:

Dzielimy na:



Produkty

Produkty

są to dobra materialne, które

są to dobra materialne, które

stają się w pełni własnością osoby je

stają się w pełni własnością osoby je

wykorzystującej,

wykorzystującej,



Usługi

Usługi

to wszelkie czynności związane

to wszelkie czynności związane

bezpośrednio lub pośrednio z

bezpośrednio lub pośrednio z

zaspakajaniem potrzeb człowieka (np.

zaspakajaniem potrzeb człowieka (np.

usługi lekarskie, adwokackie,

usługi lekarskie, adwokackie,

nauczycielskie, kulturalne itp.); z usług

nauczycielskie, kulturalne itp.); z usług

ludzie korzystają jedynie czasowo.

ludzie korzystają jedynie czasowo.



Dobra gospodarcze (ekonomiczne)

Dobra gospodarcze (ekonomiczne)

to dobra

to dobra

będące efektem pracy człowieka. Ich ilość jest

będące efektem pracy człowieka. Ich ilość jest

ograniczona w stosunku do naszych potrzeb.

ograniczona w stosunku do naszych potrzeb.



Dobra wolne

Dobra wolne

to dobra nie będące efektem

to dobra nie będące efektem

pracy człowieka, ich ilość jest nieograniczona w

pracy człowieka, ich ilość jest nieograniczona w

stosunku do potrzeb ludzkich (np. powietrze,

stosunku do potrzeb ludzkich (np. powietrze,

światło słoneczne itp.).

światło słoneczne itp.).



Dobro konsumpcyjne

Dobro konsumpcyjne

to wszelkie dobro

to wszelkie dobro

wytworzone po to, by z niego korzystać i cieszyć

wytworzone po to, by z niego korzystać i cieszyć

się nim bardziej lub mniej po nabyciu go przez

się nim bardziej lub mniej po nabyciu go przez

kupującego.

kupującego.



Dobra inwestycyjne czyli kapitałowe

Dobra inwestycyjne czyli kapitałowe

to

to

wszelki wynik procesu produkcyjnego

wszelki wynik procesu produkcyjnego

przeznaczony do wykorzystania w innych

przeznaczony do wykorzystania w innych

procesach produkcyjnych – np. zakłady i ich

procesach produkcyjnych – np. zakłady i ich

wyposażenie produkcyjne. Dobro inwestycyjne

wyposażenie produkcyjne. Dobro inwestycyjne

to wytworzone środki produkcji.

to wytworzone środki produkcji.



Dobra prywatne

Dobra prywatne

to dobra, które są własnością

to dobra, które są własnością

prywatną; jest konsumowane (używane) przez dany

prywatną; jest konsumowane (używane) przez dany

podmiot rynkowy, z równoczesnym wykluczeniem

podmiot rynkowy, z równoczesnym wykluczeniem

innych potencjalnych jego użytkowników.

innych potencjalnych jego użytkowników.



Dobra publiczne

Dobra publiczne

to dobro, z uzyskania którego nie

to dobro, z uzyskania którego nie

można nikogo wyłączyć; użytkowane może być

można nikogo wyłączyć; użytkowane może być

przez wielu konsumentów, powiększanie się liczby

przez wielu konsumentów, powiększanie się liczby

jego użytkowników nie eliminuje, ani nie

jego użytkowników nie eliminuje, ani nie

pomniejsza możliwości korzystania z niego przez

pomniejsza możliwości korzystania z niego przez

dotychczasowych konsumentów.

dotychczasowych konsumentów.



Komplementarność

Komplementarność

to uzupełnianie się czynników

to uzupełnianie się czynników

wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług

wytwórczych w procesie produkcji lub dóbr i usług

konsumpcyjnych w procesie konsumpcji konieczne

konsumpcyjnych w procesie konsumpcji konieczne

dla osiągnięcia pożądanego efektu.

dla osiągnięcia pożądanego efektu.



Substytucyjność

Substytucyjność

to możliwość zastępowania

to możliwość zastępowania

jednego środka produkcji przez inny (np. pracy

jednego środka produkcji przez inny (np. pracy

ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub

ludzkiej przez maszynę) w procesie produkcji lub

wymienność dóbr i usług w procesie konsumpcji.

wymienność dóbr i usług w procesie konsumpcji.

Czynniki produkcji

Czynniki produkcji

(czynniki wytwórcze, środki

(czynniki wytwórcze, środki

produkcji, zasoby)

produkcji, zasoby)



Praca

Praca

(niekiedy określana mianem siły roboczej)

(niekiedy określana mianem siły roboczej)

obejmuje każdy sposób, w jaki ludzka energia,

obejmuje każdy sposób, w jaki ludzka energia,

fizyczna lub umysłowa, może być wydatkowana.

fizyczna lub umysłowa, może być wydatkowana.



Ziemia

Ziemia

obejmuje obszar powierzchni ziemi i

obejmuje obszar powierzchni ziemi i

wszystko to, co w naturze jest użyteczne w

wszystko to, co w naturze jest użyteczne w

procesie produkcji. – minerały, chemikalia, rośliny

procesie produkcji. – minerały, chemikalia, rośliny

itd.

itd.



Kapitał

Kapitał

(dobra inwestycyjne) obejmuje wszelki

(dobra inwestycyjne) obejmuje wszelki

wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczony

wynik procesu produkcyjnego, który przeznaczony

jest do późniejszego wykorzystania w procesie

jest do późniejszego wykorzystania w procesie

produkcyjnym

produkcyjnym

Dynamiczna teoria

Dynamiczna teoria

zasobów

zasobów

polega na samoistnym radzeniu sobie

polega na samoistnym radzeniu sobie

z ograniczonością zasobów, tzn. w

z ograniczonością zasobów, tzn. w

momencie gdy określone zasoby się

momencie gdy określone zasoby się

kończą, następne już są

kończą, następne już są

poszukiwane.

poszukiwane.

Alokacja

Alokacja

to ich rozmieszczenie między różne

to ich rozmieszczenie między różne

zastosowania w społecznym procesie

zastosowania w społecznym procesie

gospodarowania

gospodarowania

Koszt alternatywny

Koszt alternatywny

to wartość najbardziej cennej

to wartość najbardziej cennej

niewykorzystanej alternatywy.

niewykorzystanej alternatywy.

Krzywa możliwości

Krzywa możliwości

produkcyjnych

produkcyjnych

(niekiedy określana mianem

(niekiedy określana mianem

granicy

granicy

możliwości produkcyjnych

możliwości produkcyjnych

lub też

lub też

krzywą

krzywą

transformacji produktu

transformacji produktu

) jest graficznym

) jest graficznym

przedstawieniem różnych kombinacji dóbr,

przedstawieniem różnych kombinacji dóbr,

które mogą być wytwarzane gdy wszystkie

które mogą być wytwarzane gdy wszystkie

zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.

zasoby są w pełni efektywnie wykorzystane.

Pokazuje ona wszystkie możliwe kombinacje

Pokazuje ona wszystkie możliwe kombinacje

produkcyjne, gdy wszystkie dostępne zasoby

produkcyjne, gdy wszystkie dostępne zasoby

są wykorzystane w maksymalnie

są wykorzystane w maksymalnie

produktywny sposób, przy zastosowaniu

produktywny sposób, przy zastosowaniu

najlepszej znanej technologii.

najlepszej znanej technologii.

Racjonalność

Racjonalność

postępowania

postępowania

polega na tym, że podmiot gospodarczy zbiera i

polega na tym, że podmiot gospodarczy zbiera i

analizuje (przetwarza) przy pomocy rozumu

analizuje (przetwarza) przy pomocy rozumu

wszystkie informacje niezbędne do podjęcia

wszystkie informacje niezbędne do podjęcia

decyzji.

decyzji.

Ogólnych wskazówek do dokonywania wyboru

Ogólnych wskazówek do dokonywania wyboru

najbardziej korzystnych (optymalnych)

najbardziej korzystnych (optymalnych)

rozwiązań w procesie gospodarowania

rozwiązań w procesie gospodarowania

dostarcza tzw.

dostarcza tzw.

zasada racjonalnego

zasada racjonalnego

gospodarowania

gospodarowania

, zwana też zasadą

, zwana też zasadą

gospodarności. Zasada ta może być ujmowana

gospodarności. Zasada ta może być ujmowana

dwojako:

dwojako:



jako zasada największego efektu przy danym

jako zasada największego efektu przy danym

nakładzie środków, lub

nakładzie środków, lub



jako zasada najmniejszego nakładu środków do

jako zasada najmniejszego nakładu środków do

osiągnięcia danego efektu.

osiągnięcia danego efektu.

Rachunek ekonomiczny

Rachunek ekonomiczny

Porównywanie uzyskiwanych z danej

Porównywanie uzyskiwanych z danej

działalności gospodarczej efektów (np.

działalności gospodarczej efektów (np.

dochodów) z ponoszonymi w związku z tą

dochodów) z ponoszonymi w związku z tą

działalnością nakładami (np. wydatkami)

działalnością nakładami (np. wydatkami)

w celu wybrania możliwie najlepszych,

w celu wybrania możliwie najlepszych,

czyli najbardziej efektywnych

czyli najbardziej efektywnych

ekonomicznie, wariantów decyzji

ekonomicznie, wariantów decyzji

nazywamy

nazywamy

rachunkiem ekonomicznym

rachunkiem ekonomicznym

.

.

Cechy rachunku

Cechy rachunku

ekonomicznego

ekonomicznego



Kompletność

Kompletność

– aby rachunek był przydatny

– aby rachunek był przydatny

musi ujmować wszystkie elementy po stronie

musi ujmować wszystkie elementy po stronie

nakładów i wszystkie efekty osiągnięte dzięki

nakładów i wszystkie efekty osiągnięte dzięki

tej działalności.

tej działalności.



Wariantowość

Wariantowość

– rachunek ten składa się z

– rachunek ten składa się z

kilku wariantów, spośród których trzeba wybrać

kilku wariantów, spośród których trzeba wybrać

najbardziej optymalny, możliwy do

najbardziej optymalny, możliwy do

zrealizowania.

zrealizowania.



Dualność

Dualność

– jest to możliwość budowania

– jest to możliwość budowania

rachunku wyników w oparciu o jedną z dwóch

rachunku wyników w oparciu o jedną z dwóch

zasad racjonalnego gospodarowania.

zasad racjonalnego gospodarowania.



Względność

Względność

– rachunek ekonomiczny nie jest

– rachunek ekonomiczny nie jest

uniwersalny, sporządzany jest dla konkretnego

uniwersalny, sporządzany jest dla konkretnego

celu gospodarczego.

celu gospodarczego.