Ubezpieczenia 12.01.2013
SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE
Od 01.01.1999 system trzech filarów - główne założenia:
system powszechny i obowiązkowy ( ale nie objął rolników)
połączenie systemu repartycyjnego z kapitałowym - „bezpieczeństwo dzięki różnorodności”
nowy system emerytalny funkcjonuje na bazie zdefiniowanej składki
finansowanie przez pracownika i pracodawcę - na początku 1999 r. tzw. ubruttowienie wynagrodzenia - +23% przed opodatkowaniem
podział składki na poszczególne fundusze celowe
Grupy wiekowe ubezpieczonych w reformowanym systemie emerytalnym:
1. Osoby urodzone po 31.12.1968 roku - z obowiązku podlegają nowemu systemowi emerytalnemu ( I i II filar) + dodatkowo, dobrowolnie III filar
2. Osoby urodzone po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1969 r. - miały możliwość wyboru - czy pozostać tylko w I filarze czy przystąpić też do II filaru + dodatkowo, dobrowolnie III filar
3. Osoby urodzone przed 1.01.1949 r. - nie miały możliwości wyboru i pozostały w starym systemie (tzw. „starym” ZUS-ie) + dodatkowo, dobrowolnie III filar
I FILAR NOWY
system repartycyjny nowego typu
składki (17,22%) rejestrowane na indywidualnych kontach uczestników w ZUS w postaci uprawnień emerytalnych
kapitał początkowy
wysokość świadczenia uzależniona od sumy wniesionych składek + ewentualnie kapitał początkowy, waloryzacji oraz przeciętnego dalszego trwania życia w momencie przejścia na emeryturę (pdtż)
E= uprawnienia ÷ pdtż w miesiącach
wiek emerytalny obecnie - 60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni, będzie można dalej pracować
składka nie jest opodatkowana, emerytura będzie oprocentowana
uprawnienia gromadzone w ramach I filaru nie podlegają dziedziczeniu.
II FILAR
system kapitałowy, powszechny, obowiązkowy (aktualnie jeszcze nie dla wszystkich)
Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) zarządzanie przez prywatne podmioty - PTE
nadzór nad działalnością OFE i PTE sprawuje KNF
składka w wysokości 2,3 % transferowana przez ZUS do wybranego OFE
kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie ubezpieczonego będzie podstawą wykupu / otrzymania emerytury dożywotniej
składka nie jest opodatkowana, świadczenie - tak
środki gromadzone w ramach II filaru podlegają dziedziczeniu, a w razie rozwodu ulegają podziałowi jeżeli występowała wspólność majątkowa
III FILAR
dobrowolny, dodatkowy, kapitałowo-ubezpieczeniowy
zarządzany przez prywatne podmioty
formy zbiorowe utworzone celowo na potrzeby systemu emerytalnego - Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konata Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)
pozostałe formy gromadzenia oszczędności emerytalnych, w tym m.in. ubezpieczenia na życie o charakterze oszczędnościowym, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, lokaty bankowe, inwestycje w papiery wartościowe, nieruchomości
składka wypłacana jest po opodatkowaniu, świadczenie zwolnione z podatku dochodowego - wyjątek IKZE (preferencje podatkowe)
Aktualne problemy:
propozycja podwyższenia i zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn (67 lat)
ograniczenie składki przekazywanej na II filar + zmiana limitów inwestycyjnych
zaufanie społeczeństwa do reformy emerytalnej i inwestycji finansowych
III filar - brak wyraźnych zachęt podatkowych i edukacji społeczeństwa
OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE
Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) funkcjonują w ramach II filaru systemu ubezpieczeń emerytalnych na podstawie Ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z dnia 28 sierpnia 1997 r. (Dz.U. 1997, Nr 139, poz. 934 z późn.zm.).
Przedmiot działalności OFE:
zgodnie z ustawą - „gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego”
gromadzenie środków pieniężnych ze składek, które wpłynęły od poszczególnych członków
inwestowanie składek zapisanych na indywidualnych kontach członków z zachowaniem maksymalnego bezpieczeństwa i rentowności lokat
przekazywanie zgromadzonego kapitały do zakładu emerytalnego z przeznaczeniem na wypłatę emerytur z II filaru
OFE - główne zasady funkcjonowania:
otwartość - każdy uprawniony może wybrać dowolny fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa, ani nie może ograniczyć prawa wystąpienia z funduszu
można być członkiem tylko jednego funduszu w danej chwili
można zmienić OFE, ale nie można przenosić środków z OFE do PPE lub IKE
organem zarządzającym, który tworzy fundusz jest Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) - działa odpłatnie, reprezentuje OFE w stosunkach z osobami trzecimi
utworzenie funduszu - wymaga czynności:
nadania funduszowi statutu
zawarcia z depozytariuszem umowy o przechowywanie aktywów funduszu
uzyskanie zezwolenia organu nadzoru na utworzenie funduszu
wpis do rejestru funduszy - fundusz nabywa osobowość prawną
fundusz nie posiada zdolności upadłościowej, tzn. nie może ogłosić bankructwa; aktywa funduszu muszą być oddzielone od majątku PTE
Ze względu na bezpieczeństwo środków pochodzących ze składek ubezpieczonych działalność OFE i PTE jest ograniczona m.in. następującymi przepisami prawnymi:
PTE może funkcjonować wyłącznie w formie S.A. I może co do zasady zarządzać tylko jednym OFE; nie może prowadzić innej działalności
koncesjonowanie działalności PTE i określenie warunków podejmowania działalności, w tym m.in.:
konieczność uzyskania zezwolenia na podjęcie działalności, wymogi kapitałowe - minimalny kapitał zakładkowy PTE - nie mniej niż równowartość w zł 5 mln EUR, kapitał zakładowy w całości opłacony przed zarejestrowaniem i pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym (środki nieobciążone),
akcje PTE mogą być wyłącznie akcjami imiennymi i nie mogą być zmienione na akcje na okaziciela
określenie zasad organizacji i gospodarki finansowej PTE, w tym wymóg oddzielenia aktywów OFE od aktywów PTE
obowiązki informacyjne względem członków funduszu i KNF
konieczność przechowywania aktywów funduszu u depozytariusza
określenie zasad lokowania środków funduszu oraz limitów lokacyjnych
mechanizm minimalnej wymaganej stopy zwrotu
tworzenie Funduszu Gwarancyjnego ze składek przekazywanych przez OFE
Działalność inwestycyjna OFE - maksymalne bezpieczeństwo i rentowność lokat; ustawowe limity jakościowe i ilościowe.
Środki gromadzone w ramach OFE mogą być lokowane wyłącznie w instrumenty finansowe określone w ustawie, m.in. w:
obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane przez SP lub NBP
depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe
akcje spółek notowanych na regularnym rynku giełdowym
akcje NFI
jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych
Nie podlegają ograniczeniom ilościowym inwestycje w obligacje SP i bony skarbowe.
Max 5 % wartości aktywów funduszu w określone dokładnie lokaty zagraniczne.
Mechanizm minimalnej wymaganej stopy zwrotu:
fundusz, który przyjmował składki co najmniej 36 miesięcy ustala na koniec marca i września każdego roku wysokość stopy zwrotu za ostatnie 36 miesięcy
średnia ważona stopa zwrotu - wagami są wskaźniki udziału w rynku poszczególnych funduszy, nie więcej niż 15 %
minimalna wymagana stopa zwrotu- stopa zwrotu niższa o 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy lub o 4 pkt procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa
jeżeli stopa zwrotu danego funduszu jest niższa od minimalnej stopy zwrotu - niedobór
Pokrycie niedoboru:
umorzenie jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku rezerwowym
umorzenie jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego
środki własne PTE
pozostałe środki Funduszu Gwarancyjnego
Skarb Państwa