Tomasz Góral

Vrok W-F, gr 1m.

Dlaczego kraul jest techniką szybszą od delfina

W pływaniu odpowiednia synchronizacja ruchów wiosłujących ma stworzyć warunki do równomiernego przemieszczania się ciała pływaka, wytwarzania jak największej siły napędowej i zapewnienie najbardziej opływowego położenia ciała. W kraulu istnieją największe możliwości do realizowania tych założeń. Wysoką równomierność przemieszczania się osiąga się dzięki naprzemianstronnym ruchom ramion i nóg. Szczególną rolę spełniają tu ruchy nóg. Zapewniają w znacznej mierze ciągłość i średnią prędkość przemieszczania się ciała kraulisty. Różnice w szybkości pokonywania dystansów między kraulem a delfinem możemy łatwo zaobserwować analizując chociażby przedstawione poniżej rekordy Polski.

	Kraul		Delfin
		Pływalnia 25m	Pływalnia 50m	Pływalnia 25m	Pływalnia 50m
Mężczyźni
50m	0;21;43	0;21;94	0;23;99	0;24;41
100m	0;47;75	0;49;16	0;52;05	0;53;29
200m	1;43;99	1;47;96	1;50;89	1;55;02
Kobiety
50m	0;24;72	0;25;54	0;26;19	0;26;94
100m	0;54;37	0;55;41	0;58;69	0;57;84
200m	1;55;97	1;57;58	2;07;81	2;05;61 RŚ

W przypadku kraula całe ciało pływaka znajduje się pod wodą z wyjątkiem część barków i głowy, a także ramion w momencie ich przenoszenia nad wodą. Oś długa jego ciała jest równoległa lub tworzy nieznaczny kąt z powierzchnią wody. Kąt ten (kąt ataku) ulega niewielkim wahaniom w zależności od prędkości pływania. W pływaniu wolnym wynosi około 8-10º ze wzrostem prędkości do maksymalnej zmniejsza się do 0-3º. Decyduje o tym głównie charakterystyczna dla pływania sprinterskiego wzmożona praca nóg która powoduje bardziej płaskie położenie ciała. Zmiany pozycji ciała podczas pływania kraulem następują także w wyniku ruchów napędowych ramion i skrętów głowy dla wykonania wdechu. Są to skręty pomiędzy linią przebiegającą przez barki a linią poziomą (powierzchnią wody). Kąt ten określa się jako kąt rotacji i przy najbardziej skrętowym położeniu tułowia kąt ten osiąga wielkość 40-45º. Obserwując rotację tułowia u kraulisty zauważamy, że nie wszystkie części tułowia wykazują jednakowe zmiany skrętowe. Największe skręty wykonuje częśc piersiowa, najmniejsze biodrowa. Skręty w odcinku biodrowym przenoszą się na kończyny dolne. Skręty tułowia sprzyjają także ruchom ramion, stwarzając warunki dla aktywniejszego udziału mięśni pasa barkowego i grzbietu w ruchach napędowych oraz ułatwiają przeniesienie ramion nad wodą a przede wszystkim wpływają na to, że ciało kraulisty przyjmuje bardziej opływowy kształt.

Dla wykonania wdechu kraulista musi skręcić głowę w bok i nieco w górę w stronę ramienia wykonującego ruch podwodny. Wykonanie wdechu jest ściśle powiązane z ruchami ramion. Wdech następuje w chwili, gdy jedno ramie znajduje się w fazie chwytu wody i wstępnej fazie pociągnięcia, a drugie w fazie wyjścia i w pierwszej części ruchu przeniesienia ramienia nad wodą. W tym momencie istnieją sprzyjające warunki dla wykonania wdechu. Rotacja ciała wokół osi długiej i lej, który tworzy się wokół ust podczas skrętu głowy z znacznym stopniu ułatwiają wdech.

Pływanie delfinem jest klasycznym przykładem wykorzystania przez człowieka mechanizmu napędowego zaobserwowanego w locie ptaka i napędzie delfina. Pełne wykorzystanie tych obserwacji nie jest oczywiście możliwe ze względu na budowę anatomiczną człowieka, tym nie mniej w pływaniu delfinem występuje mechanizm zbliżony do zaobserwowanego u waleni.

W pływaniu delfinem położenie ciała pływaka ulega nieustannym zmianom. Następują one w wyniku pionowych ruchów tułowia. Znaczny wpływ na położenie ciała delfinisty wywierają także oscylacje pionowe, które powstają w rezultacie przenoszenia ramion nad wodą i uniesienia głowy do wdechu. Kąt ataku ciała w poszczególnych fazach cyklu ruchowego wynosi od 20º do -20º . Pływając delfinem wykonujemy równoczesne ruchy nóg i tułowia w płaszczyźnie pionowej z góry w dół i z dołu do góry. Jednakże po torze zbliżonym do sinusoidy przemieszczają się jedynie biodra i odcinek lędźwiowy tułowia. Pozostałe jego odcinki przemieszczają się po mniej regularnym (opływowym) torze, ponieważ szkielet tułowia człowieka nie pozawala na ruchy faliste całego tułowia. Najmniejsze wahania pionowe wykazuje pas barkowy.

Powszechnie uznany i stosowany sposób pływania delfinem charakteryzuje się dwuuderzeniowa pracą nóg. Oznacza to że na jeden cykl ruchowy ramion przypadają dwa pełnie ruchy nóg. W delfinie dwuuderzeniowym istnieje najkorzystniejszy układ ruchów kończyn związany z precyzyjnym umiejscowieniem w jednym cyklu pacy ramion dwóch cykli ruchowych nóg.

Wdech i wydech zsynchronizowany jest z ruchami ramion. Wdech w pływaniu delfinem następuje podczas wynurzenia i przenoszenia ramion nad wodą.. Takie jego umiejscowienie uwarunkowane jest najwyższym w całym cyklu ruchowym położeniem pasa barkowego i głowy. Wydech odbywa się w pozostałych fazach ruchu ramion.

Oprócz szczególnych różnic w technice pływania kraulem i delfinem istotny wpływ na szybkość pływania tymi stylami ma struktura wyścigu.

Wynik sportowy w pływaniu uzależniony jest szczególnie od startu i nawrotu.

Start do wyścigu pływackiego, poza pływaniem na grzbiecie, jest podobny dla pozstałych stylów. Po odbiciu ze słupka następuje wejście ciała pływaka do wody zawarte przeważnie w kącie 30º - 35º co stwarza najbardziej racjonalne wykorzystanie energi kinetycznej i potencjalnej ciała pływaka.

Po wejściu do wody następuje poślizg. Tuż po kątowym wejściu ciało aby zapobiec zbytniemu wynurzeniu przyjmuje kształt łukowaty, szczególnie widoczny u kraulistów. Cała uwaga pływaka skupina jest w tym momencie na ułożeniu ciała w pozycji jak najbardziej opływowym gdyz zapobiega to gwałtownemu spadkowi dużej prędkości tuż po wejściu do wody. O rozpoczęciu ruchów napędowych decyduje w pewnej mierze swoista wyczucie przez pływaka prędkości płwania. Krauliści i delfiniści rozpoczynają ruchy napędowe od nóg. Z uwagi na zmniejszony współczynnik oporu wody pływacy w tej fazie korzystają z ruchów nóg w technice delfinowej.

Technika pokonywania nawrotów jest różna w poszczególnych sposobach pływania - uwarunkowana specyfiką określonego sposobu oraz przepisami FINA.

W kraulu nawroty które wykonywane są w płaszczyźnie pionowej są szybsze i efektywniejsze, pływak w większym stopniu wykorzystuje tu energię kinetyczną ruchu postępowego ciała, a przerzut nóg nad powierzchnią wody zmniejsza jej opór. Czas trwania tych nawrotów zwanych w praktyce koziołkowymi w porównaniu do nawrotów w płaszczyźnie poziomej jest znacznie krótszy.

Nawrót stosowany w pływaniu delfinem nie różni się w zasadniczy sposób od stosowanego w żabce poza fazą przejścia z poślizgu do pływania pełnym stylem. Ponadto w pływaniu delfinem szybciej niż w żabce wykonywany jest obrót i krócej trwa poślizg co wynika z większej prędkości pływania, jaką może rozwinąć pływak delfinista.

Reasumując technika pływania kraulem jest szybsza od techniki pływania delfinem głównie z uwagi na:

• Zapewnienie stałej prędkości poprzez równomierne ruchy napędowe ramion i nóg

• Mniejsze wahania kątów natarcia

• Bardziej opływowe położenie ciała i mniejszy opór czołowy

• Bardziej sprzyjające warunki do wykonywania wdechu

• Szybszą technikę wykonywania nawrotów

4

---