Psychiatria sądowa w

Psychiatria sądowa w

Polsce

Polsce

- stan aktualny i

- stan aktualny i

perspektywy

perspektywy

Janusz Heitzman

Janusz Heitzman

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Instytut Psychiatrii i Neurologii

Klinika Psychiatrii Sądowej Warszawa

Klinika Psychiatrii Sądowej Warszawa

§

Psychiatria

Polska psychiatria sądowa

Polska psychiatria sądowa



Spojrzenie przez pryzmat instytucji sądowo-

Spojrzenie przez pryzmat instytucji sądowo-

psychiatrycznych w innych krajach UE.

psychiatrycznych w innych krajach UE.



Diagnostyka sądowo-psychiatryczna w

Diagnostyka sądowo-psychiatryczna w

Polsce

Polsce

versus

versus

Europa i Świat.

Europa i Świat.



Osiągnięcia, inicjatywy kodyfikacyjne i

Osiągnięcia, inicjatywy kodyfikacyjne i

organizacyjne.

organizacyjne.



Cel: najwyższe standardy diagnostyczne i

Cel: najwyższe standardy diagnostyczne i

terapeutyczne.

terapeutyczne.



Konfrontacja przyczyną krytycznej oceny.

Konfrontacja przyczyną krytycznej oceny.

Krajowa, indywidualna

Krajowa, indywidualna

specyfika psychiatrii sądowej

specyfika psychiatrii sądowej



Niemożliwe przejęcie systemów i wzorów z

Niemożliwe przejęcie systemów i wzorów z

innych państw Unii w sposób automatyczny.

innych państw Unii w sposób automatyczny.



Zaleta w korzystaniu z modeli już

Zaleta w korzystaniu z modeli już

sprawdzonych.

sprawdzonych.



Selekcja informacji i rozwiązań

Selekcja informacji i rozwiązań

organizacyjnych.

organizacyjnych.



Uwzględnienie specyfiki kulturowej

Uwzględnienie specyfiki kulturowej



Uwzględnienie możliwości finansowych i

Uwzględnienie możliwości finansowych i

kadrowych.

kadrowych.

Przedmiot i zakres psychiatrii

Przedmiot i zakres psychiatrii

sądowej

sądowej



Wymiar społeczny

Wymiar społeczny



Dostosowanie do zmian w obszarze

Dostosowanie do zmian w obszarze

diagnostyki

diagnostyki



Znacząca rola czynników

Znacząca rola czynników

środowiskowo-sytuacyjnych w

środowiskowo-sytuacyjnych w

powstawaniu zaburzeń psychicznych

powstawaniu zaburzeń psychicznych

(nowe kategorie diagnostyczne, np.

(nowe kategorie diagnostyczne, np.

ASD, PTSD, system wieloosiowy)

ASD, PTSD, system wieloosiowy)

Społeczny charakter psychiatrii

Społeczny charakter psychiatrii

sądowej

sądowej



Sieci poznawcze sprawcy

Sieci poznawcze sprawcy



Interakcje sprawca-ofiara

Interakcje sprawca-ofiara



Przebieg procesów motywacyjnych

Przebieg procesów motywacyjnych



Wymiar terapeutyczny

Wymiar terapeutyczny



Baza:

Baza:

-

-

rozwój psychiatrii środowiskowej

rozwój psychiatrii środowiskowej

- rozwój psychoterapii

- rozwój psychoterapii

- rozwój profilaktyki zdrowia psychicznego

- rozwój profilaktyki zdrowia psychicznego

Podstawy teoretyczne

Podstawy teoretyczne

współczesnej psychiatrii

współczesnej psychiatrii

sądowej

sądowej



Psychologiczna analiza osobowości

Psychologiczna analiza osobowości

sprawcy

sprawcy



Mechanizmy kształtowania

Mechanizmy kształtowania

osobowości sprawcy

osobowości sprawcy



Psychologiczna analiza sytuacji

Psychologiczna analiza sytuacji

kryminogennej

kryminogennej



Procesy motywacyjne

Procesy motywacyjne

Oczekiwania wymiaru

Oczekiwania wymiaru

sprawiedliwości

sprawiedliwości



Realizacja zadań wynikających z

Realizacja zadań wynikających z

ustawy.

ustawy.



Niemożność spełnienia oczekiwań

Niemożność spełnienia oczekiwań

bez prawa do interpretacji ustawy.

bez prawa do interpretacji ustawy.



Klasyfikacje psychiatryczne (ICD,

Klasyfikacje psychiatryczne (ICD,

DSM) nie są w stanie udzielić

DSM) nie są w stanie udzielić

odpowiedzi na pytania prawników.

odpowiedzi na pytania prawników.

Interdyscyplinarne podejście

Interdyscyplinarne podejście

do diagnozy i terapii

do diagnozy i terapii



Specyficzna aparatura pojęciowa odwołuje się do

Specyficzna aparatura pojęciowa odwołuje się do

wiedzy:

wiedzy:

- medycznej

- medycznej

- psychologicznej

- psychologicznej

- socjologicznej

- socjologicznej

- pedagogicznej

- pedagogicznej



Proces dynamiczny wyklucza precyzyjne

Proces dynamiczny wyklucza precyzyjne

definiowanie.

definiowanie.



Kolizja z prawnikami – preferującymi jasne i

Kolizja z prawnikami – preferującymi jasne i

jednoznaczne definicje.

jednoznaczne definicje.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Definicja niepoczytalności.

Definicja niepoczytalności.



Poczytalność ograniczona.

Poczytalność ograniczona.



Warunki wydawania opinii.

Warunki wydawania opinii.



Kryteria stosowania środków

Kryteria stosowania środków

zabezpieczających.

zabezpieczających.



Przepisy prawa nie dają podstaw do

Przepisy prawa nie dają podstaw do

wykorzystania większości metod

wykorzystania większości metod

stosowanych przez psychiatrię

stosowanych przez psychiatrię

społeczną i środowiskową.

społeczną i środowiskową.

Niepoczytalność i poczytalność

Niepoczytalność i poczytalność

ograniczona

ograniczona



Kodeks Karny Art. 31

Kodeks Karny Art. 31

§

§

1. Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby

1. Nie popełnia przestępstwa, kto z powodu choroby

psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego

psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego

zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie

zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie

czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim

postępowaniem.

postępowaniem.

§

§

2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność

2. Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa zdolność

rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania

rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania

postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd

postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona, sąd

może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

§

§

3. Przepisów

3. Przepisów

§

§

1 i 2 nie stosuje się , gdy sprawca wprawił

1 i 2 nie stosuje się , gdy sprawca wprawił

się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący

się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący

wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które

wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które

przewidywał albo mógł przewidzieć.

przewidywał albo mógł przewidzieć.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Postanowienie o badaniu sądowo-

Postanowienie o badaniu sądowo-

psychiatrycznym wydaje sąd lub

psychiatrycznym wydaje sąd lub

prokurator (art. 202 kpk).

prokurator (art. 202 kpk).



Badania mogą się odbywać w

Badania mogą się odbywać w

pomieszczeniach służby zdrowia a nie na

pomieszczeniach służby zdrowia a nie na

terenie sądu, prokuratury lub policji

terenie sądu, prokuratury lub policji

(Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego)

(Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego)



Badania przeprowadzają lekarze

Badania przeprowadzają lekarze

posiadający specjalizację z psychiatrii.

posiadający specjalizację z psychiatrii.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



W sprawach karnych powoływanych jest co

W sprawach karnych powoływanych jest co

najmniej dwóch biegłych psychiatrów.

najmniej dwóch biegłych psychiatrów.



Tylko oni mają prawo opiniowania zniesienia

Tylko oni mają prawo opiniowania zniesienia

lub ograniczenia poczytalności.

lub ograniczenia poczytalności.



Psycholog nie ma takiego prawa.

Psycholog nie ma takiego prawa.



Psycholog uczestniczy w wydaniu opinii

Psycholog uczestniczy w wydaniu opinii

zgodnie z postanowieniem sądu lub

zgodnie z postanowieniem sądu lub

prokuratora na wniosek psychiatrów (lub bez

prokuratora na wniosek psychiatrów (lub bez

takiego wniosku).

takiego wniosku).



Sąd może powołać instytut naukowy do

Sąd może powołać instytut naukowy do

wydania opinii. Nie wskazuje wówczas imiennie

wydania opinii. Nie wskazuje wówczas imiennie

biegłych a jedynie określa ich specjalność.

biegłych a jedynie określa ich specjalność.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



W sprawach cywilnych opinie może wydawać

W sprawach cywilnych opinie może wydawać

jeden lub kilku biegłych psychiatrów.

jeden lub kilku biegłych psychiatrów.



Biegli otrzymują do wglądu akta sprawy, mogą

Biegli otrzymują do wglądu akta sprawy, mogą

wnioskować do organu zlecającego badanie o

wnioskować do organu zlecającego badanie o

uzupełnienie akt sprawy, pełną dokumentację

uzupełnienie akt sprawy, pełną dokumentację

medyczną dodatkowe przesłuchanie świadków,

medyczną dodatkowe przesłuchanie świadków,

powołanie innych biegłych.

powołanie innych biegłych.



Opinia psychiatrów powinna zawierać

Opinia psychiatrów powinna zawierać

stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności

stwierdzenia dotyczące zarówno poczytalności

oskarżonego w chwili popełnienia czynu, jak i jego

oskarżonego w chwili popełnienia czynu, jak i jego

aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz

aktualnego stanu zdrowia psychicznego oraz

zdolności do udziału w postępowaniu, a w razie

zdolności do udziału w postępowaniu, a w razie

potrzeby co do okoliczności wymienionych w

potrzeby co do okoliczności wymienionych w

art.93 KK (art. 202

art.93 KK (art. 202

§

§

4 kpk)

4 kpk)

(środek zabezpieczający)

(środek zabezpieczający)

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



W „razie zgłoszenia przez biegłych takiej

W „razie zgłoszenia przez biegłych takiej

konieczności” tylko biegli psychiatrzy mogą

konieczności” tylko biegli psychiatrzy mogą

wnioskować o przeprowadzenie szpitalnej

wnioskować o przeprowadzenie szpitalnej

obserwacji sądowo-psychiatrycznej.

obserwacji sądowo-psychiatrycznej.



Postanowienie w tej sprawie może wydać

Postanowienie w tej sprawie może wydać

wyłącznie sąd. (art. 203 kpk). (W postępowaniu

wyłącznie sąd. (art. 203 kpk). (W postępowaniu

przygotowawczym na wniosek prokuratora.)

przygotowawczym na wniosek prokuratora.)



Obserwacja nie powinna trwać dłużej niż 6

Obserwacja nie powinna trwać dłużej niż 6

tygodni.

tygodni.



Na postanowienie przysługuje zażalenie.

Na postanowienie przysługuje zażalenie.



Nieprecyzyjne przepisy budzą kontrowersje. Mogą

Nieprecyzyjne przepisy budzą kontrowersje. Mogą

pozbawić wolności osobę niearesztowaną.

pozbawić wolności osobę niearesztowaną.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Obserwacje przeprowadzane są w:

Obserwacje przeprowadzane są w:

* 141 zakładach dla osób nie pozbawionych

* 141 zakładach dla osób nie pozbawionych

wolności:

wolności:

- zakłady psychiatryczne (szpitale psychiatryczne

- zakłady psychiatryczne (szpitale psychiatryczne

i oddziały przy szpitalach ogólnych -107

i oddziały przy szpitalach ogólnych -107

- ośrodki i oddziały leczenia odwykowego – 22

- ośrodki i oddziały leczenia odwykowego – 22

- ośrodki rehabilitacyjne dla osób

- ośrodki rehabilitacyjne dla osób

uzależnionych – 12

uzależnionych – 12

* 6 szpitalach psychiatrycznych i zakładach

* 6 szpitalach psychiatrycznych i zakładach

leczenia odwykowego dla pozbawionych

leczenia odwykowego dla pozbawionych

wolności.

wolności.

* 6 oddziałach psychiatrycznych przy aresztach

* 6 oddziałach psychiatrycznych przy aresztach

śledczych dla pozbawionych wolności.

śledczych dla pozbawionych wolności.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Większość opinii sądowo-psychiatrycznych wydaje

Większość opinii sądowo-psychiatrycznych wydaje

się łącznie z odrębną opinią sądowo-

się łącznie z odrębną opinią sądowo-

psychologiczną.

psychologiczną.



Niemal wszystkie opinie po obserwacji szpitalnej

Niemal wszystkie opinie po obserwacji szpitalnej

zawierają opinie psychologiczne.

zawierają opinie psychologiczne.



Zdecydowana większość to opinie pisemne a

Zdecydowana większość to opinie pisemne a

opinie ustne maja charakter uzupełniający.

opinie ustne maja charakter uzupełniający.



Wynagrodzenia dla biegłych za opinie określane

Wynagrodzenia dla biegłych za opinie określane

są w drodze rozporządzenia . Niezależnie od

są w drodze rozporządzenia . Niezależnie od

charakteru sprawy stosowana jest jednolita

charakteru sprawy stosowana jest jednolita

stawka ok. 50 Euro za opinie a wyjątkowo 100

stawka ok. 50 Euro za opinie a wyjątkowo 100

Euro. Postulaty biegłych by stawki były stosowane

Euro. Postulaty biegłych by stawki były stosowane

proporcjonalnie do charakteru sprawy i

proporcjonalnie do charakteru sprawy i

godzinowo, zazwyczaj nie sa uwzględniane.

godzinowo, zazwyczaj nie sa uwzględniane.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Pełny koszt obserwacji sądowo-

Pełny koszt obserwacji sądowo-

psychiatrycznej ponosi sąd niezależnie od

psychiatrycznej ponosi sąd niezależnie od

wynagrodzenia za opinię.

wynagrodzenia za opinię.



W sprawach cywilnych istnieje obowiązek

W sprawach cywilnych istnieje obowiązek

wpłacenia zaliczki na poczet opinii biegłych.

wpłacenia zaliczki na poczet opinii biegłych.

Możliwe są jednak zwolnienia wnioskodawców

Możliwe są jednak zwolnienia wnioskodawców

od ponoszenia kosztów postępowania.

od ponoszenia kosztów postępowania.



Jeżeli na jakimkolwiek etapie postępowania

Jeżeli na jakimkolwiek etapie postępowania

sądowego poczytalność sprawcy bydzi

sądowego poczytalność sprawcy bydzi

wątpliwość to musi on mieć ustanowionego

wątpliwość to musi on mieć ustanowionego

obrońcę.

obrońcę.

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Wymogi organu procesowego wobec opinii

Wymogi organu procesowego wobec opinii

sądowo-psychiatrycznej

sądowo-psychiatrycznej

- pełna (nie pomija dowodów i wyników badań,

- pełna (nie pomija dowodów i wyników badań,

ma uzasadnienie)

ma uzasadnienie)

- jasna (sformułowana jest zrozumiale, jest

- jasna (sformułowana jest zrozumiale, jest

logiczna)

logiczna)

- niesprzeczna (wewnętrznie - gdy wnioski są

- niesprzeczna (wewnętrznie - gdy wnioski są

oparte na badaniu; zewnętrznie – gdy jest nie

oparte na badaniu; zewnętrznie – gdy jest nie

sprzeczna z innymi opiniami w tej samej sprawie)

sprzeczna z innymi opiniami w tej samej sprawie)

Gdy powyższe przesłanki zachodzą sąd może

Gdy powyższe przesłanki zachodzą sąd może

powołać inny zespół biegłych (art. 201 kpk)

powołać inny zespół biegłych (art. 201 kpk)

Prawne ramy psychiatrii

Prawne ramy psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Środki zabezpieczające

Środki zabezpieczające



Art. 93 k.k.

Art. 93 k.k.



Umieszczenie w zakładzie zamkniętym tylko

Umieszczenie w zakładzie zamkniętym tylko

wtedy gdy:

wtedy gdy:

- jest on niezbędny aby zapobiec ponownemu

- jest on niezbędny aby zapobiec ponownemu

popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego

popełnieniu przez sprawcę czynu zabronionego

związanego z jego choroba psychiczna ,

związanego z jego choroba psychiczna ,

upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od

upośledzeniem umysłowym lub uzależnieniem od

alkoholu lub innego środka odurzającego;

alkoholu lub innego środka odurzającego;

- przed orzeczeniem środka sad

- przed orzeczeniem środka sad

wysłuchuje

wysłuchuje

lekarzy psychiatrów oraz psychologa.

lekarzy psychiatrów oraz psychologa.



Zakład zamknięty : zakład psychiatryczny, zakład

Zakład zamknięty : zakład psychiatryczny, zakład

karny.

karny.

Prawne ramy psychiatrii sądowej w Polsce

Prawne ramy psychiatrii sądowej w Polsce



Art. 94 - warunki kumulatywne

Art. 94 - warunki kumulatywne

§

§

1. Jeżeli sprawca , w stanie niepoczytalności

1. Jeżeli sprawca , w stanie niepoczytalności

określonej w art. 31

określonej w art. 31

§

§

1, popełnił czyn zabroniony

1, popełnił czyn zabroniony

o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi

o znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi

wysokie prawdopodobieństwo, że popełni taki

wysokie prawdopodobieństwo, że popełni taki

czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie sprawcy

czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie sprawcy

w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

§

§

2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry;

2. Czasu pobytu w zakładzie nie określa się z góry;

sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze

sąd orzeka zwolnienie sprawcy, jeżeli jego dalsze

pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

pozostawanie w zakładzie nie jest konieczne.

§

§

3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie

3. Sąd może zarządzić ponowne umieszczenie

sprawcy określonego w

sprawcy określonego w

§

§

1 w odp. zakładzie

1 w odp. zakładzie

psychiatr. Jeżeli przemawiają za tym okoliczności

psychiatr. Jeżeli przemawiają za tym okoliczności

wymienione w

wymienione w

§

§

1 lub art. 93, zarządzenie nie

1 lub art. 93, zarządzenie nie

może być wdane po upływie 5 lat od zwolnienia z

może być wdane po upływie 5 lat od zwolnienia z

zakładu.

zakładu.

Prawne ramy psychiatrii sądowej w

Prawne ramy psychiatrii sądowej w

Polsce

Polsce



Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosowane są środki lecznicze

Umieszczenie w zakładzie karnym, w którym stosowane są środki lecznicze

lub rehabilitacyjne

lub rehabilitacyjne



Art. 95

Art. 95

§

§

1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności

1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności

bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za

bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za

przestępstwo popełnione w stanie poczytalności

przestępstwo popełnione w stanie poczytalności

określonej w

określonej w

art. 31

art. 31

§

§

2

2

, sąd może orzec

, sąd może orzec

umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w

umieszczenie sprawcy w zakładzie karnym, w

którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub

którym stosuje się szczególne środki lecznicze lub

rehabilitacyjne.

rehabilitacyjne.

§

§

2. Jeżeli wyniki leczenia lub rehabilitacji za tym

2. Jeżeli wyniki leczenia lub rehabilitacji za tym

przemawiają, sąd może sprawce określonego w

przemawiają, sąd może sprawce określonego w

§

§

1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat

1, skazanego na karę nie przekraczającą 3 lat

pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić na

pozbawienia wolności, warunkowo zwolnić na

zasadach określonych w art. 77- 78, bez

zasadach określonych w art. 77- 78, bez

ograniczeń wynikających z art. 78; dozór jest

ograniczeń wynikających z art. 78; dozór jest

obowiązkowy.

obowiązkowy.

Prawne ramy psychiatrii sądowej w

Prawne ramy psychiatrii sądowej w

Polsce

Polsce



Art. 95a

Art. 95a

§

§

1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności

1. Skazując sprawcę na karę pozbawienia wolności

bez warunkowego zawieszenia jej wykonania

bez warunkowego zawieszenia jej wykonania

za

za

przestępstwo skierowane przeciwko wolności

przestępstwo skierowane przeciwko wolności

seksualnej, popełnione w związku z zakłóceniem

seksualnej, popełnione w związku z zakłóceniem

jego czynności psychicznych o podłożu

jego czynności psychicznych o podłożu

seksualnym, innym niż choroba psychiczna

seksualnym, innym niż choroba psychiczna

, sąd

, sąd

może orzec umieszczenie sprawcy, po odbyciu tej

może orzec umieszczenie sprawcy, po odbyciu tej

kary w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go

kary w zakładzie zamkniętym albo skierowanie go

na leczenie ambulatoryjne.

na leczenie ambulatoryjne.

§

§

2. Potrzebę wykonywania orzeczonego środka, o

2. Potrzebę wykonywania orzeczonego środka, o

którym mowa w

którym mowa w

§

§

1 , sąd ustala w okresie 6

1 , sąd ustala w okresie 6

miesięcy przed przewidywanym warunkowym

miesięcy przed przewidywanym warunkowym

zwolnieniem lub przed wykonaniem kary.

zwolnieniem lub przed wykonaniem kary.

§

§

3. Przepisy art. 94

3. Przepisy art. 94

§

§

2 i 3 stosuje się odpowiednio

2 i 3 stosuje się odpowiednio

Realizacja środków

Realizacja środków

zabezpieczających Kodeks Karny

zabezpieczających Kodeks Karny

Wykonawczy (2003 r.)

Wykonawczy (2003 r.)



Miejsce wykonywania środka

Miejsce wykonywania środka

- Art. 200

- Art. 200

§

§

1 (zakłady psychiatryczne, zakłady

1 (zakłady psychiatryczne, zakłady

leczenia odwykowego)

leczenia odwykowego)



Warunki

Warunki

-

-

Art. 200

Art. 200

§

§

2 (podstawowego, wzmocnionego,

2 (podstawowego, wzmocnionego,

maksymalnego zabezpieczenia)

maksymalnego zabezpieczenia)



Zakłady Leczenia odwykowego

Zakłady Leczenia odwykowego

–

–

Art. 200

Art. 200

§

§

3 (warunki wzmocnionego zabezpieczenia)

3 (warunki wzmocnionego zabezpieczenia)



Podległość

Podległość

- Art. 200

- Art. 200

§

§

4 i 5 (podstawowy i wzmocniony –

4 i 5 (podstawowy i wzmocniony –

samorząd terytorialny; maksymalny – Ministerstwo

samorząd terytorialny; maksymalny – Ministerstwo

Zdrowia)

Zdrowia)

Przesłanki skierowania do zakładu

Przesłanki skierowania do zakładu

o określonym typie

o określonym typie

zabezpieczenia

zabezpieczenia



Art. 200a, 200b, 200c

Art. 200a, 200b, 200c

-

-

jeżeli powtarzające się zachowania zagrażające

jeżeli powtarzające się zachowania zagrażające

życiu lub zdrowiu innych osób lub powodujące

życiu lub zdrowiu innych osób lub powodujące

niszczenie przedmiotów znacznej wartości nie mogą

niszczenie przedmiotów znacznej wartości nie mogą

być opanowane w zamkniętym zakładzie

być opanowane w zamkniętym zakładzie

psychiatrycznym o niższym stopniu zabezpieczenia.

psychiatrycznym o niższym stopniu zabezpieczenia.

- nie jest możliwe zapobieżenie samowolnemu

- nie jest możliwe zapobieżenie samowolnemu

oddaleniu się z zamkniętego zakładu

oddaleniu się z zamkniętego zakładu

psychiatrycznego dysponującego niższymi

psychiatrycznego dysponującego niższymi

warunkami zabezpieczenia, stwarzającego znaczne

warunkami zabezpieczenia, stwarzającego znaczne

zagrożenie poza zakładem.

zagrożenie poza zakładem.

- nie kwalifikują się do zakładu o wyższym stopniu

- nie kwalifikują się do zakładu o wyższym stopniu

zabezpieczenia.

zabezpieczenia.

Komisja psychiatryczna do spraw

Komisja psychiatryczna do spraw

środków zabezpieczających

środków zabezpieczających



Art. 201 – powołanie, zadania

Art. 201 – powołanie, zadania

(Komisja wskazuje typ

(Komisja wskazuje typ

zakładu w jakim ma być realizowany środek zabezpieczający)

zakładu w jakim ma być realizowany środek zabezpieczający)

Realizacja środków zabezpieczających - cele

Realizacja środków zabezpieczających - cele



Art. 202

Art. 202

Opinia o stanie zdrowia i postępach leczenia

Opinia o stanie zdrowia i postępach leczenia

sprawcy umieszczonego w zakładzie

sprawcy umieszczonego w zakładzie



Art. 203

Art. 203

Orzeczenie sądu w przedmiocie dalszego stosowania

Orzeczenie sądu w przedmiocie dalszego stosowania

środka. Opinia biegłych.

środka. Opinia biegłych.



Art. 204

Art. 204

Środki przymusu bezpośredniego

Środki przymusu bezpośredniego



Art. 204 a (zasady, tryb, sposób zgodny z

Art. 204 a (zasady, tryb, sposób zgodny z

uoozp)

uoozp)

Przesłanki skierowania do zakładu

Przesłanki skierowania do zakładu

o określonym typie

o określonym typie

zabezpieczenia

zabezpieczenia

Kontrola przedmiotów posiadanych

Kontrola przedmiotów posiadanych

przez sprawcę, kontrola pomieszczeń

przez sprawcę, kontrola pomieszczeń



Art. 204 b

Art. 204 b

Osobiste kontakty sprawców z

Osobiste kontakty sprawców z

bliskimi

bliskimi



Art. 204 c

Art. 204 c

Realizacja środków

Realizacja środków

zabezpieczających

zabezpieczających

2008

2008



Poziom podstawowy

Poziom podstawowy

(standardowy oddział

(standardowy oddział

psychiatryczny)

psychiatryczny)

992 miejsca w 33 szpitalach

992 miejsca w 33 szpitalach



Poziom wzmocniony

Poziom wzmocniony

(odrębne budynki w

(odrębne budynki w

dużych szpitalach, monitoring TV, ogrodzony

dużych szpitalach, monitoring TV, ogrodzony

teren, teoretycznie większa liczba personelu)

teren, teoretycznie większa liczba personelu)

545 miejsc w 13 szpitalach

545 miejsc w 13 szpitalach

(planowany

(planowany

wzrost do 795 miejsc w 18 szpitalach w 2009 r.)

wzrost do 795 miejsc w 18 szpitalach w 2009 r.)

Realizacja środków

Realizacja środków

zabezpieczających

zabezpieczających

2008

2008



Maksymalny stopień zabezpieczenia

Maksymalny stopień zabezpieczenia

209 miejsc w 3 Regionalnych

209 miejsc w 3 Regionalnych

Ośrodkach psychiatrii Sądowej

Ośrodkach psychiatrii Sądowej



Jedynie one spełniają warunki bezpieczeństwa.

Jedynie one spełniają warunki bezpieczeństwa.



Są odrębnie finansowane przez Ministerstwo

Są odrębnie finansowane przez Ministerstwo

Zdrowia, zatrudniają służbę ochrony.

Zdrowia, zatrudniają służbę ochrony.



Zatrudniają 2,5 personelu na 1 miejsce

Zatrudniają 2,5 personelu na 1 miejsce



Osobiste elektroniczne urządzenia alarmowe

Osobiste elektroniczne urządzenia alarmowe



Monitoring TV

Monitoring TV



Ogrodzenie - gładki mur o wysokości 5,5 m

Ogrodzenie - gładki mur o wysokości 5,5 m

Realizacja środków

Realizacja środków

zabezpieczających

zabezpieczających

Niewydolność systemu

Niewydolność systemu



Brak wystarczającej liczby miejsc

Brak wystarczającej liczby miejsc



Wzrost liczby niepoczytalnych sprawców

Wzrost liczby niepoczytalnych sprawców

przestępstw

przestępstw



Liczba rozpatrzonych spraw przez Krajową

Liczba rozpatrzonych spraw przez Krajową

Komisję ds. Środków Zabezpieczających w

Komisję ds. Środków Zabezpieczających w

Psychiatrii (wskazanie odpowiedniego

Psychiatrii (wskazanie odpowiedniego

zakładu)

zakładu)

- 2004 – 286

- 2004 – 286

- 2007 - 1490 !!! 5x więcej

- 2007 - 1490 !!! 5x więcej

Aktualne zadania psychiatrii

Aktualne zadania psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Powierzchowna diagnoza stanu psychicznego w

Powierzchowna diagnoza stanu psychicznego w

opiniach nie spełnia podstawowych standardów.

opiniach nie spełnia podstawowych standardów.



Niska jakość opinii związana z niskim i

Niska jakość opinii związana z niskim i

demotywacyjnym wynagradzaniem biegłych.

demotywacyjnym wynagradzaniem biegłych.



Niski status biegłego ma związek z pojawiającymi

Niski status biegłego ma związek z pojawiającymi

się opiniami nierzetelnymi i nieprawdziwymi.

się opiniami nierzetelnymi i nieprawdziwymi.



Brak ustawy o biegłych nie o charakterze

Brak ustawy o biegłych nie o charakterze

restrykcyjnym ale podnoszącej ich rangę

restrykcyjnym ale podnoszącej ich rangę

Aktualne zadania psychiatrii

Aktualne zadania psychiatrii

sądowej w Polsce

sądowej w Polsce



Aktywność szkoleniowa to głównie aktywność

Aktywność szkoleniowa to głównie aktywność

Sekcji Psychiatrii Sądowej Polskiego Towarzystwa

Sekcji Psychiatrii Sądowej Polskiego Towarzystwa

Psychiatrycznego i Polskiego Towarzystwa

Psychiatrycznego i Polskiego Towarzystwa

Psychiatrii Sądowej (powstałego w 2006 roku)

Psychiatrii Sądowej (powstałego w 2006 roku)



Brak bazy naukowej i klinicznej dla prowadzenia

Brak bazy naukowej i klinicznej dla prowadzenia

działalności wdrożeniowej. Nie zrealizowano

działalności wdrożeniowej. Nie zrealizowano

projektu budowy bazy łóżkowej i dydaktycznej dla

projektu budowy bazy łóżkowej i dydaktycznej dla

jedynej w Polsce Kliniki Psychiatrii Sądowej.

jedynej w Polsce Kliniki Psychiatrii Sądowej.



Negatywna edukacja społeczna poprzez środki

Negatywna edukacja społeczna poprzez środki

masowego przekazu nasila uprzedzenia wobec

masowego przekazu nasila uprzedzenia wobec

chorych psychiczne sprawców przestępstw.

chorych psychiczne sprawców przestępstw.

Wnioski

Wnioski



Diagnoza sądowo-psychiatryczna, w świetle

Diagnoza sądowo-psychiatryczna, w świetle

polskich regulacji prawnych, ma szansę na

polskich regulacji prawnych, ma szansę na

realizowanie najbardziej optymalnych

realizowanie najbardziej optymalnych

standardów współczesnej psychiatrii.

standardów współczesnej psychiatrii.



Stosowanie środków zabezpieczających musi

Stosowanie środków zabezpieczających musi

rozważać możliwości zwrócenia się do systemów

rozważać możliwości zwrócenia się do systemów

półwolnościowych i wolnościowych.

półwolnościowych i wolnościowych.



Konieczne są zmiany prawa w zakresie

Konieczne są zmiany prawa w zakresie

tworzenia optymalnych warunków dla

tworzenia optymalnych warunków dla

zabezpieczenia , rehabilitacji i terapii, również

zabezpieczenia , rehabilitacji i terapii, również

w zakładach karnych.

w zakładach karnych.



Wzrost liczby niepoczytalnych sprawców

Wzrost liczby niepoczytalnych sprawców

przestępstw wymaga inwestycji w zakresie

przestępstw wymaga inwestycji w zakresie

tworzenia nowych zakładów realizujących

tworzenia nowych zakładów realizujących

środek zabezpieczający.

środek zabezpieczający.

Wnioski

Wnioski



Finansowanie psychiatrii sądowej nie

Finansowanie psychiatrii sądowej nie

może opierać się o środki z

może opierać się o środki z

Narodowego Funduszu Zdrowia (Kasy

Narodowego Funduszu Zdrowia (Kasy

Chorych) bez włączenia się w to

Chorych) bez włączenia się w to

Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ministerstwa Sprawiedliwości.



Wypłacanie przez Ministerstwo

Wypłacanie przez Ministerstwo

Sprawiedliwości jedynie należności

Sprawiedliwości jedynie należności

za opinie nie rozwiązuje problemu.

za opinie nie rozwiązuje problemu.

Wnioski

Wnioski



Przyszłość polskiej psychiatrii

Przyszłość polskiej psychiatrii

sądowej to zintegrowany model

sądowej to zintegrowany model

multidiscyplinarny z różnych

multidiscyplinarny z różnych

obszarów nauki.

obszarów nauki.



Jedynie on jest gwarancją

Jedynie on jest gwarancją

zrealizowania spójnego celu

zrealizowania spójnego celu

diagnostycznego, terapeutycznego,

diagnostycznego, terapeutycznego,

resocjalizacyjnego, zabezpieczającego

resocjalizacyjnego, zabezpieczającego

i prewencyjnego.

i prewencyjnego.