Suwmiarką nazywamy przyrząd pomiarowy z noniuszem, używany do pomiaru wymiarów zewnętrznych, wewnętrznych, a gdy suwmiarka ma wysuwkę głębokościomierza - również do pomiaru głębokości oraz do pomiaru gwintów. Produkuje się także suwmiarki: specjalne, na przykład z jedną ruchomą szczęką pomiarową; do kanałków wewnętrznych i zewnętrznych; modułowe do pomiaru kół zębatych, którymi mierzy się grubość zęba koła zębatego przy wcześniej ustawionym module, który ustala górna szczęka suwmiarki. Suwmiarką można dokonywać pomiarów z dokładnością do 0,1 mm (noniusz 9 mm), 0,05 mm (noniusz 19 mm), 0,02 mm (noniusz 49 mm). W sprzedaży można także spotkać suwmiarki z czytnikiem elektronicznym lub zegarowym o dokładności odczytu nawet 0,001 mm, jednak ze względów konstrukcyjnych (między innymi brak sprzęgiełka i niedokładności styku liniowego noniusza z korpusem) rzeczywista dokładność pomiaru jest w nich o rząd wielkości mniejsza.

Oprócz suwmiarek uniwersalnych mechanicznych, produkowane są także suwmiarki elektroniczne z wyświetlaczem ciekłokrystalicznym.

Metodyka pomiaru [edytuj]

Animacja pokazująca sposób wykonania pomiaru

Budowa suwmiarki

1 - Stała szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych; 2 - Ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów zewnętrznych; 3 - Stała szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 4 - Ruchoma szczęka do pomiaru wymiarów wewnętrznych; 5 - Noniusz zwiększający dokładność pomiarową do 0,1[mm]; 6 - Noniusz zwiększający dokładność pomiarową do 1/128 cala; 7 - Podziałka calowa; 8 - Dźwignia zacisku ustalającego położenie przesuwnej szczęki; 9 - Podziałka milimetrowa; 10 - Głębokościomierz, do pomiarów głębokości i wymiarów mieszanych

Pomiar suwmiarką polega na ujęciu mierzonego detalu w szczęki suwmiarki (lub wysunięciu wysuwki głębokościomierza na odpowiednią długość) oraz odczytaniu wyniku pomiaru na noniuszu lub wyświetlaczu. Przy wzorcowaniu suwmiarki wyznacza się następujące parametry:

* Odchylenie od płaskości powierzchni pomiarowych

* Odchylenie od równoległości powierzchni pomiarowych

* Odchylenie od łącznej szerokości szczęk płasko-walcowych

* Błąd wskazań w całym zakresie pomiarowym.

Polska Norma dotycząca przyrządów suwmiarkowych: PN-M-53130:1980/Az1:1996

Przyrządy suwmiarkowe [edytuj]

Inne przyrządy suwmiarkowe to:

* przyrządy suwmiarkowe z czujnikiem

* przyrządy suwmiarkowe z cyfrowym urządzeniem odczytowym

* suwmiarka z układem radiowego przesyłania wyników pomiarów

* suwmiarka cyfrowa uniwersalna z kompletem ramion pomiarowych

* głębokościomierz suwmiarkowy

* wysokościomierz suwmiarkowy

Zobacz też [edytuj]

* Średnicomierz

* Średnicówka

* Mikrometr

Noniusz to urządzenie pozwalające na zwiększenie dokładności pomiaru długości i kątów; jest to suwak z dodatkową podziałką, przesuwający się wzdłuż podziałki głównej przyrządu. Podziałki są różnej gęstości, ale pojedyncze ich działki mają wspólną wielokrotność - to umożliwia powstanie długości różnicowych (kątów różnicowych), które odpowiadają wzrostowi dokładności pomiaru. Rozróżniamy noniusze liniowe, służące do pomiarów związanych z długościami (jak również np. z głębokościami), oraz noniusze kątowe - do mierzenia kątów.

Odczyt dokładności noniusza [edytuj]

Pierwszą rzeczą, którą należy wykonać chcąc rozpocząć pomiar z wykorzystaniem noniusza, jest odczytanie jego dokładności. Na rysunku z prawej (w górnym rogu) jest ona podana jawnie, wynosi 0,02 mm.

Poniżej widzimy suwmiarkę z innym noniuszem. Dokładność przyrządu nie jest zapisana, widzimy jednak na noniuszu liczbę 1/20; mnożąc długość pojedynczej działki podziałki głównej suwmiarki (w tym przypadku 1mm) przez 1/20, otrzymamy dokładność przyrządu - policzmy ją. Oznaczając dokładność przez i, a działkę przez a (= 1mm).

Wynosi ona zatem 0,05 mm.

Proste szacowanie dokładności [edytuj]

Nie zawsze jednak dokładność jest podana w tak prosty sposób, najczęściej należy ją obliczać samemu. W gruncie rzeczy nie jest to zbyt skomplikowane, o czym można było się już przekonać na poprzednim przykładzie, jeśli tylko zaobserwowaliśmy dość istotny fakt: liczba, przez którą dzieliliśmy działkę elementarną a podziałki głównej, jest w istocie liczbą działek podziałki noniusza (w tamtym przypadku równą 20), oznaczmy ją przez n. Podzielenie tych dwóch wielkości przez siebie jest właśnie dokładnością przyrządu:

---