Definicje prawa. prawo(system)-uporzadkowany zbior norm zasad uznawanych i preferowanych przez społeczeństwo wyposażony w sankcje przewidziane w razie ich naruszenia -zbior uprawnien które wladza panujaca zapewnia jednostce w celu obrony jej interesu i zapewnienia swobody dzialania -norma prawna zasada regula wzor postepowania w okrelsonej sytuacji ujeta w formie nakazu zakazu bądź przyzwolenia -przepis prawny zapis normy prawnej ujety w formie ustawy rozporządzenia zarzadzenia regulaminu wskazujacy na jej kwalifikacje elementy normy prawnej kwalifikacja adresat okoliczności wzor zachowania sankcje Funkcje prawa w społeczeństwie regulujaca Zycie społeczne gospodarcze polityczne represyjna dystrybucyjna zapewnienie sprawiedliwego podzialu dystrybucji i dochodu narodowego wychowawcza prawo powinno uczyc obywateli zasad współżycia narodowego kulturotworcza skztaltuje kulture prawna Hierarchia norm prawnych ustawa zasadnicza-konstytucja ustawa sejmu RP ratyfikowana umowa miedzynarodowa akty wykonawcze rozporządzenia zarzadzenia uchwaly prawo lokalne prawo wydawane przez lokalne wladze typologia prawa prawo stanowione i prawo naturalne prawo naturalne istnieje niezależnie od świadomości człowieka i jest przez niego odkrywane i wyplywa z poczucia moralności. Prawo stanowione jest wyłącznie stanowione przez ludzi i nie musi być koniecznie związane z normami moralnymi kryterium terytorialne prawo miedzynarodowe krajowe lokalne prawo konstytucyjne karne cywilne administracyjne gospodarcze kodeks postepowania cywilnego prawo karne i jego cechy prawo karne-dziedzina prawa okreslajaca rodzaje czynow zabronionych i związane z tym sankcje rodzaje prawa karnego materialne kodeks karny prawo karne wosjkwoe skarbowe przepisy karne sa również umieszczane w innych kodeksach prawo procesowe kodeks postepowania karnego kodeks karny wykonawczy
przestępstwa i ich kwalifikacje klasyfikacja ze względu na wymiar kary wykroczenie drobne przekroczenie prawa za które przewidziana jest kara aresztu do miesiąca lub kara grzywny do wysokości 30 dziennych stawek wynagrodzenia minimalnego wystepek- przekroczenie prawa za które przewidziana jest kara do 3 lat pozbawienia wolności lub kara grzywny kryterium sposobu popełnienia przestępstwa sprawstwo podzeganie do przestępstwa usiłowanie przygotowanie kryterium intencji umyślne nieumyślne ze względu na procedure postepowania ścigane z urzedu uczynki oskarzenia zbrodnie a)zwyczajne b)kwalifikowane 3 postepowanie sadowe w trybie prawa karnego postepowanie przygotowawcze od uzyskania informacji przez uprawnione organy do wniesienia aktu oskarzenia do sadu. Organem kierującym i nadzorującym postepowanie wyjaśniające jest porokurator, może on dokonywac czynności wyjaśniających osobiście lub za pośrednictwem uprawnionych organow Policja straz graniczna zandarmeria wojskowa CBA CBŚ agencja wywiadu i kontrwywiadu urzedy kontroli skarbowej.
Postepowanie wyjaśniające wystepuje w postaci śledztwa ciezkie przestępstwa lub dochodzenia czynności związane z postepowaniem wyjaśniającym zabezpieczenie śladów i dowowdow przestępstwa przecluchanie świadków i podejrzanych analizy laboratoryjne śladów przestępstwa ekspertyzy i opinie biegłych raporty z przeszukan i rewizji sporządzenie przez prokuratora aktu oskarzenia postepowanie sadowe I instancji sad rejonowy 1 sedzia zawodowy 2lawnikow sad okregowy 2-3 sedziow zawodowych 2 lawnikow rozprawa zaczyna się od sprawdzenia obecności i odczytania aktu oskarzenia ustosunkowanie się oskarżonego do aktu oskarzenia (możliwość przyznania się i dobrowolonego podporządkowania się karze) uprawnienie oskarżonego: domniemanie niewinnnosci prawo oskarżonego do obroncy z urzedu prawo do obiektywnego i sprawiedliwego sadu zasada jawności obowiązek zeznawania przez świadków prawdy pod kara 0,5 roku wiezienia(Można odmowic zeznan obciążających świadka osobiście lub osoby z nim związane postepowanie sadowe to przesłuchanie świadków przedstawienie wyniku analiz ekspertyz przedstawienie opini biegłych ostatnie slowo oskarżyciela posilkowego oskarzonego Zażalenie - jednolita nazwa stosowanych w różnych postępowaniach (sądowych i pozasądowych) środków odwoławczych od orzeczeń wpadkowych Odwołanie - środek odwoławczy, uruchamiający administracyjny tok instancji Kasacja - nadzwyczajny środek odwoławczy od prawomocnego wyroku sądowego. Rozpoznaje ją Sąd Najwyższy. Apelacja to odwołanie się od wydanego wyroku. W prawie procesowym apelacja jest środkiem odwoławczym od wyroku sądu pierwszej instancji do sądu drugiej instancji. Rewizja nadzwyczajna, zaskarżenie do Sądu Najwyższego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego postępowanie w danej sprawie
Sankcje dziela się na społeczne i zinstytucjonalizowane kary i srodki karne kary za ykroczenia do miesiąca aresztu i grzywna do wys 30 stawek dziennego wynagrodzenia kara za wystepki grzywny powyżej 30 stawek do 3 lat pozbawienia wolności kary za zbrodnie 15-25lat dożywocie kara ograniczenia niektórych swobod np. wyjazdu za granice zmiany miejsca zamieszkania bez zgody sadu wyjazdu poza miejsce zamieszkania bez zgody policji obowiązek systematycznego meldowania się w policji obowiązek wykonywania określonej pracy społecznej potracenie czesci wynagrodzenia srodki karne sa to roznego rodzaju ograniczenia czasowe lub dożywotnie towarzyszace karze w celu potepienia przestępcy uniemożliwienia jemu prowadzenia działalności np. pozbawienie praw publicznych praw wyborczych piastowania funkcji państwowych degradacja w przypadku żołnierzy ze stanowiska podanie wyroku do wiadomosci publicznej ujawnienie wizerunku zakaz zajmowania stanowiska lekarza nauczyciela urzednika adwokata zatrzymanie prawa jazdy sankcje nieważności unieważnienie czynnnosci prawnych wykonanych wadliwie w celu dokonania przestępstwa dotyczące decyzji administracyjnych uchwal zarządzeń sankcje egzekucyjne zmuszenie adresata do wykonania obowiązku, którego ów adresat nie wypełnił dobrowolnie. Wyróżnia się: a).przymus osobisty (przymusowe doprowadzenie) b).przymus wykonania zastępczego (komornik) gdy skutki nie odwracalne (np. pozbawienie życia) o sankcji egzekucyjnej nie ma mowy.
Prawo cywilne def i przedmiot -dziedzina prawa (wywodzi się z tradycji prawa rzymskiego) ktorej przedmiotem sa regulacje dotyczące stosunkow osobistych i majatkowych zachodzących miedzy autonomicznymi i rownorzednymi podmiotami prawa charakterystyczna cecha stosunkow cywilnych w prawie jest wzajemne powiazanie praw i obowiązków stron typologia prawa cywilnego prawo materialne kodeks cywilny prawo procesowe kodeks postepowania cywilnego w kodeksie cywilnym wyroznia się elementy: czesc ogolona(definiowanie pojec występujących w prawie cywilnym) prawo rzeczowe(regulujące kwestie własności i formy jej wladania prawo zobowiązań(stosunki majatkowe i osobiste prawo spadkowe i prawo rodzinne 2.podstawowe pojecia prawa cywilnego a)osoba fizyczna i osoba prawna os-fizyczna- kazda jednostka ludzka ktorej z natury przysługują okreslone prawa szczególnym przypadkiem osoby fizycznej jest tzw nasciturus(majacy się urodzic) w którym okresla się osobe bedaca spodkobierca praw majatkowych w razie śmierci osoby bliskiej przed jej narodzeniem osoba prawna- podmioty prawa cywilnego powolane na podstawie umowy przez osoby fizyczne np. fundacje związki stowarzyszenia zdolność prawna- możliwość korzystania z praw cywilnych przysluguje każdej osobie zdolność do czynności prawnych możliwość zawierania umow i podejmowania zobowiązań przyslugujaca osobom fizycznym od ukończenia 18r zycia osobom prawnym w momencie powoloania w stosunku do osob prawnych uzywa się pojecia osobowość prawna
wyjatki od zasady nabywania osobowości prawnej -ograniczona zdolność do czynności prawnych przysluguje dzieciom od 13 roku zycia które np. musza udzielic pisemnej zgody na adopcje osoby ubezwłasnowolnione czesciowo posiadaja ograniczona zdolność do czynności prawnej wszystkie czynno sic prawne powinny dokonywac z pomoca wyznaczonego przez sad opiekuna. Ograniczenie zdolności do czynności prawnych czesciowe lub całkowite może być dokonane przez sad rodzinny na wniosek rodziny w przypadku ciezkiej choroby fizycznej choroby psychicznej niedorozwoju umysłowego . sad rodzinny wydajac orzeczenie o ograniczeniu czynności prawnych wyznacza przedstawiciela stalego bądź doradce tymczasowego którym może być osoba bliska bądź kurator sadowy przedstawicielem ustawowym sa rodzice i opiekunowie dzieci dobra osobiste- ogol dobr materialnych i nie materialnych praw majatkowych przysługujące każdemu czlowiekowi i osobie prawnej ktorej naruszenie umozliwia obrone na drodze sadowej zbrodnie wolność osobista swoboda sumienia nazwisko i pseudonim wizerunek tajemnica korespondencji nietkalnosc mienia dobre imie twórczość naukowa artystyczna kult osoby zmarlej
prawo rzeczowe- ogol regulacji prawnych dotyczących wwlasnosci i sposobu wladania nia nieruchomość- sa to czesci powierzchni ziemi(grunty) oraz trwale związane z nimi budynki bądź czesci budynkow stanowiący odrębny podmiot własności rejestr praw własnościowych prowadza wydzialy ksiag wieczystych b)formy wladania nieruchomościami -nieograniczone prawo własności pelna własność -uzytkowanie wieczyste to forma podobna pod względem funkcjonalnym do prawa własności dajaca możliwość dysponowania pozytkowania i zbywania lecz jej wlascicielem jest skab panstwa lub jednostka samorządu terytorialnego umowy o uzytkowanie wieczyste zawiera się na okres od 40 do 99 lat -spoldzielcze prawo lokalowe daje również możliwość posiadania i zdobywania lokalu mieszkalnego członkowi spółdzielni przy czym właścicielem budynku i gruntu jest spoldzielnia -ograniczone prawo wladania nieruchomościami(hipoteka) jest to zagwarantowane zobowiązania pieniężnego na okreslonej nieruchomości zarejestrowane w wydziale ksiag wieczystych -zastaw jest to zabezpieczenie zobowiązania pieneiznego na okreslonej nieruchomości z mozliwoscia uzytkowania tej nieruchomosci -dziezawa czyli możliwość pozytkowania określonej cudzej własności w zamian za kwote pieniezna Umowy zobowiązania i odpowiedzialność a)oświadczenie woli jest to dobrowolne wyrazenie checi dzialania w określonym kierunku b) umowa jest to oświadczenie woli przynajmniej dwoch stron dotyczaca powolania określonego stanu prawnego jego likwidacji bądź zmian - strony posiadaja zdolność do czynności prawnych -umowa zostala zawarta dobrowolnie i świadomie -forma umowy i jej tresc jest zgodna z obowiązującym prawem i zasadami współżycia spoelcznego c)zobowiązanie jest koniecznością uiszczenia jakiejs kwoty pieniężnej lub jakiegos dzialania na strony dłużnika wobec wierzyciela d)odpowiedzialność cywilna- obowiązek dłużnika wyplacenia określonej kwoty podjecia lub zawarcie okrslonego dzialania wynikajaca z umowy bądź z obowiazuajcego prawa.
Proces cywilny rodzaje postepowania rozpoznawcze a)egzekucyjne b)nieprocesowe egzekucyjne postepowanie nieprocesowe dotyczy ono tych spraw w których nie wystepuje konflikt interesow a rozstrzygniecie jest kwestia która musi być uregulowana przez sad cywilny - w postepowaniu cywilnym występują uczestnicy jako strony ich liczba może być dowolna postepowanie nieprocesowe może dotyczyc np. ustalenie podzialu spadku oraz udzial w dziedziczeniu uznanie za zmarłego, orzeczenie o adopcji ubezwłasnowolnienie i ustanowienie pełnomocnictwa zasady procesu cywilnego strony w procesie cywilnym okresla się mianem : powod(pozywajacy) i pozwany - zasada równouprawnienia obu stron w procesie powodujaca ze nieobowiazuje zasada domniemania niewinności i udowodnienie swoich racji spoczywa na obu stronach Powstepowanie cywilne rozpoczyna się od przeslania pozwu przez powoda pozew musi zawierac: a)dokładne dane adresowe powoda okreslenie sadu do którego się kieruje dokładne dane personalne i adres pozwanego przedmiot roszczenia uzasadnienie załączniki badanie przez sad cywilny pozwu od strony jego wymogow formalnych i nastepnie przeslanie pozwu pozwanemu z okresleniem terminu pierwszej rozprawy -pierwsza rozprawa ma charakter mediacyjny tzn. sad probuje doprowadzic do ugody miedzy stronami i dopiero w razie braku checi do zawarcia ugody rozpoczyna się właściwe postepowanie sadowe - po zakończeniu calego postepowania rozpoznawczego udziela się po raz ostatni glosu powodowi i pozwanemu orzeczenie sadu zostaje ogłoszone po naradzie tryb odwoławczy zazalenie-odwolanie się od postanowienia sadu podjetego w trakcie rozprawy w terminie 7 dni odwolanie apelacja-zaskarzenie orzeczenie sadu I instancji do sadu II instancji kasacja w procesie cywilnym Postępowanie egzekucyjne - zespół norm prawnych wchodzących w skład postępowania cywilnego, których celem jest przymusowe urzeczywistnienie praw i obowiązków ze stosunków z zakresu cywilnego prawa materialnego Są to głównie sprawy dotyczące przymusowego wykonania orzeczeń i innych aktów wydanych w sprawach cywilnych, które stanowią tytuły egzekucyjne określone przez przepisy księgi drugiej k.p.c
Prawo administracyjne przedmiot prawa administracyjnego które dotycza zasad postepowania organow administracyjnych oraz wszystkich podmiotow spełniających funkcje organu administracyjnego organy administracyjne -wydzielona czesc aparaty administracyjnego które tworzy 1 osoba lub zespol wyposazona w przypisy kompetencyjne uprawniona do stosowania przymusu państwowego wykonujaca zadania publiczne których celem jest zaspokojenie potrzeb spolecznych Organem administracyjnym sa: 1.organy administracji rzadowej (premier rada ministrow wojewoda) 2.organy administracji samorządowej(wojt prezydent burmistrz) 3.zaklady administracyjne szkoly wszelkie jednostki administracyjne 4.podmioty prywatne spełniające funkcje publiczne na podstawie umow i zlecen ze strony organow administracyjnych(gmina) zrodla prawa administracyjnego -konstytucja RP -kodeks postepowania administracyjnego -kodeks prawa cywilnego -prawa specjalne dotyczące postepowania w roznych specjalnych sektorach postepowania administracyjne jest to ogol czynności podejmowanych przez organy administracyjne na umowach obywatela strony lub z urzedu których efektem jest decyzja administracyjna czyli uprawnienie adresowane do określonej osoby prawnej fizycznej
prawo rzeczowe- ogol regulacji prawnych dotyczących wwlasnosci i sposobu wladania nia nieruchomość- sa to czesci powierzchni ziemi(grunty) oraz trwale związane z nimi budynki bądź czesci budynkow stanowiący odrębny podmiot własności rejestr praw własnościowych prowadza wydzialy ksiag wieczystych b)formy wladania nieruchomościami -nieograniczone prawo własności pelna własność -uzytkowanie wieczyste to forma podobna pod względem funkcjonalnym do prawa własności dajaca możliwość dysponowania pozytkowania i zbywania lecz jej wlascicielem jest skab panstwa lub jednostka samorządu terytorialnego umowy o uzytkowanie wieczyste zawiera się na okres od 40 do 99 lat -spoldzielcze prawo lokalowe daje również możliwość posiadania i zdobywania lokalu mieszkalnego członkowi spółdzielni przy czym właścicielem budynku i gruntu jest spoldzielnia -ograniczone prawo wladania nieruchomościami(hipoteka) jest to zagwarantowane zobowiązania pieniężnego na okreslonej nieruchomości zarejestrowane w wydziale ksiag wieczystych -zastaw jest to zabezpieczenie zobowiązania pieneiznego na okreslonej nieruchomości z mozliwoscia uzytkowania tej nieruchomosci -dziezawa czyli możliwość pozytkowania określonej cudzej własności w zamian za kwote pieniezna Umowy zobowiązania i odpowiedzialność a)oświadczenie woli jest to dobrowolne wyrazenie checi dzialania w określonym kierunku b) umowa jest to oświadczenie woli przynajmniej dwoch stron dotyczaca powolania określonego stanu prawnego jego likwidacji bądź zmian - strony posiadaja zdolność do czynności prawnych -umowa zostala zawarta dobrowolnie i świadomie -forma umowy i jej tresc jest zgodna z obowiązującym prawem i zasadami współżycia spoelcznego c)zobowiązanie jest koniecznością uiszczenia jakiejs kwoty pieniężnej lub jakiegos dzialania na strony dłużnika wobec wierzyciela d)odpowiedzialność cywilna- obowiązek prawo rzeczowe- ogol regulacji prawnych dotyczących wwlasnosci i sposobu wladania nia nieruchomość- sa to czesci powierzchni ziemi(grunty) oraz trwale związane z nimi budynki bądź czesci budynkow stanowiący odrębny podmiot własności rejestr praw własnościowych prowadza wydzialy ksiag wieczystych b)formy wladania nieruchomościami -nieograniczone prawo własności pelna własność -uzytkowanie wieczyste to forma podobna pod względem funkcjonalnym do prawa własności dajaca możliwość dysponowania pozytkowania i zbywania lecz jej wlascicielem jest skab panstwa lub jednostka samorządu terytorialnego umowy o uzytkowanie wieczyste zawiera się na okres od 40 do 99 lat -spoldzielcze prawo lokalowe daje również możliwość posiadania i zdobywania lokalu mieszkalnego członkowi spółdzielni przy czym właścicielem budynku i gruntu jest spoldzielnia -ograniczone prawo wladania nieruchomościami(hipoteka) jest to zagwarantowane zobowiązania pieniężnego na okreslonej nieruchomości zarejestrowane w wydziale ksiag wieczystych -zastaw jest to zabezpieczenie zobowiązania pieneiznego na okreslonej nieruchomości z mozliwoscia uzytkowania tej nieruchomosci -dziezawa czyli możliwość pozytkowania określonej cudzej własności w zamian za kwote pieniezna Umowy zobowiązania i odpowiedzialność a)oświadczenie woli jest to dobrowolne wyrazenie checi dzialania w określonym kierunku b) umowa jest to oświadczenie woli przynajmniej dwoch stron dotyczaca powolania określonego stanu prawnego jego likwidacji bądź zmian - strony posiadaja zdolność do czynności prawnych -umowa zostala zawarta dobrowolnie i świadomie -forma umowy i jej tresc jest zgodna z obowiązującym prawem i zasadami współżycia spoelcznego c)zobowiązanie jest koniecznością uiszczenia jakiejs kwoty pieniężnej lub jakiegos dzialania na strony dłużnika wobec wierzyciela d)odpowiedzialność cywilna- obowiązek dłużnika wyplacenia określonej kwoty podjecia lub zawarcie okrslonego dzialania wynikajaca z umowy bądź z obowiazuajcego prawa.
Proces cywilny rodzaje postepowania rozpoznawcze a)egzekucyjne b)nieprocesowe egzekucyjne postepowanie nieprocesowe dotyczy ono tych spraw w których nie wystepuje konflikt interesow a rozstrzygniecie jest kwestia która musi być uregulowana przez sad cywilny - w postepowaniu cywilnym występują uczestnicy jako strony ich liczba może być dowolna postepowanie nieprocesowe może dotyczyc np. ustalenie podzialu spadku oraz udzial w dziedziczeniu uznanie za zmarłego, orzeczenie o adopcji ubezwłasnowolnienie i ustanowienie pełnomocnictwa zasady procesu cywilnego strony w procesie cywilnym okresla się mianem : powod(pozywajacy) i pozwany - zasada równouprawnienia obu stron w procesie powodujaca ze nieobowiazuje zasada domniemania niewinności i udowodnienie swoich racji spoczywa na obu stronach Powstepowanie cywilne rozpoczyna się od przeslania pozwu przez powoda pozew musi zawierac: a)dokładne dane adresowe powoda okreslenie sadu do którego się kieruje dokładne dane personalne i adres pozwanego przedmiot roszczenia uzasadnienie załączniki badanie przez sad cywilny pozwu od strony jego wymogow formalnych i nastepnie przeslanie pozwu pozwanemu z okresleniem terminu pierwszej rozprawy -pierwsza rozprawa ma charakter mediacyjny tzn. sad probuje doprowadzic do ugody miedzy stronami i dopiero w razie braku checi do zawarcia ugody rozpoczyna się właściwe postepowanie sadowe - po zakończeniu calego postepowania rozpoznawczego udziela się po raz ostatni glosu powodowi i pozwanemu orzeczenie sadu zostaje ogłoszone po naradzie tryb odwoławczy zazalenie-odwolanie się od postanowienia sadu podjetego w trakcie rozprawy w terminie 7 dni odwolanie apelacja-zaskarzenie orzeczenie sadu I instancji do sadu II instancji kasacja w procesie cywilnym Postępowanie egzekucyjne - zespół norm prawnych wchodzących w skład postępowania cywilnego, których celem jest przymusowe urzeczywistnienie praw i obowiązków ze stosunków z zakresu cywilnego prawa materialnego Są to głównie sprawy dotyczące przymusowego wykonania orzeczeń i innych aktów wydanych w sprawach cywilnych, które stanowią tytuły egzekucyjne określone przez przepisy księgi drugiej k.p.c
przedmiot prawa administracyjnego ogol regulacji prawnych które dotycza zasad postepowania organow administracyjnych oraz wszystkich podmiotow spełniających funkcje organu administracyjnego organy administracyjne -wydzielona czesc aparaty administracyjnego które tworzy 1 osoba lub zespol wyposazona w przypisy kompetencyjne uprawniona do stosowania przymusu państwowego wykonujaca zadania publiczne których celem jest zaspokojenie potrzeb spolecznych Organem administracyjnym sa: 1.organy administracji rzadowej (premier rada ministrow wojewoda) 2.organy administracji samorządowej(wojt prezydent burmistrz) 3.zaklady administracyjne szkoly wszelkie jednostki administracyjne 4.podmioty prywatne spełniające funkcje publiczne na podstawie umow i zlecen ze strony organow administracyjnych(gmina) zrodla prawa administracyjnego -konstytucja RP -kodeks postepowania administracyjnego -kodeks prawa cywilnego -prawa specjalne dotyczące postepowania w roznych specjalnych sektorach postepowania administracyjne jest to ogol czynności podejmowanych przez organy administracyjne na umowach obywatela strony lub z urzedu których efektem jest decyzja administracyjna czyli uprawnienie adresowane do określonej osoby prawnej fizycznej rodzaje postepowania postepowanie ogolne i szczegolne