Ubezpieczenia 12.01.2013

SYSTEM EMERYTALNY W POLSCE

• Od 01.01.1999 system trzech filarów - główne założenia:

• system powszechny i obowiązkowy ( ale nie objął rolników)

• połączenie systemu repartycyjnego z kapitałowym - „bezpieczeństwo dzięki różnorodności”

• nowy system emerytalny funkcjonuje na bazie zdefiniowanej składki

• finansowanie przez pracownika i pracodawcę - na początku 1999 r. tzw. ubruttowienie wynagrodzenia - +23% przed opodatkowaniem

• podział składki na poszczególne fundusze celowe

• Grupy wiekowe ubezpieczonych w reformowanym systemie emerytalnym:

1. Osoby urodzone po 31.12.1968 roku - z obowiązku podlegają nowemu systemowi emerytalnemu ( I i II filar) + dodatkowo, dobrowolnie III filar

2. Osoby urodzone po 31.12.1948 r. a przed 1.01.1969 r. - miały możliwość wyboru - czy pozostać tylko w I filarze czy przystąpić też do II filaru + dodatkowo, dobrowolnie III filar

3. Osoby urodzone przed 1.01.1949 r. - nie miały możliwości wyboru i pozostały w starym systemie (tzw. „starym” ZUS-ie) + dodatkowo, dobrowolnie III filar

• I FILAR NOWY

• system repartycyjny nowego typu

• składki (17,22%) rejestrowane na indywidualnych kontach uczestników w ZUS w postaci uprawnień emerytalnych

• kapitał początkowy

• wysokość świadczenia uzależniona od sumy wniesionych składek + ewentualnie kapitał początkowy, waloryzacji oraz przeciętnego dalszego trwania życia w momencie przejścia na emeryturę (pdtż)

E= uprawnienia ÷ pdtż w miesiącach

• wiek emerytalny obecnie - 60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni, będzie można dalej pracować

• składka nie jest opodatkowana, emerytura będzie oprocentowana

• uprawnienia gromadzone w ramach I filaru nie podlegają dziedziczeniu.

• II FILAR

• system kapitałowy, powszechny, obowiązkowy (aktualnie jeszcze nie dla wszystkich)

• Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) zarządzanie przez prywatne podmioty - PTE

• nadzór nad działalnością OFE i PTE sprawuje KNF

• składka w wysokości 2,3 % transferowana przez ZUS do wybranego OFE

• kapitał zgromadzony na indywidualnym koncie ubezpieczonego będzie podstawą wykupu / otrzymania emerytury dożywotniej

• składka nie jest opodatkowana, świadczenie - tak

• środki gromadzone w ramach II filaru podlegają dziedziczeniu, a w razie rozwodu ulegają podziałowi jeżeli występowała wspólność majątkowa

• III FILAR

• dobrowolny, dodatkowy, kapitałowo-ubezpieczeniowy

• zarządzany przez prywatne podmioty

• formy zbiorowe utworzone celowo na potrzeby systemu emerytalnego - Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) oraz Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) i Indywidualne Konata Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE)

• pozostałe formy gromadzenia oszczędności emerytalnych, w tym m.in. ubezpieczenia na życie o charakterze oszczędnościowym, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, lokaty bankowe, inwestycje w papiery wartościowe, nieruchomości

• składka wypłacana jest po opodatkowaniu, świadczenie zwolnione z podatku dochodowego - wyjątek IKZE (preferencje podatkowe)

• Aktualne problemy:

• propozycja podwyższenia i zrównania wieku emerytalnego kobiet i mężczyzn (67 lat)

• ograniczenie składki przekazywanej na II filar + zmiana limitów inwestycyjnych

• zaufanie społeczeństwa do reformy emerytalnej i inwestycji finansowych

• III filar - brak wyraźnych zachęt podatkowych i edukacji społeczeństwa

OTWARTE FUNDUSZE EMERYTALNE

• Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) funkcjonują w ramach II filaru systemu ubezpieczeń emerytalnych na podstawie Ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych z dnia 28 sierpnia 1997 r. (Dz.U. 1997, Nr 139, poz. 934 z późn.zm.).

• Przedmiot działalności OFE:

• zgodnie z ustawą - „gromadzenie środków pieniężnych i ich lokowanie z przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego”

• gromadzenie środków pieniężnych ze składek, które wpłynęły od poszczególnych członków

• inwestowanie składek zapisanych na indywidualnych kontach członków z zachowaniem maksymalnego bezpieczeństwa i rentowności lokat

• przekazywanie zgromadzonego kapitały do zakładu emerytalnego z przeznaczeniem na wypłatę emerytur z II filaru

OFE - główne zasady funkcjonowania:

• otwartość - każdy uprawniony może wybrać dowolny fundusz, a fundusz nie może odmówić mu członkostwa, ani nie może ograniczyć prawa wystąpienia z funduszu

• można być członkiem tylko jednego funduszu w danej chwili

• można zmienić OFE, ale nie można przenosić środków z OFE do PPE lub IKE

• organem zarządzającym, który tworzy fundusz jest Powszechne Towarzystwo Emerytalne (PTE) - działa odpłatnie, reprezentuje OFE w stosunkach z osobami trzecimi

• utworzenie funduszu - wymaga czynności:

• nadania funduszowi statutu

• zawarcia z depozytariuszem umowy o przechowywanie aktywów funduszu

• uzyskanie zezwolenia organu nadzoru na utworzenie funduszu

• wpis do rejestru funduszy - fundusz nabywa osobowość prawną

• fundusz nie posiada zdolności upadłościowej, tzn. nie może ogłosić bankructwa; aktywa funduszu muszą być oddzielone od majątku PTE

Ze względu na bezpieczeństwo środków pochodzących ze składek ubezpieczonych działalność OFE i PTE jest ograniczona m.in. następującymi przepisami prawnymi:

• PTE może funkcjonować wyłącznie w formie S.A. I może co do zasady zarządzać tylko jednym OFE; nie może prowadzić innej działalności

• koncesjonowanie działalności PTE i określenie warunków podejmowania działalności, w tym m.in.:

• konieczność uzyskania zezwolenia na podjęcie działalności, wymogi kapitałowe - minimalny kapitał zakładkowy PTE - nie mniej niż równowartość w zł 5 mln EUR, kapitał zakładowy w całości opłacony przed zarejestrowaniem i pokryty wyłącznie wkładem pieniężnym (środki nieobciążone),

• akcje PTE mogą być wyłącznie akcjami imiennymi i nie mogą być zmienione na akcje na okaziciela

• określenie zasad organizacji i gospodarki finansowej PTE, w tym wymóg oddzielenia aktywów OFE od aktywów PTE

• obowiązki informacyjne względem członków funduszu i KNF

• konieczność przechowywania aktywów funduszu u depozytariusza

• określenie zasad lokowania środków funduszu oraz limitów lokacyjnych

• mechanizm minimalnej wymaganej stopy zwrotu

• tworzenie Funduszu Gwarancyjnego ze składek przekazywanych przez OFE

Działalność inwestycyjna OFE - maksymalne bezpieczeństwo i rentowność lokat; ustawowe limity jakościowe i ilościowe.

Środki gromadzone w ramach OFE mogą być lokowane wyłącznie w instrumenty finansowe określone w ustawie, m.in. w:

• obligacje, bony i inne papiery wartościowe emitowane przez SP lub NBP

• depozyty bankowe i bankowe papiery wartościowe

• akcje spółek notowanych na regularnym rynku giełdowym

• akcje NFI

• jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych

Nie podlegają ograniczeniom ilościowym inwestycje w obligacje SP i bony skarbowe.

Max 5 % wartości aktywów funduszu w określone dokładnie lokaty zagraniczne.

Mechanizm minimalnej wymaganej stopy zwrotu:

• fundusz, który przyjmował składki co najmniej 36 miesięcy ustala na koniec marca i września każdego roku wysokość stopy zwrotu za ostatnie 36 miesięcy

• średnia ważona stopa zwrotu - wagami są wskaźniki udziału w rynku poszczególnych funduszy, nie więcej niż 15 %

• minimalna wymagana stopa zwrotu- stopa zwrotu niższa o 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich funduszy lub o 4 pkt procentowe od tej średniej, w zależności od tego, która z tych wielkości jest niższa

• jeżeli stopa zwrotu danego funduszu jest niższa od minimalnej stopy zwrotu - niedobór

Pokrycie niedoboru:

• umorzenie jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku rezerwowym

• umorzenie jednostek rozrachunkowych zgromadzonych na rachunku części dodatkowej Funduszu Gwarancyjnego

• środki własne PTE

• pozostałe środki Funduszu Gwarancyjnego

• Skarb Państwa

---