Prawne i etyczne aspekty

psychiatrii

Katedra i Klinika Psychiatrii PUM

Ocena poczytalności

Kodeks karny:

POCZYTALNOŚĆ ZNIESIONA

Art. 31. 1 Nie popełnia przestępstwa, kto z

powodu choroby psychicznej, upośledzenia

umysłowego lub innego zakłócenia czynności

psychicznych nie mógł w czasie czynu

rozpoznad

jego znaczenia

lub

pokierowad swoim

postępowaniem

Ocena poczytalności

Kodeks karny:

POCZYTALNOŚĆ OGRANICZONA

Art. 31. 2 Jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa

zdolnośd rozpoznania znaczenia czynu lub

kierowania swoim postępowaniem była w

znacznym stopniu ograniczona, sąd może

zastosowad nadzwyczajne złagodzenie kary.

Ocena poczytalności

Kodeks karny:

Art. 31 3 przepisów 1 i 2 nie stosuje się gdy

sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub

odurzenia powodujący wyłączenie lub

ograniczenie poczytalności, które przewidywał lub

mógł przewidzied.

Środki zabezpieczające

INTERNACJA

Sąd może orzec środek zabezpieczający związany z

umieszczeniem w zakładzie zamkniętym tylko wtedy,
gdy jest to niezbędne aby zapobiec ponownemu
popełnieniu

przez

sprawcę

czynu

zabronionego

związanego z jego chorobą psychiczną, upośledzeniem
umysłowym lub uzależnieniem od alkoholu lub innego
środka odurzającego;

przed orzeczeniem tego środka sąd wysłuchuje lekarzy

psychiatrów oraz psychologa.

Środki zabezpieczające

INTERNACJA

Jeżeli sprawca w stanie niepoczytalności określonej
w art. 31 1 kk popełnił czyn zabroniony o
znacznej społecznej szkodliwości i zachodzi
wysokie prawdopodobieostwo, że popełni taki
czyn ponownie, sąd orzeka umieszczenie sprawcy
w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym.

Ubezwłasnowolnienie

Z wnioskiem o ubezwłasnowolnienie mogą wystąpid:

- Małżonek
- Krewny w linii prostej
- Ustawowy przedstawiciel
- Prokurator okręgowy

Osoba, która ma być ubezwłasnowolniona musi być
zbadana przez jednego lub kilku biegłych psychiatrów.
Na podstawie opinii dwóch biegłych psychiatrów sąd
może poddać ww. osobę obserwacji na maksymalnie 6
tygodni lub wyjątkowo na 3 miesiące.

Ubezwłasnowolnienie cd.

• Ubezwłasnowolnienie musi byd celowe, tj. ma

zapewniad opiekę osobie ubezwłasnowalnianej –
decyduje dobro i interes tej osoby

• Nie wolno kierowad się interesem ogólnym i

społecznym

Ubezwłasnowolnienie całkowite

• osoba, która

ukooczyła 13 lat

może byd

ubezwłasnowolniona całkowicie jeżeli wskutek

choroby psychicznej,niedorozwoju umysłowego lub

innych zaburzeo np. pijaostwa lub narkomanii

nie

jest w stanie kierowad swoim postępowaniem

Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się

opiekę

Ubezwłasnowolnienie całkowite cd.

Konsekwencją ubezwłasnowolnienia całkowitego są:
- Nieważnośd oświadczenia woli
- Nieważnośd testamentu
- Niemożnośd zawarcia małżeostwa
- Niemożnośd sprawowania władzy rodzicielskiej
- Niemożnośd przysposobienia dziecka
- Niemożnośd bycia opiekunem prawnym
- Niemożnośd bycia wykonawcą testamentu

Ubezwłasnowolnienie częściowe

Osoba, która

ukooczyła 18 lat

może byd

ubezwłasnowolniona częściowo jeżeli wskutek
choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego lub
innych zaburzeo np. pijaostwa lub narkomanii

potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw

a

stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia
całkowitego

Dla ubezwłasnowolnionego częściowo ustanawia się

kuratelę.

Ubezwłasnowolnienie

art. 559 § 1 kpc -

sąd uchyli ubezwłasnowolnienie, gdy

ustaną przyczyny, dla których je orzeczono; uchylenie

może nastąpid także z urzędu.

art. 559 § 2 kpc -

sąd może w razie poprawy stanu

psychicznego ubezwłasnowolnionego zmienid

ubezwłasnowolnienie całkowite na częściowe, a w

razie pogorszenia się tego stanu - zmienid

ubezwłasnowolnienie częściowe na całkowite.

Ubezwłasnowolnienie

Od 7 października 2007 r. obowiązuje przepis

art. 559 § 3 kpc

zgodnie z którym, z wnioskiem o

uchylenie albo zmianę ubezwłasnowolnienia może

wystąpid opiekun/kurator a także sam

ubezwłasnowolniony.

Oświadczenia woli

np. darowizny, akty kupna-sprzedaży

Testament

jest nieważny jeśli został sporządzony w stanie
wyłączającym

świadome

albo

swobodne

powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Zawarcie małżeństwa, sprawy rozwodowe

Nie może zawrzed małżeostwa:

- osoba ubezwłasnowolniona całkowicie
- osoba dotknięta chorobą psychiczną lub

niedorozwojem umysłowym

(jeśli stan zdrowia takiej osoby nie zagraża
małżeostwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa sąd
może zezwolid na zawarcie małżeostwa).

Zawarcie małżeostwa, sprawy rozwodowe

- Nie można unieważnid małżeostwa z powodu

choroby psychicznej małżonka po ustaniu tej
choroby.

- Choroba psychiczna powstała przed jak i w

czasie małżeostwa może byd przyczyną
rozwodu jeśli

powoduje zupełny i trwały

rozkład małżeostwa

. Sama choroba nie może

byd powodem orzeczenia rozwodu.

Sprawy odszkodowawcze i rentowe

- wydawanie opinii w sprawie m.in.

urazów czaszkowo-mózgowych,
zatrud, skutków choroby zawodowej i
ich związku z wystąpieniem zaburzeo
psychicznych

MIĘDZYNARODOWA KARTA PRAW

PSYCHIATRYCZNYCH PACJENTÓW

SZPITALNYCH

1.

Prawa życia codziennego

• godność bez uprzedzeń
• prawa obywatelskie
• środowisko
• najmniej restrykcyjna alternatywa
• swoboda poruszania się
• rzeczy osobiste
• komunikacja
• odwiedzający

MIĘDZYNARODOWA KARTA PRAW

PSYCHIATRYCZNYCH PACJENTÓW SZPITALNYCH

CD.

2. Prawo do informacji

• informacja o prawach i oczekiwaniach
• informacja o możliwościach leczenia
• informacje o statusie prawnym
• informacje o opiekunach
• informacje o postępie leczenia
• informacja o przeniesieniu

MIĘDZYNARODOWA KARTA PRAW

PSYCHIATRYCZNYCH PACJENTÓW

SZPITALNYCH CD.

3.Prawa wynikające ze statusu pacjenta
• zgoda
• poufność
• prywatność
• brak nadużycia
• izolacja i krępowanie w sytuacjach prawnie określonych
• eksperymenty tylko za zgodą
• leczenie nadzwyczajne
• zażalenia
• przedstawicielstwo prawne
• przymusowe skierowanie na leczenie szpitalne
• zapłata za pracę

MIĘDZYNARODOWA KARTA PRAW

PSYCHIATRYCZNYCH PACJENTÓW SZPITALNYCH

CD.

4.Prawa dotyczące leczenia psychiatrycznego i

ogólnego

• leczenie
• indywidualny plan leczenia
• druga opinia
• plan wypisu

Ustawa o ochronie zdrowia

psychicznego

z dnia 19 sierpnia 1994 r.

Ostatnia nowelizacja 3 grudnia 2010 r.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

z dnia 19 sierpnia 1994 r.

Ochronę zdrowia psychicznego zapewniają:

- organy administracji rządowej i samorządowej
- instytucje do tego powołane.

W działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą

uczestniczyd stowarzyszenia i inne organizacje społeczne,
fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i inne związki
wyznaniowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich
rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności

na:

1) promocji

zdrowia

psychicznego

i

zapobieganiu

zaburzeniom psychicznym,

2) zapewnieniu osobom z zaburzeniami psychicznymi

wielostronnej

i

powszechnie

dostępnej

opieki

zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy
niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i
społecznym,

3)kształtowaniu

wobec

osób

z

zaburzeniami

psychicznymi właściwych postaw społecznych, a
zwłaszcza zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także
przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.

Rada do spraw Zdrowia Psychicznego

"Art. 4a.
1. Tworzy się Radę do spraw Zdrowia Psychicznego, jako działający przy
ministrze właściwym do spraw zdrowia organ koordynacyjno-doradczy w
sprawach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego.
2. Do zadao Rady należy w szczególności:
1) monitorowanie realizacji zadao określonych w Narodowym Programie
Ochrony Zdrowia Psychicznego,
2) opiniowanie projektów informacji o realizacji zadao wynikających z
Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego,
3) występowanie do ministrów właściwych do spraw: kultury fizycznej,
nauki, oświaty i wychowania, pracy, spraw wewnętrznych, szkolnictwa
wyższego, zabezpieczenia społecznego oraz Ministra Sprawiedliwości i
Ministra Obrony Narodowej, w sprawach założeo i projektów programów
działao z zakresu ochrony zdrowia psychicznego,

Rada do spraw Zdrowia Psychicznego – cd.

• 4) inicjowanie działalności badawczo-wdrożeniowej
• 5) opiniowanie projektów przepisów prawnych dotyczących

ochrony zdrowia psychicznego.

Minister właściwy do spraw zdrowia powołuje i odwołuje, z

własnej inicjatywy lub na wniosek ministrów, przewodniczącego,
zastępcę przewodniczącego, sekretarza i członków Rady - spośród
specjalistów z zakresu medycyny, pedagogiki, psychologii, socjologii,
a także innych dziedzin nauki i praktyki, mających zastosowanie w
ochronie zdrowia psychicznego.

Wydatki związane z działalnością Rady są finansowane z

budżetu paostwa, z części, której dysponentem jest minister
właściwy do spraw zdrowia.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art.11

Świadectwo o stanie zdrowia osoby z
zaburzeniami psychicznymi, orzeczenie, opinię lub
skierowanie do innego lekarza lub psychologa albo
zakładu opieki zdrowotnej - lekarz może wydad
wyłącznie na podstawie uprzedniego osobistego
zbadania tej osoby.

Skierowanie do szpitala psychiatrycznego
wydawane jest w dniu badania, a jego ważnośd
wygasa po upływie 14 dni.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Wskazany okres ważności skierowania ulega

przedłużeniu o czas oczekiwania na przyjęcie

do szpitala psychiatrycznego pod warunkiem

wpisania na listę oczekujących na udzielenie

świadczenia, w terminie 14 dni od dnia

wystawienia skierowania

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Ochrona praw pacjentów szpitali psychiatrycznych należy do

zadao Rzeczników Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego

(ma wejśd w życie od połowy 2006 r.)

Do zadao Rzecznika Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego należy w

szczególności:

1) pomoc w dochodzeniu praw w sprawach związanych z przyjęciem,

leczeniem, warunkami pobytu i wypisaniem ze szpitala

psychiatrycznego,

2) wyjaśnianie lub pomoc w wyjaśnianiu ustnych i pisemnych skarg tych

osób,

3) współpraca z rodziną, przedstawicielem ustawowym, opiekunem

prawnym lub faktycznym tych osób,

4) inicjowanie i prowadzenie działalności edukacyjno-informacyjnej w

zakresie praw osób korzystających ze świadczeo zdrowotnych

udzielanych przez szpital psychiatryczny.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Rzecznik Praw Pacjenta Szpitala Psychiatrycznego ma prawo:

1) wstępu do pomieszczeo szpitala psychiatrycznego związanych z
udzielaniem świadczeo zdrowotnych,
2) występowania z wnioskiem do personelu zakładu opieki
zdrowotnej, w szczególności do lekarza prowadzącego, ordynatora
oddziału psychiatrycznego (lekarza kierującego oddziałem) lub
kierownika zakładu opieki zdrowotnej, oraz do podmiotu, który
utworzył ten zakład, o podjęcie działao zmierzających do usunięcia
przyczyny skargi lub zaistniałych naruszeo,
3) wglądu w dokumentację medyczną za zgodą pacjenta, jej
przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub faktycznego,
4) porozumiewania się z pacjentami, bez udziału innych osób."

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art. 18.

Przymus bezpośredni

wobec osób z zaburzeniami

psychicznymi można stosowad tylko wtedy, gdy przepis
niniejszej ustawy do tego upoważnia albo osoby te:

1) dopuszczają się zamachu przeciwko życiu lub zdrowiu

własnemu lub innej osoby, bezpieczeostwu
powszechnemu lub

2) w sposób gwałtowny niszczą lub uszkadzają przedmioty

znajdujące się w ich otoczeniu lub

3) poważnie zakłócają lub uniemożliwiają funkcjonowanie

zakładu psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub jednostki
organizacyjnej pomocy społecznej.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art.18.2.

O zastosowaniu przymusu bezpośredniego

decyduje lekarz, który określa rodzaj zastosowanego

środka przymusu oraz osobiście nadzoruje jego

wykonanie.
W szpitalach psychiatrycznych oraz w domach pomocy

społecznej,

jeżeli

nie

jest

możliwe

uzyskanie

natychmiastowej decyzji lekarza, o zastosowaniu

przymusu bezpośredniego decyduje pielęgniarka,

która jest zobowiązana niezwłocznie zawiadomić

lekarza. Każdy wypadek zastosowania przymusu

bezpośredniego odnotowuje się w dokumentacji

medycznej.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art.18.3.

W jednostce organizacyjnej pomocy społecznej, która nie

zatrudnia lekarza, informację, o której mowa w ust. 2,

pielęgniarka przekazuje kierownikowi jednostki, który

niezwłocznie informuje o tym upoważnionego przez

marszałka województwa lekarza specjalistę w dziedzinie

psychiatrii.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

•

Art.18.5.

Jeżeli nie jest możliwe uzyskanie natychmiastowej

decyzji lekarza, o zastosowaniu przymusu
bezpośredniego w trakcie wykonywania czynności wobec
osoby, której pomocy udziela zespół ratownictwa
medycznego, decyduje i nadzoruje osobiście kierujący
akcją prowadzenia medycznych czynności ratunkowych,
który jest obowiązany niezwłocznie zawiadomid o tym
dyspozytora medycznego. Każdy przypadek zastosowania
przymusu bezpośredniego i uprzedzenia o możliwości
jego zastosowania odnotowuje się w dokumentacji
medycznej.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

•

Art.18.7.

W sytuacji, o której mowa w ust. 5, zastosowanie

przymusu bezpośredniego polega na przytrzymaniu lub
unieruchomieniu.

Przymus bezpośredni stosuje się nie dłużej niż

przez czas niezbędny do uzyskania pomocy lekarskiej, a w
przypadku gdy jej uzyskanie jest utrudnione, na czas
niezbędny do przewiezienia osoby do zakładu
psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub szpitala
wskazanego przez dyspozytora medycznego.
Przewiezienie osoby z zastosowaniem przymusu
bezpośredniego następuje w obecności zespołu
ratownictwa medycznego.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

•

Art.18.10.

Zasadnośd zastosowania przymusu bezpośredniego:

1) przez lekarza zakładu opieki zdrowotnej, w tym

lekarza, który zatwierdził stosowanie środka przymusu
bezpośredniego zleconego przez inną osobę - ocenia, w
terminie 3 dni, kierownik tego zakładu, jeżeli jest lekarzem
lub lekarz przez niego upoważniony,

2) przez innego lekarza, pielęgniarkę jednostki

organizacyjnej pomocy społecznej lub kierującego akcją
prowadzenia medycznych czynności ratunkowych - ocenia, w
terminie 3 dni, upoważniony przez marszałka województwa
lekarz specjalista w dziedzinie psychiatrii.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Zastosowanie przymusu bezpośredniego polega na:

- przytrzymywaniu,
- przymusowym zastosowaniu leków,
- unieruchomieniu lub
- izolacji.

wobec osoby, o której mowa w ust. 1 pkt 3 - na
przytrzymaniu lub przymusowym podaniu leku

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art18.8.

Przed zastosowaniem przymusu bezpośredniego
uprzedza się o tym osobę, wobec której środek
ten ma byd podjęty. Przy wyborze środka
przymusu należy wybierad środek możliwie dla
tej osoby najmniej uciążliwy, a przy stosowaniu
przymusu należy zachowad szczególną ostrożnośd
i dbałośd o dobro tej osoby.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art.18.9.

W przypadkach stosowania przymusu bezpośredniego

Paostwowe Ratownictwo Medyczne, Policja oraz Paostwowa

Straż Pożarna są obowiązane do udzielania lekarzowi,

pielęgniarce lub kierującemu akcją prowadzenia medycznych

czynności ratunkowych pomocy na ich żądanie.

Zasady stosowania przymusu

bezpośredniego

• Zastosowanie przymusu jest interwencją

terapeutyczną

• Należy dążyd do dialogu i informowad

chorego o podejmowanych działaniach

• W sposób zdecydowany realizowad podjęte

decyzje

• Odstąpid od stosowania środków przymusu

gdy mija zagrożenie

Warunki zastosowania przymusu

bezpośredniego wymagają zapewnienia

• Właściwego zaplecza technicznego
• Wystarczającej liczby osób
• Dostępności leków
• Właściwych kwalifikacji personelu

Zasady stosowania unieruchomienia

• W procesie tym uczestniczy pięd osób
• Odebranie pacjentowi przedmiotów, które mogą

byd niebezpieczne

• Krótkie wyjaśnienie pacjentowi przyczyny

interwencji

• Zabezpieczenie głowy pacjenta- powinna byd

uniesiona

• Po zabezpieczeniu należy podjąd próby kontaktu

terapeutycznego i rozpocząd leczenie

farmakologiczne

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

Art. 21. 1. Osoba, której zachowanie wskazuje

na to, że z powodu zaburzeo psychicznych
może zagrażad bezpośrednio własnemu życiu
albo życiu lub zdrowiu innych osób, bądź nie
jest zdolna do zaspokajania podstawowych
potrzeb życiowych, może byd poddana badaniu
psychiatrycznemu również bez jej zgody, a
osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona
całkowicie - także bez zgody jej przedstawiciela
ustawowego.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

Art. 22. 1.

Przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego

następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do

szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym

zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.

W nagłych przypadkach, w szczególności w przypadku braku możliwości

uzyskania pomocy lekarskiej przed zgłoszeniem się do szpitala, osoba z

zaburzeniami

psychicznymi

może

byd

przyjęta

do

szpitala

psychiatrycznego, za jej pisemną zgodą, bez skierowania, o którym

mowa w ust. 1

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego osoby chorej psychicznie lub osoby

upośledzonej umysłowo niezdolnej do wyrażenia zgody lub stosunku do

przyjęcia do szpitala psychiatrycznego i leczenia następuje po uzyskaniu

zgody sądu opiekuoczego właściwego ze względu na miejsce

zamieszkania tej osoby.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

Art.. 22.3.
Przyjęcie

do

szpitala

psychiatrycznego

osoby

małoletniej

lub

ubezwłasnowolnionej całkowicie następuje za pisemną zgodą jej
przedstawiciela ustawowego.

Art. 22.4.
Jeżeli przyjęcie do szpitala dotyczy osoby małoletniej powyżej 16 roku życia

lub całkowicie ubezwłasnowolnionej, zdolnej do wyrażenia zgody,
wymagane jest również uzyskanie zgody tej osoby na przyjęcie.

W przypadku sprzecznych oświadczeo w sprawie przyjęcia do szpitala

psychiatrycznego tej osoby i jej przedstawiciela ustawowego, zgodę na
przyjęcie do szpitala wyraża sąd opiekuoczy.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego

• Za zgodą pacjenta – art. 22
• Tryb „nagły” bez zgody – art. 23
• Tryb „wnioskowy” bez zgody – art. 29
• Tryb „obserwacyjny” – art. 24

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb nagły

Art. 23. 1. Osoba chora psychicznie może byd przyjęta

do szpitala psychiatrycznego bez zgody wymaganej
w art. 22 tylko wtedy gdy jej dotychczasowe
zachowanie wskazuje na to, że z powodu tej
choroby zagraża bezpośrednio własnemu życiu
albo życiu lub zdrowiu innych osób.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego - tryb nagły cd.

Art.23.2. O przyjęciu do szpitala osoby, o której mowa w

ust. 1, postanawia lekarz wyznaczony do tej czynności
po osobistym jej zbadaniu i zasięgnięciu w miarę
możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry albo
psychologa.

Art.23.3. Lekarz, o którym mowa w ust. 2, jest

obowiązany wyjaśnid choremu przyczyny przyjęcia do
szpitala bez zgody i poinformowad go o jego prawach.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb obserwacyjny

Art.24.1. Osoba, której dotychczasowe zachowanie

wskazuje

na

to,

że

z

powodu

zaburzeo

psychicznych zagraża bezpośrednio swojemu życiu
albo życiu lub zdrowiu innych osób, a zachodzą
wątpliwości, czy jest ona chora psychicznie, może
byd przyjęta bez zgody wymaganej w art. 22 do
szpitala w celu wyjaśnienia tych wątpliwości.

Art. 24.2.Pobyt w szpitalu, o którym mowa w ust. 1,

nie może trwad dłużej niż 10 dni.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb wnioskowy

Art. 29. 1. Do szpitala psychiatrycznego może byd

również przyjęta, bez zgody wymaganej w art. 22,
osoba chora psychicznie:

1/ której dotychczasowe zachowanie wskazuje na to,

że nieprzyjęcie do szpitala spowoduje znaczne
pogorszenie stanu jej zdrowia psychicznego, bądź

2/ która jest niezdolna do samodzielnego

zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a
uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie w
szpitalu psychiatrycznym przyniesie poprawę jej
stanu zdrowia.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb wnioskowy cd.

O potrzebie przyjęcia do szpitala psychiatrycznego

osoby, o której mowa w ust. 1, bez jej zgody, orzeka
sąd opiekuoczy miejsca zamieszkania tej osoby - na
wniosek jej małżonka, krewnych w linii prostej,
rodzeostwa jej przedstawiciela ustawowego lub
osoby sprawującej nad nią faktyczną opiekę.

W stosunku do osoby objętej oparciem społecznym,

wniosek może zgłosid również gmina lub właściwy
organ administracji rządowej.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb

wnioskowy cd.

1. Do wniosku dołącza się orzeczenie lekarza psychiatry

szczegółowo uzasadniające potrzebę leczenia w szpitalu
psychiatrycznym. Orzeczenie lekarz psychiatra wydaje na
uzasadnione żądanie osoby lub organu uprawnionego do
zgłoszenia wniosku o wszczęcie postępowania.

2. W przypadku niezałączenia do wniosku orzeczenia

lekarskiego lub gdy zostało ono wydane w okresie dłuższym niż 14
dni przed dniem złożenia wniosku, sąd zwraca wniosek. Przepisy
art. 130 Kodeksu postępowania cywilnego nie mają w tym
przypadku zastosowania.

Przyjęcie do szpitala psychiatrycznego – tryb

wnioskowy cd.

3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, jeżeli treśd

wniosku lub załączone do wniosku dokumenty uprawdopodabniają
zasadnośd przyjęcia do szpitala psychiatrycznego, a złożenie
orzeczenia, o którym mowa w ust. 1, nie jest możliwe, sąd zarządza
poddanie osoby, której dotyczy wniosek, odpowiedniemu badaniu.

4. Jeżeli osoba, o której mowa w art. 29 ust. 1, odmawia

poddania się badaniu, może byd ono przeprowadzone bez jej
zgody. Przepis art. 21 stosuje się odpowiednio."

Postępowanie lecznicze w stosunku do osoby

leczonej bez jej zgody

Art.33.1. Wobec osoby przyjętej do szpitala

psychiatrycznego bez jej zgody można stosowad
niezbędne czynności lecznicze, mające na celu
usunięcie przewidzianych w ustawie przyczyn
przyjęcia bez zgody.

Art.33.2. Lekarz wyznaczony do tych czynności

zapoznaje osobę, o której mowa w ust. 1, z
planowanym postępowaniem leczniczym.

Postępowanie lecznicze w stosunku do osoby

leczonej bez jej zgody

Art.

34.

Wobec

osoby

przyjętej

do

szpitala

psychiatrycznego bez jej zgody przymus bezpośredni
można stosowad także wtedy, gdy jest to konieczne
do dokonania niezbędnych czynności leczniczych, o
których mowa w art. 33. Przymus bezpośredni
można

także

stosowad

w

celu

zapobieżenia

samowolnemu opuszczeniu przez tę osobę szpitala
psychiatrycznego.

Przyjęcie do domu pomocy społecznej

Art. 38. Osoba, która wskutek choroby psychicznej lub

upośledzenia umysłowego nie jest zdolna do
zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych i
nie ma możliwości korzystania z opieki innych osób
oraz potrzebuje stałej opieki i pielęgnacji, lecz nie
wymaga leczenia szpitalnego, może byd za jej zgodą
lub zgodą jej przedstawiciela ustawowego przyjęta
do domu pomocy społecznej.

Przyjęcie do domu pomocy społecznej

Art. 39. 1. Jeżeli osoba, o której mowa w art. 38 lub

jej przedstawiciel ustawowy nie wyrażają zgody na
przyjęcie jej do domu pomocy społecznej, a brak
opieki zagraża życiu tej osoby, organ do spraw
pomocy społecznej może wystąpid do sądu
opiekuoczego miejsca zamieszkania tej osoby z
wnioskiem

o

przyjęcie

do

domu

pomocy

społecznej bez jej zgody.

Ochrona tajemnicy

Art. 50. 1.

Osoby wykonujące czynności

wynikające

z

niniejszej

ustawy

są

obowiązane do zachowania w tajemnicy
wszystkiego,

o

czym

powezmą

wiadomość w związku z wykonywaniem
tych czynności.

Ochrona tajemnicy

Art.50.2.

Od obowiązku zachowania tajemnicy osoba

wymieniona w ust. 1 jest zwolniona w stosunku do:

1) lekarza

sprawującego

opiekę

nad

osobą

z

zaburzeniami psychicznymi,

2) właściwych organów administracji rządowej lub

samorządowej

co

do

okoliczności,

których

ujawnienie jest niezbędne do wykonywania zadań z
zakresu pomocy społecznej,

3)

osób

współuczestniczących

w

wykonywaniu

czynności w ramach pomocy społecznej, w zakresie,
w jakim to jest niezbędne.

Ochrona tajemnicy

Art. 51. W dokumentacji dotyczącej badao lub

przebiegu leczenia osoby, wobec której podjęto
czynności wynikające z niniejszej ustawy,

nie

utrwala się oświadczeo obejmujących przyznanie
się do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą
kary

. Zasadę tę stosuje się również do dokumentacji

dotyczącej badao przeprowadzonych na żądanie
uprawnionego organu.

Ochrona tajemnicy

Art.52.1.

Nie

wolno

przesłuchiwad

osób

obowiązanych

do

zachowania

tajemnicy,

stosownie do przepisów niniejszego rozdziału,
jako świadków na okolicznośd wypowiedzi
osoby,

wobec

której

podjęto

czynności

wynikające

z

niniejszej

ustawy,

co

do

popełnienia przez nią czynu zabronionego pod
groźbą kary.

Art.52.2. Zakaz określony w ust. 1 stosuje się

odpowiednio do lekarzy wykonujących czynności
biegłego.

USTAWA

o wychowaniu w trzeźwości i

przeciwdziałaniu

alkoholizmowi.

z dnia 26 października 1982 r.

Postępowanie w stosunku do osób nadużywających

alkoholu.

Art.21.1.

Leczenie odwykowe osób uzależnionych

od

alkoholu

prowadzą

stacjonarne

i

niestacjonarne zakłady lecznictwa odwykowego

oraz inne zakłady opieki zdrowotnej.

Art.21.2.

Poddanie się leczeniu odwykowemu jest

dobrowolne. Wyjątki od tej zasady określa

ustawa.

Art.21.3.

Od osób uzależnionych od alkoholu nie

pobiera się opłat za świadczenia w zakresie

leczenia odwykowego udzielane w zakładach

opieki zdrowotnej.

Postępowanie w stosunku do osób

nadużywających alkoholu.

Art. 24. Osoby, które w związku z nadużywaniem

alkoholu powodują rozkład życia rodzinnego,
demoralizację małoletnich, uchylają się od pracy
albo

systematycznie

zakłócają

spokój

lub

porządek publiczny, kieruje się na badanie przez
biegłego psychiatrę i biegłego psychologa w celu
wydania opinii w przedmiocie uzależnienia od
alkoholu

i

wskazania

rodzaju

zakładu

leczniczego.

Postępowanie w stosunku do osób

nadużywających alkoholu.

Art. 26. 1. Osoby, o których mowa w art. 24, jeżeli

uzależnione są od alkoholu, zobowiązad można do
poddania się leczeniu w stacjonarnym lub
niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego.

Art.26.2. O zastosowaniu obowiązku poddania się

leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego
orzeka sąd rejonowy właściwy według miejsca
zamieszkania lub pobytu osoby, której
postępowanie dotyczy, w postępowaniu
nieprocesowym.

Postępowanie w stosunku do osób

nadużywających alkoholu.

Art.26.3. Sąd wszczyna postępowanie na wniosek

gminnej

komisji

rozwiązywania

problemów

alkoholowych lub prokuratora.

Do wniosku dołącza się zebraną dokumentację wraz z

opinią biegłego psychiatry i psychologa, jeżeli
badanie to zostało przeprowadzone.

USTAWA o przeciwdziałaniu

narkomanii.

z dnia 29 lipca 2005 r.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii

Art. 25.Podjęcie leczenia, rehabilitacji lub

reintegracji osób uzależnionych jest

dobrowolne, jeżeli przepisy ustawy nie

stanowią inaczej.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii

Art. 30.
1. Na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej,

rodzeostwa lub faktycznego opiekuna albo

z urzędu sąd rodzinny może skierowad niepełnoletnią osobę

uzależnioną na przymusowe leczenie i rehabilitację.

2. Czasu przymusowego leczenia i rehabilitacji nie określa się z góry, nie

może on byd jednak dłuższy niż 2 lata.

3. Jeżeli osoba uzależniona ukooczy 18 lat, przed zakooczeniem

przymusowego leczenia lub rehabilitacji, sąd rodzinny może je
przedłużyd na czas niezbędny do osiągnięcia celu leczenia lub
rehabilitacji, łącznie nie dłuższy jednak niż określony w ust. 2.

Dziękuję za uwagę