Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie
Wydział Pedagogiczny, Instytut Kultury Fizycznej
Rok akademicki: 2008/2009
Program przedmiotu: Antropologia
Prowadzący: dr Joanna Rodziewicz-Gruhn
Semestr V
Liczba godzin: 15godzin wykładu i 30 godzin ćwiczeń
Wykłady
1.-2 Definicje antropologii, działy antropologii, definicje i podział antropometrii, zadania antropometrii w wychowaniu fizycznym i sporcie, stosunek antropologii do innych nauk, relacje między antropologią a kulturą fizyczną.
Podział ontogenezy na okresy, definicja ontogenezy, prawa i kierunki rozwoju
3-4 Podstawy organizacji badań antropometrycznych, Instrumentarium i technika wykonywania pomiarów antropometrycznych
Podstawy metodologiczne realizacji badań antropologicznych . Konstrukcja blankietu badawczego. Przeprowadzenie badania . Opracowanie statystyczne uzyskanych wyników. Graficzna prezentacja wyników. Przeprowadzenie analizy porównawczej i interpretacja uzyskanych rezultatów.
5-6 Metody oceny rozwoju fizycznego.
Przebieg rozwoju w poszczególnych okresach ontogenezy
Przebieg ontogenezy. Uwarunkowania i podział rozwoju prenatalnego. . Ocena stanu morfologicznego i fizjologicznego noworodka. Realizacja rozwoju w okresie niemowlęcym z uwzględnieniem specyfiki okresu noworodkowego. Okres wczesnego dzieciństwa.
7 -8. Okres starszego dzieciństwa . Chronologia zmian morfologicznych i fizjologicznych w okresie dojrzewania płciowego u dziewcząt i chłopców. Okres młodzieńczy, wieku dorosłego, dojrzałego. Przebieg procesów starzenia.
9-10.Uwarunkowania genetyczne rozwoju człowieka. Determinacja płci. Genetyczna determinacja rozmiarów proporcji ciała i typu budowy ciała . Genetyczne uwarunkowania tempa rozwoju i dojrzewania . Genetyczne uwarunkowania motoryczności i talentu sportowego . Poszukiwanie talentów sportowych. Paragenetyczne uwarunkowania rozwoju
.Wpływ czynników środowiska naturalnego na rozwój i zdrowie
Czym się zajmuje ekologia człowieka. Reguły ekologiczne. Adaptacja, adiustacja, adaptabilność. Przystosowanie organizmu do niskich i wysokich temperatur. Przystosowanie organizmu do zmian ciśnienia atmosferycznego. Wpływ promieniowania na rozwój i zdrowie. Oddziaływanie klimatu na rozwój i zdrowie Reakcja organizmu w różnych okresach rozwojowych na zmiany pogody. Fizjologiczne znaczenie hartowania
Środowiskowe uwarunkowania rozwoju. Wpływ stopnia zurbanizowania miejsca zamieszkania, wykształcenia rodziców , dzietności na cechy budowy i dojrzewanie. Wpływ czynników psychicznych na rozwój i dojrzewanie.
11-12.. Wpływ aktywności ruchowej i żywienia na kondycję biologiczną osób w różnym wieku.
Międzypokoleniowa tendencja przemian
Definicja trendu sekularnego i określenie procesów związanych z trendem. .Zjawisko trendu sekularnego w świetle badań naukowych. Uwarunkowania trendu sekularnego (biologiczne, społeczne). Akceleracja rozwoju, przyczyny, przejawy, znaczenie. Ocena zmian w procesie wzrastania - wysokości ciała, proporcji długościowych i szerokościowych, obwodów i masy ciała i cech motorycznych Ocena zmian w procesie dojrzewania biologicznego. Zmiana kolejności okresów rozwojowych
13-14.Dymorfizm płciowy, pojęcia płci, przejawy różnic dymorficznych, problem dymorfizmu w wychowaniu fizycznym i sporcie.
.Zróżnicowanie konstytucjonalne przegląd klasyfikacji. Systemy typologiczne, morfologiczne uwarunkowania wyniku sportowego.
15. Antropologiczne aspekty selekcji sportowej dzieci i młodzieży. Rola dojrzewania w selekcji sportowej. Prognozowanie dorosłej wysokości ciała.
Antropologiczne aspekty sportu kobiet. Ocena wieku menarche. Wpływ obciążenia treningowego na właściwości morfologiczne i przebieg cyklu miesięcznego. Antropologiczne aspekty współzawodnictwa sportowego. Zaliczenie wykładów
Zaliczenie wykładów
Ćwiczenia
1. Zajęcia organizacyjne, wprowadzenie w tematykę przedmiotu, określenie wymagań.
2. Wykonanie poleceń w zeszycie do ćwiczeń z antropologii - ćwiczenie I, podsumowanie i wykonanych zadań.
3.Rozwój i zmienność z wiekiem układów anatomicznych i proporcji ciała. Praca w zespołach .Ćwiczenie IV
4-5. Instrumentarium i technika wykonywania pomiarów antropometrycznych
Określenie ciała w przestrzeni (części ciała, okolice, osie, płaszczyzny)Wykonanie poleceń w zeszycie do ćwiczeń -Ćwiczenie V, VI.
Punkty antropometryczne, instrumentarium i technika wykonywania pomiarów antropometrycznych. Wykonanie poleceń w zeszycie do ćwiczeń.- Ćwiczenie VII.
6. Praktyczne wykonanie pomiarów antropometrycznych, Wpis do zeszytu , ćwiczenie VIII a i VIII b. Realizacja metod oceny rozwoju biologcznego- ćwiczenie XV
7. Sprawdzian. Praktyczne wykonanie pomiarów antropometrycznych praca zespołowa.
. Somatoskopia- omówienie i praktyczne wykonanie w zeszycie do ćwiczeń Ćwiczenia IX a i IX b.
8. Obliczanie wskaźników proporcji ciała, obliczanie powierzchni ciała, normalizacja. Wykonanie ćwiczeń X a, Xb. Omówienie publikacji naukowych z zakresu antropologii ontogenetycznej i sportowej.
9. Ciąg dalszy omówienia publikacji naukowych z zakresu antropologii ontogenetycznej i sportowej. Określenie gęstości i komponentów budowy ciała. Uzupełnienie niezbędnych pomiarów antropometrycznych wykonanie poleceń w zeszycie do ćwiczeń - Ćwiczenie X c. Określanie objętości ciała - wykonanie poleceń w zeszycie do ćwiczeń- Ćwiczenie X d.
10..Zróżnicowanie konstytucjonalne przegląd klasyfikacji. Systemy typologiczne, morfologiczne uwarunkowania wyniku sportowego. Ocena budowy ciała- podstawowe założenia metod, Uzupełnienie niezbędnych pomiarów antropometrycznych. Wykonanie ćwiczeń XII, XII a, XII b.
11. Podsumowanie dotyczące ćwiczeń nt. budowy ciała. Kształtowanie dymorfizmu w ontogenezie i w sporcie Ocena różnic dymorficznych. Uzupełnienie niezbędnych pomiarów antropometrycznych. Wykonanie ćwiczeń XII c.
12. Omówienie przykładów badań naukowych dotyczących zróżnicowania morfologicznego w sporcie. Rytmy biologiczne - klasyfikacja. Znaczenie rytmów biologicznych w wychowaniu fizycznym i sporcie- wykonanie ćwiczenia XII d. Asymetria- podstawowe definicje. Asymetria: morfologiczna, funkcjonalna, dynamiczna, skrzyżna, sensoryczna. Znaczenie asymetrii w sporcie. Ocena asymetrii morfologicznej, funkcjonalnej i dynamicznej Wykonanie w zeszycie do ćwiczeń - ćwiczenia XII e..
13. Sprawdzian. Omówienie problematyki ćwiczenia XIII podanej w zeszycie do ćwiczeń. Wypełnienie i wypełnienie wybranych poleceń pisemnie . Praca w zespołach.
14.Samodzielna realizacja ćwiczenia XIV wg punktów podanych w zeszycie do ćwiczeń. Praca w zespołach i prezentacja ustna rozwiązywanych problemów.
15. Podsumowanie zajęć. Prezentacja projektów .Zaliczenie przedmiotu.
Kryteria oceniania: zaliczenie z oceną
Podstawą zaliczenia jest:
- obecność na zajęciach (każdą nieobecność należy zaliczyć)
- aktywny udział w zajęciach, odpowiedzi indywidualne i praca zespołowa
- wykonanie pisemnie poleceń w zeszycie do ćwiczeń
- zaliczenie pomiarów antropometrycznych i wykonanie zespołowych projektów badawczych
- zaliczenie sprawdzianów
Literatura podstawowa:
1.Antropologia (red) J. Charzewski ,AWF Warszawa 2004.
3 Auksologia (red.) I. Mięsowicz, Akademia Pedagogiki Specjalnej Warszawa 2004.
2. Drozdowski Z.,” Antropologia dla nauczyciela wychowania fizycznego”,AWF Poznań 2002,
3. Drozdowski Z. Antropologia sportowa , PWN Poznań 1986
4. Drozdowski Z., Antropometria w wychowaniu fizycznym, AWF Poznań 1992
4.Łaska -Mierzejewska T., Antropologia w sporcie i wychowaniu fizycznym, Biblioteka - Trenera , Centralny Ośrodek Sportu Warszawa 1999.,
5. Malinowski A., Strzałko J. ( red) Antropologia, PWN Warszawa 6.Malinowski A., Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, Wydanie II, WUŁ, Łódź 1999-
6. Malinowski A., Auksologia : rozwój osobniczy człowieka w ujęciu biomedycznym , Wyd. Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2004,
7. Rodziewicz-Gruhn J., Malinowski A., Zeszyt do ćwiczeń z Antropologii dla studentów Wychowania Fizycznego. Wyd. WSP Częstochowa 2000.,
8. Wolański N. Rozwój biologiczny człowieka. PWN Warszawa 2005.
9.Wolański N. Ekologia człowieka : podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. T. 1, Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne zmiany przystosowawcze PWN Warszawa 2006 .,
10. Wolański N Ekologia człowieka : podstawy ochrony środowiska i zdrowia człowieka. T. 2, Ewolucja i dostosowanie biokulturowe PWN Warszawa 2006
Literatura uzupełniająca:
1.Biokulturowe uwarunkowania rozwoju sprawności i zdrowia. Wyd. WSP Częstochowa, 2003
2.Drozdowski Z „ Rytm biologiczny w wychowaniu fizycznym i sporcie”, Wyd. II Warszawa - Poznań 1984
3..Drozdowski Z. Antropologia a rekreacja fizyczna, AWF Poznań 1986
4. Drozdowski Z, Antropologia dla studiujących turystykę AWF Poznań 1986
5.Drozdowski Z. Antropologia a rekreacja fizyczna, AWF Poznań 1986
6.Jaczewski A., Woynarowska B. (red) „ Dojrzewanie” Warszawa 1982
7. Prace Naukowe WSP Częstochowa - Seria Kultura Fizyczna Zeszyt 1, 2, 3, 4.
8. Prace Naukowe AJD w Częstochowie - Seria Kultura Fizyczna Zeszyt VI,VII,VII
9. Problemy rozwoju sprawności i zdrowia, Wyd. WSP Częstochowa. 1994/95.
10. Uwarunkowania rozwoju sprawności i zdrowia. Wyd. WSP. Częstochowa 1999.
11. Wolański N., Kozioł R., „ Ocena rozwoju dziecka w zdrowiu i chorobie „ Ossolineum, Wrocław 1987
9. Wolański N. Metody kontroli i normy rozwoju dzieci i młodzieży, PZWL Warszawa 1975